|
2000
|
|
|
Hizkuntzez gain, bere bizitzako hainbat atal bildu du Iñigo Indartek" Xabierko Frantzisko, Erresuma zaharreko jesuita euskalduna" liburuan. Lana
|
euskaraz
eta gaztelaniaz argitaratu berri da.
|
|
|
Consumer en antzera, honelako konpromisoak hartzen hasi diren beste enpresa batzuk ere badira: adibidez, Euskaltelen Alcatel telefono mobilak argibideak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz bakarrik ditu. Gure Eztiak, Getarian eginiko eztiak ere gaztelania, euskara eta katalana baliatzen ditu.
|
|
|
Gure Eztiak, Getarian eginiko eztiak ere gaztelania, euskara eta katalana baliatzen ditu. Eta Jakion markako kontserbak ere
|
euskaraz
eta gaztelaniaz agertzen dira. Oliba oliotan dauden San Jeronimo patata frijitu bereziek ere euskaraz, gaztelaniaz, alemanieraz eta ingelesez azaltzen dituzte osagaiak.
|
|
|
Bere iritziz, euskalkien etorkizunaz jarduteko, euskalkien iragana ezagutu behar da, bata bestearengandik gertuago zeudelako XVII. mendean gaur egun baino. Eta kasu gehienetan, dugun buruhausterik handiena ez delako euskara nafarra, giputza edo bizkaitarraren arteko zera hori,
|
euskararen
eta gaztelaniaren (edo frantsesaren) arteko gatazka baino. Koldo Zuazok gogorarazten digu euskara batua ez zela asmatu euskalkiak ezgauza zirelako, zazpi herrialdeetako euskaldunek batak besteari eroso ulertzeko baizik.
|
|
|
Ikus dezakegunez,
|
euskarazko
eta gaztelaniazko kanalen arteko aldea ez damugatzen bertoko produkzioaren presentziara, eta ekoizpen espainolen presentzian ereerrepikatzen da. Euskarazko kanalak igortzen dituen emanaldietatik %4 diraEspainiako ekoizpenak; gaztelaniazko kanalean produkzio espainolaren presentzia laualdiz handiagoa da, ordea.
|
|
|
Magazinen inguruanagertzen den alde hau ez da harritzekoa, kanal bakoitzaren hizkuntza kontuan hartuta: izan ere, filmak, erreportajeak eta beste zenbait produktu ez bezala, itzulpenak apenasduen lekurik magazinetan. Beraz, saio hauek ekoizteko unean, hizkuntza bat edo bestehitz egiten duten pertsonaiengana jotzen da (elkarrizketak egiteko, adierazpenakemateko, e.a.), horrela hizkuntza baten edo beste baten eremua erreferentzia bihurtuz.Horixe gertatzen da
|
euskarazko
eta gaztelaniazko magazinetan: lehenengoetan erreferentzia nagusiak eta ia bakarrak Euskal Herrikoak dira, eta bigarrenetan Espainiakoerreferentziek oso presentzia handia dute.
|
|
|
Euskalduna da, gurean, gutxienez hizkuntza biren jabe dena: euskara eta frantsesaedo
|
euskara
eta gaztelania. Gainera, asko eta asko dira beste hizkuntzen jabe erebadiren euskaldunak, gero eta gehiago dira euskaldunen artean hiru edo lau hizkuntzaren jabe direnak, gazteak batez ere.
|
|
|
Gizarteak ez du elebidun funtzionatzen, gizarteak ez dakizki
|
euskara
eta gaztelania edo euskara eta frantsesa; horixe da errealitate gordina. Hego Euskal Herriko erakunde publikoak (Jaurlaritza, Gobernua, Aldundiak, Unibertsitateak) ozta ozta heltzendira eredu elebidunetara, publikoari eskaintzen dizkieten eduki idatziak kontuanhartuta; eredu mintzatuetan eta abarretan, ostera, ez.
|
|
|
Izena duenak izana baldin badu, izenetik has gintezke; euskaraz bakarrik, adibidez: Zuberoa jatetxea, edo
|
euskaraz
eta gaztelaniaz: Carniceria LasagabasterHarategia.
|
|
2001
|
|
|
IBON Cormenzana bilbotarraren" Jaizkibel" film luzea joan den astean estreinatu zen Donostian, Gasteizen, Getxon eta Iruñean,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz. 95 milioi pezetako (3,8 milioi libera) aurrekontua izan duen film honen une gehienak Gipuzkoa eta Bizkaian izan dira grabatuak.
|
|
|
Asko hitz egin izan da dekretu foralen aurrean guk izandako jarreraz eta modu arinean gainera, agian guk gai horrekin inoiz ez dugulako nahi izan politika egitea, politika delako euskararen etsairik okerrena. UPNk Euskararen Legea aldatu nahi izan zuen, egungo hiru eremuak bitan utziz, eta guk ez dugu uste halakorik egin behar zenik, lege horrek
|
euskara
eta gaztelania Nafarroan elkarrekin bizitzea ahalbideratu duelako. Dekretuaren zati batekin ados gaude eta hala esan genuen:
|
|
|
Gipuzkoako Abesbatzen Federazioaren urtekaria duzue hauxe. Eta 2000 urtean zehar erakunde horrek jaso dituen laguntzen berri emateaz gain, berak iaz egindako ekitaldi guztiak azaltzen ditu bertan,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz. Besteak beste, ahots teknika ikastaroa eta Eva Pitli irakasle israeldarrak" Arrakasta sekretuak haur abesbatzetan" gaiaren inguruan emandakoa gogoratzen ditu, hala nola Donostiako Artzai Onaren katedralean lau abesbatza gipuzkoarrek eskainiriko Eguberrietako kontzertua, Gipuzkoako gazte abesbatzari buruzko xehetasunak, probintzia horretako abesbatzen jaialdia, gazteenek emandako" Gabon Kantuz Txiki" kontzertua, zenbait lekutan antolatutako musika zikloak eta Federazio horren partaide diren kontzientzia eragozleak eta gehitu zaizkion Mutriku eta Oñatiko abesbatza berriak.
