|
2000
|
|
|
Ez da ohiko euskal nazionalista, baina bere diskurtsoa euskalduna da. Madrilen ezin dute
|
euskal
nortasuna duen ezer jasan ordea; otzandua ez den euskalduna ez da ongi ikusia han. Madrilen ongi hartua izateko sekretua erregionalista zintzoa izatea da.
|
|
|
Baina ez pentsa, antzerki arlokoak ez gara ahaztuenak, dantzakoak gu baino okerrago daude-eta. Kultura izanda gure nortasunaren adierazle, nekez konprenitzen da plangintza orokorrik ez egotea arte eszenikoentzat, horrela nola bultzatuko da besteengandik hain ezberdin egiten gaituen
|
euskal
nortasun hori. Baina ez dut esan nahi konpainia bakan batzuek aurrekontu guztia xurgatu luketeenik; hori ere ez litzateke batere aproposa, konpainia txiki asko saretik kanpo geratuko liratekeelako.
|
|
|
Euskal kale antzerkiaren sustraietara joanez," Maddalen Jauregiberri" pastorala antzeztuko du Eskiula herriak. Berez, Biarnon dagoen arren,
|
euskal
nortasuna handizki atxiki dute Eskiulan. Mustrakak iragan ilbeltzean hasi zirelarik, 150 arizaleek ontsa ikasiak dituzte urrats guztiak, errejenta Jean Bordet dutela.
|
|
|
EEBBetako alde guztietatik ezezik, Mexiko, Uruguay, Kanada eta Euskal Herritik joandako jendea elkartu zen. Aurtengorako Australia, Peru, Kanada, Ingalaterra, Mexiko eta Euskal Herriko jendea gerturatuko da
|
euskal
nortasuna eta kulturaren gorazarre egingo den festara.
|
|
|
Ezagutu dezagun bada. Idahon oro har, euskal jatorriko 10.000 pertsona inguru daude, halarik ere, horietako guztiek ez dute
|
euskal
nortasuna mantentzen edo ez diete haien seme alabei transmititu. Boisen, euskal jatorriko 800 bat familia dira euskal etxeko kide," Euzkaldunak Incorporated" delakoaren kide.
|
|
|
LEHENIK ETA BEHIN, UAk jorratutako bideari jarraituz, euskal nazio eraikuntzaren egitasmoaren desatxikimendua garbiki planteatzen du eta horretarako
|
euskal
nortasunaren indar soziala ukatzen dute (Arabako gehiengo zabal batek bere burua euskal hiritartzat jotzen badu ere, eta irakaskuntzan, euskaldun ereduak aukeratuenak izan arren), abertzaletasunaren indarra gutxietsiz (arabar hautesleen %40k indar abertzaleen hautua egiten du) eta Arabako eskualdeen errealitate soziologikoa desitxuratuz (Arabako zortzi eskualdeetatik espainolismoa soilik Gasteize...
|
|
|
RPRk eta UDFk soilik osaturiko udalbatzak atxikiko al luke Borotrak eta abertzaleek Miarritzi eman dioten
|
euskal
nortasuna?
|
|
|
Ez dut uste Didier Borotrak hiria bereziki euskaldundu duenik. Berak, nik bezala, hiri honek
|
euskal
nortasun bat duela uste du, baina ez bakarra. Badira beste nortasunak ere bai.
|
|
|
Nortasun gaskoia, frantsesa eta internazionala biltzen dira. Nortasun anitza duen hiria izaki, absurdua da pentsatzea hurrengo udal gobernuak (RPRren esku izanagatik)
|
euskal
nortasuna baztertuko duenik. Euskalduntasuna miarriztarren izaeraren parte bat da, ez dugu miarriztarrek biho tzez defenditzen dutena auzian jarriko.
|
|
|
Izan ere, Oiartzunaldean hasiko dugun bidea nafar Bidasoaldetik segitu, Lapurdi Garaian barneratu eta azkenik Baztanen bukatuko dugu, hau da, herrialde bakoitzean
|
euskal
nortasuna bizi bizirik mantentzen den eskualdeetan zehar. Oiartzundik ekarriko gaituen Aritxulegi mendate bihurgunetsuaren ostean, Lesaka, Bera eta Etxalar herrietako etxe eta baserri ederrak ikusiko ditugu, geroago azken herri honetako usategi ospetsuak bisitatzera joango garelarik.
|
|
|
Artean, desobedientzia zibila praktikatzen duten kolektiboetako partaideak atxilotzen badira ENA(
|
Euskal
Nortasun Agiria) erabiltzeagatik, kasu ez dirudi gizartean dauden liskarrak gaindi daitezkeenik.
|
|
|
Gainera, kasu honetan desobedientzia zibilak badu funts politiko bat. Hau da, helburua da
|
euskal
nortasun agiri bat ateratzea, eta gaur gaurkoz, hori ez du legeak baimentzen. Galindo epaileak arazo bat kendu nahi izan du bere gainetik, ez da sartu arazoaren muinan.
