|
2000
|
|
|
Ni
|
euskal
nazionalista naiz, ez estatutuzalea. Madrilen posibilitateen arabera egin dut politika.
|
|
|
Arazoaren muina eta giltzarria puntu amankomun bat bilatzean datza. Kontuan hartu behar dugu euskal gizartea ez dela
|
euskal
nazionalista, anitza dela, eta espainol nazionalismoa gero eta oldarkorragoa izango dela. ETAren indarkeria desagertzen joaten den neurrian espainiar oldarkotasuna haundituz joango da.
|
|
|
Euskal Herrian erreferenteak behar ditugu eta Setien erreferente erlijioso eta etikoa da. Ez da ohiko
|
euskal
nazionalista, baina bere diskurtsoa euskalduna da. Madrilen ezin dute euskal nortasuna duen ezer jasan ordea; otzandua ez den euskalduna ez da ongi ikusia han.
|
|
2001
|
|
|
Hala ere, gidariek nahiago izaten dute jurisdikzio penalera jo, isunak beti txikiagoak izaten baitira. Egoera horren aurrean,
|
euskal
nazionalistek atzo proposatu zuten administrazio isunari bakarrik eustea. Horretarako, beharrezkoa da Zigor Kodearen 636 artikulua lege organikoko proiektu baten bidez aldatzea, nahitaezko asegururik gabe gidatzea zigortzen baitu.
|
|
|
Kanpainan bertan hasi zen joera eta, emaitzak ikusita, areagotu egin da kanpainan hautemandakoa. Gero eta zabalagoa da
|
euskal
nazionalisten eta bestelako nazionalisten (espainiarren, edo Espainiako bidezidorretik joandako" internazionalisten") arteko amildegia. Biztanle guztiei heldu zaie definitzeko garaia eta nork bere hautua egin du.
|
|
2002
|
|
|
Eta puntu hau bukatzeko, politikatik at aztertu behar dugu, ea zergatik ez garen gai izan beste gauza batzuk egiteko. Pezonagak gauza polit bat atera du lehen mahaira, nola baziren
|
euskal
nazionalistak Erriberan gerra aurretik. Baina garai hartan gutxienez iraunkortasuna lortu zuten, nahiz eta gutxi izan eta ezker muturreko inguru batean inguraturik bizi, EAJk beti lortu zuen bere udal batzordeak mantentzea Franco etorri arte.
|
|
|
Hego Euskal Herriko biolentzia egoera eta
|
euskal
nazionalistekiko «beldurra» ere aipatzen dira liburuan. Ipar Euskal Herriko abertzaleak arriskutsuak bezala ikusiak al dira?
|
|
|
Zaila da erantzuten, arazo honekiko jarrera ezberdinak daude-eta. Ez dut sentitu
|
euskal
nazionalistekiko aurkariak eta hauekiko beldur direnak, zentzu fisikoan alegia. Abertzaletasunarekiko izua, zentzu hertsian, ez dago.
|
|
|
Ez da onargarria gizarte baten ezaugarri bereziak (hizkuntza, ohiturak etahistoria kolektiboa) antolaketa politiko administratibo propioan ez islatzea. Horidela eta, bertako biztanle guztiek (ez bakarrik
|
euskal
nazionalistek) baliabideukigarri eta ukiezinak galtzen dituzte. Izan ere, erakunde politiko administratibopropioak ez izateak arazo ugari sortzen ditu:
|
|
|
Kazetari falangista horrek bere Historia del Nacionalismo Vascoegin zuenean, liburu hori euskal nazionalismoari buruz egindako lehen historiaorokorra izan zen, eta Sierra Bustamante renak baino informazio gehiago zekarren, horretarako idazkera lasaiagoa erabiliz. Akatsak akats, Garcia Venero ren liburuahurrengo urteetan informazio iturri garrantzitsua izan zen, baita
|
euskal
nazionalistentzat ere, eta, oro har, frankismoaren aurkako edozein interesaturentzat.1968an, Garcia Venero k liburuaren berrargitalpenarako hasierako testua zuzendueta zabaldu zuen, eta horrela, hobekuntza nabarmena lortu zuen liburuak. Halere, ez zuen zuzendu ez gabezia historiografikoa, ezta inplikazio politikoa ere.
|
|
|
Euskal abertzaletasunak bizi zuen zatiketak eta 1960 hamarkadaz geroztikezkerreko filosofia politikoek izandako gorakadak sortu zituzten lehen ezaugarrikritikoak nazionalismoaren literatura historikoaren barruan. Francisco Letamendia(. Ortzi?), Emilio Lopez Adan(. Beltza?) edo Jokin Apalategi bezalako idazleekordezkatzen zuten
|
euskal
nazionalisten belaunaldi berriak bete betean ezagutuzuen pentsamendu marxista leninistaren eragina, eta, horrela, Trantsizioaren garaian batik bat, EAJ eta Eusko Jaurlaritzari buruzko oso liburu kritikoak argitaratzenhasi ziren12 Halere, haize berri horiek ez zuten lortu ohiko literatura historikoarenfuntsezko akatsak bere oinarrietan zuzentzerik, lehen aipatutako argitalpenen mailaondu bazuten e... Izan ere, aipaturiko argitalpen berri horietan ere, begi bistanbaitago Justo Beramendi historialari galiziarrak «baieztapen nazionalaren erabateko nagusitasuna» («el abrumador predominio de la afirmacion nacional») deituduena13. Ortzik?,. Beltzak?, eta, batez ere, Apalategik egindako lehen lanetanhauxe da gertatzen dena:
|
|
2003
|
|
|
Neurri batean bai. Espainiako Gobernuak, ez dut dudarik egiten, terrorismoaren aurkako borroka tinko eraman behar du, baina, oro har, uste dut borroka hori Hegoaldeko
|
euskal
nazionalisten aldarrikapenen aurka zuzendua dela, eta ondorioz, Iparraldean ukitzen gaituela.