|
|
|
Bertako gizartearentzako informazioa eskaini arren, ez du Euskal Herri osoaren errealitatea lantzen. Euskal Herriaren ikuspegi osoarekin egiten diren egunkariak, berriz, «Euskaldunon Egunkaria» eta «Gara» Hegoaldean sortuak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz idatziak dira nagusiki. Iparraldean euskara ulertzen ez duen jendearentzako egunkari baten beharra antzeman du kazetalgintzan diharduen hainbat pertsonak.
|
|
|
Lehenengoan, bertsolariei inguru sozio-kulturalak nola eragiten dien aztertzen da; bigarrengoan, bertsolariek bertsoa nola sortzen duten arakatzen da; eta hirugarrenik, bat bateko bertsolaritza ikertzen lagunduko duen teoria bat aurkezten da. Ingelesez, frantsesez,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz kaleratuko da liburua. Eta beraz, aitzakiarik ez da izango.
|
|
|
Emakumezkoek laginaren%58.6 osatzen dute, hau da 412 subjektu. Laginaren %18.2k euskara du lehenhizkuntza (N= 128), %69.6k gaztelania (N= 489) eta %11.2k
|
euskara
eta gaztelania (N= 79). Subjektuen %80.4k gaztelaniaz egiten ditu ikasketak (N= 565), %6.7keuskaraz partzialki (N= 47) eta %12.7k erabat euskaraz egiten ditu (N= 89).
|
|
|
Euskararen erabilera orokorrean eragiten duten aldagai psikosozialak ondorengoak dira: euskararen ezagutza mailarekin zerikusia dutenak (subjektuaren zeinsarearen euskara ezagutzaren maila), jarrerak (euskararekikoa, euskaldunekikoa, euskaldunen eta erdaldunen irudi taldekoia), bizitasun etnolinguistikoaren hautemate subjektiboa(
|
euskararen
eta gaztelaniaren demografia, euskarri eta kontrolinstituzionala eta demografia), bi hizkuntzekiko uste egozentrikoak, euskararekikoeta bi hizkuntza taldeekiko uste exozentrikoak, identitate etnolinguistikoa (euskalduna zein espainiarra) eta euskalduna izateko baldintzak (linguistiko kulturala etaborondatezkoa).
|
|
|
Emaitza ezberdin horien arrazoiaukipen egoerako ezaugarri berezi batzuetan egon daiteke; eta ezaugarri berezi horietako bat ukipen egoeran gerta daitekeen aldaketa soziolinguistikoaren garaia beraizan daiteke, ikertzaile batzuek (Pierson, Giles eta Young, 1987) proposatzen dutenbezala. Hala eta guztiz ere, bizitasun etnolinguistiko subjektiboaren aldagai psikosozialen eragina bakarka aztertu denean, esan beharra dago esanguratsua gertatudela kasu gehienetan(
|
euskararen
eta gaztelaniaren euskarri eta kontrol instituzionala, estatusa eta demografia, euskaldunekiko uste exozentrikoak, euskararekikouste egozentrikoak, erdaldunekiko exozentrikoak eta gaztelaniarekiko uste egozentrikoak). Beraz, lan honen emaitzetan ez da aurkitu bizitasun etnolinguistiko subjektiboan bereizi ohi izan diren zenbait prozesu psikosozialen (hautemateak etausteak) eragin ezberdina, ez hizkuntza portaeretan, ez eta euskararen erabileranere, beste ikerketa batzuetan aurkitu den bezala (Allard eta Landry, 1994), moduhonetan:
|
|
|
3
|
Euskarari
eta gaztelaniari erabilpen gune propioak aitortu.
|
|
|
Jakin badakigu, eta aldez aurretik azaldu behar gainera, askok aurpegiratuko digutela
|
euskarak
eta gaztelaniak ez dutela zerikusirik, gizarte egoerari dagokionez behinik behin. Hala da.
|
|
|
Beranduegi ikusi dut hori. Euskal erromantzeak liburu an, hitzau rrea
|
euskaraz
eta gaztelaniaz idatzi nuen; eta gero, erromantze bakoitzaren erdal itzulpena. Bertsio bat baino gehiago baldin bazuen, bertsiorik osoena itzultzen nuen.
|
|
|
Batzuek hizkuntza propioa eta ama hizkuntza nahastu edo berdindu egiten dituzte. Horrela bada, berenezko hizkuntzak dira hemen
|
euskara
eta gaztelania. Beste batzuek diote" berenezko hizkuntzaren" kontzeptua ez dela inolako eskubideren sortzaile.
|
|
|
Ez dute, beraz, hizkuntza guztiek berdin balio, ez dute ahalmen berdina. Ez dira alderagarriak
|
euskara
eta gaztelania gurean. Bistan da apustua zeinen alde egin behar den.
|
|
|
katalana, gailegoa, euskara. Nafarroako euskararen legean
|
euskara
eta gaztelania, biak dira hizkuntza propioak.