|
|
|
ABren sortzeak antolaketa berri bat ekarri digu, politikan aritzeko tresna gehiago, jende gehiago, prentsan agertze gehiago, baina ororen buru emaitza berdinak eta tokian tokiko jendearekiko harremanetan aldaketarik ez. Eremu hori dugu lantzekoa bizitza abertzale bat sortu behar baita herrietan, euskararen desagertzearekin
|
euskal
nortasuna urtzen ari baitzaigu eta hau ez da biltzar nagusietan boz batzuen bitartez trenkatzen, eguneroko lanarekin baizik.
|
|
|
Autodeterminazioaren inguruko ikerketa lanak bideratu dituzte, garrantzitsuenetakoa 97an alderdien esku utzi zuten burujabetzarako estatutuaren gidoia; lan honen baitan azpimarragarria da, besteak beste, munduan autodeterminazioaren eskubideak bizi dituen errealitate desberdinen ikerketa konparatiboa.
|
Euskal
Nortasun Agiria (ENA) bideratzeko ideia eta kanpaina ere beraiek abiarazi zuten, gaur egun ideia horren inguruan ekimen desberdinak badaude ere. Autoetan EH eranskina eramatearen ekimena ere, esate batera, beraiek bultzatu zuten.
|
|
|
" Irakasle handien eredutik aldentzen hasi dira (oraingo artistak); sentiberagoak dira hizkuntza unibertsalizatuaren aurrean, eta ez dute arima edo
|
euskal
nortasuna adierazteko hainbesteko grina(...) Oraingo gazteak askoz ere hizkuntza unibertsal eta esperantistagoak bereganatzen ari dira".
|
|
|
Aldi berean, prozesu hauek guztiak kontrako norabidean ere ari dira gertatzen: hots,
|
euskal
nortasunaren deuseztatzea berealderdi etnikoan eta nazionalean, bai beste nortasun batzuen eraikuntzaren helburuekin (espainola edo frantsesa), bai globalizazio ekonomiko, politiko zein kulturalaren ondorioz.
|
|
|
|
Euskal
nortasunean prozesu ezberdinek bat egiten dutela erakusten digun adibidebat, Euskal Herriko biztanleek beren talde nortasunaz egiten duten definizioetan dugu.Horretarako, Baskongadetako Eusko Jaurlaritzak, Nafarroako Foru Gobernuak eta IparEuskal Herriko Euskal Kultur Erakundeak burututako inkesta baten emaitzak hartukoditugu erreferentziatzat9.
|
|
|
|
Euskal
nortasuna Euskal Herrian (populazioaren% tan)
|
|
|
Alderdi ezberdinak agertzen dira taula honetan. Bata
|
euskal
nortasunaren etajatorriaren arteko parekotasun eza dugu. Hobeto esanda, bi aldagai horien arteko lotura modu ezberdinetan agertzen da herrialdearen arabera.
|
|
|
Gure iritziz, datu hauek argiro erakusten dute
|
euskal
nortasunaren mota ezberdinenexistentzia. Egituraketa politiko administratibo bereizgarririk ez duen Ipar EuskalHerrian, euskal nortasunak esangura etnikoa du gehienbat, bereziki hizkuntza etajatorriari lotua.
|
|
|
Gure iritziz, datu hauek argiro erakusten dute euskal nortasunaren mota ezberdinenexistentzia. Egituraketa politiko administratibo bereizgarririk ez duen Ipar EuskalHerrian,
|
euskal
nortasunak esangura etnikoa du gehienbat, bereziki hizkuntza etajatorriari lotua. Euskal Autonomia Erkidegoan, bertan bere burua Euskadi edo PaisVasco izendatzen duen egitura politiko administratiboa dagoelarik, euskal nortasuneanaskoz pisu handiagoa bide du politikaren eta, oro har, eremu publikoaren bitartekotzak.Antzeko zerbait aurki dezakegu Nafarroa Garaian ere:
|
|
|
Edozelan ere, bestebatzuentzat uzten dugu bi nortasun moten arteko harremanen azterketa, eta baita biakelkar elikatuz gara daitezkeen gizarte egitasmoen proposamena ere. Gure helburuahedabideek
|
euskal
nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak dituela eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik, Euskal Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
Orain arte esandakoa laburbilduz, esan dezagun ezen gure hipotesia honako haudela, alegia,
|
euskal
nortasun nazionala prozesu eta mekanismo ezberdinen bitartezeraikitzen ari dela. Alde batetik epe luzeko nortasun etnikoa daukagu, oinarrian osagaikultural eta historiko enpirikoak dituena (hizkuntza, oroimena, kultura, e.a.). Bestealdetik, aurrekoari lotzen edo gaineratzen zaion beste nazio nortasun bat dugu, zeinaren barnean garrantzi handia duen eremu publikoan, eta beste eremu batzuetan, eraikitzen den irudikatutako komunitateak.
|
|
|
EZBAIKA elkartearen txosten hori kirol arloko hainbat aditurenarteko mahai inguruaren laburpena da. Nazioarte mailan
|
euskal
nortasunaren ikurra izan daitezkeen kirol selekzioek izan duten garapena eta bidean aurkitzen dituzten oztopoak jaso ditugu. Horrela, gure ustez, nahiko nabarmen ondoriozta daiteke, kirol munduan euskal selekzioek jasaten duten betoek nagusiki izaera eta jatorripolitikoa dutela.