|
|
|
Eremu mistoarena ez du gustuko. Gure ikuspuntutik erdipurdiko sasieskubide batzuk eman, gainerakoak ukatzen dituen banaketa geografikoa bera,"
|
euskal
nazionalistei eginiko kontzesioa" da eskuin muturraren begietan. (Ez da ahaztu behar UPNrentzako euskaltzale guztiak, denak, euskal nazionalistak direla).
|
|
|
Gure ikuspuntutik erdipurdiko sasieskubide batzuk eman, gainerakoak ukatzen dituen banaketa geografikoa bera," euskal nazionalistei eginiko kontzesioa" da eskuin muturraren begietan. (Ez da ahaztu behar UPNrentzako euskaltzale guztiak, denak,
|
euskal
nazionalistak direla). Vade retro ka ari dira.
|
|
2004
|
|
|
Bitxia da 1841.eko legeari eman dioten interpretazioa geroko nafar politiko gehienek, bai erregionalistek, bai tankera askotako karlistek,
|
euskal
nazionalistek zein sozialistek. " Lege Paktatua" ren kontzeptuari nola eutsi dioten ikusita, edonork erranen luke korronte politiko horiek ontzat eman dutela Lehen Gerra Karlista foruen aldeko eta nafar herriak galduriko gerra bat izan zela.
|
|
|
Esa nahi dut, esaterako, euskararen aldeko mugimenduak ez direla nazionalismoarekin identifikatu behar. Seguru nago EHEko militante ia guztiak
|
euskal
nazionalistak direla. Teoriaz ez luke horrela izan behar, eta euskaltzaletasuna nazionalismotik desberdindu litzateke.
|
|
|
Teoriaz ez luke horrela izan behar, eta euskaltzaletasuna nazionalismotik desberdindu litzateke. Modu horretara,
|
euskal
nazionalistak ez direnak apur bat erosoago senti litezke euskaltzaletasunaren barruan?. 189
|
|
|
Bihotza erdibitzen digun zauri horri buruz, zerbait esate aldera, bihoa honakoa. Badira, izan, euskalgintzan buru belarri dihardutenak, eta
|
euskal
nazionalista sentitzen ez diren euskaltzaleak. Holakoak, alabaina, salbuespen zakuan sartuko genituzke, diren aleak bakanak bezain estimagarriak direlako.
|
|
|
Iritzi hori sostengatuko du beti (31). Nazionalista katalanen helburu politikoa, Espainiako estatu boterea lortzea da, deszentralizatzea (32);
|
euskal
nazionalistena, aldiz, Espainiarekin etetea. Katalan nazionalismoan orokorre an ikuspegi hau nagusitu izan bada ere, badirudi egun independentziaren al deko aukera indartzen hasia dela.
|
|
|
1.2 RIEV aldizkarian zetista eta seisten arteko liskarra pizten den urte be rean, Sabino Aranaren izendegia dela eta, beste eztabaida bat kaleratzen da, be re garaian izan zuen garrantziarengatik gaurko bibliografiak ere jasotzen due na (174). Kontu jakina da 1906an Gasteizko gotzain izendatua izan zen Cadena y Eleta-k, Pitillas-ko nafarrak, beren haurrentzat hala eskatzen zuten haurrei euskal izenak ipintea debekatu zuela eta jokabide honek
|
euskal
nazionalisten hasarrea piztu zuela. Luis Eleizalde izango da eliz hierarkiari aurpegi emango diona, gurasoek beren haurrei euskal izenak ipinteko eskubidea dutela errebin dikatuz.
|
|
|
1936ko otsailaren 16an, Baztanen eskuindarrak atera ziren garaile, hauteskundeetan 2.740 boto bereganatuz. Bigarrenak
|
euskal
nazionalistak, 858 botorekin eta ondoren Herri Frontea 358 botorekin (Esparza, 1986: 163).
|
|
|
Herri Fronteko edo
|
euskal
nazionalista izandako gizonak, errepresioari beldurra ziotenez, karlistekin edo falangistekin boluntario joan ziren beraien izena garbitzeko. Ez ditugu ahaztu behar, azkeneko hauteskundeetan izandako emaitzak, 858 boto abertzale eta 358 boto Herri Fronteari.
|
|
|
Ez da oraindik argitu nork edo zein alderdiko kidek leherrarazi zuen monumentua, baina segur aski eskuindar talderen bat izan zen.
|
Euskal
nazionalistek ere, ezin gorde izan zuten euren atsekabea eta haserrea. Harrez gero, Amaiur abertzaleen biltoki eta askatasunaren ikur bihurtu zen.
|
|
|
Dena den, behin baino gehiagotan ikusi nituen nik benetako esbastikak zure alderdiaren egunkari, propaganda eta hitzaldietan. Horregatik harritu ninduen
|
euskal
nazionalistak komunistekin batera joan izanak.
|
|
2005
|
|
|
Foru lurraldeen antolakuntza militarrez urte haietan idatzitako liburuetan21ez da inolako loturarik egiten foru milizien eta Alarde folklorikoen artean. Txostenak argitu bezala, foru milizien teoria Trantsizioan sortu zen, ideologia
|
euskal
nazionalista berriak22. Alardeak= Irun eta Hondarribia Espainiako ate, haren aldean. Alardeak= euskal autogobernuaren militarraren adierazle?
|
|
|
|
Euskal
nazionalista batzuentzat dirua, karguak eta boterea dira lehenengo kontua, nazionalista kolorea hartzen badute ere. Beste politikari batzuek, berriz, euskararen eta independentziaren alde zintzo jokatzen dute, askotan beren askatasuna eta osasuna arriskutan ezarriz.