|
|
2002
|
|
|
Epaiak Espainiako Administrazioak Trebiñoko Udalaren erabaki baten aurka jarritako helegite bati erantzuten dio. Izan ere, Trebiñoko Udalak, udaletxe aurrean, herriak Araban sartzeko egindako eskaera guztiak gogoraraziko zituen plaka bat
|
euskaraz
eta gaztelaniaz jartzea erabaki zuen. Egun, plaka hori daraman eskultura dago udaletxeko sarrera nagusia.
|
|
|
Hizkuntzen kontu horrek ñabardura bat merezi du, nire ustez. Egia da
|
euskaraz
eta gaztelaniaz gain beste hizkuntza gehiago hitz egiten dela, arabieratik hasita. Etorkin horiek hemen geratzen badira, nafar izango dira, noski baietz, Euskal Herriko jendea izango da, baina haien ohiturak eta hizkuntzak ez daude Euskal Herrian finkatuta.
|
|
|
Euskal Herria Sendotzen atalak 751.000 euro gastatuko ditu, Euskara, Irakaskuntza, Kultura eta Kirola eta Turismoaren inguruko jarduerei laguntzeko, batik bat Ipar Euskal Herri eta Nafarroakoei. Atal honetan kontatu da herrietan banatzen ari diren" Euskal Herria ezagutzen" izeneko liburuxkaren gastuak ere; gure herriari buruzko informazio oinarrizkoena biltzen du 16 orrialdetan,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz.
|
|
|
Bere burua abertzale aitortu zuen hau bere belaunaldiko idazle laiko bakanetakoa izan da, eta euskal kultura eta nazioarekin konpromiso aktiboa izan du. Hala ere,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz idatzitako ia 50 liburuek eta ez bestek egiten du beharrezko haren aipamena. Hasieran kazetaritza lanak argitaratu bazituen ere, laster hasi zen idazten ipuin liburuak, eleberriak, narrazio biografikoak, saiakera, historia eta hizkuntzalaritzari buruzko lanak...
|
|
|
190). Roman Felones ek, Nafarroako Gobernuko Hezkuntza etaKultura Kontseilariak, 1987an hauxe esan zuen, alegia, euskararen tokia unibertsitatean itzulpen eta interpretazio saileko lizentziaturaren barrura mugatu beharzela45 Adierazpen horiek harrigarriak dira, Unibertsitatearen behin behinekoaraudiak
|
euskara
eta gaztelania unibertsitatearen hizkuntza ofizial moduan hartuzituela kontuan hartuz gero. Unibertsitate berriak, gainera, ez zuen ondo hasi bereibilbidea; 1990eko azaroan Magisteritzako lehen ikasmailan eskolak euskarazjasotzen zituen taldea desagerrarazi zuen.
|
|
|
Duelagutxi arte, lehen hizkuntza eta bigarrena, esaterako, oso ezberdinduta zeuden, euskara ikastera hurbiltzen ziren pertsona heldu gehienak elebakarrak ziren; gauregun, hiztun asko dira elebidun goiztiar, etxetik edo eskolatik?. Horrez gain, duela gutxi arte
|
euskara
eta gaztelania ziren ohiko lehen eta bigarren hizkuntzak; gaur egun, ordea, migrazioak direla-eta, beste hainbat hizkuntza ere izan daitezkelehenak eta, beraz, ikasle taldeak geroz eta heterogeneoagoak izango dira. Errealitate hori eskoletara heltzen ari da dagoeneko eta laster helduen irakaskuntzarahelduko da.
|
|
|
Hasieratik
|
euskara
eta gaztelania konbinatu zituen programazioan, eta euskararen presentzia oso nabaria zen, programazioaren %70 euskaraz emititzen zuela aitortzen zuen irratiak?, zuzendaritzaren asmoa euskara nagusitzea baitzen:
|
|
|
Ordea, ez dut uste hau horrela gertatzen den. Hasteko, telebista eta irratia bazter guztietan entzuten dira,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz, eta horrek etengabe eramaten ditu herrira eta eskualdera herri horretakoak eta eskualde horretakoak ez diren hitz berri eta esamolde arrotzak. Baina horretaz gain, gero eta normalagoa da aurkitzea herrietan, ez dezagun esan eskualdeetan, toki anitzetako jendea.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoan, 2002ko azaroaren 24an Euskararen Erabilpena Arauzkotzeko Legeak 20 urte bete zituen, eta bi hamarkada hauetan legez
|
euskara
eta gaztelania ofizialak izan badira ere, eta ofizialak maila berean, ez bata bestea baino ofizialagoa, eguneroko ogia da herritar euskaldunek zerbitzu publikoak jasotzeko orduaneu ren hizkuntzan egiteko aukera ez izatea. Oraindik orain, eguneroko traba asko daude aukera berdintasunean edozein zerbitzu publiko hartzeko, haurtzaindegietan, osasun etxeetan, institutuetan, unibertsitateetan, administrazioko leihatiletan, komisaldegietan...
|
|
|
Unibertsitate bakoitzak duen kokapenaren eta lurraldearen egoera soziolinguistikoaren arabera egin behar da eskaintza. Hegoaldeko unibertsitateetan
|
euskara
eta gaztelania izan lirateke hizkuntza nagusiak, eta frantsesa eta euskara Iparraldekoetan. Gainera, ingelesa ere erabili litzateke, nahiz zenbait gai aukeratutan soilik egin.
|
|
|
Bien bitartean, ez genuke begi bistatik kendu behar Mondragon Unibertsitatearen asmoen bilakaera. Eskolak ingelesez,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz emateko helburua dute. Egokia nik uste.