|
|
|
Duela hiru urte, 1997an hain zuzen ere,
|
Euskal
Nortasun Agiria, (ENA) izeneko elkartea sortu zen, izen bereko agiria bultzatu eta beronen ofizialtasuna lortzeko helburuarekin. Elkarte honek euskal nortasuna era ofizialean bermatuko dutenagiriak sortu eta bultzatzea du helburu:
|
|
|
Duela hiru urte, 1997an hain zuzen ere, Euskal Nortasun Agiria, (ENA) izeneko elkartea sortu zen, izen bereko agiria bultzatu eta beronen ofizialtasuna lortzeko helburuarekin. Elkarte honek
|
euskal
nortasuna era ofizialean bermatuko dutenagiriak sortu eta bultzatzea du helburu: nortasun agiria, familia liburua eta pasaportea.
|
|
|
Agiri honek helburu testimonialabaino gehiago, helburu erabat pragmatikoa du: norbanakoaren identifikaziorakoerabilgarri izatea, hots, orain arte bestelako identifikazio agiriek bete duten funtzioabetetzea, eta baita
|
euskal
nortasuna formalki bermatzea ere. Hau dela eta, behin etaberriro azpimarratzen da agiria erabiltzearen garrantzia, bai maiztasunaren aldetik, eta baita erabile kopuruaren aldetik ere, erabileraren poderioz gizarteratua eta bermatua izan dadin.
|
|
|
Jatorri desberdina izan arren, guztiek dute helburu bera: euskal nortasunaren10 berri ematea, eta batez ere, balekotasun eta berme ofizala ematea; azken finean,
|
euskal
nortasuna formalki aitortzea.Hego Euskal Herriko agiririk zaharrenak, Espainiar Errepublikaren garaian 1936kogerra hasia zela orduko Eusko Jaurlaritzak sortutako pasaportea eta Euzko Izat Agiriaditugu. Garai hartan Jaurlaritzak bere gain hartu zituen, oso epe laburrerako baina, estatuari zegozkion eta orduko Errepublikaren eskumenpean zeuden beste hainbat
|
|
|
Orain arte egindakoez gain, ordea, ENA taldearen iritziz,
|
euskal
nortasuna formalki bermatzen duen dokumentuaren ardura (definizioa, jaulkipena eta zabalpena, besteak beste) eta, ofizialtasuna lortzeko, Euskal Herri osoa eremutzat duen instituzio batek Euskal Nortasun Agiria bere gain hartzea ezinbestekoa da?. Beste batzuen artean, eskaera honi irtenbide bat eman nahian, 2000ko ekainean. Bai EuskalHerriari?
|
|
|
Orain arte egindakoez gain, ordea, ENA taldearen iritziz, euskal nortasuna formalki bermatzen duen dokumentuaren ardura (definizioa, jaulkipena eta zabalpena, besteak beste) eta, ofizialtasuna lortzeko, Euskal Herri osoa eremutzat duen instituzio batek
|
Euskal
Nortasun Agiria bere gain hartzea ezinbestekoa da?. Beste batzuen artean, eskaera honi irtenbide bat eman nahian, 2000ko ekainean. Bai EuskalHerriari?
|
|
|
Euskaldunon Egunkaria,,?
|
Euskal
nortasun agiria eskatzea delitu bihurtua?.
|
|
|
Ez dugu hemen jardungo
|
euskal
nortasuna zertan datzan definitzen. Esku artean dugun gaia norbanakoaren atxikimenduen ingurukoa izaki, norberak bere burua euskal herritartzat jotzea izango dajorratutakoaren hari nagusia.
|
|
|
Bien bitartean Urtzi Lertxundi-k Espainiako Selekzioan izandako esperientziakontatu zigun, bai kirol arloan, baita arlo soziopolitikoan ere. Kirol arloan Madrilendagoen Blume Goi mailako Erredimendu Gunean izandako esperientzia azalduzuen; bertan instalazio egokiak, mantenu osoa, esperientziadun entrenatzaileak, nazioarteko lehiak eta laguntza ekonomikoa izan dituen arren, arlo soziopolitikoanezin izan du
|
euskal
nortasuna adierazi. Hori dela eta, Europako Txapelketan arituondoren, Espainiako Selekzioari uko egitea erabaki du.
|
|
|
Honen ondorioz, gure talde nahiz kirolari profesionalizatuenek Erkidegoko eta Herrialdetako diru-laguntzak jasotzen dituzte; bitartean, hainprofesionalizaturik ez dauden euskal kirolariek, beren kirola utzi edota espainiarnahiz frantziar kirol sarean sartzea beste aukerarik ez dute. Modu honetan, uko egiten diote beren
|
euskal
nortasunari.
|
|
|
baina beti norabide berean okertuta, helburubererantz zuzenduta:
|
euskal
nortasunaren berpizterako bidean okertuta. Zuzen, beraz.
|
|
|
Duela 100 urte SabinoArana k eta Arturo Campion-ek jarritako oinarriak gaurkotu behar dira. Berrikusi eginbehar dugu geure kultura, tinkotu, egituratu,
|
euskal
nortasunaz bete, etorkizunekogizakiarentzat erakargarria mantenduko badugu.
|
|
|
Bizkaia beti egon da hor, entzungai, Euskal Herri osoari adi adi. Beste euskal lurraldeekin bat egiteko beti prest, euskarari eta
|
euskal
nortasunari dagokienez. Bat egite horrek, edozelan ere, ez dakar inori men egitea, inoren morroi ez baita Bizkaia.
