|
2000
|
|
|
Azkenean euskara bera da kontua.
|
Euskara
eta euskalkiak euskara dira biak eta perspektiba hori ez da galdu behar. Hori zertzeko, berak zera proposatzen du, eta ni ados nago:
|
|
|
Hizkuntza batean dialektoak sortzen dira, gure kasuan esate baterako, euskara ofiziala izan ez delako, euskaldunok administrazio aldetik zatituak egon garelako... horrela joan dira sortu eta handituaz. Mitxelenak berak esaten du, XVII. mendean Bizkaiko
|
euskara
eta Lapurdikoa XX. mendean baino gertuago zirela. Orduan, gauzak ondo bidean euskalkiak bateratuz edo urreratuz joan lirateke.
|
|
|
Eta bertatik hartu genuen ideia. Honela, batetik ipuin entretenigarriak egitea; eta bestetik, ikusita haurrak gero eta lehenago hasten direla hizkuntzak lantzen,
|
euskara
eta ingelesa uztartzeko bilduma sortzea otu zitzaigun. Asmoa ingelesa irakurtzen eta ikasten laguntzea zen, horretarako bide berri bat eskainiz.
|
|
|
«programatzaile batzuen arabera, dokumentala ez da telebista, baina aldi berean, guk egindako `Euskal herritik' saioa behin eta berriz ari dira ematen. Duela gutxi, asteburuan eman zela, ETBko bi kateetan oso `share' ona eduki zuen, %20tik gora
|
euskaraz
eta %30etik gora gazteleraz; agian 6.000 lagunek baino ez dute ikusi, baina bada zerbait»
|
|
|
gure hizkuntzak ez du irainerako balio. Baina irain mordoa dago
|
euskaraz
eta erabili ere erabiltzen dira hainbat tokitan.
|
|
|
Sorrera honetan Juan San Martin, Bittor Kapanaga, Jabier Zubiaurre, Jose Luis Ugarteburu, Jose Antonio Eizagirre eta beste askorekin batera Imanol ere protagonistetariko bat izan zen.
|
Euskararen
eta euskal kulturgintzan lan egiteak arrisku bat baino gehiago esan nahi zuen garai hartan, euskararekin eta euskal herriarekin zerikusia zuen guztia ezkutuan egin beharra zegoen; horren erakusgarri, esate baterako, Yon Etxaidek 1955ean euskal literaturaz emandako hitzaldia Egotxiagako pagadian izatea.
|
|
|
Sorrera honetan Juan San Martin, Bittor Kapanaga, Jabier Zubiaurre, Jose Luis Ugarteburu, Jose Antonio Eizagirre eta beste askorekin batera Imanol ere protagonistetariko bat izan zen. Euskararen eta euskal kulturgintzan lan egiteak arrisku bat baino gehiago esan nahi zuen garai hartan,
|
euskararekin
eta euskal herriarekin zerikusia zuen guztia ezkutuan egin beharra zegoen; horren erakusgarri, esate baterako, Yon Etxaidek 1955ean euskal literaturaz emandako hitzaldia Egotxiagako pagadian izatea.
|
|
|
Hizkuntzez gain, bere bizitzako hainbat atal bildu du Iñigo Indartek" Xabierko Frantzisko, Erresuma zaharreko jesuita euskalduna" liburuan. Lana
|
euskaraz
eta gaztelaniaz argitaratu berri da.
|
|
|
ORAINGO kanpaina honetan arretaz jarraitu dut politikariek ziotena bi atal nagusi eta funtsezkotan, hots, hezkuntzan eta kulturan eta honen barruan sartuta, nahi baduzue,
|
euskara
eta egunotako euskararen erabilpen praktikoa. Beno, zer nahi duzue esatea?
|
|
|
Era honetan eman zitzaien hasiera ofiziala Martin Ugalde Kultur Parkea taxutzeko obrei.
|
Euskara
eta euskal kulturarekin zerikusia duten enpresa, erakunde eta elkarteak biltzea du xede Kultur Parkeak eta" Euskaldunon Egunkaria", Graficas Lizarra eta Zabaltzen Euskal Kulturgintza dira sustatzaileak. Hiruok enpresa promotore bat sortu dute eta berau arduratuko da parkea kudeatzeaz.
|
|
|
Consumer en antzera, honelako konpromisoak hartzen hasi diren beste enpresa batzuk ere badira: adibidez, Euskaltelen Alcatel telefono mobilak argibideak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz bakarrik ditu. Gure Eztiak, Getarian eginiko eztiak ere gaztelania, euskara eta katalana baliatzen ditu.
|
|
|
adibidez, Euskaltelen Alcatel telefono mobilak argibideak euskaraz eta gaztelaniaz bakarrik ditu. Gure Eztiak, Getarian eginiko eztiak ere gaztelania,
|
euskara
eta katalana baliatzen ditu. Eta Jakion markako kontserbak ere euskaraz eta gaztelaniaz agertzen dira.
|
|
|
Gure Eztiak, Getarian eginiko eztiak ere gaztelania, euskara eta katalana baliatzen ditu. Eta Jakion markako kontserbak ere
|
euskaraz
eta gaztelaniaz agertzen dira. Oliba oliotan dauden San Jeronimo patata frijitu bereziek ere euskaraz, gaztelaniaz, alemanieraz eta ingelesez azaltzen dituzte osagaiak.