|
|
|
Batetik, Europako Batasuneko esparru ekonomikoan, politikoan eta soziokulturalean integratu beharra eta honek europar gizabanakoengan izan zuen eta izango duen eragin nabarmena. Argi ikusten genuen Europan bizitzeko eta bertan integratzeko,
|
euskara
eta gaztelaniaz ala frantsesaz aparte, euskaldunok beste europar hizkuntzak menderatzea ezinbestekoa genuela. Bestetik, aurreko egoerarekiko aurrerapausoa izanik ere, elebitasunaren planteamendu ofizialaren mugak epe ertainera argi dira, ezinezkoa baita gaztelania edo frantsesa bezalako estatus internazionaleko hizkuntzak egoera minorizatuan dagoen euskararekin batera, bata bestearen ondoan egoera orekatuan bizitzea.
|
|
|
Irakasteko, ikasteko, ikertzeko eta eguneroko harremanetarako hizkuntza nagusia euskara izango duena, baina lurralde bakoitzean ofizialak diren hizkuntzak (gaztelania frantsesa) eta gaur egun" lingua franca" bihurtu den ingelesa ere euskararekin batera irakasteko eta ikasteko eta bereziki kanpoko harremanetarako eta ikerketen argitalpenetarako erabiliko liratekeen hizkuntzak izan liratekeela uste dugu. Euskal Unibertsitatearen eredu honetan ez luke lekurik orain UPV/EHUn indarrean dagoen
|
euskararen
eta gaztelaniaren bide paraleloaren ereduak, are gutxiago oraindik ere nagusia den ele bakarreko ereduak. Denboraren erdia baino gehiago muin bakarreko euskarazko unibertsitatea izango litzateke, baina lekuan lekuko hizkuntza ofizialak eta ingelesa beharrezko hizkuntza osagarriak lirateke.
|
|
|
Hizkuntzen ezagutzari dagokionez, planteamendu eleanitza egin dugu, gure ikasleek
|
euskara
eta gaztelaniaz gain ingelesa ere erabil eta jakin dezaten.
|
|
|
Nafarroako Foruaren Hobekuntza, jakina denez, ez zen bozkatu. Gernikako Estatutuak bere 6 artikuluan, hizkuntza koofizialak jartzen ditu
|
euskara
eta gaztelania (Espainiako Konstituzioaren 3 artikuluarekin erkaturik espainiera jakitea derrigorrezkoa bada ere, euskara erabiltzea eskubidea besterik ez da eta ezin da inor baztertu ez jakiteagatik), 10 artikuluak kulturazdiha rdu eta azkenik, 16.ak irakaskuntzaren eskumenak garatzen ditu.
|
|
2003
|
|
|
«Aldaketatxo bat sumatu dut hemengo antzerki taldeetan, eta horregatik ekin diot berriz ere idazteari. Hegoaldeko talde profesionalek, profesionalizazio horrek behartuta, obrak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz eskaintzen dituzte, eta jeneralean egin dute obra kanporako begiekin aukeratu, eta ondoren euskal bertsio bat moldatu. Azken urteotan, berriz, susmoa daukat euskal begiekin prestatutako obra gehixeago egiten ari ote diren.
|
|
|
Sufrimenduaren mapa (osatugabea) liburua, Euskal Herrian 1968tik aurrera indarkeriak, giza eskubideen bortxaketek, eta askatasunaren aurkako erasoek sortutako oinazea oinarri duen datu bilketa irekia da, eta euskal gatazkaren eraginez mina sentitutako guzti guztiak hartu nahi izan ditu kontuan, zeharo alboratuz pairatzaileak gatazka horren zein aldetara lerratutakoak diren.
|
Euskaraz
eta gaztelaniaz eskaintzen da bere mamia euskarazko bertsioa Xabier Aranburu" Artzai" ri zor zaio, baina edozein dela ere Sufrimenduaren mapa (osatugabeak) dioenaz jabetzeko hautatzen den hizkuntza, eta edonor irakurlea, ziur egon daiteke berak maite dituenen sufrikarioa ikusiko duela bertan islatua… baina baita bere arerioena ere!
|
|
|
Deustuko Zubia argitaletxekoak" Bazen behin... gutxi gorabehera" liburua saltzera datozkigu oraingoan Kanpingagsen bidez. Ipuin tradizionalen azalpen aldrebesa egiten dute protagonistek.
|
Euskaraz
eta gaztelaniaz prestatu dute antzezlana.
|
|
|
Joan den urtean sortu zen konpainiak egun" Biblia osoa... gutxi gorabehera" aurreko antzezlana eskaintzen ere dihardu,
|
euskarazko
eta gaztelaniazko bertsioetan. Bietan aktore lanetan dabilen Joseba Apaolazak jada nabaritu ditu lan erritmo honen eraginak:
|
|
|
Oskillasoren emaitza, bere aldirako Francoren diktadura garaia eta osteko urteak nahiko ugaria dela aitortu behar da: hiru
|
euskarazko
eta gaztelaniazko bat. Hala ere, Kurloiak izan da, batasunaren kezka gero eta biziago zetorren garaian argitaratu izanagatik besteak beste, hotsik gehien eragin duena.
|
|
|
Unibertsitateko Euskal Kultur Taldeen iritziz, barrutiak honako ezaugarri hauek izan behar zituen: autonomia, ikasketa plan berezituak, irakasleria propioa osatzeko aukera, beharrezkoak ziren fakultate guztien sorrera, lurraldeen arteko oreka eta euskara unibertsitateko maila guztietara zabaltzea, ikasgaiak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz eskainiz1 Euskal Unibertsitateak Hego Euskal Herriko lau lurraldeak batu behar zituen Euskal Barrutiaren aldeko gehienen iritziz, mendeetako zatiketa eta euskaldunen batasun eza gainditzeko lehen urrats modura2 Aldarrikapenaren aurkakoek bi arrazoi azaldu zituzten beren jarrera argitzeko: Nafarroa ezin zela euskal barrutian sartu eta barruti bakarrak Araba eta Gipuzkoa Bilboko Unibertsitatearen menpe jarriko zituela.