|
|
2001
|
|
|
Bada, euskal gizartean badela euskaraz jakitea baino garrantzitsuago denik, Euskadi maitatzea eta horren alde borrokatzea, alegia.
|
Euskal
nortasuna, gainera, ez bide da euskaratik eratortzen. Hortik ere bai, baina ez halabeharrez.
|
|
|
EUSKAL Herriko Nazio Aitormena (EHNA) bultzatzen du ezker abertzaleak kudeatutako Udalbiltzak.
|
Euskal
Nortasun Agiria (ENA) zenbait pertsona eta taldek aspaldi bultzatzen duten ekimena da, Bizkaia aldetik nagusiki. Udalbiltzak euskal herritartasunaren agiriarena bere esku uzteko eskatu die ENA elkartekoei.
|
|
|
tradizioluzea du. Gaur egun, askok,
|
euskal
nortasunari buruzko zerbait esan nahi dutenean, oraindik ere ezezaguna izaten jarraitzen duen Historiaurrea erabiltzen dute halakoedo bestelako ideiak aldezteko.
|
|
|
Doktrinamendu politikorako erabiltzen omen da irakaskuntza, hezkuntza sistema. Foro de Ermuak beste gauza askoren artean zera esan du,
|
euskal
nortasunaren berreskurapenerako erabili ohi dela eskola, euskal kultura esklusiboki hobesten dela, gaztelania ordezkatzera datorrela euskara, eta lan diskriminazioa dakarrela horrek. Jaime Ignacio del Burgok (zeinek eta del Burgotar batek) aipatzen du euskal hezkuntza sisteman" espiritu nazionala" edo nazionalismoa irakasten dela, Francoren garaian baino areago.
|
|
|
Euskara ez da jadanik baserritar eta arrantzale ezjakin batzuen hizkuntza, gizarte moderno baten erreminta komunikatibo bihurtzeko bidean ari da. Euskal gizartea zenbat eta euskaldunagoa izan, orduan eta
|
euskal
nortasun handiagoa eta Espainia bat, batu eta librea urrunago.
|
|
|
Begi bistan dago egoera larri honetan batzuk, nahiz eta euskararen alde egon, euskalgintzatik urruntzeko prest ager daitezkeela
|
euskal
nortasunaren izenean oinarrizko eskubideak zapaltzen diren bitartean; aldiz, beste batzuek euskara eta euskaldunen eskubideak zapaltzea onartukolukete bake sozialaren izenean.
|
|
|
Arroztasun hori hurhurrekotasun bihurtzen ez dugu jakin, euskara bera erakargarri egiten asmatu ez dugun ber. Euskara abertzaletasunaren aldetik lerratua bizi ohi da oraindik ere. Bistan da, bestalde, abertzaletasun hori garaitzeko eta gainditzeko tenorea agerikoa izan denean, aurkakoek erakutsi duten nahia, abertzaletasun horrek beretzat hartu dituen
|
euskal
nortasun zantzuak —besteak beste, euskara bera— erro errotik deuseztatzeko.
|
|
2002
|
|
|
Hura guztia hemerotekan jasota egongo ez balitz legez, hara non finala igaro berritan, gure gaixo Hasier bertsozale amorratuz inguratua aurkitzen den, jendeari kontseju emanez ez dezatela bertsolaritzaz deus txarrik esan
|
euskal
nortasun agiria kenduko dieten mehatxupean. Bertsolaritzaren Biktimen Elkartea eratu dugu laster.
|
|
|
Euskal eremuaz ardura diren unibertsitateko ikerleen lanak biltzen ditu aldizkariak, eta hamasei dira «Lapurdum»en azken zenbaki potolo honek jasotzen dituenak (horietarik zazpi euskaraz). Bertan aurkituko dituzue, besteak beste, zenbait autore klasikori buruzko azterketak, Bernardo Atxaga eta Joseba Sarrionaindiaren inguruko lanak, Euskararen estatusa eta bilakaera XVII. eta XVIII. mendeetan, Katolikotasuna eta
|
euskal
nortasunaren eratzea ikergai duen lana, «Hatsarreak eta parametroak lantzen» lanaren oinarriak, eta abar.
|
|
|
Iritziak bi joeretan bereizten dituzu:
|
euskal
nortasuna sustatzeko kulturaren bidea jorratuz, egitura politikorik beharrezkotzat jotzen ez dutenenak eta euskal estatuaren beharra aldarrikatzen dutenenak.
|
|
|
Euskara eta euskal kultura bultzatzeko ez ezik,
|
euskal
nortasuna sendotzeko tresnak eratzeko eta euskal ikuspuntutik informazioa jasotzeko aldarrikapenak hedatu ziren Hego Euskal Herrian zehar autodeterminazio nazionalaren eskakizunarekin batera; eta horretarako, ezinbestekoak ziren euskal komunikabideak izatea. Prentsa arloan bi iniziatiba ezberdin sortu ziren 1977an:
|
|
|
|
Euskal
nortasun agiri ofizial baten esistentziak Euskal Herriko hiritar guztiei bere nortasun nazionala juridikoki onartua izatearen berma suposatuko lukeela kontuan hartuta, udalerri honek honako erabakia hartzen du:
|
|
|
Lehena. Beren burua espainiartzat edo frantziartzat duten euskal hiritarrek espainiar edo frantziar nortasun agiria duten bezala gure burua euskalduntzat dugunok
|
euskal
nortasun agiri bat izateko eskubidea aldarrikatzen dugu.