|
|
|
Hain zuzen, milurte berriaren atarian giza jarduera eta ohiturei buruzko ikerketek ez dute oraindik argitu zergatik gizona edo emakumea bikotean bizitzen ahalegintzen den, bere egoera naturala askatasuna denean. Bartzelonan katalanez estreinatu ondoren, Tentazioak hartu du komedia intimo eta intimista hau
|
euskaraz
eta gazteleraz taularatzearen ardura. Intimoa, desamodioaz ari delako, hain gai pertsonala eta, halabeharrez, unibertsala.
|
|
|
Hurrengo emanaldiak Euskal Herrian honako hauek izango dira: Zornotzan ekainaren 1ean
|
euskaraz
eta 2an gazteleraz; Elorrion ekainaren 3an eta Durangon 4an euskaraz.
|
|
|
Baina ia ia elizaren magalera bilduta egon da, edo inguruko sektoreen babesean, horietako zenbait sarri euskara batuaren aurka, denboran atzera joan ahala batik bat. Gailendu den euskararen normalizazioaren aldekoek ere behin baino gehiagotan eman diote lepoa etxeko
|
euskarari
eta euskalkiari. Ikuspegi nazionalaren izenean emandako urrats asko bide horretatik joan dira.
|
|
|
|
Euskararen
eta euskal kulturaren inguruan aritzen diren erakunde gehienek kultur euskarrien eboluzio eta inplementazioa bizi izan dituzte eta askotan esfortzu handiak egin behar izan dira egoera berriek eskatzen zuten mentalitate aldaketak eman ahal izateko. Gainera, gero eta gauza gutxiago dago denboran zehar irauten duena, hau da, informazioaren munduan goizeko 8retan emandako berria eguerdirako askotan berri zahar bihurtu da edota irakaskuntzan, aurten argitara emandako testu-liburu batek datorren urterako eranskin batzuk behar ditu eguneratuta mantentzeko.
|
|
|
EGIA esan, badago beste bide bat eta hau aurreko hirurak fasetzat hartzetik dator; hortaz, lehenbizi haserretu egin dugu geure artean, baina aldi berean merkatuan bizi ahal izateko konpetitu egin dugu eta azkenik,
|
euskara
eta Euskal Herria zerbait izango badira, aliantza puntualak hasieran, estrategikoak geroxeago, bilatu ditugu.
|
|
|
Halaber," IBS Gazette" aldizkari elektronikoa aurki plazaratzeko asmoa dute, eta bertan euskal ikasketen baitako gai espezifikoak jorratuko dituzte. Aldizkari horretan
|
euskara
eta ingelesa dira erabiliko dituzten hizkuntzak, nahiz eta loturetan beste hizkuntzak ere ager daitezkeen. Horrez gain, iturri bibliografikoak barneratuko ditu elkartearen webguneak, euskal kulturaren inguruko informazio orokorra ematen duten loturak eskaintzeaz batera.
|
|
|
Modu naturalean gertatu da. Ramon Saizarbitoriak eta esaten dutenez, haiek
|
euskararengatik
eta inork egiten ez zuelako hasi ziren idazten.
|
|
|
Ulertezina dena, baita azalpenik ez duena ere, azaltzen saiatu dira iritzi publikoan eragin nahirik, buruan dituzten neurri murriztaileak kosto politikorik txikienarekin onartzeko bidea izan dezaten. Nafarroako gizartea ez dago
|
euskararen kontra
eta badakite lan handia egin dutela errealitate hau aldatzeko; euskararen kontra jartzeko gezurra, iraina eta intoxikazioa erabili dituzte, bizi izan dugun kanpaina mediatikoan ikusi dugun bezala. Gizartean sakonki errotua dago hobe dela jakitea ez jakitea baino.
|
|
|
PSNren kasuan %46, 9ak bietan berdin nahiko luke, EHrenean, %25ak bietan berdin, baina %37ak euskaraz gehiago eta %34, 8ak euskaraz bakarrik. Ezker Batuaren kasuan %69, 2ak bietan berdin, %60ak EA EAJren kasuan (EHren kasuan bezalaxe kopuru handiak daude bakarrik
|
euskaraz
eta euskaraz gehiago erantzunetan) eta CDNrenean %61ak nahiko luke bietan berdin. Bukatzeko abstentzionisten artean %68, 2ak nahiko luke bietan berdin.
|
|
|
Boiseko erdigunean dagoen euskal gune horretan, euskal museo eta zentro kulturala daude. Bertan,
|
euskara
eta sukaldaritza eskolak ematen dira. Eta, noski, museoa izaki, euskaldunen historia eta Idahon izan duten ibilbidea ezagutu daiteke.
|
|
|
Gurean erdarazkoak dira nagusi, soziolinguistika eta politika medio.
|
Euskaraz
eta orokorrak baditugu telebista bat eta bi irrati, egunkari bat eta hainbat aldizkari. Tokikoagoak beste irrati mordoska bat, bost telebista eta 50 bat aldizkari.
|
|
|
" 300.000 trakta edo eskuko agiria banatu ditugu etxeetan, ostatuetan nahiz saltegietan. Berean,
|
euskaraz
eta frantsesez, gure jokamoldearen arrazoiak agertu ditugu. Berean doa ere bai bozka egunean erabili beharreko boletina edo boto orria.
|
|
|
Baina bertan ageri zen" Euskaltzaindia Zuberoara" hartatik hasita, igar zitekeen beste batzuk zirela ZERUKO ARGIAren gogoa asaldatzen zuten burutapenak edo arazoak:
|
euskararen
eta gure herriaren etorkizuna kolokan jar zezaketen jarrerak, kasu.