|
|
|
UEUk argitaratu zuen lehenengo agiria ikusi zuen88 Uztaritzeko Landagoien etxeak. Ondoren,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz zabaldu zen Ikasle Abertzale Mugimenduaren eskutik. Agiria, antza, Bilboko talde batek prestatu zuen eta Uztaritzera erdi idatzita heldu zen.
|
|
|
Horixe zen, kasu gehienetan, beraien jarduera praktiko nagusia. Bes te ekintza garrantzitsu bat euskal kultura asteen antolaketa izan zen, nahiz eta jardunaldi horietan gehienetan bi hizkuntza erabili,
|
euskara
eta gaztelania. Zenbait institututan ere prestatu ziren kultura aste horiek.
|
|
|
Eta hainbat gunetan debate interesgarriak ari da sortzen plan hori, gainera. Jaurlaritzak berak web orri bat ipini die" plana landuko duten lantaldekideei",
|
euskaraz
eta gaztelaniaz bakarrik, eta bertarasartzeko derrigorrezkoa da pasahitza. (Komunikazioa asignatura aprobatzeko bide luzetxoa gelditzen zaio Eusko Jaurlaritzari oro har:
|
|
|
Horien arabera (www1.euskadi.net/estudios_sociologicos), jendeak euskara hizkuntza normalizatua nahi duela pentsa daiteke, ondoko zifrak kontuan hartuta: herritarren %81ek diote etorkizunean
|
euskaraz
eta gaztelaniaz, bietan berdin, hitz egin litzatekeela.
|
|
2004
|
|
|
Bernardo Atxaga da, eta bertan, Joseba Irazu Garmendiaren datu biografikoak eskaintzeaz gainera, frankismoaz geroztik euskal literaturak jasandako arazoen nondik norakoak azaldu eta Bernardo Atxaga ezizenez izenpetzen duen idazlearen figura eta azken nobela ez beste idazlan guztien inguruko xehetasunak azaltzen ditu Jon Kortazarrek. Horrez gain, aipatu testu horien arteko hautaketa bat ere gehitu dio bere lanari, eta zenbait poema, ipuin edo nobelen zati batzuk jarri ditu
|
euskaraz
eta gaztelaniaz, Etiopia, Trikuarena, Bi anai, Obabakoak, Gizona bere bakardadean, Zeru horiek eta Groenlandiako Lezioa lanetara irakurlea gertura ahal dadin.
|
|
|
64 orritan, kulturari, gastronomiari eta aisialdiari buruzko albisteak eta erreportajeak jasoko ditu astero, telebistetako programazioa eskaintzearekin batera.
|
Euskaraz
eta gaztelaniaz idatzitako astekaria ostiraletan iritsiko da kioskoetara eta ostiraletan Gara egunkariarekin batera ere eskuratu ahal izango da.
|
|
|
Ez da harritzekoa, bada" Euskaldun Unibertsala" tituluarekin bereizi izana.
|
Euskaraz
eta gaztelaniaz idatzi zenuen... neurri bereko zuhurtziaz obserbatu zenituen Euskadi edo Venezuela bezain gizarte ezberdinak; kazetaria izan zinen, nobelagilea, eta, bereziki, kontakizun laburren maisu; geure historia, hainbatetan ezkutatua edo deformatua, narratu zenuen. Akademikoa eta euskararen kausari atxikia, eta, esan gabe doa, inoiz ere erantzukizun politikoa saihestu gabea; beti giza eskubideekiko bide zeharo demokratikoak baliatuz, gainera.
|
|
|
Oraintsuago, edizio hari beste hemezortzi saiakera gehituz, Angel Ortiz Alfau zenaren ardurapean ikusi du argia berriro (1998). Bilduma horretako" Mi bochito" artikuluak Unamunoren ohar luze bat biltzen du, Bilboko
|
euskara
eta gaztelaniaren arteko harremanen gainean. Besteak beste, bere" El dialecto bilbaino" artikulua (1886) eta Emiliano de Arriagak beranduago aterako zuen El Lexicón etimológico, naturalista y popular del bilbaino neto (1896) aipatzen ditu.
|
|
|
Norma euskara izanik. Dekretua, ordea,
|
euskararen
eta gaztelaniaren statusari buruz ari da. Norma euskara eta gaztelania izanik.
|
|
|
Dekretua, ordea, euskararen eta gaztelaniaren statusari buruz ari da. Norma
|
euskara
eta gaztelania izanik. Hauxe da elebitasunaren tranpa.
|
|
|
167 Xabier Aizpurua:
|
Euskara
eta gaztelania parekatzea dugu helburu, Gara, 2001/6/15.
|
|
|
Foru administrazioaren garaian, 1877.arte, Batzar Nagusietan eztabaidak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz egiten ziren. Bat bateko itzultzaileen bidez guztien arteko ulermena lortzen zen.
|
|
|
Bat bateko itzultzaileen bidez guztien arteko ulermena lortzen zen. Eta buruzagiren batek bere mezua era zabalean hedatu nahi zuenean,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz hitzaldia egiten saiatzen zen. XIX.mendean zehar horren froga ugari dago eta bildu dira honezkero Bizkaiko Batzar Nagusietako euskarazko testuak A. Irigoien eta A. Urrutiaren lanetan.
