|
2004
|
|
|
Konstituzio politiko berriak horren isla dugu eta konstituzio liberalak hizkuntza, eta, euskara, egitasmo politiko berria sortu zuten. Iraultzaileak, hasieran bere paskinak
|
euskaraz
eta frantsesez argitaratzen zituzten, euskararen erabilpen funtzionala onartuz. Baina ondoren, frantsesa nagusitu zen.
|
|
|
Giro eta eztabaida hauek ezagutu zituen W. von Humboldtek, Parisen Joseph Dominique Garaten bidez
|
euskara
eta euskaldunei buruzko informazioa jaso ondoren, besteak beste. Euskarari buruzko ardura gutxi zela euskal buruzagi politiko argien artean, salatu zuen eta euskarak ez zuela etorkizunik iragarri.
|
|
|
Foru administrazioaren garaian, 1877.arte, Batzar Nagusietan eztabaidak
|
euskaraz
eta gaztelaniaz egiten ziren. Bat bateko itzultzaileen bidez guztien arteko ulermena lortzen zen.
|
|
|
Bat bateko itzultzaileen bidez guztien arteko ulermena lortzen zen. Eta buruzagiren batek bere mezua era zabalean hedatu nahi zuenean,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz hitzaldia egiten saiatzen zen. XIX.mendean zehar horren froga ugari dago eta bildu dira honezkero Bizkaiko Batzar Nagusietako euskarazko testuak A. Irigoien eta A. Urrutiaren lanetan.
|
|
|
Foru erakundetzearen azken esparrua galdu ondoren, euskal zibilizazio historikoaren aztama bakarra euskara bihurtu zen. Nafarroako euskaroek eta Felipe Arrese Beitiak
|
euskara
eta euskararen geroa, euskal erakundetze politikoaren azken ondasuntzat hartu zuten. Une horretan, euskara aldi batean, ikur bihurtu zen, komunitate jakin baten adierazpen sinboloa eta beraz iragan eta geroaren arteko zubi.
|
|
|
Baina mezu honek ez zuen arrakastarik izan eta horrek mesfindantza eta frustrazio handia sortu zuen.
|
Euskara
eta, antolaketa politiko berria eratzea erabaki zuten, Espainiako alderdieetatik at, tokian tokikoa eta euskarak berebiziko garrantzia zuen. Hau da, Espainiko alderdien zati barik, Espainiako erresuman partaide baizik.
|
|
|
Bizkaiko berregituratzea burutu litzateke bere kabuzko asmaturiko paradigmapean.
|
Euskara
eta Bizkaiko historia berrasmatu beharra zegoen, printzipio jakin batzuen arabera, aurretiaz eta aurreiritziz erbestekotzat definitzen zena desagertarazteko eta beraz gizarte mota berria eraikitzeko, pentsamolde guztiari ikuspegi teokratikoan oinarriturik.
|
|
|
SABINO ARANA:
|
EUSKARA
ETA KULTURA
|
|
|
SABINO ARANA:
|
EUSKARA
ETA KULTURA Andres Urrutia 943
|
|
|
SABINO ARANA:
|
EUSKARA
ETA KULTURA Andres Urrutia 945
|
|
|
Sarritan ahazten den baieztapen bat ere egin beharra dago hemen, eta da, Aranaren garaian eta geroztik, abertzaJetasuna izan deJa euskaJtzaJetasunari gehien eragin diona, eta
|
euskara
eta euskaJ kuJturaren aJdeko buJtzada horrek ez daukaJa deus fundamentaJismotik, eta aJderantziz bai asko estatu zentra Jismotik jariotzen den asimiJazio fundamentaJistaren kontrako erresistentzia tik. Zorioneko eguna euskarak euskaJ nazionaJismoaren beharrik izango ez duen hura, zorionekoa hizkuntza poJitika instituzionaJa noizbait EuskaJ He rria euskaJduntzeko bidean jarri eta euskaJdun bihurtuko duen hura, zorione koa beharrik sentitu gabe euskaraz mintzatuko den hura.
|
|
|
«Euzko» artikuluan (162) dakartzan atalak banan banan aztertzen ditu. Fun tsean, eztabaida euzko eta era etimologien gainean da, zeinetatik eratortzen baitira
|
euzkera
eta erdera, hitzak honela elkartuta: euzko= vasko eta era= lengua o palabra, etimologiaren aldetik, euzko hitza eguzki tik letorkeelarik eta era, berriz, e/ e tik.
|
|
|
Batzuetan ho rrela tipifikatzen da eztabaidaren gunea, alde batean leudekelarik ertzeko bi na zionalistak Eleizalde jeltzalea eta Gotzain espainola eta bestean beren arrazoiak euskalaritzan bakarrik oinarritzen dituzten euskaltzaleak. Ertzeko bi jarrera horiek
|
euskara
eta euskal kultura instrumentalizatu besterik ez dute egi ten, agian ohargabean, baina egiazki. Nolanahi ere, hitzaldiaz geroztik Jurgi Kintana historialariak gutun baten bidez jakinarazi digunez, izendegiaren kasu honetan, badirudi eztabaidan parte hartu zutenek beren iritzia motu propio eman zutela, alderdi jakin baten agindura jokatu gabe.
|
|
|
Aldizkari honen lehen zenbakia 1929ko urtarrilaren 15ean kaleratzen da, Bilbaon,
|
euskaraz
eta gaztelaniaz, azalean «Pizkundea» ikurra dakarrela. Esan beharrik ez dago lehen aipatutako Euzko Deya duela aurrekari.
|
|
|
Gaur, hain zuzen,
|
euskararen
eta euskal kulturaren alde lan handia egin duten pertsona horietako bat dakargu zuen aurrean, eta ez nolanahikoa: Sabi no Arana Goiri, bizkaitarra.
|
|
|
Haren testuinguruan esan dut, eta horixe da Sabino Aranaren nortasuna aztertzean askok, zoritxarrez, ahanzten dutena. Bilboko udalak Aranaren alde estatua publiko bat eraikitzea erabaki du oraintsu, eta horrek, dakizuenez, le hen ere
|
euskarari
eta euskal intelektualei dien mespretxua aski garbi erakutsi duen zinegotzi ezagun baten haserrea biztu du, eta Sabinoren ideología xeno foboa Europar foruetaraino eramateko prest omen dago, han epai eta konde na dezaten.
|