|
2000
|
|
|
Zer leku du armonikak egungo
|
euskal
musikan?
|
|
|
|
Euskal
musika al da zurea. Abangoardiako euskal musikarik ba al dago?
|
|
|
Euskal musika al da zurea? Abangoardiako
|
euskal
musikarik ba al dago?
|
|
|
Gehiegi esatea da hori. Horretarako
|
euskal
musikaren ezaugarriak zein diren definitu litzateke. Nik egiten dudan musika euskalduna da ni Bilbokoa naizen neurrian, baina ez beste arrazoi batengatik.
|
|
|
Hemen abesbatzetan kantatzeko ohitura aipatzen da, baina hori munduko toki askotan gertatzen da.
|
Euskal
musikan zortziko erritmo ospetsua dago. Horretaz nik baino askoz ere gehiago dakiten musikologoek aztertu dute zortziko erritmoa, eta turkieraz" herrena" esan nahi duen hitz batekin deitzen dutena dela diote.
|
|
|
Erritmo irregular gehien dagoen zonaldea Turkia da. Honekin esan nahi dut
|
euskal
musika guk egiten duguna dela. Euskal Herrian mirari bat dago, hizkuntza kontserbatu egin da.
|
|
|
Bitartean berdin da.
|
Euskal
musika euskaldunek egiten dutena da.
|
|
|
Emaitza onak ematen ditu bide horrek. Ez dezatela pentsa
|
euskal
musika aurresku bat denik.
|
|
|
Pablo Cabeza kazetari eta musika aditua
|
euskal
musika eta hedabideei buruz mintzo zen" Putz" aldizkarian:
|
|
|
|
EUSKAL
MUSIKA GARAIKIDEA
|
|
|
Berriro galdera bat. Eta
|
euskal
musika baldin badago, nola jakin dezakegu zeinden euskal musika eta zein ez. Nola jakin daiteke adierazpen kultural konkretu batgizarte bati ala besteri dagokionik?
|
|
|
Berriro galdera bat. Eta euskal musika baldin badago, nola jakin dezakegu zeinden
|
euskal
musika eta zein ez. Nola jakin daiteke adierazpen kultural konkretu batgizarte bati ala besteri dagokionik?
|
|
|
1 BA AL DAGO
|
EUSKAL
MUSIKARIK?
|
|
|
horren barruangauzatzen den fenomeno edo adierazpen musikala gizarte horren errepresentazioorohartzaile bihurtzen da. Beraz, ildo honetan musika tresna baten edo adierazpenmusikal baten euskaltasuna zalantzan jarri edo ukatu egiten denean, ukapena eta tramankulu bitxi batzuetatik askoz ere harago doa, gizarte osoa biltzeraino.Gure kasuan zalantzan jartzen dira, orokorrean eta zuzenean, euskal errepresentaziomusikalak; zeharka ukatu nahi dena, ordea, ez da
|
euskal
musika tresna, euskal musikaedo euskal kultura, hots, euskal gizartea baizik. Transferentzia kasu bat da hau: objektu bat (euskal komunitatea) ukatu beharrean, ezkutuko bultzada eta eztabaidapolitikoa saihesteko eta ideologia ezkutuan mantentzeko, komunitate honekin kontiguitate egoeran dagoen, haren bizitza sozialaren euskarria den eta haren errepresentazioa den objektua ukatzen da, bere musika tresna, alegia.
|
|
|
Euskal Herriari buruz edozein deskribapen egiten ari garelarik, ez da berdinakonkistapeko egoeratik ikustea ala ez. Adibidez, Euskal Herri konkistatuaren Historia, egoera soziologikoa eta psikologia konkistapean, Euskararen garapen ezina etadiglosia konkistapean,
|
euskal
musika eta kirola konkistapean, euskal ekonomia, sindikalgintza eta politika konkistapean, nazioarteko harremanak Euskal Herriankonkistapean, ertzaintza Euskal Herrian konkistapean, etab. Gure Herria konkistapekoHerria da. Konkista herriarteko harremanen gertakizun politikoa da, baina ondorioakbizitza sozialeko esparru guztietara zabaldu eta kutsatzen ditu.