|
|
|
Bigarrena.
|
Euskal
nortasun agiria frantziar edo espainiar agiriek duten balio zibil eta juridiko berdina izan dezan aldarrikatzen dugu.
|
|
|
Hori da PPren kalitate legearekin daukagun beste diferentzia nagusia. Bat
|
euskal
nortasuna bermatzearena bada, bestea bertako ikasleak, etorkizuna burua altxaturik, bere buruaren jabe izaten ikastea da, menpekotasuneko jarrerak baztertuz.
|
|
2003
|
|
|
Basaizea kultur elkarteak Nafarroaren euskal izaera eta nafarren arteko elkartasuna bultzatzeko apirilean zehar egindako ekitaldi desberdinen bukaera gisa egiten Nafarroaren Eguna. Antolatzaileek gaur egun
|
euskal
nortasun hori arriskuan dagoela gogorarazi dute eta egun honetan «oldartze eta esperantza mezu bat» zabaldu nahi dutela Nafarroa osoan.
|
|
|
Euskara eta Nafarroa orokorraren historia ziren Campionentzat
|
euskal
nortasunaren eta naziotasunaren bi zutabe nagusiak. Zuzen zegoela uste dut, eta bi pundu nagusi horietan behar dugu haren ganik ikasi.
|
|
|
Globalizazioaren aurkako Euskadiko mugimenduaaztertzean, horixe da antzematen dugun ezaugarrietariko bat, besteekiko bereiztenduena.
|
Euskal
nortasunaren indarra ez da ageri agerikoa eta osagai horrek ez dituberdin baldintzatzen Euskal Herrian bizi diren pertsona guztiak. Mehea, zorrotzaeta pertsonala den zerbait da.
|
|
|
Azken diskurtso horretan, antagonismoa deitu diogun diskurtso horretan, sakontzea eta luzatzea da lan honetan interesatzen zaiguna, diskurtso hori globalizazioaren aurkako mugimenduaren barruan sortu dena delako, hain zuzen ere.Globalizazioa interpretazio kontrajarriak, positiboak eta negatiboak, onartzen dituenfenomeno gisa hartzen duten iritzien aldean, diskurtso hau bestelakoa da, etainterpretazio kontrajarri horiekiko jarrera hartu eta herri bezala irauteko politikakgaratu behar direla aldezten du. . Gure jarrera da negatiboegiak diren jarreretatikihes egin behar izatearena, baina jakina, eragin handia sortuko duten aldaketak gertatuko badira ere, ez dugu pentsatu behar
|
euskal
nortasuna galdu egingo denik... Ez dago beste biderik! Beste era batera esanda, argi dago globalizazioaren alde positiboak aprobetxatu eta negatiboak ekiditen ahalegindu beharra dagoela eta horrekestrategiako neurri batzuk hartzea eskatzen du? (P.
|
|
|
Euskal ikasketei zegokienez, frankismoaren gurarien artean, hasiera hasieratik,
|
euskal
nortasuna desegiteko borondate irmoa zegoen. Euskara desagerrarazteko asmoa dugu horren lekuko; eta euskararen kontrako neurriak, eguneroko bizitzan eragin handia edukitzeaz gain, are nabarmenagoak ziren administrazioan, kultura idatzian eta irakaskuntzaren munduan.
|
|
|
–arrotzen legea nola lehen? kontsideratzen dugun gure
|
euskal
nortasunarekiko leialtasuna barruan daramagu. Euskal nortasuna bat da, ETA barne.
|
|
|
kontsideratzen dugun gure euskal nortasunarekiko leialtasuna barruan daramagu.
|
Euskal
nortasuna bat da, ETA barne.
|
|
|
Ulertuko ote litzateke beste inon alemaniarra izatea alemana jakin gabe? Botereak sustatzen du
|
euskal
nortasun berri hau, eta oposizioak men egiten dio, baita erradikalenak ere. Eguzkitzarekin bat, nik ere" txinatar normala" izan nahi nuke.
|
|
|
Eraso gisa hartu zuen orduan euskaldungoak egunkariaren ixtea, eta zalantzarik gabe erasoa izan zen. Bortitza.
|
Euskal
nortasunaren muina bera ukitu zuena, asmoa hori izan ala ez. Zalantzarik gabe, eguneko biran hitz nagusietan joan lukeen gaia, hauxe izan baita Euskal Herria azken bolada honetan gehien astindu duen auzia.
|
|
|
IHITZA SAINZ, Urtzi.
|
Euskal
Nortasuna Elkartea. Bilbo.
|
|
2004
|
|
|
Hori lortzeko, XX. mendean zehar, euskal kontzientzia politikoak hiru ekimen esanguratsu abiarazi zituen, bitartean, 1931 urteetan eta hirugarren aldiz, 1975 abagunean. Lehendabizikoan, foruen zama hizkeran zein" Berreskurapen forala" bezalako helburuan handia bazen ere, beste bietan, Autonomia Estatuaren binomioak eraberritu zuen
|
euskal
nortasunaren eskubideen defentsa. II. Errepublikaren urteetan, oso bide malkartsua izan zuen Autonomia helburu horrek.