|
|
|
Aldizkari honen lehen zenbakia 1929ko urtarrilaren 15ean kaleratzen da, Bilbaon,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz, azalean «Pizkundea» ikurra dakarrela. Esan beharrik ez dago lehen aipatutako Euzko Deya duela aurrekari.
|
|
|
Horrek euskal gizartean" dramarik edota gatazkarik" ez duela suposatzen aipatu zuen Imazek, bere alderdia gizarte elebidunaren alde dagoela adieraztearekin batera. " Gure hizkuntzak
|
euskara
eta gaztelania dira. Gauza da aurrenekoa ahulagoa dela eta guk bakarrik daukagula", azaldu du.
|
|
|
Hori dela eta, horrelako gaiekin ez dela" dramatizatu" behar uste du Imazek, hain zuzen ere, gurasoek eurek direlako hizkuntza eredua erabakitzen dutenak: "
|
Euskara
eta gaztelaniaren arteko gerra hauekin ez diogu inori onik egiten", dio berak. Jeltzaleen buruzagiaren ustez," euskara euskaldunen transmisiorako hizkuntza izan dadila bermatzen jarraitu behar dugu".
|
|
|
–Horrez gain –jarraitu zuen Ibarrak–, gazte argia haizela esan niean, asko irakurtzen duala, musika gorgarri hori entzutea atsegin duala,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz gain alemanez ere badakiala, eta abar.
|
|
2005
|
|
|
Mendialdea eta zelai aldea, euritsua eta eguzkitsua, hariztiak eta mahastiak,
|
euskara
eta gaztelania. Atsegin dugu batetik bertzera ibiltzea, batekin nahiz bertzearekin begiak eta bihotza asetzea.
|
|
|
Zenbaitetan, ordea, amets gaiztoetan baino gaiztoagoa bilakatzen da eguneroko errealitatea.
|
Euskara
eta gaztelania. Zertarako?
|
|
|
Iñaki Barcena Hinojalek ekosindikalismoaren esanahia azaltzeko helburuarekin
|
euskaraz
eta gaztelaniaz eskaini duen lan honen izenburu zehatza Ekosindikalismoa: Ekologismoaren eta sindikalismoaren arteko kontraesanak eta kidetasunak da, eta hainbat ekologistek eta ezkerreko jendek mugimendu sozialen herentzia intelektuala eta analisi ikuspegia oinarri harturik gaiari buruz egindako hausnarketa jasotzen du.
|
|
|
Testuliburuak ekoizpen zientifikoaren adibide gisa hartuta, Jose Inazio Basterretxea EHUko irakasle eta UEUko argitalpenen arduradunari galdetu diogu ea zein den EHUn horien egoera: «Hautaprobatan, aurten,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz erdi eta erdi izan dira, euskal taldea gero eta handiagoa da. EHUk eskaintzaren erdia euskaraz duenik ez dut uste eta are gutxiago sortutako testuliburuena.
|
|
|
Neurri batean, gu hiper demokratak garelako. Pertsona gehienei
|
euskarazko
eta gaztelaniazko gutuna bidali genien. Gure harridurarako, normalki euskaraz idazten dutenek gaztelaniaz erantzun ziguten.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundeak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz plazaratu duen IVAPeko estilo liburuaren bitartez sail horrek duen erronka bati erantzun nahi lioke: idazki zuzenak, argiak, jatorrak eta erakargarriak kaleratu ahal izateari herritarrekin jarduteko garaian, «Nik Administrazioan ere euskaraz»·lema egia bilaka dadin.
|
|
|
Manu Robles Arangiz Institutuak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz plazaratu duen Mikel Gomez Urangaren, Garikoitz Otazuaren eta Mª Luz de la Calen Bertako pentsio sistema nola eratu: hausnarketak lanak Gizarte Segurantzako sistemaren eginkizuna Ongizatearen Estatuan, etengabeko doiketak pentsio sistemetan eta Toledoko Itunak pentsioen sistemarekiko erakarri zuena aztertzeaz batera, pentsioen sistemak porrot egingo duela lehenago edo beranduago, edota euskal esparruko gizarte segurantzako sistema batek ez lukeela inongo bideragarritasunik diotenei aurre egiten die, etorkizunerako proposamenak plazaratuz:
|
|
|
Euskara ez da ordea, eskolan tokia duen hizkuntza bakarra. Legeak dio
|
euskara
eta gaztelania menderatu behar dituela 16 urteko gazteak. Hirugarren hizkuntza eta laugarrena ere eskoletan dira.
|
|
|
Hemen esan da, eta egia da, ez dela lehenengo aldia horrelako ebaluazio lanak egiten direla. Badugu, 20 urtetik gorako esperientzia, EAEn behintzat, ikasleen
|
euskara
eta gaztelania neurtzen. Ikerketa honek baditu, dena den, aintzakotzat hartzeko ezaugarri berriak:
|
|
|
Legeak dio 16 urterekin ikasle guztiek
|
euskara
eta gaztelania menderatu behar dituztela. Helburu zehazgabeez hitz egiten da.
|
|
|
M. J. Azurmendi. Legeak dioenean 16 urterako
|
euskara
eta gaztelania menderatu behar dituztela esan nahi du euskara eta gaztelania (edo espainiera) jakitea. Alde batetik, oinarrizko lau gaitasun linguistikoak menderatzea:
|
|
|
M. J. Azurmendi. Legeak dioenean 16 urterako euskara eta gaztelania menderatu behar dituztela esan nahi du
|
euskara
eta gaztelania (edo espainiera) jakitea. Alde batetik, oinarrizko lau gaitasun linguistikoak menderatzea:
|
|
|
Legeak zer dioen esan da eta bere labur zurrean badakigu lege xedapen horren esanahia zer den:
|
euskaraz
eta gaztelaniaz behar adinako gaitasuna behar dutela izan ikasleek, derrigorrezko ikasketaldia amaitzerakoan. Hori, nolabaiteko «nora joan nahi den» adierazten duen xede nagusia da.