|
|
|
URBIETA, Imanol Zaitegi Jaunarekin jardunean... 1 zk. (1956), 89
|
Euskal
musika ariñaren gaitza eta etorkizuna (Nota laburrak). 31/ 32 zk. Atzerriarekiko gero eta menpekotasun handiagoa. 54 zk. (1989), 51 (Itz.:
|
|
|
URBIETA, Imanol
|
Euskal
musika ariñaren gaitza eta etorkizuna (Nota laburrak). 31/ 32 zk. (1968), 77
|
|
2001
|
|
|
Eta berriro. Ez al da kontraesana
|
euskal
musika, antzerkia, eskulturgintza, margolaritza, ipuingintza, nobelagintza eta poesia goren mailakoak direnean, herrira jaitsi ezinik ibiltzea. Non dago hor, horrenbeste saritzen omen gaituen kultur politika?
|
|
|
lokal interesgarriak ditugu, estudio onak, diskoetxeek badakite mugitzen...
|
Euskal
musika independientea da, ez dugu estatu frantses eta espainiarraren inolako menpekotasunik. Arazorik handienak bi estatu hauetan dauzkagu, baina hortik kanpo argi eta garbi euskaldun onartzen gaituzte.
|
|
|
Zer falta zaio
|
euskal
musikari aurrera egiteko?
|
|
|
Arrangoitzen (Lapurdi) bizi da eta bertan jaio zen 1950ean. 16 urterekin hasi zen dantzaldietan
|
euskal
musika eskaintzen eta 1973an bere lehen singlea kaleratu zuen. Urte bete beranduago hasi zen Errobirekin eta hurrengo sei urtetan 5 disko kaleratu zituzten.
|
|
|
Zein dira hungariar eta
|
euskal
musikaren paralelismoak. Eta ezberdintasunak?
|
|
|
Bai. Gu Lekunberrin bizi gara eta gogorra da hau esatea, baina Lekunberrin ez da
|
euskal
musikarik entzuten, edo oso gutxitan. Nik uste horrekin hautsi behar dela.
|
|
|
komertzialak, ideologikoak eta komunitatearena, hizkuntzarena. Euskaldunok politikaren bitartez, gizarteko gogoetaren bitartez, eta lana benetan eginez, ez badugu gure logika ezartzen, esaterako,
|
euskal
musikari buruz, azkenean hemengo denda guztiak angloxasoniar mega enpresek bidali duten musikaz beteta egongo dira, logika komertziala gailendu egin zaigulako.
|
|
2002
|
|
|
Kasualitatearen apetak hala nahi izan du: disko biek Nafarroa dute sorterri, doinu zaharrak berreskuratu eta gaurkotzea izan dute helburu, talde ezberdinek egindako bertsio eta kantuak biltzen dituzte eta
|
euskal
musikaren aniztasunaren isla dira, nahiz eta oraindik rock doinuak nagusi diren lan bietan. Are gehiago, Durangoko azokan aurkeztu zituzten.
|
|
|
Anjel Valdez Elkar eko musika arduradunak honakoa zioen
|
euskal
musikaren inguruan «Euskaldunon Egunkaria»n idatzitako artikuluan:
|
|
|
pirateoa da une honetan gure fantasmarik ilunena eta(...). Kontua ez da bakarrik
|
euskal
musika iadanik era industrialean pirateatzen dela baizik eta, kanpoko musikak pirateatzen direnean, gure herrietako musika denda txikiak ixtera kondenatzen dira eta denda horietan gure musika ere saltzen da, beraz, kanpoko nahiz bertako musika bat pirateatzen denean, gure industria kulturalari eta, beraz, gure kulturari kalte ikaragarria egiten zaio. Pirateatzearen delituan parte bi daude gutxienez:
|
|
|
Txalaparta, trikitia, panderoa, dantza, abesbatza… Jai egun bereziak ere ospatzen dira. Santo Tomasak, San Sebastianak, Euskararen eguna, Korrika… Eta azaroan
|
euskal
musika jaialdia. Aste gastronomiko bat ere antolatu berri dugu.
|
|
|
Izen berria da Markos Untzeta
|
euskal
musikan.
|
|
|
Lehengo batean «Gara» irakurtzen ari nintzela honako izenburu honek zer pentsatua eman zidan"
|
euskal
musikan inoiz baino hobeto gabiltza baina publikoa falta zaigu". Hala zion Xabier Montoia idazle eta musikariak.