|
|
2006
|
|
|
Luistarren akzio katolikoko presidentea da. Nonbait,
|
euskal
nazionalisten ideiak ditu, bere aita zenak bezala; aitak ere euskal nazionalisten ideia aurreratuak zituen". Horren ondotik, gomendioak zetozen:
|
|
|
Luistarren akzio katolikoko presidentea da. Nonbait, euskal nazionalisten ideiak ditu, bere aita zenak bezala; aitak ere
|
euskal
nazionalisten ideia aurreratuak zituen". Horren ondotik, gomendioak zetozen:
|
|
|
Francesc Cambo Espainiako koroako ministro izan zen bitan Primo de Rivera iritsi baino lehen. Aldiz, ministro izatera iritsi zen lehen
|
euskal
nazionalista Irujo izan zen. Gainera, gerra baten erdian lortu zuen hori eta ordutik ez dugu besterik izan.
|
|
|
Deia
|
euskal
nazionalisten kazeta da. Ezin liteke ahaztu EAJ dela alderdi nagusia Euskadin.
|
|
|
Sentimendu horiek sinbolo bat dute, Olentzero, eta sehaska intelektual bat, Arantzazuko santutegia. Baina, oinarrian, aliantza politiko bat da, espainiar nazionalista liberalen eta
|
euskal
nazionalisten artekoa, gizartean sakon sustraitu zena eta gaur egun arte iraun duena, gorabehera handiak pairatu arren. Orain arteko lerroetan aletu ditugu aliantza horren deuseztapenaren alderdi batzuk eta beraz, ez goaz ezer errepikatzera.
|
|
|
Dudarik gabe hori da arriskurik handiena, hori baita espainiar nazionalista liberalek balizko akordio politiko berri batean errazen planteatuko dutena. Eta hori da ere, tamalez,
|
euskal
nazionalisten sektore indartsu batek begi onez ikusiko duen soluzioa.
|
|
|
Jakina denez, 36ko Gerra Zibila da gure historia hurbila ulertzeko gako nagusia. Bada, orain axola digun arazoari dagokionez, faxisten altxamenduak guztiz zigilatu zuen ordura arte franko problematikoa zen aliantza politiko intelektual bat, alegia, bat batean espainiar nazionalista liberalek kataluniar errepublikazaleekin eta
|
euskal
nazionalistekin ikusi zuten beren burua, guztiak itsasontzi berean, eta komunisten eta bestelako iraultzale batzuen eskutik. Aliantza hori (tazitoa edo esplizitua, orain berdin dio) berez urte batzuk lehenago Errepublika ezartzeko eta kudeatzeko abiatu bazen ere, gerrak halabeharrezkoa bihurtu zuen, baina, adi, ez zen erraza inorentzat.
|
|
|
Beraz, Hego Euskal Herriari dagokionez aliantza taktiko iraunkor bat izan dugu espainiar nazionalista liberalen eta
|
euskal
nazionalisten artean. Prieto eta Jose Antonio Agirre.
|
|
|
Adibidez, ezaguna da Euskal Herrian (eta Espainian) sozialista autodeitzen diren askoren erreferente ideologiko eta intelektualak sozialismoan baino liberalismoan bilatu behar direla (horrek ez du esan nahi ez dagoela osagai sozialistarik). Edo, baita ere,
|
euskal
nazionalisten artean aspaldi gauzatu zela zatiketa sakon bat, ezker abertzalea sortuz; baina gizartearen baitan oraintsu arte bederen neuk ez dut zinezko zatiketarik sumatu (azken urteotan bai, jakina). Horretaz gain, azpimarratu genuke Jose Antonio Agirrek, bere eskuindartasuna gorabehera (eta demokrata zen, jakina, baina eskuindarra), gai izan zela Alderdi Komunista bere gobernuan integratzeko, eta ildo hori gaur egun arte luzatzen dela.
|
|
|
Baina prolegomeno luze horien ondoren, bada ordua gaiari heltzeko. Zer da euskara, galdetzen genuen hasieran; bada, nire hipotesia da galdera horrentzat erantzun konpartitu bat izan dugula 1936tik aurrera, bai espainiar nazionalista liberalek (Euskal Herrian erruz daude), bai
|
euskal
nazionalistek (beren adar desberdinetan), bai Euskal Herriko sektore iraultzaile/ internazionalistek (komunistak, anarkistak...). Alegia, guztiok gutxi gorabehera antzeko erantzuna emateko gai izan gara, eta hori ez da kasualitatez gertatu, baizik eta 36an sortutako koalizio zabal batek gaur egun arte iraun duelako.
|
|
2007
|
|
|
Azkenean, «Estat Català»ren sorrera etetea erabaki zen, Errepublikako Gorteek Kataluniako Estatutua, Kataluniako Generalitateak egindakoa, onetsi arte. Euskal Herriari dagokionez,
|
euskal
nazionalistek apirilaren 17an Gernikan elkartzeko deialdia egin zuten, foruen berrezarpena eta Euskal Estatua xede hartuta. Horrek guztiak gatazka larria eragin zuen ia ia.
|
|
|
Horrek guztiak gatazka larria eragin zuen ia ia. Euskal Diputazioetako Kudeaketa Batzordeen (errepublikar sozialisten kontrolpean) eta Alkateen Mugimenduaren (orduan Getxoko alkate eta etorkizunean lehendakari izango zen José Antonio de Aguirre
|
euskal
nazionalistak gidatuta) arteko istiluak nagusi zirenean, 1931ko ekainaren 14an, Euskal Udalerrien Biltzarra elkartu zen Lizarran (dena den, lau hiriburuetako ordezkariak, Bizkaiko eta Gipuzkoako industria udalerritakoak eta Errioxa arabarreko eta Nafarroako erriberako nekazaritza ordezkariak ez ziren agertu), Euskal Estatuko Estatutu Orokorraren Proiektua. Lizarrako Estatutu esan zitzaiona?... onesteko.