|
|
|
|
Euskarazko
eta gaztelerazko idazlanak ditu Juan San Martinen azken lan honek, egilea irakurlego zabalari zuzentzen zaiolako, eta denek ulertua izatea nahi duelako, giza eskubideen egoera baitu hizpide. Eta giza eskubideen arloan euskaldunak munduari egindako ekarpena oroitarazten du, Frantzisko Vitoriakoa, Martin Azpilikueta, Aita Manuel Larramendi, Peñafloridako kondea, Joannes Etxeberri, Jesus Galindez, eta 1968an Bake aren Nobel Saria jaso zuen Rene Cassin baionarra bezalako askok egindako ahaleginak gogoratuz, egungo egoeraz tristatzeko, ETA eta GALen hilketak gaitzetsiz eta kale borroka baztertuz.
|
|
|
Bere iritziz, euskalkien etorkizunaz jarduteko, euskalkien iragana ezagutu behar da, bata bestearengandik gertuago zeudelako XVII. mendean gaur egun baino. Eta kasu gehienetan, dugun buruhausterik handiena ez delako euskara nafarra, giputza edo bizkaitarraren arteko zera hori,
|
euskararen
eta gaztelaniaren (edo frantsesaren) arteko gatazka baino. Koldo Zuazok gogorarazten digu euskara batua ez zela asmatu euskalkiak ezgauza zirelako, zazpi herrialdeetako euskaldunek batak besteari eroso ulertzeko baizik.
|
|
|
ETA erakundearen jardun anker basatiak Espainiar Inperioaren defendatzaileen estrategiei eta haren lorien nostalgiko eta malenkoniatsuei ezin egokiera aproposagoa eman die aurrean aipatu sentipen eta erreakzio horiek areagotu eta manipulatzeko, eta une honetan itotzen gaituen egoera politikoa ezartzeko. Ezin kendu dugun zama jasangaitza dugu non izugarrizko presio mediatiko baten bidez, jardunbide etiko guzietatik kanpo, berez ezberdina dena bereiztu nahi izan gabe, nahas mahas handienean,
|
euskara
eta euskaldun oro deabrutu, susmopean jarri eta kondenatu egiten baitu.
|
|
|
Erasoa larria eta erabatekoa da. Inolako espanturik gabe, biztanleak eta iritzi publikoa
|
euskararen
eta euskaldunen aurka jartzea da helburu zuzena. Euskararen Legearen edukin txiki horiek murriztu nahi dira eta Iruñerriko udaletan euskararen mesedean onetsi diren ordenantzak ezabatu nahi dira, udalen autonomiari muzin eginez.
|
|
2001
|
|
|
Txostenaren arabera, goi mailako irakaskuntzan euskararen egoerak 15 urteko atzerapena dauka. Euskal Herriko unibertsitatetako irakasleen %21ek irakasten du
|
euskaraz
eta euskarazko kredituen eskaintza %20koa da. Sei unibertsitateetatik Mondragon Unibertsitatea da euskaldunena.
|
|
|
Gauza da Madrilen aldarrikatu dutela" iA por ellos!" famatu hori eta egungo nahaste borrasteaz aprobetxatuz pakete berean sartzen dutela terrorismoa, ETA,
|
euskera
eta ikastolak, euskal kultura, hezkuntza, elkarrizketa hitza aipatzen dutenak, elkarrizketa nahi dutenak, beraiek bezala pentsatzen ez dutenak... eta denak balio duela botoak biltzen jarraitzeko eta jendea manipulatzen segitzeko. Niretzat politika beti izan da kinielak egitearen moduko zerbait, alegia, ez dela inoiz nik nahi dudana gertatzen horregatik batzuek lehendakariaren dimisioa eskatzen duten bezalaxe neuk Aznarren dimisioa eskatzen dut, eta gaur bertan!
|
|
|
Joxerra Gartziarengana jo genuen eta bere laguntzaz lan polita gelditu dela uste dugu. Azkenean zazpi kantu
|
euskaraz
eta gazteleraz berdin gelditu dira, beste bost propio hautatu ditugun bitartean. Horien artean dira' Maitia nun zira' herrikoia eta Xabier Leteren' Habanera'".
|
|
|
Otsailaren 8an Errudun jaioak" estreinatu zuten eta otsailaren 15ean, berriz," Hor dago koxka".
|
Euskaraz
eta gazteleraz atondu dituzte biak. Donostiako Antzoki Zaharrean egin ziren bi estreinaldiak eta arrakasta itzela izan zuten.
|
|
|
Jon D. Patrick psikologoa duela zortzi urte hasi zen euskara ikasten. Gaur egun, ongi egiten du
|
euskaraz
eta areago, berau aztertzen ari da. Ingelesa euskara hiztegi berezi bat burutzen ere ari da CD ROM formatuan.
|
|
|
Akta faltsuarena eta... Xemeini, idazlea bera, gerraren gogorrenean egin zen Sabino Aranaren gorpuzkinen ateratze xume hura ez zitzaion oso ekitaldi dotorea iruditzen, iruditzen zitzaion
|
euskaraz
eta hots handiz egin litzatekeela hura; eta beraz, aldatu egin zuen horren garrantzi handiko gertakizun bat! Berak argitara emandako aktan agertzen diren gehienak ez ziren benetan Sabino Aranaren gorpuzkinen ateratzean izan:
|
|
|
Gidaliburua,
|
euskaraz
eta gazteleraz idatzia da, bata bestearen ondoan dauden bi zutabetan, eta egileak berak egindako zein artxibategitatik ateratako hainbat argazki du. Ibilbidearen mapa orokorra (1: 50.000 eskalakoa) eta zati bakoitzeko planoak ere badira.