|
|
|
(...) Herri txiki batean bizi gara eta denok elkar ezagutzeak sintzeritate maila gutxitu egiten du, lagunkeria punttu bat dagoela deritzot. Dena den,
|
euskal
musikak berez baditu hainbat oztopo eta kritikatik apur bat laguntzea ez dut gaizki ikusten. Kritikoen artean, musikoenean bezalaxe belaunaldi aldaketa premiazko kontua dela argi daukat».
|
|
|
Etxekotik baturantzako bidean zubia egiten dau»19 Agian horregatik oso arrakasta handia lortu du Bizkaiko kostaldeko herrietan zein nekazaritza lurraldeetan; eskualde horietan entzule euskaldunak identifikatuagoak sentitzen omen dira bizkaieraz ari diren esatariekin, Donostian kokaturiko Euskadi Irratiko kutsu gipuzkoarra duen batueraz mintzatzen direnekin baino. Entzuleria heldua da bereziki, eta berari zuzentzen zaio programazioa, zeinean
|
euskal
musika herritarra eta tokiko informazioa biltzen diren. Horrez gain, meza egunero eskaintzen da emisora bizkaitar horretan.
|
|
|
Programazio elebiduna eskaintzeko asmoz sortu zen arren, praktikan frantsesa izan da nagusi emanaldietan. Dena dela,
|
euskal
musika eta kulturari tokia eskaini ohi diote emisora horretan, eta, adibidez, 2002ko hasieran, aurreko berrogei urteko abestiak jasotzen zituen irratsaio berria. Haizea Gogoan izenekoa, abian jarri zuten emisora publikoaren arduradunek, Kattalin Totorika gidari zela3.
|
|
|
Gaur egun 24 orduz egunean emititzen duen arren, lehenengo emanaldiek bizpahiru orduz, arratsean soilik? irauten zuten, eta musika emanaldiak eskaintzen zituzten bereziki; nazioarteko zein
|
euskal
musikak osatzen zuten programazioa. Poliki poliki emanaldiak aste osora eta asteburuetara zabaldu ziren eta, musikaz gain, albisteak eskaintzen zituen, helburua euskarazko programazio orokorra eskaintzea baitzen; izan ere, hasieratik oso argi izan baitzuten euskaraz arituko zirela.
|
|
|
Arrate Irratia: irrati formula musikala eskaintzen duen arren,
|
euskal
musika da nagusi. Euskara erabiltzen du, bizkaiera eta gipuzkera nahastuz, esatarien jatorriaren arabera.
|
|
|
269), eta Jaurlaritzak erbestean egiten zituen ekitaldiak ezagutarazten ziren. Horrekin batera,
|
euskal
musika eta abestiak jartzen ziren hitzari laguntzeko, entzuleen gustukoa zela baitzekiten esatariek.
|
|
|
1927ko martxoaren 31n, berriz, Unión Radio Bilbao irratia Union Radio Madrid estazioarekin batera katean emititzen hasi zen. Bilboko Udaletxetik agurra eta
|
euskal
musikaren programa bat eskaini zituen emisorak (Ezcurra, 1974: 208).
|
|
|
Handik aurrera, amonak kontatzen zizkiòn gerrako pasadizoak jakinarazi zizkion Sarak Arantxari, eta honek, etxean gurasoei entzunak, Sarari. Eta, Arantxaren bidez, El dúo dinámico eta modan zeudèn beste talde espainiarrak alde batera utzita –irrati eta telebistan ez baitzen haiena besterik entzuten–,
|
euskal
musika eta euskal kantak buruz ikasteari ekin zion Sarak, Arantxak uzten zizkiòn liburuxkez eta diskoez baliaturik. Huraxe baitzen urte luzeetan itzalean egondako euskal mundua itzalpetik ateratzeko modurik onena eta eraginkorrena.
|
|
2003
|
|
|
" Niri Aitor oso tipo positiboa iruditzen zait", gaineratu du Alkainek," umoretsua da eta soluzioak etengabe ematen dituena". Hala, antzezlanari erritmoa ematen laguntzen duten estilo anitzeko doinuak sortu ditu musikariak, horretarako
|
euskal
musika tresnak erabiliaz.