|
|
|
Euskaldun izatea giza eta gizarte egitasmo orokor bat da, bizitzaren dimentsio guztiak bere baitako dituenez. Horrela izan zen garai batean,
|
euskal
nortasunaren aurkako ordezkapen indarrak apalagoak zirenean. Etnia identitate hori ahultzen hasi zen gero, Nazio estatu modernoaren harian izandako gizarte eraldaketa guztien zurrunbiloan eta, azkenik, egungo egunean, Estatu totalitarioekin eskuz esku lanean ari den globalizazioaren aro honetan, jadanik erauziak daude nortasun sistema horren oinarrizko ezaugarriak.
|
|
|
Beste galdera bat, aurrekoez gainera: hizkuntza ez al dakiguke bada bihur
|
euskal
nortasunaren eta kulturaren eduki ere alde eta aldi berean. Euskara ez ote dugu bada euskaltasunaren edukia ere bitartekotza lana ukatu gabe?
|
|
|
Eta ez dauka saltzeko: ?(...) agorrik gabeko itsasoa iruditzen zait euskararena,
|
euskal
nortasunarena. Bere ttikian.
|
|
|
–Euskaldun jatorriko jende gehiago bizi gara Euskal Herritik kanpo bertan baino. Kanpoan bizi garenok ez gara
|
euskal
nortasun benetakoaren akzidente edo degradazio hutsa. Lehen eta orain euskaldunontzat normala gure txokotik kanpora atera eta hirian edo atzerrian emigrante bezala bizitzea izan da.
|
|
|
Gu ez al gara bada Estatu totalitario horren hezur eta haragi? Herri honek bere
|
euskal
nortasuna, euskaratik hasita, ez al du bada espazio eta historia bakar horretan zertu? –Etsai historiko bat?
|
|
|
Patziku Perurena are urrunago doa gai honen inguruko epaian: . Ni, euskal dun zuzena ez baldin banaiz, euskaraz,
|
euskal
nortasunaz, behar hainbat ez dakidalako naiz. Ez beste deusengatik.
|
|
|
Politikaren edo boterearen eskuak oratzen eta taxutzen du euskal nazioaren identitatea, baina orerik gabeko ogirik ez dagoen bezala, orobat ez dago euskal kulturaren mamirik gabeko euskal naziorik. Politikaren edo boterearen eskua ez da beharbada tresna hutsa, ez da bitarteko soil, baina, nolanahi ere, euskal nazioaren izana eta izatekoa
|
euskal
nortasunaren sistema osatzen duten osagarrien garapen soziala baizik ezin da izan. Hau da:
|
|
|
–Egiaztatu behar dugu nafar kontzeptua ez dela funtsean kontzeptu etniko eta kultural bat, ezta linguistikoa ere, baina bada izendatze politiko edo publiko bat. Nafar izena Europako estatu bateko herritarren izate nazional, juridiko, zibil, sozial, politiko eta estatalari dagokio, eta estatu hori euskal herritarren bakarra izan da?. 304 Hemen, eta ondoren etorriko den zatian, Estatuaren alderdia nabarmentzen da oroz gainetik
|
euskal
nortasun antropologikoaren izaria haren mirabe izateko. Beraz, ez genuke Estaturik behar batez ere euskaldun izateko; aitzitik, Estatu izan behar genuke oroz gainetik euskal hiritar izateko.
|
|
|
Bidetik ez ateratzeko, guk Baxokek harilkatua daukan ehundura aldatu genuke hona. Tira, bada, ea nola josten diren
|
euskal
nortasunaren faktoreak herri ehungintzan: –Orain axioma bat:
|
|
|
|
Euskal
nortasunaren sisteman esku hartzen duten elementuen arteko dialektikan ez omen dago argi zer zerk baldintzatzen duen. Egia esan, mugimendu abertzale bakoitzaren testuinguru bereziak zehaztu izan ditu elementu horien arteko harremanen gorabeherak.
|
|
|
Eskolak ezin du bere altzoan onartu eskolatuak izango diren haurren nortasuna.
|
Euskal
nortasunaren aurkako jazarpenean maisu maistra anker eta bihozgabeen eskuetan zeuden euskal umeak, bakar bakarrik, guraso eta herritarren onarpenarekin, azken hauek etsiak baitzeuden gauza batez: ezer izango badira, erdaraz jakin dute gure seme alabek, guk jasan dugun patu petralari ihes egiteko.
|
|
|
–Liberalismoaren eta karlismoaren arteko borroka legez planteatu. Iñigo Aranbarri ari zaigu? baina ahaztu liberalismoak zer ekarri dion indar betean egon den lurraldeetan, konparazio batera Iparralde guztian,
|
euskal
nortasunari. Eta formulazio honetan, euskara traba zaie?. 295
|
|
|
Euskal identitatearen egituran sortu den pitzadurak erditu ditu era honetako giza hiztunak: batean, hizkuntza galdua duen
|
euskal
nortasunaren kontzientzia; bestean, kontzientzia galdua duen euskal hiztunaren nora eza. Batean, nahi eta ezinaren borroka; bestean, ahal eta nahi ezaren talka.