|
|
|
Bilbaok hitza hartu zuen eta bere ustea azaldu:
|
euskara
eta Euskal Herria eliza inguruko jendeak ikertu izan du beti, eta itsasertzean gutxi izan ei dira. Baserrian nagusiarentzat bakarrik zen etxea eta beraz, gainontzekoentzat eliza eta ikasketak ziren alternatiba bakarra.
|
|
|
Juan Antonio Apraizek botatako beste arazo bat ere badago,
|
euskaraz
eta erdaraz desberdin diren kontzeptuena: " pesca al cerco" euskaraz trainarekin antxoatan" edo biziarekin atunetan da, eta" viento de fuerza 3" haize berdea da.
|
|
|
astelehen, ostegun eta larunbatetan Seaskaren mezua zeraman orri erdiko gehigarriarekin kaleratu da, errepide nagusi guztien ondoetan publizitate kartel handiak kokatu dituzte eta kanpainaren amaieran aipatutako egunkarian gehigarri koloretsua sartu zuten.
|
Euskarazko
eta frantsesezko triptiko deigarri honetan Iparraldeko hiritarrei ikastolen (hezkuntzaren lehen zein bigarren mailan) filosofia, funtzionamendu, irakaskuntza maila, zerbitzu eta azpiegiturei buruzko informazioa eman zaie.
|
|
|
Egungo Urnietako herriaren nortasuna osatzerakoan eraginik handiena izan duten gizon emakumeen aipua egiten du Mikel Atxagak idazlan honetan, Urnietako Udalak, Dabid Etxeberriaren itzulpena medio,
|
euskaraz
eta gazteleraz argitara emandako" Gure Urnieta" liburuan. Liberalek Urnieta kiskali zutenekoa gogora ekarriz hasten du Mikel Atxagak bere ibilbidea, eta harrez geroztik herri horretan euskalgintzan gehien nabarmendu diren urnietar zein urnietartuen izenak biltzen ditu eta haien lanen berri eman.
|
|
|
IBON Cormenzana bilbotarraren" Jaizkibel" film luzea joan den astean estreinatu zen Donostian, Gasteizen, Getxon eta Iruñean,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz. 95 milioi pezetako (3,8 milioi libera) aurrekontua izan duen film honen une gehienak Gipuzkoa eta Bizkaian izan dira grabatuak.
|
|
|
Asko hitz egin izan da dekretu foralen aurrean guk izandako jarreraz eta modu arinean gainera, agian guk gai horrekin inoiz ez dugulako nahi izan politika egitea, politika delako euskararen etsairik okerrena. UPNk Euskararen Legea aldatu nahi izan zuen, egungo hiru eremuak bitan utziz, eta guk ez dugu uste halakorik egin behar zenik, lege horrek
|
euskara
eta gaztelania Nafarroan elkarrekin bizitzea ahalbideratu duelako. Dekretuaren zati batekin ados gaude eta hala esan genuen:
|
|
|
1519 orri irakurri ondoren, halaber, kuriosoa denak bertze adierazpen hau kausituko du: «Tafallaren historia hau, 2001 urteko urtarrilan argitaratu da,
|
euskarazko
eta gaztelerazko bertsioetan. Egileak eta argitaletxeak hala nahi izan dutelako, etorkizunean lan honek eman ditzakeen irabazi guziak Tafallan euskara, lingua navarrorum, sustatu eta hedatzeko erabili dira».
|
|
|
Hiru autore guztiz diferente, beren pentsaeran, beren testuinguruan, beren sorkuntza moldean. Literaturarekiko pasioaz eta talentuaz gain
|
euskararen
eta euskaldungoarenganako maitasuna izan liteke hirurek batera zeukaten ezaugarri bakarrenetakoa. Desberdinak eta are kontrajarriak ere, baina bakoitzaren munduan sartzen, hura ulertzen eta bere osotasunean estimatzen saiatu ginen.
|
|
|
Gipuzkoako Abesbatzen Federazioaren urtekaria duzue hauxe. Eta 2000 urtean zehar erakunde horrek jaso dituen laguntzen berri emateaz gain, berak iaz egindako ekitaldi guztiak azaltzen ditu bertan,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz. Besteak beste, ahots teknika ikastaroa eta Eva Pitli irakasle israeldarrak" Arrakasta sekretuak haur abesbatzetan" gaiaren inguruan emandakoa gogoratzen ditu, hala nola Donostiako Artzai Onaren katedralean lau abesbatza gipuzkoarrek eskainiriko Eguberrietako kontzertua, Gipuzkoako gazte abesbatzari buruzko xehetasunak, probintzia horretako abesbatzen jaialdia, gazteenek emandako" Gabon Kantuz Txiki" kontzertua, zenbait lekutan antolatutako musika zikloak eta Federazio horren partaide diren kontzientzia eragozleak eta gehitu zaizkion Mutriku eta Oñatiko abesbatza berriak.
|
|
|
Iruñean jarraitzearen aldekoek irabazi zuten. Aurten, halaber, Adios herrian herriko kale izenak eta halakoak
|
euskaraz
eta erdaraz edo erdaraz bakarrik izatearen artean erabaki behar zen; aukera elebiduna atera zen garaile, ozta ozta bada ere. Iruñean ere, aparkalekuaren alde edo aurka egiteko ordua zela erabaki zuten plataformakoek.