|
|
|
Mixel Ducau, kasurako, hamasei urterekin hasi zen dantzaldietako taldeetan jotzen. Talde horietan ez zen
|
euskal
musika tradizionala egiten. Modako musika, rocka, pasodobleak, tangoak, denetarik jo behar izaten zuten jendea dantzan jartzeko.
|
|
|
Ni musika munduan gauzak militantziaz entzutearen oso kontrakoa izan naiz beti. Azken urteotan konturatu naiz, nahiz eta erabat militantziaz entzutearen kontrakoa izaten jarraitu, militantzia apur bat ere behar dugula oraindik
|
euskal
musikaren inguruan. Denari uko egiterik ez dago, kolpean behintzat.
|
|
|
Errenterian dagoen
|
Euskal
Musikaren Artxiboak, Eresbilek ez du bakarrik musika partiturak gordetzeko funtzioa. Gordeta dituztenak zabaltzea ere sartzen da euren helburuetan.
|
|
|
Baina, guztira honekin 13 disko kaleratu dituzu. Nola egin duzu korrontearen aurka joan eta aldi berean
|
euskal
musikaren izen aipagarrienetako bat bihurtzeko?
|
|
|
Beraz, ghettoan zaude, ez zaituzte programatzen, nolabait, zure estiloko batzuekin. Gero horrek indarra hartzen du hitz egiten dugunean
|
euskal
musikaz, gu bagina bezala gauza homogeneo bat, euskal mundua bat balitz bezala. Ez, barkatu.
|
|
|
Pirateria omen da arazo nagusietako bat. Nola ikusten duzu egun
|
euskal
musikaren industria?
|
|
|
Asteartea
|
euskal
musikaren inguruko hitzaldi batekin hasi zen, Belloportu eta Labeguerieren eskutik, pianoa lagun, ez omen zen jende asko egon?. Bigarren saioan J. M. Larramendik Debako Artista Eskolari buruz eta haurrekin egindako lanaren inguruan hitz egin zuen.
|
|
2004
|
|
|
Taldeek edo norbanakoek har dezakete parte. Izan daitezke irakaskuntzan gauzatzeko proiektuak,
|
euskal
musikaren ondarearen balioa handitzeko, euskal diasporako baliagarriak direnak, teknologia berriekin zerikusia dutenak... Hori bai, gailentzen denak urtebetean gauzatu du proiektua.
|
|
|
Su Ta Gar, Soziedad Alkoholika, Fermin Muguruza (Manu Chaorekin eginiko itzulian eta berriz ere Komunikazio Tour biran) eta orain Berri Txarrak taldea. Zerrenda luzatzen ari da, Espainian zehar euren kontzertuak bertan behera utzi behar izan dituzten
|
euskal
musika taldeen eta musikagileen zerrrenda, alegia. Beti ere, hainbat komunikabideen, zenbait talde ultraeskuindarren eta Terrorismoaren Biktimen Elkarteak bultzaturik.
|
|
|
19 diskoetxe izan dira aurten Cannesko Midem Jaialdian Eusko Jaurlaritzak prestatzen duen Euskadiko Soinuak egitarauaren baitan. Hain zuzen, Midemen
|
euskal
musikak izan duen erakus mahaian banatu ditu Jaurlaritzak 2003ko euskal musikaren esanguratsuena biltzen duten bi CDak. Horrekin batera aurten www.euskadikosoinuak.com helbidea prestatu dute, non euskal musikarien berri jaso duten.
|
|
|
19 diskoetxe izan dira aurten Cannesko Midem Jaialdian Eusko Jaurlaritzak prestatzen duen Euskadiko Soinuak egitarauaren baitan. Hain zuzen, Midemen euskal musikak izan duen erakus mahaian banatu ditu Jaurlaritzak 2003ko
|
euskal
musikaren esanguratsuena biltzen duten bi CDak. Horrekin batera aurten www.euskadikosoinuak.com helbidea prestatu dute, non euskal musikarien berri jaso duten.