|
|
|
Legea konstituzioaren aurkakoa zela ezarri zuen Konstituzio Bermeen Auzitegiak 1934ko ekainaren 9an. Lehen ere ikusi dugunez, epai horren eraginez, Kataluniako Esquerrako nazionalistak Errepublikako Gorteetatik atera ziren, baita
|
euskal
nazionalistak ere, katalanei elkartasuna erakutsiz. Eta tenkadurak gora egiten jarraitu zuen:
|
|
|
Aurreproiektu horrek bi Estatutu proiektu desberdin ekarri zituen: batetik, «Lizarrako Estatutu» izenekoa (1931ko Konstituzioa onetsi aurrekoa), izaera nazionalista eta konfesionala zuena,
|
euskal
nazionalistek eta karlistek babestua eta Alkateen Mugimenduak bultzatua, azkenean 1931ko Konstituzioan ezarritako lurralde ereduarekin bateragarria izan ez zena; eta bestetik, «Gestoren Estatutu» izenekoa, Diputazio Probintzialetako Batzorde Gestoreak kontrolatzen zituzten indar errepublikar eta ezkerrekoek bultzatua (ez zituzten hautatu; Errepublikako Gobernuak izendatu zituen).... Azken Estatutu hori gehiago egokitzen zen konstituzio aurreikuspenetara.
|
|
|
Gai horren inguruan, gatazka politiko handia sortu zen, Samper erradikalaren Madrilgo Gobernuaren eta Kataluniako Generalitateko ezkerreko Gobernuaren (Companys buru zela) artean. Gatazka horren eraginez, gainera, Kataluniako Esquerrako parlamentariak Gorteetatik baztertu zituzten, eta
|
euskal
nazionalistak ere kanpora atera ziren haiei elkartasuna erakusteko.
|
|
|
Azkenean, 1977ko ekainaren 15ean aipatu hauteskundeak egin ziren, Espainiako lehenengo hauteskunde demokratikoak 1936tik. Emaitzei dagokienez, Kongresuan alderdi batek ere ez zuen erabateko gehiengoa lortu eta boto gehien lortu zituen alderdia gobernuarena izan zen, UCD (165 aulki), gero PSOE (118), Partido Comunista (20), Alianza Popular (16), Kataluniako nazionalistak,
|
euskal
nazionalistak (EAJ PNV), PSPko sozialistak eta ezkerreko alderdi nazionalista txiki batzuk, katalanak (Esquerra Republicana) eta euskaldunak (Euskadiko Ezkerra). Senatuan, UCDk senatari hautetsien erabateko gehiengoa lortu zuen, eta gehiengo hori handitu egin zen Ganberaren behin betiko eraketan erregeak izendatutako senatari asko sartu zirelako, gehienbat ideologia kontserbadorea zutenak.
|
|
|
Aurreproiektuari buruzko eztabaida uztailaren 4an hasi zen eta gorabehera handirik gabe egin zen, gai baten inguruan izan ezik:
|
euskal
nazionalistek planteatutako euskal eskubide historikoak; azkenean, gai horrek konstituzio testuaren lehenengo xedapen gehigarria osatu zuen. Uztailaren 21ean, Kongresuaren osoko bilkurak, atentatuaren bidez armadako bi goi karguren erailketak hunkituta, proiektuaren testua bozkatu zuen.
|
|
|
Aurrean ikusi dugunez, Gorteetan ordezkatutako indar politiko garrantzitsuenek konstituzio testuaren alde egin zuten. Hala ere,
|
euskal
nazionalistekin ez zen adostasunik lortu, eta abstenitu egin ziren, haien ustez testuak ez baitzituen Euskal Herriko autogobernu aldarrikapenak behar den beste jasotzen. Alianza Popularreko sektore batzuekin ere ez zen akordiorik lortu, buruzagiak aurreko erregimenari oso lotuta zeudelako eta ez zutelako testua onartu (gogoan izan, adibidez, Konstituzioari buruzko erreferendumaren aurreko jarrerak Alianza Popular zatitzea eragin zuela, talde hauek utzi baitzuten:
|
|
|
1936ko hauteskundeak egin eta Frente Popular alderdiak irabazi arte itxaron behar izan zen Estatutuari buruzko parlamentu eztabaida berriro abiatzeko. Hala ere, Estatutuaren onespena bizkortzeko eta Frente Popular alderdiaren eta
|
euskal
nazionalisten arteko akordioaren ostean (Indalecio Prietok eta José Antonio de Aguirrek modu aktiboan parte hartu zuten), jatorrizko testuan murrizketak egin ziren. Orain, autonomia erregioen ahalmenak aipatzea hartzen zen erdigune, eta Euskal Herriko botereen arauketa Estatutua indarrean sartu osterako utzi zen.
|
|
|
Eta horrela egin zen: 1936ko urriaren 7an Gernikako batzar etxean gutxi gorabehera mila zinegotzi bildu ziren, eta José Antonio Agirre Lekube
|
euskal
nazionalista lehendakari hautatu zuten gehiengo handiz. Berehala koalizioko behin behineko gobernua, Eusko Jaurlaritza, eratu zuen alderdi hauetako kideekin:
|
|
|
Piarres Xarrittonek Eusko Ikaskuntzaren idazki bat aipatzen du, non Pierre Broussainek kide batzuen pentsamolde politikoaren berri eman zuen: Julio Urkijo karlista; Arturo Campion, Cosme Elgezabal, L. Urabayen, Louis Eleizalde, Claudio Armendariz, J. Cunchillos, X. Gortazar, H. Eguren
|
euskal
nazionalistak. Era berean, Broussainek euskal nazionalistatzat hartu zuen bere burua; Xarritton, P.:
|
|
|
Julio Urkijo karlista; Arturo Campion, Cosme Elgezabal, L. Urabayen, Louis Eleizalde, Claudio Armendariz, J. Cunchillos, X. Gortazar, H. Eguren euskal nazionalistak. Era berean, Broussainek
|
euskal
nazionalistatzat hartu zuen bere burua; Xarritton, P.: Piarres> Broussain... aipatu liburua, 91 or.