|
|
|
Bertako gizartearentzako informazioa eskaini arren, ez du Euskal Herri osoaren errealitatea lantzen. Euskal Herriaren ikuspegi osoarekin egiten diren egunkariak, berriz, «Euskaldunon Egunkaria» eta «Gara» Hegoaldean sortuak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz idatziak dira nagusiki. Iparraldean euskara ulertzen ez duen jendearentzako egunkari baten beharra antzeman du kazetalgintzan diharduen hainbat pertsonak.
|
|
|
Kaputxino zen garai hartan.
|
Euskara
eta euskal kulturaren egoeraz erabat kezkaturik, euskaldunak gai guztiez informatuko zituen aldizkaria kaleratzeko urratsak ematen hasi zen. Zentsuraren trabak nola saihestu ote zituen?
|
|
|
Orduan etorkin izatea ez zegoen boladan". Haatik, bizi guztia opa izan zion
|
euskarari
eta kulturari. Basque Studies Program eratzen rol handia jokatu zuen, euskaldunez girotu zituen bere idazlan asko, eta liburu berrien aurkeztu eta sinatzerakoan beti zuen euskarazko hitzen bat" bihotzez" edo" agur", gehienbat, irakurlearentzat.
|
|
|
Auzapezek egindako eskariaren erantzuna eman zuen iragan astean Frantziako administrazioak. Michel Devret suprefetaren bitartez, Frantziako Gobernuak hurbileko administrazioa sendotze aldera, estatuaren ordezkaritza,
|
euskara
eta laborantza atalak azkartuko zituela aditzera eman zuen. Pirinio Atlantikoetako Andre Viau prefetak neurri hauen munta zehaztu zuen hurrengo egunean.
|
|
|
Biguriren ustez, gainera, itzultzaile talde on baten «probaleku» izateko, eta, jardutearen jardunaz, kalitate handiko itzulpenak lortzeko balio izan du lan honek. «Oso lorpen garrantzitsua izan da
|
euskararentzat
eta haren normalizaziorako», adierazi digu.
|
|
|
Lehenengoan, bertsolariei inguru sozio-kulturalak nola eragiten dien aztertzen da; bigarrengoan, bertsolariek bertsoa nola sortzen duten arakatzen da; eta hirugarrenik, bat bateko bertsolaritza ikertzen lagunduko duen teoria bat aurkezten da. Ingelesez, frantsesez,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz kaleratuko da liburua. Eta beraz, aitzakiarik ez da izango.
|
|
2002
|
|
|
Epaiak Espainiako Administrazioak Trebiñoko Udalaren erabaki baten aurka jarritako helegite bati erantzuten dio. Izan ere, Trebiñoko Udalak, udaletxe aurrean, herriak Araban sartzeko egindako eskaera guztiak gogoraraziko zituen plaka bat
|
euskaraz
eta gaztelaniaz jartzea erabaki zuen. Egun, plaka hori daraman eskultura dago udaletxeko sarrera nagusia.
|
|
|
Zer pentsa ugari ematen dute Jon Alonsok «Agur, Darwin eta beste arkeologia batzuk» liburuan literaturatik abiaturik literatura beraren,
|
euskararen
eta gure herriaren inguruan agertzen dituen gogoeta ausartek. Iaz Kulturaren Aldeko Euskal Fundazioak eta Pamiela argitaletxeak lehen aldiz antolatu zuten Juan Zelaia saiakera lehiaketaren irabazle izan zen Jon Alonso nafarra idazlan honekin.
|
|
|
|
EUSKARAZ
ETA EGOKI EGITEKO BALIABIDEA
|
|
|
Eusko Jaurlaritzaren Hezkuntza Berriztatzeko Zuzendaritzak, euskaraz irakasteko eta euskara irakasteko lanean gero eta hobeto joan arren, horrekin ikasleek
|
euskaraz
eta egoki egitea ez dela ziurtatzen ikusirik, programa sorta bat eratu du, hain zuzen, Euskara Zerbitzuko «NOLEGA Aurkezpen Txostena» honetan bildua dagoena. Normalizazio Legearen Garapena esan nahi dute sigla horiek, eta izen hori daraman atalaren egitekoa bi arlo nagusitan gauzatzen da:
|
|
|
Behin estreinaldia eginda, Adosek
|
euskaraz
eta gazteleraz eskainiko du «John Wayne-ren laguna» ikuskizuna. Bi hizkuntzetan estreinatu beharra aktoreentzat lan handia dela dio Koldo Losadak:
|
|
|
Hizkuntzen kontu horrek ñabardura bat merezi du, nire ustez. Egia da
|
euskaraz
eta gaztelaniaz gain beste hizkuntza gehiago hitz egiten dela, arabieratik hasita. Etorkin horiek hemen geratzen badira, nafar izango dira, noski baietz, Euskal Herriko jendea izango da, baina haien ohiturak eta hizkuntzak ez daude Euskal Herrian finkatuta.
|
|
|
Gutxi gara lan aktiboa egiten dugunok. Eta garen" bost" hauetatik... eman dezagun 200 garela... horietatik erdiak
|
euskara
eta Euskadirekin zerikusia duten gauzetan ari dira bakarrik. Ez bagara nahasten gehiago, euskaldun sentitzen ez direnekin biltzen ez bagara gurea emateko baina haienetatik hartzeko ere bai, ez bagara gehiago komunikatzen...
|
|
|
Euskal Herria Sendotzen atalak 751.000 euro gastatuko ditu, Euskara, Irakaskuntza, Kultura eta Kirola eta Turismoaren inguruko jarduerei laguntzeko, batik bat Ipar Euskal Herri eta Nafarroakoei. Atal honetan kontatu da herrietan banatzen ari diren" Euskal Herria ezagutzen" izeneko liburuxkaren gastuak ere; gure herriari buruzko informazio oinarrizkoena biltzen du 16 orrialdetan,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz.