|
|
|
" Batzuek musika gogorra bakarrik entzuten dugu, beste batzuek lasaiagoa... Incubus eta Paradise Lost, adibidez, asko maite ditugu; baita lasaiagoak diren taldeak ere,
|
euskal
musikan Benito Lertxundi, kasurako", dio Paxkalek. Hitzei dagokienez, hainbat gai jorratzen ditu bandak:
|
|
|
Euskal etxeko musikaren osagarri, Kantuketan erakusketa paratu dute Saint Merry elizan, euskal kantagintzaren iragana, oraina eta ezaugarriak aurkezteko.
|
Euskal
musikaren unibertsoa Parisen ezagutarazteko ekimen hau Euskal Kultura Erakundeak eta Parisko Euskal Etxeak antolatu dute, elkarlanean, eta 30.000 euroko aurrekontua du.
|
|
|
Igor Iruretagoiena Tusuri musikari gaztea dago guztiaren atzean. Irratsaioak
|
euskal
musika elektroniko eta esperimentala jorratzen du eta e zinean edukiok kontsulta daitezke. Besteak beste, Xabier Erkiziari, Acti eta Tzesneri egindako elkarrizketak, musika esperimentalari buruzko hainbat webguneren loturak, alor honetako albisteak eta mp3ak.
|
|
|
Ebaluazioaren lan hori, gurekikoan, lehenik eta behin, Ruper Ordorikari eskatuko diogu. Jakin dezagun, horrela,
|
euskal
musikaren ahotsak zenbaterainoko oihartzuna duen hemengo erdal munduan: –Azken urteetan musikaren ikuspegitik gehien aldatu dena hauxe da:
|
|
|
|
Euskal
musikak erdaldunen artean daukan abegi makurra ari ginen aztertzen. Horren harira, halaber, Hegoaldeko erdal komunitatearen arduragabekeria areago sakontzeko, betor Jabier Muguruzaren testigantza hau:
|
|
|
Nire ustez muga hau sakontzen ari da, gainera. Orain dela hogeita bi hiru urte hasiko nintzen ni euskalduntzen, eta, beti aipatzen dut, orduko gure etxean
|
euskal
musika pila bat entzuna zen. Gaur egun, ordea, euskaraz ez dakiena oso urrun bizi da euskal kulturatik?. 721
|
|
|
Korrika honek euskaldun berriak omenduko ditu, eta, Brouardek gogoratu duenez," Afrika euskaldun berria da, AEKn hasi zen euskara ikasten". Korrika 14ren arduradunaren hitzetan," euskaldundu bakarrik ez, euskaraz kantatuz euskal musikagintzari ekarpena egiten dio;
|
euskal
musika doinu berriekin berritzeko kapaz izan da".
|
|
|
Eskerrak emoten deutsuedaz, urte honeetan jai euskaldunak antolatzen ibili zareelako. Algorta lako herri erdaldun batean nahikoa gatxa da hori; halanda bere, herrian euskerari eta euskal kulturari bultzada ona emon deutsazue eta horra hor adibide moduan jaietan antolatutako ekitaldiak (bertsolariak, euskal dantzak, euskal rock kontzertuak, txoznan
|
euskal
musika...).
|
|
|
Aspaldi ikusi gabeko laguna kalean topatu eta" zer moduz?" galdetzen digun moduan, lerrook idazten ari naizen sasoian (Durangoko Azokaren bezperan) antzeko galdera erritual bat egiten zaigu kulturan gabiltzan profesionaloi: " Zer moduz euskal literatura?"," Zelan
|
euskal
musika?". Durangorik gabe, galdera bera plazara dezakegu alorrez alor:
|
|
|
Esan nezake, halaber, euskal kultura guztiz pobre eta makal sumatzen dudala, euskal literatura inertziak joa, eskolako irakurketen menpeko, egiazko publiko irakurzalerik gabe;
|
euskal
musikan sormena lurraren pare eta industria beste horrenbeste; teatroan ere stand up moldeko umorismoaren minbiziak jota, denbora pasako komedia txoroen mailatik igaro ezinik, funtzionatzeko moduan etaerrefe rentzietan botijoa baino espainolago; eta zineman ere negargarri, euskarazko film bat egiteko hamar urte eta Ama Birjinaren mirariak behar direla.