|
|
|
1945eko bozketa kantonaletarako ordezkatu zuen Jean Etcheverry Aïnchart (Mouvement> Republicaine> Populaire> MRP) diputatu aukeratu zuten
|
euskal
nazionalistak ordezkatzeko. 1946ko hauteskundeetan Etcheverry Ainchart ez zen bozketara aurkeztu eta Jean Errécart izan zen nazionalistak ordezkatu zituena; euskal nazionalismoa defendatzeko ez hain gai, ostera; Letamendia, P., aipatu liburua, 140 or.
|
|
|
Batzuk behartuta daude, gai honetan PSOEk ez baitu laguntza sendorik. Izan zituen, PPtik izan ezik, Formum eta Afinsako 450.000 kaltetuak konpentsatuko zituen funts espezifikorik ez sortzeko, edo Legebiltzarreko ikerketa batzorde bat irekitzeari uko egiteko, baina
|
euskal
nazionalistek, katalanek, kanarioek eta galiziarrek ez dute nahi sektorea finantza esparruaren erregulaziotik kanpo geratzea. EAJk, CiUk, ERCk, CCk eta BNGk nahi dute enpresa horiek kontrolatzea Espainiako Bankuak, Balore Merkatuaren Batzorde Nazionalak (CNMV), Altxorraren Zuzendaritza Nagusiak edo Estatuko beste erakunde erregulatzaile batzuek, “ondasunak berrerosteko itunak onartzean, balioa handitzeko promesarekin edo gabe” (lege berriak jasotzen duenez).
|
|
|
hain eskuindarrak ez direnak lotsarazi eta kikilarazten dituzte epelagoak izateagatik. Frankistek Nafarroan fusilatu zituzten hiru mila baino gehiago pertsonetarik gehienak sozialistak ziren, sozialista espainiarrak, jakina,
|
euskal
nazionalistak fusilatuen ehuneko bat baino gutxiago izan baitziren?, baina gaur egungo alderdikide batzuk norgehiagoka aritzen dira Gerrako garaileen oinordekoekin, navarrismoagatik lehian. Horri, euskara jatorrean, ahateari igerian irakastea esaten zaio.
|
|
|
Errepresio bortitza jasan ondoren, haien esparru publikoa (termino horren erabilera, diktadura frankista odoltsu hartan, lelokeria ez bada) ez zen existitzen, erregimen diktatorialaren garaipen borobila izan baitzen justu hamarkada honetan zehar. Anarkistak eta errepublikarrak ia erabat desagerturik,
|
euskal
nazionalistak, sozialistak eta komunistak oso ahul, bazirudien oposizio klasiko edo historiko horren papera historiara pasatuko zela eta diktadura aldiz ukiezina bihurtuko zela eta urte askotan iraungo zuela. Horren frogatzat har dezakegu zenbait ikerketatan azaltzen zaiguna, hau da, barneko oposizioa desagertutzat eman behar zela (Heine 1983).
|
|
|
Aitzol, apeza, El Da... Gure historia,
|
euskal
nazionalisten historia. Nazionalismoa eta Jainkoa, elkarren ondoan hazi eta hezi, eta martiriak behar.
|
|
|
Artetari atsegin zaion ‘zentzuzko aberri maitasun’ horixe dela bere jomuga. Artetak ipintzen dituen baldintzak (demokrazia, konstituzioa, zentzuzkotasuna...)
|
euskal
nazionalistek onartzen diotenean, zer gertatzen zaio jarrera demokratikoaren nagusi bezala azaldu nahi izan duenari. Eskutatik desagertzen zaizkiola argumentu gehienak.
|
|
|
Horixe da Artetari gertatzen zaiona. Bera bezain demokrata, hiritar eta zentzuzko direla erantzuten diotela
|
euskal
nazionalistek. Artetaren ‘demokrazia’ kontzeptua subjektu guztien berdintasun politikoan oinarritzen bada, milaka nazionalista aurkituko dituela ideia hori defendatzeko prest.
|
|
|
Ametsa egia bihurtzea eta haiek, ondoren, naturaltzat ematea, ordea, espainiarrek bakarrik egin dezakete. Besteak beste,
|
euskal
nazionalisten ametsak ezaren erreinura eraman dituelako(" ese no lugar que unos pocos han soñado"). Zilegi da Espainian espainiar nortasuna eta espainiar hizkuntza nagusi izatea.
|
|
|
|
Euskal
nazionalisten nazioa existitzen da. Ez.
|
|
|
Eta ariketa bezala, onar dezakegu. Espainiar nazionalisten nazioa existitzen ez den bezala, ezta?, halaxe
|
euskal
nazionalisten nazioa ere ez dela existitzen. Nazionalismo espainiarra ere badelako, ezta?, Espainia handi eta batu eta gero eta handiago hobe eta gero eta batuago hobe batekin amesten duena.
|
|
|
Galdera da:
|
euskal
nazionalisten nazioa ez existitzeak euskal nazioa ez dela existitzen inplikatzen du. Artetak ez du erantzuten.
|
|
|
Jakin gabe geratu gara. Berak behin eta berriz iradokitzen du,
|
euskal
nazionalisten nazioa ez existitzeak euskal nazioaren inexistentzia dakarrela. Baina iradokizuna da, ez du esaten.
|
|
2008
|
|
|
Euskal Herria eta Espainia hizpide ari gara, Nafarroa bitarteko: " Zer diferentzia da hipermerkatuetara joaten den espainol eta
|
euskal
nazionalisten artean. Kontsumismoaren erresuma da nagusi gurean, horretan ez dago diferentziarik.
|
|
|
euskaldunok aukeratu nahi dugu eta hauteskunde bakoitzean euskaldunok geure kontra bozkatzen dugu. Uneon, azken bozketaren arabera
|
euskal
nazionalistok minoria gara euskal lurralde guztietan.