|
|
|
" Egunero egunero erronka berriei heltzen diegu euskarazko irakaskuntzaren zabaltze eta sendotze bidean". Hari beretik tira eginez, Armentia ikastolak orain arte egin duen bidean
|
euskara
eta euskal kultura beti presente egon dira, «horretarako dauden traben gainetik pasatuz eta gure bidea eginez". Antolatzaileen ustez," garbi daukagu ikastola bere osotasunean eratu behar dugula, hau da, ezartzeko falta zaigun etapa DBH ahal den modu egokienean martxan ipini behar dugula euskal irakaskuntzari gure ekarpena egiteko».
|
|
|
Eta gogoan izan etorkizuna euskaraz datorrela!... Beraz, ateraiozue zukua
|
euskarari
eta bere freskotasunetik edan!!!". Ikus daitekeenez, abenduan 10 urte beteko dituen «Geu Gasteiz» aldizkaria pixkana pixkana indartuz joan da.
|
|
|
Besteak beste, honakoak aipa daitezke: Amurrioko Apaltza, Gasteizko «Geu Gasteiz» aldizkaria, Gasteizko Bagare eta Bertan taldeak, Laudioko Euskaltzaleen Biltzarra, Euskal Herrian
|
Euskaraz
eta Lapuebla de Labarcako Ttiki Ttaka kultur elkartea
|
|
|
F. JUARISTI: Kontua da indar gehiago xahutu dugula
|
euskararen
eta bere berezitasunen inguruan egitura paraleloak sortzen bestelakoetan baino. Baina, adi, hizkuntza batek ez du ezer balio literatura bat ez baldin badauka.
|
|
|
Europan eta Espainiako Estatuan, gainera, oso gutxik dakite Nafarroan ere euskaraz egiten dela. Horregatik Euskara Kultur Elkargoak Nafarroatik kanpo
|
euskararen
eta euskal kulturaren inguruko gorabeheren berri ematea erabaki du, bereziki EBLULi (Hizkuntza Gutxituen Bulego Europarra).
|
|
|
Unibertsitatean, euskal adarrean, ikastetxean izandako hizkuntza portaera berbera mantentzen du ikasle askok eta askok: irakaslearekin
|
euskaraz
eta haien artean gazteleraz. Gaitasuna badute, baina kontzientzia pixka bat edo tentsio pixka bat ere behar dute.
|
|
|
Hizkuntza normalkuntzaren benetako martxa ezagutzeko hauxe proposatuko nuke: sortzen diren talde berrietan
|
euskarak
eta erdarak duten lekua aztertzea; erdarak gehiago balu, atzerapausoaren seinale litzateke.
|
|
|
Arantzazuko Santutegiak historia luzea du, eta hain zuzen haren aztarna gogoangarrienak jasotzen ditu,
|
euskaraz
eta gazteleraz, jende askoren elkarkidetzan eta argazki adierazgarriz hornituta osatu duten «Arantzazu. Euskal Santutegi bat XX. mendean/ Un Santuario vasco en el siglo XX» liburu mardulak.
|
|
|
Eustat estatistika erakundeak egindako azterketaren arabera, euskal internautek euskara %5 gutxiago erabili dute urtearen bigarren hiruhilekoan lehenengoan baino. Lehen hiruhilekoan euskal internauten %19, 9k erabiltzen zuen
|
euskara
eta bigarrenean %14, 9k.
|
|
|
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa kontseilari Anjeles Iztuetak eta Galesko Hezkuntza eta Etengabeko Ikaskuntza sailburu Jane Davidsonek elkarlan hitzarmena sinatu dute. Hala,
|
euskarazko
eta galesezko irakaskuntza bultzatzeko asmoz, elkarri laguntza emango diotela adierazi dute.
|
|
|
21 urterekin fusilatu zuten «Lurgorri», Derioko hilerrian, eta 22 zeuzkan «Aitza»k," desagerrarazi" eta bizia lapurtu ziotenean. Bata eta bestearen arteko ezberdintasuna idazteko erabili zuten hizkuntzan dago, Jose Mari Azkarragak ez omen zekielako ondo
|
euskaraz
eta bere jatorrizko lanak erderaz zeudelako. Atutxa' tar Paul arduratu da horiek guztiak euskaraz eskaintzen.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzako Ogasun eta Herri Administrazio Sailak plazaratzen duen «Koiunturaz» aldizkariaren azkenengo zenbakian, honako gai hauen inguruko lanak agertzen dira, besteak beste,
|
euskaraz
eta gazteleraz: EAEko ekonomia 2002 urteko lehen hiruhilekoan, EAEko ekonomiaren testuingurua, Ekoizpen arloak, Eskaria, Lan merkatua, Prezioak, kostuak eta soldatak.
|
|
|
zenbatekoa da euskal hizkuntza komunitateko kideek herriko erakundeetako hizkuntza portaera kontrolatzeko duten gaitasuna? Zenbatekoa da
|
euskarak
eta euskal hizkuntza komunitateak erakunde horietatik jasotzen duten sostengua?
|
|
|
\ Eraikitako estatusaren dimentsioa: zenbatekoa da
|
euskarak
eta euskal hizkuntza komunitateak duten prestigioa, estatusa?
|
|
|
Uste dut baietz, baina ez da apartekoa, nirea da, euskaraz bezala. Gauza batzuk errazago idazten ditut
|
euskaraz
eta beste batzuk erdaraz. Problema handirik ez daukat ez batean ez bestean.
