|
2008
|
|
|
–Kontzeptu horiek, kanpotik ekarritako hitzekin edo
|
euskal
sustraizkoekin behar ote diren adierazi, hori beste auzi bat da. Beharbada batzuetan bide bat, eta besteetan beste bat jarraitzea izango da onena?.
|
|
2010
|
|
|
Hori ere normaltzat har dezakegu: herriko ikasleek euskal nortasunaren beharra daukate, beren
|
euskal
sustraiak berriz aurkitu nahi dituzte.
|
|
2021
|
|
|
Nafarroan kausitu den multzoarekin alderatuz gero, Gipuzkoan dagoen
|
euskal
sustraiko inskripzio sortatxoa hutsaren hurrengoa da; ez, ordea, Araban, Bizkaian, Lapurdin edota Zuberoan idorotako aztarna epigrafikoekin erkatzen bada, herrialde haietan ere urri baitira, oso, latinekoak edo hizkuntza zeltetakoak ez diren harrian grabaturiko izenak.
|
|
|
Besterik da kokaleku gotortuak eraiki eta baliatu zituzten jendeak zein jatorritakoak ziren jakitea, zein hizkuntza zerabilten, hau da,
|
euskal
sustraikoak ziren ala ez. Toponimia eremuez ari delarik, Agudek (1973:
|
|
|
Gertuan zeuden hizkuntzen artean hartu emanak egon bide ziren, hortaz. Ezagunak diren adibideak besterik ez aipatzeko, iberieraz beleś/ bels dugu eta
|
euskal
sustraiko hizkuntzan Belex/ bels (Akitanian) eta bels/ Belƨ (Pirinioetatik hegoaldera). Orobat, goian esan bezala, jatorri iberiarrekoak diratekeen or [du] netsi eta urchatetelli euskal enborreko fonetikara edo ahoskatze arauetara egokituak daudeke, eta kalakoŕikoś legenda zeltiberiarraren oinean dagoen Calagorri/ Calagurris leku izena Ebro ibarreko iberiar geruzarekin lotua dagoke.
|
|
|
3.4.1 Belosagaia
|
euskal
sustraiko onomastikan 40
|
|
|
3.4.1 Belosagaia
|
euskal
sustraiko onomastikan
|
|
|
Baskoien lurraldean hizkuntzaren aldetik ezberdinak ziren hiru barruti bereizten dira erromatarren garaian: pertsonen eta haien lurren izenetan eragin indoeuropar nabaria erakusten duen alderdia (Lizarrerria), hizkuntza iberiarra zuen eta idazkera iberiarra zerabilen Ebroren erdiko eta beheko arroko jendearekin kultur harremana zuen beste eremu bat, eta, azkenik, erdiko gunean batik bat, mintzairaren aldetik
|
euskal
sustraikoa zen hirugarren barruti bat (cfr. Gorrotxategi 2002b:
|
|
|
Esaterako, aipatu Pirinioetako cromlech sortatik nahiko gertu (5 kilometrora), mendilerroaren oinean, Calvera udalerrian zehazkiro, Santa María de Obarra monasterioa dago. Hagiotoponimo horren bigarren osagaia
|
euskal
sustraikoa da eta IX. zein XII. gizaldian lekukotzen da: Ubarra, Ouarra, (H) uarra (ikus Irigoien 1986:
|
|
|
Hala berean, epigrafia arloan euskal enborreko epigrafe mordoa azaldu den Garona Garaian (Banhèras de Luishon...) badaude Pirinioetako cromlechak. Arreta pixka bat opa diona ohartuko da Pirinioetako cromlechen barrutiaren sartaldeko ertzean ere, euskal ondareko toponimoenak ez ezik, badirela antzinateko
|
euskal
sustraiko antroponimoen lekukotasunak; Mendiluzeko (Entziako) Pirinioetako cromlechetik gertu (3 km-tara), Durruman idorotako lutbelscottio z zein luntbelsar ez ari naiz. Esan gabe doa Oiartzunen ere, Andrearriagako estela zegoen inguruan (1 km-tara), Pirinioetako cromlech ugari dagoela (Algorrieta, Egieder, Guardiako lepoa, Urkullu txiki egia...).
|
|
|
Bata bestetik hain guztiz beste direlarik ere, aski eta sobera dira bere laburrean hemen agertu nahi nukeena agertzeko: ez dago arrazoirik pentsatzeko Gipuzkoako Antzinaroko
|
euskal
sustraiko antroponimia ondoko lurraldeetakoa baino berriagoa dela.
|
|
|
Koadro horri erreparatuta –antroponimoen adinak alderatzen dituenari so eginez gero agitu bezala– ez da antzematen zio agerikorik Antzinaroko
|
euskal
sustraiko Gipuzkoako epigrafia Nafarroakoa eta Arabakoa baino beranduagokoa dela sinesteko.
|
|
|
Barduliarrak, hobeki esanda, ipar sortaldean bizi ez ziren giputzak zeltiberiarrak baziren, (Araban gertatu bezala) zergatik ez dago hizkuntza zeltiberiarrean grabaturiko idazkunik eta zergatik ez dago izenak emateko Mesetako gizataldeak zerabilen molde onomastikoaren arrastorik inskripzioetan, Arrasatekoan batez ere? Atharratze Sorholüze (herauscorritsehe) – Izkue (itsacurrinne) lotuz marrazturiko lerrotik gora (Nafarroako iparraldean edota Lapurdin) ez dago
|
euskal
sustraiko epigrafiarik; Andrearriagakoa da salbuespena, ale bakarra. Nahi izanez gero, marra Durruma (lutbelscottio, luntbelsar) Miñaoraino (helasse) luza daiteke.
|
|
|
Bestetik, Oiartzungo Belteso da belhutsa (segidan txistukaririk gabe) duen adibide bakarra
|
euskal
sustraiko antzinateko onomastikaren sailean. Aukera bat da pentsatzea txistukariz luzatu gabeko forma sparita z ari garela, alegia, zaharkina dela, tz eratxiki aurrekoa.
|
|
|
Ondare zaharreko hitzetan Darrunta ez bada ere, hasierako kontsonanteari bagagozkio, ez da erabat ezinezkoa Dialco euskal jatorrikoa izatea. Haatik, gaurdaino Pirinioez honaindi lekukotu diren
|
euskal
sustraiko gainerako jainko izenen antzik ez duenez gero, zentzuzkoena da pentsatzea (berezia bada ere) Arrasateko teonimoak sorburua euskal jatorkikoa ez den hizkuntzaren batean duela.
|
|
|
Hori horrela izanik, pentsa daiteke, egiazki, Gipuzkoa mintzairaz indoeuroparra zela esateko habe nagusia Arabaren ondoan, eragin indoeuropar agerikoa izan zuen lurralde baten alboan egotea dela. Indoeuropartasuna (zeltatasuna) aldarrikatzen dutenek, ordea, ez dute aintzat hartzen hizkuntzaren aldetik
|
euskal
sustraikotzat jotzen den Nafarroaren iparraldeko alderdiaren ondoan zegoela, ezta ere Probintziatik oso gertu Araban (Durruman) badirela euskal ondareko Antzinaroko antroponimoak; ildo berean, Miñao ez dago hain urruti.
|