|
|
|
Gisa horretako titularrek ez didate zalantzarako zirrikiturik uzten: gaizki daukagu
|
euskal
nazionalistok. Izan ere, Frommen hiru kontzeptu horietatik, batean bederen irrist egiten baitute espainiarrek, umiltasunean, hain justu, besteak bete egiten dituzten arren:
|
|
|
Beraiek aitortu dutenez, jardun politikorik apenas izan zuten. Korronte guztietakoak izanik ere komunistak, sozialistak,
|
euskal
nazionalistak, bizirauteko beharra izan zen beraien arteko lotura eta elkartasun uztarri bakarra. Ez zen izan, beste kartzeletan bezala, eztabaida politiko sendorik, barne aldizkaririk edo ekimen politiko nabarmenik.
|
|
|
Biztanleriaren zati handi batentzat ohiko bihurtu da gaztelania izatea komunikazio hizkuntza, bereziki metropoli barruti handietan, eta horrek nolabaiteko" normaltasun izaera" ematen dio men egiteko ohiturari; gainera, lagundu egin du oro har euskaraz hitz egiteko jokabideak
|
euskal
nazionalista izatearen konnotazioa har dezan.
|
|
|
Horrek garbi adierazten du, edozein elebitasun baldintzatatik urrun, disHizkuntza batean mintzo denak hizkuntza hori utzi du, sistematikoki, erantzun gisa ulertezintasuna, axolagabetasuna, edo bazterketa (nabarmenagoa edo ezkutukoagoa) jasotzen baditu. kriminazio egoeran bizi garela, eta" herri eta hizkuntza batekoa izateari irmo eusten dietenak apartheidera eramaten direla beren lurraldean bertan, beren hizkuntzan hitz egin ahal izateko baimen eskuzabala emanez" (Adell 2003). Biztanleriaren zati handi batentzat ohiko bihurtu da gaztelania izatea komunikazio hizkuntza, bereziki metropoli barruti handietan, eta horrek nolabaiteko" normaltasun izaera" ematen dio men egiteko ohiturari; gainera, lagundu egin du oro har euskaraz hitz egiteko jokabideak
|
euskal
nazionalista izatearen konnotazioa har dezan.
|
|
|
–
|
Euskal
nazionalistek eta euskaltzale nazionalistek kontuan hartu lukete euskara kontigentea dela nazionalismoarentzat, eta euskal nazioa eraikitzeko euskara ez dela halabeharrezkoa. Espainia eta Frantziatik nolabait desberdintzea bilatzen du euskal nazionalismoak, eta hori euskararen bidez edo bestelako bidez egin dezake.
|
|
|
Urri izan ziren alderantziz egindako saioak. Jakina, norberaren hizkuntza eta literatura naziogintzaren ikur erabili nahi zituen
|
euskal
nazionalistentzat gorago aipatutako, kidetasun, hura faltsua zen, euskalgintzaren mendekotasun bat estaltzen zuen egoera salagarria.
|
|
|
Azkue, euskalduna, Euskal Herriaz erromantikoki maitemindua,
|
euskal
nazionalista, euskal ikerketa eta sorkuntza lanetara entregatua, ez zen txokozale itxia izan. Inoiz edo behin zerabilen erretorika etnozentrikoa gora-behera, bere praxian sekula ez zen Euskal Herrian hertsi.
|
|
|
Hola bada, katalanistek ere Errestaurazioko andaluzismo topikoaren aurka jo zuten,
|
euskal
nazionalistek bezala398 Zentzu horretan Azkuek arlo horretan ageri zuen disgustua bat zetorren bai nazionalismo periferikoen ohiko jarrerarekin eta baita espainiar intelektual gehienek agertu zutenarekin ere. Guztiek Errestaurazioa garaian gailen zen kultur ereduaren aurka jotzen zuten.
|
|
|
Abertzale eta
|
euskal
nazionalista hitzak sinonimo gisa erabili ditut liburuan, adiera aldeko inolako diferentziarik gabe (errepikapenen monotonia hausteko tartekatuz). Eta euskal nazionalista deitzen diet euskaldunek (edo euskal herritarrek, edo euskotarrek) beren baitan nazio bat osatzen dutela uste edota defendatzen dutenei, alderdi jakinetan militatu zein ez.
|
|
|
Abertzale eta euskal nazionalista hitzak sinonimo gisa erabili ditut liburuan, adiera aldeko inolako diferentziarik gabe (errepikapenen monotonia hausteko tartekatuz). Eta
|
euskal
nazionalista deitzen diet euskaldunek (edo euskal herritarrek, edo euskotarrek) beren baitan nazio bat osatzen dutela uste edota defendatzen dutenei, alderdi jakinetan militatu zein ez. Jeltzale hitza nazionalista mota bati aplikatu diot, hau da EAJ edota EJB alderdietako jarraitzaileei (ez ordea EAE alderdiko jarraitzaileei, ezta alderdi militantziei uko egiten zieten bestelako euskal nazionalistei ere).
|
|
|
Eta euskal nazionalista deitzen diet euskaldunek (edo euskal herritarrek, edo euskotarrek) beren baitan nazio bat osatzen dutela uste edota defendatzen dutenei, alderdi jakinetan militatu zein ez. Jeltzale hitza nazionalista mota bati aplikatu diot, hau da EAJ edota EJB alderdietako jarraitzaileei (ez ordea EAE alderdiko jarraitzaileei, ezta alderdi militantziei uko egiten zieten bestelako
|
euskal
nazionalistei ere).
|
|
|
Atal honetan, Azkueren joera politikoak arakatzen dira, argi erakutsiz, oso goiz,
|
euskal
nazionalista bihurtu zela, nahiz politika alderdikoia saihestu zuen. Bi azpiataletan bereiziz aztertu da auzi hau:
|
|
|
Beraz Azkueri itxuraz berdin zitzaion aliantza Espainiarekin egin zein beste edozeinekin egin (beti ere euskal interesentzat onuragarria izatekotan). Ezaxola hau eta aliantza edozein herrialderekin onartzeko prestutasuna ezin uler daiteke ez bada
|
euskal
nazionalista baten ikuspegitik.
