|
2005
|
|
|
" La cuestion religiosa es para la grey euskara la cuestion capital, la mas grave de todas las cuestiones, como que la base y fundamento del alcazar foral, es el espiritu religioso, atacar a este espiritu, es atacar al fuero en su parte mas esencial(...) todos los diputados vasco navarros, en las Constituyentes votamos contra la libertad de cultos(...) ni uno solo firmamos la Constitucion que ha venido a quebrantar la unidad religiosa en España". Horra, bada, 1870ean
|
euskal
nortasun politikoa katolikotasunaren arabera definitzen hasi zen, ondoren euskaldun fededun esaldiak laburtuko zuena. Fuerista liberalen esku Foru Diputazioen agintea zegoela, katolikoek, Carlos VII buru zutela, parlamentarismoa alde batera utzi eta armazko ekintzetara jo zuten, beste gerra zibila eraginez.
|
|
|
Liberal baten ikuspegia, alegia. Harrezkero,
|
euskal
nortasun politikoaren adierazpenak, iraultza liberalaren ildoan zein kontra iraultzaren dotrina moldeetan, ugari izan ziren.
|
|
|
Hego Euskal Herrian, nortasun politikoa foru konstituzio politiko juridikoan oinarriturik indarrean zegoena XIX. mendean barrena aldatzen, berriztatzen eta egokitzen joan zela, Espainiako konstituzio politiko liberal berriaren arabera. Espainiar nazio politiko konstituzionala erakundetu ahala, Euskal Herrian ere erakundetu zen
|
euskal
nortasun politiko berria. 1877a arte, euskal biztanleentzat sistema konstituzional bikoitza eta legezkoa zegoen indarrean:
|
|
|
Aldi berean,
|
euskal
nortasun politikoaren diskurtsoa adierazi zen, kontrairaultzaren oinarri ideologikoetaz baliatuz. Adibide garbiena, Bilboko San Fraiskuko konbentuko norbaitek (Astarloa) edo agian Bixenta Mogelek idatzi zituen" Antxinako euskaldunen alabantzak" izeneko bertsotan dugu.
|
|
|
Beraz, 1820an jadanik, batzuentzat Espainiako monarkia katoliko tradizionalaren babesean antolatzen zen egokien
|
euskal
nortasun politikoa. Beste batzuentzat, aldiz, Espainiako konstituzio liberalaren baitan, foruen erakundetzea eta agintearen jarraipena bermatuz, jakina, foruen interpretazio liberala eginez, foru konstituzioa Espainiarako zegoen konstituzio politikoaren pareko zelarik.
|
|
2006
|
|
|
Hego Euskal Herrian, XIX. mendeko konstituzionalismo politikoaren garaian Espainian Parlamentu Nazionala egituraturik egon arren,
|
euskal
nortasun politikoaren adierazle gisa, Bizkaian, Gipuzkoan eta Araban Batzar Nagusiek indarrean eta egokitzapen prozesuaren gurpilean iraun zuten, harik eta 1877an Espainiako Gobernuburuak desegin arte. Batzar Nagusiak parlamentarismo liberalaren ildoan aldatzen eta berrantolatzen ari ziren.
|
|
|
Baina errealitatea asmo zintzo guztiak baino harantzago doa eta, nahitaez, bere legea ezartzen digu: euskara, hizkuntza bat izateaz gain, bada ere beste zerbait, alegia,
|
euskal
nortasun politikoaren zurkaitz nagusia. Hau da, euskara euskal nazionalismo mota ororen osagai garrantzitsua da, Jakin 155 uztaila abuztua 2006 abertzaletasun erradikalenetik hasita autonomismo epeleneraino.
|
|
2007
|
|
|
Irudikatu bazen ere ez zen gauzatu. Harrezkero, irudikapen gauzapen prozesuarenetenaldiek (nortasun politikoen kasuan, jakina, politika arloko objektibazio ezak) markatu dute euskaldungoa eta abertzalegoaren izana71 Frankismoan, erreakzioapal eta geldoa gizarte harreman sare trinko bat eratzea izan zen72 Gizarte sarehorren bitartez
|
euskal
nortasun politikoaren diskurtsoari, nazio tradizioari, iraunarazi zioten. Diskurtso komunitateak ez zuen eremu publikoan parte hartzerik, bainaesparru pribatuetan, gizarte esparru erdipribatuetan eta gizarte zibilean indartu zen.Gerraostean etxe barnera babestu zen, bertan seme alabei benetako komunitateazein zen eta elkargo horren partaideak zeintzuk ziren erakutsi egin zitzaien73. Subjektibatuta?, familian, lagunartean eutsi zitzaion euskal identitatea ri, etahorrela berrasmatu da, behin eta berriro, tradizio etniko agoniko batean74.