|
|
|
Orduz geroztik, esperantoarekiko duten zaletasuna medio oso lagunak egin dira eta elkar ondo ezagutzen dute. " Jansen oso pozik dago
|
euskarari
eta euskal kulturari dagokionez, eta azken 20 urteetan egoera nola aldatu den ikusita izugarri eskasa iruditzen zaio lehen euskararen inguruan zegoen materiala", azaldu digu Aranak.
|
|
|
Psikologo informatikaria, Sidneyko Unibertsitateko irakaslea, duela zortzi urte hasi zen euskara ikasten. Orain, Euskal Herriarekiko,
|
euskararekiko
eta euskaldunekiko duen miresmena bere herrialdean zabaldu nahi du. Liburuak euskal gramatikaren inguruko erreferentziak jasotzen ditu, eta Wim Jansenen Beginner' s Basque bezala, euskara ezagutu nahi duten ingeles hiztunei zuzenduta dago.
|
|
|
1977ko otsailaren 23an sortu zen Labayru, Bizkaiko Elizbarrutiko apaiz batzuen ekimenez. Hasiera hartan Karmelo Etxenagusia, Ander Manterola, Lontxo Zugazaga eta Mikel Zarate buru zirela, Labayruren xedea
|
euskarari
eta euskal kulturari laguntza ematea zen. Euskara hobeto ezagutu nahi zuten eta lan horretan aritu dira 25 urteotan.
|
|
|
Nahiz eta gazte hauek ikastoletan hezi izan diren, erdaraz euskaraz baino gehiago irakurtzeko ohitura hartu dute gaztetatik. Izan ere, oraindik hainbat obra ez daude
|
euskaraz
eta derrigorrez erdaraz irakurri behar dituzte: hor daude Ken Folletten «Los pilares de la Tierra« eta beste obra batzuk, Noah Gordonen «El Medico» eta «El Rabino», Stephen King, Dean R.
|
|
|
I. ZUBELDIA:
|
Euskarak
eta hizkuntza literarioak berak itzulpenari esker eta idazleei esker asko aurreratu du, nolabaiteko corpus literario bat eta oinarrizko terminologia bat dago. Beharbada, bai irakurlearen eta bai herriaren formazioan atzerago gaude, eta batzuetan kosta egiten da literatura zabaltzea.
|
|
2003
|
|
|
Berriro ere milaka eta milaka lagun bildu ziren Iruñeko karriketan gobernuak indarrean jarri nahi duen euskararen dekretu berria bertan behera uztea eskatzeko. Oinarriak elkarguneak, Nafarroan
|
euskararen
eta euskal kulturaren esparruan ospea duten 31 izendun elkartu zituen euskararen aldeko manifestua sinatu, eta aldiberean, nafar gizarteari mezu zehatza helarazteko: " ezin dugu aldaezinaren ezkortasunean erori, lanean segitu beharra dago ilusioa galdu gabe".
|
|
|
BESTE hainbat hizkuntzekin aurrez egiten zuen bezala, Madrilgo Atenea argitaletxeak bilduma berri bat osatu du
|
euskaraz
eta erdaraz argitaratuko dituen liburuekin. Bilduma honen buru izendatu dute Jon Kortazar eta dagoeneko bi liburuk osatzen dute bilduma.
|
|
|
Euskarazko umoreak,
|
euskararen
eta euskal kulturaren ibilbide bera eraman du eta darama: hizkuntzarik gabe ez baitago umorerik eta umorerik gabe ez baitago hizkuntzarik.
|
|
|
Argazkiekin eta parte hartzaileen kontakizunekin, ekintza bakoitzean «Demo»ek bizi izan dutena helarazi nahi diete irakurleari, beraien aldarrikapenak eta argudioak, ekintza bakoitzaren prestaketa, gauzapena, tentsio uneak, atxiloketak eta beste batzuk. «Demo»en filosofia nolakoa den ezagutzeko aukera ona ematen du
|
euskaraz
eta frantsesez idatzia dagoen liburu honek.
|
|
|
«Aldaketatxo bat sumatu dut hemengo antzerki taldeetan, eta horregatik ekin diot berriz ere idazteari. Hegoaldeko talde profesionalek, profesionalizazio horrek behartuta, obrak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz eskaintzen dituzte, eta jeneralean egin dute obra kanporako begiekin aukeratu, eta ondoren euskal bertsio bat moldatu. Azken urteotan, berriz, susmoa daukat euskal begiekin prestatutako obra gehixeago egiten ari ote diren.
|
|
|
Txema eukaristia ematen ari da eta aitortza hartu die hainbat presori.
|
Euskara
eta alemana ere erakusten omen dio hainbat presori.
|
|
|
Legeak euskarazko prentsa izateko eskubidea dugula esaten du. Espainiako Konstituzioak
|
euskara
eta espainola, biak, hemen hizkuntza ofizialak direla onartzen du. Hortik aurrera, erakundeei, gizarte eragileei, hiritarrei eta azkenean gizarte osoari dagokion eskubide hori bermatuko duten proiektuak eraikitzea dagokigu herritarroi.
|
|
|
Bigarrenak, bestalde, ahalegin guztiak egiten ari dira
|
euskara
eta biolentzia bereizteko, Espainia, nonbait argudiorik gabe uzteko. Defentsiba hartu dute jokaeratzat, «Ez da egia» teknikaz lagundurik:
|
|
|
Defentsiba hartu dute jokaeratzat, «Ez da egia» teknikaz lagundurik: ez da egia Euskal Herrian erdaldunak baztertuta daudenik, ez da egia
|
euskara
eta ETA gauza bera direnik, ez da egia… Erasotzaileak nahiko lukeen jarrera berbera, hain zuzen ere, euskal nazionalismoa azalpenak ematera mugatzen baitu, espainiar nazionalismoa ezertarako ere kuestionatu gabe.