|
|
|
Helburuak lortu nahi badira, eguneroko bizitzan erabat ondo moldatzeko adina jakin dituzte
|
euskara
eta gaztelania. Ingelesa ere ondo menderatuko dute eta frantsesa ere Hegoaldean (edo besteren bat) nahiko ondo, ez nahitaez eguneroko bizitzarako, baina bai eremu jakinetan erabiltzeko.
|
|
|
Bestalde, legeak establezimenduetako errotuluak, oharrak eta publizitatea
|
euskaraz
eta gaztelaniaz eman behar direla esaten du, baita kontsumitzaileak betetzeko diren inprimaki eta eredu ofizialak, fakturak, adibidez, bi hizkuntzetan eskaini behar direla. Hala ere, ez da ezer esaten legean adierazten dena zelan gauzatuko den.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoaren lurralde eremuko establezimenduetan, errotuluak, oharrak eta, oro har, jendeari zuzendutako jakinarazpenak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz emango dira.
|
|
|
Gaztelaniaren eta Espainiako beste hizkuntzen arteko ofizialkidetasunari buruzko lehen adierazpenak Espainiako Bigarren Errepublikaren Konstituzioan agertu ziren. Nolanahi ere,
|
euskararen
eta gaztelaniaren ofizialkidetasuna gerra zibilaren barrena aldarrikatu zen; baina, praktikan, aldarrikapen horrek ez zuen aldatu indarreko hipoteka legeriak horren inguruan ezarritakoa.
|
|
|
Estatu Espainiarrean, Konstituzioa indarrean sartu zen arte, beste hizkuntzekez zuten onarpenik izan lau hamarkadatan. 1979an, EAEko Autonomia Estatutuaonartzearekin batera, hezkuntza maila guztietan
|
euskara
eta gaztelania nahitaezkohizkuntza bihurtu ziren. Gerora, erkidego horretan, Euskararen NormalizazioarenLegeak (1982) euskara ikasteko hizkuntza ereduak ezarri zituen ikastetxeetan.1983 urtean, IRALE programaren bitartez, irakasleen alfabetatzea eta euskalduntzea arautu zen, irakasleek euskarazko eskolak edo eskolak euskaraz ematekonahikoa gaitasun izan zezaten.
|
|
|
Kasu honetan, BILA indizean sorturiko euskaldun tipologiak gurutzatzen dira hiztunek zentsuan aitortutako erabilera ohiturekin, eta, horrela, tipologia bakoitzeko euskaldunak hirutan banatzen dira: " euskaraz aktiboak" di renak,"
|
euskaraz
eta gaztelaniaz aktiboak" direnak eta" euskaraz pasiboak" direnak. Argitalpeneko 63 irudiko datuak azpiko taula honetara ekarri dizkizuegu:
|
|
|
• EAEn bi dira hizkuntza ofizialak:
|
euskara
eta gaztelania. Beraz, ezin da inolaz ere inposaketaz hitz egin.
|
|
2006
|
|
|
Manu Robles Arangiz institutuak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz kaleratutako David Guillamon eta David Hoyosen lan honen helburua mugikortasunari buruzko gaurko irizpideen gaineko gogoeta egitea da. Egileen iritziz, bizilekutzat dugun mundua etorkizuneko belaunaldien mailegu gisa ulertu behar da.
|
|
|
Enrike Zelaia soinujolearen gaineko liburua idatzi du Javier Ramosek
|
euskaraz
eta gaztelaniaz: Enrike Zelaia.
|
|
|
Datorren ikasturtean berriz, beste gela bat ireki nahi dute, baina gaztelania eta ingelesa izango dira hizkuntza bakarrak. Gurasoek
|
euskarazko
eta gaztelaniazko zerbitzua eskatu dute orain arte. Gure sarea eredua izan da Estatuan Kataluniakoarekin batera eta orain, UPN CDNren eskutik, hezkuntz eredu hau galbidean dago.
|
|
|
Alberdania argitaletxeak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz argitaratu duen Lydia Flem psikoanalista eta idazle frantziarraren Panique liburuan, benetakotasun osoz azaltzen da klaustrofobia eta agarofobia atakeak izan ohi dituen pertsonak emakume bat, kasu honetan jasaten dituen ondorioak. Ia ezertarako gai ez dela uzten dute izualdi horiek.
|
|
|
Eta ez dira konturatzen han 1.500 titulu artean liburu asko galdu egiten direla. Merkatu txiki batean gabiltza, duela 25 urte arte
|
euskarazko
eta gaztelaniazko liburutan pentsatzen ibili den merkatu batean. Orain dela 30 urte sortutako lehenengo ikastolen fruituei esker, orain da euskal irakurle finko batzuk ditugun garaia.
|
|
|
Lege testu elebidunen bilduma honetan Espainiako zuzenbidearen oinarrizko prozesu lege biak argitaratu ostean, alegia, Prozedura Zibilaren Legea eta Prozedura Kriminalaren Legea, eta sistema hori osatzeko, oraingoan beste bi aurkezten dira, hauek ere bertsio elebidunean,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz: Konkurtso Legea (uztailaren 9ko 22/ 2003 Legea) eta Konkurtsoa Eraldatzekoa (uztailaren 9ko 8/ 2003 Lege Organikoa, Botere Judizialari buruzko uztailaren 1eko 6/ 1985 Lege Organikoa aldarazten duena); testuok kontuzko aldaketak sartu dituzte Espainiako antolamendu juridikoaren prozesu eta merkataritza alorretan.