|
|
|
Erantzunak, horrenbestez, ezin du saihestu zauriaren oinazea: bihotzaren ordez buruari jaramon eginez, nazio identitatez
|
euskal
nortasunaren aurka ari diren euskaldunok ez dira euskararen eta euskaldungoaren adiskideak, arerioak baizik.
|
|
|
Eman dezagun euskaldunak diren eta kontzientzia nazional frantsesa edo espainola duten indibiduo eta jende multzoak, adibidez Iparraldeko euskaradun gehienak, Nafarroako ipar ekialdeko karlistak, Bilboko tradizio hiritar liberala edo Euskadiko Ezkerra ohiaren ondoko intelektual eta politiko batzuek, badirudi kontzientzia nazional propiorik gabeko euskal identitatearen etorkizuna difuminatzea eta galtzea dela: hizkuntza ordezkatzearen fenomenoak nabari nabariak dira eskualde ez abertzaleetan eta bakanak dira
|
euskal
nortasunaren defentsan ibiltzen diren intelektual eta politiko estatalistak. Abertzaleek ez dugu eskubiderik euskalduntasuna eta abertzaletasuna gauza bera bezala kontsideratzeko:
|
|
|
gure berezitasunaren oinarri linguistikoa begiratzeko, abertzaleak gara etorkizuna garantizatu dezakegun bakarrak. Eta honek ez badigu
|
euskal
nortasunaren jabego absolutoa ematen, bai jartzen gaitu leku berezi eta nagusian haren aldeko borrokan?. 220
|
|
|
269 Paulo Iztueta:
|
Euskal
nortasunaren bila: topaketa kritikoa,. Hizkuntza eta talde nortasuna?, 1998, EHU/ UPV, 94.
|
|
|
1789ko iraultzaren ondorioak ikusi ondoren, iraultza liberalaren mundu berriaren beldurpean,
|
euskal
nortasunari buruz gogoetak berrausnartu ziren eta tradizionalismoaren paradigmak indartu egin ziren edo indarberrituz, elizgizonen eraginez, azaleratu bai behintzat.
|
|
|
Beraz, ondoko edo bestaldekoena, erbestekoa, arrotza izango da. Pentsamolde honetan, fedea, geure legeak, euskara, dira
|
euskal
nortasun jatorraren abiapuntu eta eduki nagusiak.
|
|
|
Euskal Herriaren historia ere motibo beragatik lantzen da:
|
euskal
nortasuna (adibidez hizkuntzatik abiatuz defini daitekeena) gure identitateetako bat delako. Zer funtzio ote dute iragan horiek (norberea, adiskideena, kirol taldearena, nazioarena...) ezagutzeak edo urtemuga bidez ospatzeak?
|
|
|
Aldi berean, iradokitzen du ez litzatekeela adituentzako diskurtso zientifiko soil batean geratu behar, baizik funtzio sozial zabalago bat izan lukeela, gure nortasuna ez itzalperatzearekin lotutakoa. Beraz subjektu historikoaren abiapuntua egun dugun nortasunetik abiatzen da Goihenetxeren proposamenean, eta nortasun hori
|
euskal
nortasuna litzateke.
|
|
|
Liburu horretan Mogelek mende bat lehenago (1802an bukaturik egon arren, 1883 arte ez zen argitaratu) Tolstoi-k eta Gorki-k (Yatsnia Polonia Eskola eta Nire Unibertsitateak hurrenez hurren) erakutsitako jarrera bera defendatzen du ia, alegia, kultura askatzailearen maisuak nekazariak direla.
|
Euskal
nortasunaz aritzean, hizkuntzari buruzkoetanbederen (baina ez horri bunizkoetan bakarrik), jakintsuena baserritarra dela dio Mogelek, hori da gizarteratu nahi duen ustea.
|
|
|
Haren inguruko gizarteak, eta munduak oro har, bizi zuen krisi larriari ezin bizkarrik eman, eta jarrera aktiboa hartu zuen, bai erlijioan, politikan, kulturan, bai maila pertsonalean ere. Bizitzako beste esparruetan bezala, literaturan ere
|
euskal
nortasunaren kontzientzia piztea eta zabaltzea izan zuen helburu.
|
|
|
Egia da programazio eta publizitate lokalari lekua eginez parrilla generalista baten baitan diharduten telebista lokalak beren berezko nortasuna sustatzen eta azpimarratzen saiatzen direla euskal esparruan, euskarazko edukiak emitituz eta tokian tokiko ikus entzuleen premiei erantzuten dieten esparru lokaleko edukiak eskaintzeari garrantzi berezia emanez. Beraz, komunikazio talde handietara lotutako euskal telebista lokalek berezko
|
euskal
nortasuna galtzen dute, espazio gutxiago daukate nortasun hori proiektatzeko, eta, aldiz, autonomoki eta independentziaz diharduten euskal telebistek sortu zirenetik daukaten euskal nortasunari eusten diote.