|
|
|
IZAN ere, urte batzuetan isilik eta lotsaturik egon ondoren, espainiar nazionalismoa berriro piztu da, eta euskal nazionalismoaren kontrako ofentsiba zabal bat ireki du, horretarako estatu baten euskarri osoa atzean duela. Horrela planteatuta, berdin dio
|
euskara
eta biolentzia bereizten ibiltzea, behin eta berriro errepikatuko baitute ideia hori, ezeztatzen edo gezurtatzen den aldi bakoitzari batere jaramonik egin barik, ez baitute egia bilatzen, euskal nazionalismoaren oinarri teorikoei erasotzea baizik. Hori dela eta, euskarari eraso egitea ETAri eraso egitea dela esaten dutenean, arrazoi dute, ETAren kontrako abertzalekeria sutan jarri arren, ETAren oinarrietako bat, abertzale guztiena bezala, euskara da-eta.
|
|
|
Zelan erantzun behar dute espainiar nazionalismoaren erasoak jasaten dituztenek: euskararen atsekabeak ETAri leporatuz,
|
euskara
eta biolentzia bereizten saiatuz, edo erasotzailea eta erasoaren helburuak, behingoz, ondo identifikatuz eta aurre egiteko deliberamendu argia hartuz?
|
|
|
Egiatan, ezin da okerrago aritu. Prestige aren txapapotea,
|
euskararen
eta euskal kulturaren aurka egindakoak (atxiloketak, egunkari ixteak, torturak), Batasuna legez kanpo uzteko trikimailuak, eta guzti hau gutxi balitz, Iraken aurkako gerrari babesa eman izana (jendearen kontrako iritziari muzin eta burla egin ostean). Irakeko gerra dela-eta Aznar oso gustura joan da Bush eta Blair-en atzetik Nazio Batuen Erakundearen aginduak zakurraren ipurdira bidali ondoren.
|
|
|
1983ko apirilean hasi ginen, Ama Eskolan, 18 haurrekin: 3 ordu
|
euskaraz
eta 3 frantsesez. Hurrengo ikasturtean, irailean, ikasle horietatik 6k lehen mailan (CP) segitu zuten.
|
|
|
Bereiztea nahiago izan zuen Marik, bizi eta izan ahal izateko. Hala ere, Egunkariaren,
|
euskararen
eta abertzaletasunaren aurkako erasoei men egingo ez bazaie, zenbait etsaigo atzentzea komeni da.
|
|
|
Herriko idazleen lanen bitartez irakurzaletasuna suspertzeko asmo sendoa du Santurtziko udal liburutegi sareak, eta apirilaren 23an izan ohi den Liburuaren Eguna ospatzeko argitaratu eta banatu zituen, doan, Andolin Eguzkitzaren hamabi olerki
|
euskaraz
eta gazteleraz biltzen dituen" Lore koroa neure herriari" liburuxkaren 2.500 ale. Olerkiotatik batzuk inoiz argitara eman gabeak dira, eta itzulpena egileak berak egina izan da.
|
|
|
Ni baiezkoan nago, baina idazleen artean ezezko erantzuna dabilela esango nuke. Batez ere ukapen horrek beste helburu bat betetzen du, esaten denean euskara ez dela gai ez dakit zertarako, demagun «literatura egiteko ez dela gai», eta orduan idazleek diote,
|
euskara
eta gaztelera, adibidez, egoki direla literatura egiteko. Noski egoki direla, baina ez da hori nik proposatzen dudan gaia, hau baizik:
|
|
|
Inoiz gertatuko zitzaian. Hitz bat behar bezala idatzi
|
euskaraz
eta bere burua zuzentzeko duen automatismo batez, ordenagailuak hitza desitxuratzea. Nirearen pantailan, konpontzen ikasi arte," ariketa" idaztearekin, automatikoki" hariketa" azaltzen huen.
|
|
|
Ez zailtasunik gabe, ordea. Galdetu bestela, besteak beste, Nafarroako Gobernuak ahoz gora zenbaitetan, isilean gehien gehienetan,
|
euskararen
eta euskarazko irakaskuntzaren kontra burutzen ari den gurutzada gupidagabea pairatzen, lepo estutze amaigabea jasaten ari diren Erriberako ikastolei edota, Frantziako hezkuntza administrazioak emandako hitza jatearen ondorioz, ikasturte hasiera gogorra nozitu duten Seaskakoei. Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE), aldiz, ikasturte berria asmo eraberrituekin hasi da.
|
|
|
Beste era batera adierazita, goi mailako ikasketetan finkatu litzatekeen eredu bakar baten testuinguruan, gainerako mailetan ere zergatik ez eredu bakar bat ezartzeko urratsak egin, eskola eta ikastola bakoitzaren errealitatearen arabera (ingurune soziolinguistikoa, e.a.), azken helburuetara iristeko asmoz, kanpoko ebaluazio sistema baten eraginpean, nahikoa autonomia (ordutegiak antolatzeko, hizkuntza bakoitzari eskaini beharreko ordu kopurua zehazteko, e.a.) onartuz? Ereduak zein gainerakoak, zenbaitetan kontrakoa dirudien arren, ez dira xede, besteak beste,
|
euskara
eta bestelako hizkuntzak menderatzeko bitarteko baizik.
|