|
|
|
Hola, Iparraldeko euskaltzaleen agerkari nagusia zen Eskualduna, adibidez, Lapurdi, Nafarroa Behere eta Zuberoan zentratzen zen, Frantziako politika berari Hegoaldekoari baino arreta askoz handiagoa eskainiz. Ildo berean, bere burua
|
euskal
nazionalista gisa aurkezten zuen mugimenduaren politika ez zen Euskal Herri perspektibarekin lantzen, baizik Hegoaldeari edo are soilik Bizkaiari begira, batik bat gaztelaniaz, frantsesa osotara ahaztuz, eta sarritan are euskara ere. Aldiz Azkueren kasuan, bereziki 1900etik aurrera, lurraldetasun aldarrikapen argiak egiten ibiltzen ez bazen ere, de facto, bere obran eta harremanetan Euskal Herri perspektibarekin aritzen saiatu zen, ez gabeziarik gabe, jakina, baina hein handiz lortuz.
|
|
|
azken finean jeltzaleek berek aski gogoko zuten obra hau, Jesús Guridik musikatu izana ere txalotuz. Izan ere, obra horren tesi espainolista nabaria izan arren, badira halaber
|
euskal
nazionalista bati gustatzeko moduko elementuak: eleberrian euskaldun primitiboak eta independenteak ageri dira, beren askatasunagatik borrokan dihardute, azkenean kristautzen dira, eta bisigotuekin elkartu arren, akaso hori sabindar batek ere onar zezakeen musulmanen aurkako borroka garrantzitsuagoaren beharragatik.
|
|
|
agerian jartzen zuen Akademiak ez zituela jeltzaleak baztertu. Jakina, ez zen Akademia osoki jeltzale bat eratu, baizik «elementos de diversas escuelas» biltzen zituena, tartean
|
euskal
nazionalista ugari (nahiz ez guztiak hertsiki sabindarrak). Gainera,. Kirikiñok?
|
|
|
Horrelako baieztapenak, erraturik daudelako edo interesatzen zaielako, euskal nazionalismoa ETArekin identifikatzea bilatzen dutenek bakarrik egin ditzakete. Abertzale izateko, hau da,
|
euskal
nazionalista, ez dago zertan ETAkoa izanik, ezta ETAren helburu estrategikoak zertan edukirik ere, edo ETAren jokabide operatiboak zergatik onarturik. Identifikazio hori sostengatzen dutenek zerbitzu eskasa egiten diote Euskal Herriaren baketzeari, pentsarazten baitute, abertzale izateko, bere ondorio guztiekin, ez dagoela ETAren indarkeria estrategia onartzea beste biderik.
|
|
|
Ez naiz neu izango Patxi Zabaletari babesa emango diona, ez eta «apetazko beto politikoari» amaiera ematea eskatzeko, eta euskal lehendakariak antolatutako erreferenduma ez galarazteko Zapatero presidenteari gutun irekia igorri zioten haiei ere. Ez naiz
|
euskal
nazionalista, eta ez nago Ibarretxek antolatutako erreferendumarekin ados edo eufemismoz euskal herritarrei eginiko kontsulta deitzen dutenarekin, Euskadiko gizarteari eta Espainiaren osotasunari ezertan lagunduko ez diola uste baitut.
|
|
2009
|
|
|
Horrela hezurmamituko litzateke herri honetako nazionalistek amesten duten" Donostia Baiona euro hiri" ospetsua, euskal metropoli barreiatua. Amets harrigarria zinez, susmo bat sor dezakeena, alegia, ea
|
euskal
nazionalistek eta nazionalista Espainia zaleek ez ote duten mundu bertsua irrikatzen. Donsotia Baiona euro hiria izan da amets horren lehenengo proposamena5.
|
|
|
Ergel bat ez da adimentsu bilakatuko Carlos Fuentes irakurriz.
|
Euskal
nazionalista bat ez da nazionalista espainol bihurtuko Savater irakurriz. Inor ez da aldatzen literaturarekin.
|
|
|
Hizkuntza edo historia ez dira euskal nazionalismoak erabilitako argudio bakarrak. Horiekin batera,
|
euskal
nazionalistentzat pisuzkoak diren beste arrazoi batzuk ere badaude, indar handiz finkatuak, gainera. Arrazoi ekonomikoek —euskal aberastasunak alde egitea saihesteko— edo arrazoi nazional edo sentimentalek —kirol selekzioak edo euskal lurralde guztiak baturik ikusi nahia— azaltzen digute gatazka honen iraupena.
|
|
2010
|
|
|
Bide batez aipa dezaket beharbada txundituta eta aztoratuta ikusten dudala
|
euskal
nazionalista askok ez dituztela Pío Baroja eta Miguel de Unamuno beren gaztelania hizkuntzaren euskal maisu gisa estima tzen.
|
|
|
Eta ez dezagun ahaztu PSOEko gaurko buruzagi batzuek, ez hain aspaldi, Euskal Herriaren autogobernurako eskubidea aldarrikatzen zutela. Azken aldian PSOEk dio erabakitzeko eskubidea"
|
euskal
nazionalisten kontua" dela... euskal nazionalista ote zen PSOE erabakitzeko eskubidea, autodeterminazioa defendatzen zuenean?
|
|
|
Eta ez dezagun ahaztu PSOEko gaurko buruzagi batzuek, ez hain aspaldi, Euskal Herriaren autogobernurako eskubidea aldarrikatzen zutela. Azken aldian PSOEk dio erabakitzeko eskubidea" euskal nazionalisten kontua" dela...
|
euskal
nazionalista ote zen PSOE erabakitzeko eskubidea, autodeterminazioa defendatzen zuenean?
|
|
|
Espainiar nazionalismoak, bestalde, euskal nazionalismoak etorkinen esklusioa bilatzen zuela defendatu du, eta egotzi izan dio
|
euskal
nazionalisten komunitate bereizi bat sortu eta etorkinak baztertu nahi izatea. Bazterketa hori bi modutan gertatzen dela teorizatu da.