|
|
|
Egia da programazio eta publizitate lokalari lekua eginez parrilla generalista baten baitan diharduten telebista lokalak beren berezko nortasuna sustatzen eta azpimarratzen saiatzen direla euskal esparruan, euskarazko edukiak emitituz eta tokian tokiko ikus entzuleen premiei erantzuten dieten esparru lokaleko edukiak eskaintzeari garrantzi berezia emanez. Beraz, komunikazio talde handietara lotutako euskal telebista lokalek berezko euskal nortasuna galtzen dute, espazio gutxiago daukate nortasun hori proiektatzeko, eta, aldiz, autonomoki eta independentziaz diharduten euskal telebistek sortu zirenetik daukaten
|
euskal
nortasunari eusten diote.
|
|
2005
|
|
|
" La cuestion religiosa es para la grey euskara la cuestion capital, la mas grave de todas las cuestiones, como que la base y fundamento del alcazar foral, es el espiritu religioso, atacar a este espiritu, es atacar al fuero en su parte mas esencial(...) todos los diputados vasco navarros, en las Constituyentes votamos contra la libertad de cultos(...) ni uno solo firmamos la Constitucion que ha venido a quebrantar la unidad religiosa en España". Horra, bada, 1870ean
|
euskal
nortasun politikoa katolikotasunaren arabera definitzen hasi zen, ondoren euskaldun fededun esaldiak laburtuko zuena. Fuerista liberalen esku Foru Diputazioen agintea zegoela, katolikoek, Carlos VII buru zutela, parlamentarismoa alde batera utzi eta armazko ekintzetara jo zuten, beste gerra zibila eraginez.
|
|
|
Liberal baten ikuspegia, alegia. Harrezkero,
|
euskal
nortasun politikoaren adierazpenak, iraultza liberalaren ildoan zein kontra iraultzaren dotrina moldeetan, ugari izan ziren.
|
|
|
Hego Euskal Herrian, nortasun politikoa foru konstituzio politiko juridikoan oinarriturik indarrean zegoena XIX. mendean barrena aldatzen, berriztatzen eta egokitzen joan zela, Espainiako konstituzio politiko liberal berriaren arabera. Espainiar nazio politiko konstituzionala erakundetu ahala, Euskal Herrian ere erakundetu zen
|
euskal
nortasun politiko berria. 1877a arte, euskal biztanleentzat sistema konstituzional bikoitza eta legezkoa zegoen indarrean:
|
|
|
Aldi berean,
|
euskal
nortasun politikoaren diskurtsoa adierazi zen, kontrairaultzaren oinarri ideologikoetaz baliatuz. Adibide garbiena, Bilboko San Fraiskuko konbentuko norbaitek (Astarloa) edo agian Bixenta Mogelek idatzi zituen" Antxinako euskaldunen alabantzak" izeneko bertsotan dugu.
|
|
|
Konbentzioko eta Napoleonen aurkako gerraren esperientziaren ondoren idatzi zituzten agian, 1815eko urte inguruan. Pentsakera honetan fedea, geure legeak, euskara, dira
|
euskal
nortasun jatorraren abiapuntu eta eduki nagusiak.
|
|
|
Beraz, 1820an jadanik, batzuentzat Espainiako monarkia katoliko tradizionalaren babesean antolatzen zen egokien
|
euskal
nortasun politikoa. Beste batzuentzat, aldiz, Espainiako konstituzio liberalaren baitan, foruen erakundetzea eta agintearen jarraipena bermatuz, jakina, foruen interpretazio liberala eginez, foru konstituzioa Espainiarako zegoen konstituzio politikoaren pareko zelarik.
|
|
|
Azkenik,
|
euskal
nortasunak zein toki izanen du Eurohirian. Uniformazioa gailenduko ote da?
|
|
|
Ez dute beste eredu bat sortu ereduaren barruan ingelesa izango lukeena. Denok dakigu euskalduntasuna politikoki erasotua dela emaitzak lortzeko eta ingelesaren gaia erabili dute euskara eta
|
euskal
nortasuna hondatzeko edo gutxienez baldintzatzeko.
|
|
|
Adierazgarria da Revista ren lehen alea Herranek Cervantesi buruz idatzitako artikulu batekin hastea; esanguratsua den bezalaxe hurrengo artikuluan Julian Apraizek «Cervantes vascófilo» defendatzea. Erreibindikazioa beraz
|
euskal
nortasuna babestea zen, ez espainiarra ukatzea. Bereziki foru auzian.
|
|
|
|
Euskal
nortasuna politikatik baino kulturatik defendatzea zegokion aldizkari honi. Eta horretan ezin esan Revista k bere helburua guztiz bete zuenik.
|
|
|
baino. Hortaz, aldizkari honetan behintzat, ez da islatzen zenbait autorek esandakoa, hots, XIX. mendeko
|
euskal
nortasunaren sorreran, fikzio historiazko literaturak, euskal historiografiak baino garrantzia handiagoa izan zuelako tesia.43
|
|
|
Alardeei Irundik kanpo noizbait aurpegiratzen zaien zentzu antinafar edoantieuskalduna eta espainiarzalea44 ukatu egiten du foru milizien gogorapenak; aitzitik ere, autogestio militar foralak
|
euskal
nortasuna primeran adierazten omendu, eta espainiarrek Euskal Herriaren borondatearen aurka Foruak ezabatuzituztenean, modu folklorikoan baino ez bada ere, Irunen urtero aldarrikatzen da45.
|