|
|
2009
|
|
|
Luzaroan Foruak, usadioari lotuta zeuden organizazio sozial eta politikorako arauak? bezalako berezko erregimen batetik edanez aritua,
|
euskal
nortasun politikoaren osagaiak funtsezko bi gairen inguruan jiraka ibili dira beti. Izan ere, gai horietan subiranotasun politikoari buruzko edozein ikusmoldetan oinarrizkoak diren bi faktore ageri dira:
|
|
|
Beraz,
|
euskal
nortasun politikoa eratu duten osagaiak nazionalismo sabindarretik datoz, foruetatik (autodefentsa) eta arrazatik. Eta hizkuntza eta lurraldetasunarekiko kezka, lehen ikusi dugun bezala, 1960ko nazionalismotik.
|
|
2012
|
|
|
Actas de las Conferencias firmadas por los representantes de Alava, Bizkaia, Gipuzkoa y eventualmente de Navarra(), erakutsi eta frogatu dugu Aldundien arteko adostasun eta ildo komuna uste baino sarriago egiten zela erakusten du, eta uste baino eraginkorragoak izan zirela ere bai. Azken batean, mendebaldeko buruzagi politiko eta herri ordezkarien artean,
|
euskal
nortasun politikoa dei daitekeena lantzen eta osatzen joan zen. Irurac bat izeneko egitasmo eta bandera, hiru Aldundiek batera sorturiko euskal egitasmoak, aktak sinatzeko zigilua ere, borondate eta ildo komuna erakusten du, bai kanpora begira, hau da, Erresumako buruzagitzara begira zein barrura, barne egituraketa administratibora.
|
|
|
Foruzaletasun berriaren giroan, Iparragirre abeslariaren sortze lanak
|
euskal
nortasun politiko berria islatzen zuen.
|
|
|
Baina azkenik, bestelakoen iritzia nagusitu zen. Forua sakratua eta ukiezina bihurtu zen,
|
euskal
nortasun politikoaren totema. Eta estrategia hori, esan bezala, ondoko urte guztietan nagusitu zen Bizkaiko Batzar Nagusien foru batzordean.
|
|
|
Conferencias izenarekin ezagunagoak ziren, eta aurrerantzean, 1936 urtera arte batzar horiek ohiko izan ziren. Batzarren ondorioz, euskal aginte politikoa landu zen eta batzar horietan
|
euskal
nortasun politiko berria landu zen, iraultza liberalen ondorioz eratzen hasi ziren erakundetze politiko berrien eredupean, bereziki, Espainiako estatu nazio liberal berriaren ildoan. xix. mendean foru moldaketarako negoziazioan aginteen arteko harreman bilaterala sustraitu zen euskal kultura politikoan. Eta euskal bilkura horren bidez harremanak bideratu ziren, euskal konferentzia edo bilkuretan iritzi eta proposamenak aurretiaz adosten zirelako.
|
|
|
Euskal nazionalismoari (sic) forma eman zion berriro (zentzu dialektikoan)[...] Formaren zentzu honetan esan daiteke Leninek Marxismoari bere forma erabakigarria eman ziola, San Pablok Kristo formalizatu zuela, edo Lacanek Freud. ETAk ere forma erabakigarria inposatu zion frankismoaren garaiko
|
euskal
nortasun politikoari[.] Gero Espainian demokrazia ezarri zenean, ETAren jarraipena anakronismo eta hondamendi bihurtu zen.86
|
|
2014
|
|
|
Hortaz, 50 hamarkadetan hizkuntza sinboloaren eta
|
euskal
nortasun politikoaren artean elkar elikatze prozesua eragin zuen diskurtso bakar eta bateratu batetik, hots, abertzaletasunaren eta euskaltzaletasunaren artean ia erabateko elkarketa lortu zuen diskurtso batetik, diskurtso ugaritze bat etorri zela ondoriozta dezakegu. Gertaera hori 70eko testuinguru politikoan izandako aldaketekin lotu behar genuke.
|
|
2018
|
|
|
Burugogor politikoak, hain zuzen ere: plazatik hur bizi arren,
|
euskal
nortasun politikoa garatuta zuten gurasoek transmisioa bermatzen zuten, bestela ez.
|
|
2021
|
|
|
Mogelen Peru Abarka euskarazko lehen eleberritzat hartzen du hainbatek (beste hainbatek trama nahikorik ez duela-eta Txomin Agirreren lanetan jartzen du mugarri hori), maila literario bikaina duela esan ohi da, bizkaiera literarioaren erabileran aitzindaritza aitortzen zaio, gerora hainbesteko indarra hartuko zuen euskal kostunbrismoaren lehen aletzat ere hartzen da, eta funtsezkotzat jotzen da
|
euskal
nortasun politiko modernoaren oinarrizko iruditeriaren sorkuntza prozesuan.
|