|
|
|
" Esan du la andereño que si ez duzu lana egin daukazu suspenso en Gizarte".
|
Euskararen
eta gaztelaniaren arteko nahasketa osoa eta orekatu samarra. Bi hizkuntzetatik hartzen ditu osagai lexikoak eta sintaktikoak, nahiz eta agian sintaxian gaztelaniaren oinarria handiagoa izan.
|
|
|
Zeren, ez naiz nekatuko errepikan, espainiar nazionalista liberalen zinezko helburua euskara desagertaraztea da, progresoari ateak zabalduz. Frankismoaren presiopean prest egon ziren beren jarrera leuntzeko eta euskarari txoko bat uzteko, baina inoiz ez dute sinistu benetako normalizazio batean, hau da,
|
euskara
eta gaztelania maila berean jarriko zuen politika batean, gutxiago oraindik euskara gailentzean. Aitzitik, gaztelaniaren hegemonia ziurtatzea izan da beti beren kezka bakarra.
|
|
|
Baina gure gizartean
|
euskararen
eta gaztelaniaren arteko oreka oso hauskorra da. Eta hori batez ere arrazoi batengatik:
|
|
|
• Eskola liburutegien kanpaina bultzatzeko, Blitz liburutegiko arratoiaren irudia sortu zen; hortik materiala sortu zen
|
euskaraz
eta gaztelaniaz: liburuxkak, horma irudiak, ikurrak, liburuak, eta abar, irudi horrekin (Nafarroako Hezkuntza Saileko web orria).
|
|
2007
|
|
|
Interneten aurki daitekeen merkatu eskaintzaren artean, merka2sanmarkosek baditu ezaugarri bereizgarri batzuk: lehenik, berrerabileraren kultura praktikoa zabaldu nahia; bestetik, hurbiltasuna, eskualde bereko hiritarrak jartzen baititu harremanetan, eta, azkenik, hiritar guztiei zabaldutako doako zerbitzua eta irabazi asmorik gabea dela.Hizkuntzari dagokionean,
|
euskarazko
eta gaztelaniazko bertsioak ditu San Markoseko orrialdeak. Iragarki guztiak ere bi hizkuntzetan publikatzen dira.
|
|
|
liburuan Benito Lertxundiren berrogeita hamar kanta ezagunenak daude jasorik, kantu bakoitzaren doinu, gitarrarako akorde eta hitzak eskainiz. Hitzen testuak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz agertzen dira. 140 kantu inguru grabatu ditu Benito Lertxundik gaur arte, baina kantu horietariko batzuek bertsio berriak ezagutu dituzte, 1998an Euskadiko Orkestra Sinfonikoarekin grabatu zuen Ahuen sinfonikoa, esate baterako.
|
|
|
Gorka Merchanek berriz, Hernanin, Errenterian, Hondarribian eta Tolosan egingo ditu La casa de mi padre laneko grabaketak. Merchan
|
euskaraz
eta gaztelaniaz filmatzen ari da.
|
|
|
Interneten ere badago proiektu hau
|
euskaraz
eta gaztelaniaz oso osorik eta modu parte hartzailean azaltzen duen web orrialdea (www.galleteras.net). Industria garaiko langileak galletagileak ikurtzat hartuta eta industria ondorengo garaiko langileak biltzen dituen artxibategi bizia dela esan daiteke.
|
|
|
Eta egitekoak zehazterakoan ere, I. idazpuruan, bigarren ataleko b) puntuan,
|
euskarazko
eta gaztelaniazko bertsioetan:
|
|
|
Izan ere, eskura ditugun datuek errealitate berri eta konplexuago bat erakusten digute. Gurean, jaramon gutxi egin ohi bazaie ere, egon badaude
|
euskara
eta gaztelania ez diren beste hizkuntza batzuk ere. Hori horrela dela frogatu digute, argi eta garbi, 2006ko hizkuntza erabilerako datuek.
|
|
|
Eta, azkenik, dentsitatea %20tik beherakoa denean, erdaraz gehiago egiten da euskaraz baino. Alabaina, azken gune horretan 2001 eta 2006ko indizeetan ia parekatuta daude
|
euskara
eta gaztelaniaren erabilera. Bestalde, beheko taulako datuen arabera, neurketa guztietan zenbat eta euskaldunagoa izan gune soziolinguistikoa, orduan eta handiagoa da euskararen kale erabilera.
|
|
|
Lege testu berri hau Euskal Gaien Institutuaren Liburutegi juridiko elebidunera biltzen den hamabosgarren lana da. Bada, Euskal Gaien Institutuak, Zuzenbide Fakultateko Euskara Juridikoaren Mintegiarekin batera, egin duen lan honek Espainiako antolamendu juridikoaren oinarrizko eskubide eta askatasunen babesari buruzko lege politikoak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz jaso ditu. Gainera, lege horien buru 1978ko Konstituzioa jaso da, euskarazko testua berrikusi eta gero.
|
|
|
Demokrazia berrezarri ondoren, 1978ko Konstituzioa eta 1979ko Euskadiko Autonomia estatutua bi hizkuntzetan eman dira. Modu horretara,
|
euskararen
eta gaztelaniaren ofizialkidetasuna aitortu da, hori baitagokio sistema politiko demokratiko bati. Euskal erakundeek ere oinarrizko eskubideak ukitzen dituzten legeak eman dituzte, eta lege horiek ere modu elebidunean egin dira.
|