|
|
|
|
Euskal
nazionalisten argudiorik handiena hizkuntza da, inolako harremanik ez duen espainolaren osoki desberdina dena".
|
|
2011
|
|
|
Eta hala diotenak ez dira (berriro diot EZ) katalan nazionalistak». Eta nik gaineratzen dut, halako baieztapenen egileak ez ziren
|
euskal
nazionalistak ere.Testuinguru honetan, galde diezaiokegu geure buruari zein leku duen Euskadik gainerako europar herrialdeei dagokienez. Horretarako, erakunde batek baino gehiagok argitaratu dituzten aurreikuspenetako aldagai adierazgarrienak konpara ditzakegu.
|
|
|
Burgos eta gero ere dinamika politiko militarra bultzatu zuen. Halako batean, gogoetaren bat egingo zuen, antza, eta ez zela
|
euskal
nazionalista erabaki zuen: " Ni ez naiz abertzale, ni espainola naiz.
|
|
|
Barakaldo hautatuko zuen bizilekutzat, eta 1925eko apirilean heldu zen. Ordurako bazituen kontaktuak zirkulu komunistekin eta
|
euskal
nazionalistekin. Eta, horretan aitzindaria izan zen, euskal errepublika independente eta sobietikoaren aldeko agiriak izkiriatu zituen.
|
|
|
–Miguel Primo de Riveraren diktadurapean Espainiako kartzelan higatzen diren neure lagun Jose Ramon Madariaga
|
euskal
nazionalistari, Ixidro Murgizu komunistari eta Apolinar Ostalaza anarkistari?.
|
|
|
Euskal nazionalismoak diferentzia esentziala topatu zuen baserriko mundu miresgarri, sakon eta jatorrean.
|
Euskal
nazionalista asko eta asko mundu horretatik bidaliak ziren eta sinetsi zuten gogo onez doktrina berriak proposatzen ziena: euskara da gure esentzia, sakona eta jatorra, baserriz eta gurutzez ondo betetako mundu egonkor baten ikurrak.
|
|
|
Galderak azaldu ahala eskuak mugitzen zituenean neskaren hatzei erreparatzen zien tarteka, denbora guztian begiradari ez eusteagatik –horrek areago urduritzen zuen Fontecha–, atentzioa mantentzen zuela adierazi nahi zion, galdera ulertzen zuela, bai, baina Fontechak esku haiei heldu nahi zien, laztandu egin nahi zituen, kutsatu egin nahi zuen azal leun, azal ehun harekin. Oso profesionala dena, profesionala soilik eta profesionala baino ez, itzulpen kontsekutibo ariketa inpertsonala, politikaz baino ez ziren aritu, euskal gizarteaz,
|
euskal
nazionalisten grinaz eta Fontecharen grina horrekiko ikuspegi kritikoaz, eta hala ere, berriemaile berezi amerikarraren galderak sekula ez amaitzea desio zuen Fontechak: " Egin ditzala galdera luzeak, Belenen itzulpena entzuten segitu nahi dut belarri ertzean".
|
|
2012
|
|
|
Jose Antonio Agirreri txanda heldu zitzaionean, horrek honako hauek esan zituen: «[...]
|
Euskal
nazionalista naiz, eta, beraz, euskal naziotasuna aldarrikatzen dut. Euskal naziotasuna, Euskadi, zeinak bere helburuen gainean subiranotasun osoa duen[...]».
|
|
|
Euskal Herria askotariko errealitate nazionala da, eta bertan, autodeterminazioariburuzko gatazka duten mobilizatutako hiru nazio talde bereiz daitezke (Sisk, 1996; Zubiaga, 1999, McGarry eta O. Leary, 2006a; Wolff, 2009, etab.). Alde batetik,
|
euskal
nazionalisten taldea dago, hau da, Euskal Herria autodeterminaziorakoeskubidea daukan nazio gisa aldarrikatzen duen gizartearen zatia; eta beste aldebatetik, Espainia edo Frantzia, kasuan kasu, erreferente hartzen duten nazionalistaespainolisten edo frantsesen sektoreen kategoriak daude. Gainera, pluraltasunhorrek hizkuntza aniztasuna du muinean, nortasun eztabaida horren hazkurria.
|
|
|
19). Hortikabiatuta, berebizikoa da
|
euskal
nazionalistak eta nazionalista espainolak bereiztea.Lehenengoek gatazka dute zentroarekin, baina halaber, aldirietako nazionalistaespainolek gatazka dute euskal nazionalistekin.
|
|
|
19). Hortikabiatuta, berebizikoa da euskal nazionalistak eta nazionalista espainolak bereiztea.Lehenengoek gatazka dute zentroarekin, baina halaber, aldirietako nazionalistaespainolek gatazka dute
|
euskal
nazionalistekin.
|
|
|
EAEra eta Nafarroara itzulita, begi bistakoa dirudi, subjektiboki behintzat, euskara indartzea nortasun nazional euskalduna indartzeko mesedegarria delainterpretatzen duela gizarteak. Hortik dator hizkuntza eredu euskalduna autonomiaerkidego bietan hedatzearekiko beldurra, hasiz doan biztanleriaren sektore bateanoinarrizko identifikazio bat susta dezakeelako horrek, eta printzipioz,
|
euskal
nazionalisten segmentuari egingo liokeelako mesede; arestian aipatu bezala, erdaldunenartean erreakzioak sor ditzake, eta espainolismoa indartzea edo erdaldunak espainolismoan lerrokatzea.
|
|
|
Beste hiru baldintzez ere galdetzen da: Euskaraz hitz egitea baldintzatzat hartzen du% 20k2005ean; Euskal jatorrikoa izatea% 28k onartzen du; eta nazionalista[
|
euskal
nazionalista, dirudienez] sentitzea% 23k onartzen du baldintza gisa (Llera, 2009: 9).
|