|
|
2005
|
|
|
Gaztesarea atariak eta Xirika Gazte Kazetak elkarlanean eginiko diskoaren ezaugarrien artean, talde gazteen aldeko apostu garbia eta autogestioan bizi dien taldeen alderko aukera ditugu. Bildumaren antolatzaileen esanetan," gazte mugimenduko proiektu komunikatiboetatik hasieratik ari gara
|
euskal
musika talde gazteen lana bultzatu nahiean". Horretarako Musikalek, Gaztesarea atarian eta Xirika kazetan daraman filosofiari jarraiki kontratu diskografikorik gabeko 16 talde batu ditu CD bilduma honetan.
|
|
|
Barre egiteko gogoa ere izan du. Tokion burdi batean" kontrako" bidetik
|
euskal
musika entzuten. Euria gogotik ari du, baina ez luke esango Bilbon baino hotz handiagoa egiten duenik.
|
|
|
Anaia helduarena egin zuen garai batean, ez bakarrik gurekin, baina hurbiltzen zitzaizkion gaztetxo guztiekin. Aberria maitatu behar zela,
|
euskal
musika entzun, eta Egin irakurri, hori ateratzen genuen garbi, beti. Gero beste gorri bat jartzen zigun edalontzian.
|
|
2006
|
|
|
Liburuekin desberdintasuna dago.
|
Euskal
musika kontsumitzera ohitua dagoenak hala egingo du, baina seme alabak Harry Potter-en liburua eskatzen badu, gurasoak zuzenean erdarazko bertsioan pentsatzen du eta baita dendarien %90ak ere; nahiz eta euskarazko bertsioa egon, lehenengo erdarazkoa aterako du. Jada ez da euskarazko bertsioa hobesten, alderantziz baizik.
|
|
|
Hamalau urte da Durangon saltzaile nabilela eta aurten bertan harrapatu nau malenkoniak. Gure standaren atzealdean jarririk,
|
euskal
musikaz eta euskal liburuz inguraturik, noizbehinka Imanol aspaldi ez nuen Imanol entzuten Durangon, Benito eta Xabier Leteren kantuak entzunez megafoniatik, antzinako elurrez gogoratu eta Xabier Leteren kantu hitzen liburua inguratu dut etxerako.
|
|
|
Euskal giroa zerion gaur goizean Plaza Handiari. Bozgorailuetatik
|
euskal
musika entzuten zen bitartean, ikasle gazteak sokatiran, lokotx biltzen edo arraunean ikus zitezkeen. Denak taldetan banatuta, elkarren aurkako lehian.
|
|
|
Kloratita eta dozenaka
|
euskal
musika talde jopuntuan jarri ditu foro ultraeskuindar batek (2006 Ots 07)
|
|
|
Espainiako eta Frantziako curriculum ofizialek ez dituzte jasoko Euskal Herriko berariazko kultur ezaugarriak, hau da, gizabanakoen eta bereziki giza taldeen beharrak erantzuteko bertan sortu edo sustraitu diren kultur adierazpenak. Horien artean aipa ditzakegu, adibidez, Euskara eta Euskal Literatura; Matematikako zenbakikuntza sistemaren eta neurri sistemaren ezaugarri espezifikoak; Euskal Herrian garatutako Teknologiaren bilakaeraren ezaugarriak;
|
Euskal
Musika eta Dantza;
|
|
|
Ez dok hiru.
|
Euskal
musikaren benetako historia. TELLERIA DE LA FUENTE, Patxo.
|
|
|
Ez dok hiru.
|
Euskal
musikaren benetako historia. (b).
|
|
|
Ahaire.
|
Euskal
musika korala/ Musica coral vasca/ Basque choral music [Musika inprimatuta]. EUSKALERRIKO ABESBATZEN ELKARTEA.
|
|
2007
|
|
|
Aurten, Francisco Escuderoren Gernika opera grabatuko dute azaroan lehendabizikoz. «XX. mendeko
|
euskal
musikaren barruan obra nagusienetarikoa da», azaldu du zuzendariak.
|
|
|
«Iparraldean abertzale ez den publikoak, guztiz frantsesa den publikoak, gozatzen du euskal kantua. Hau ez da ikusten Hegoaldean(...) Iparraldean, eskoletan eta gazteentzako,
|
euskal
musika izan liteke tradizionala edo rocka oso ongi ikusia dago; eta hemen, Hegoaldean, ez hainbeste(...) Han jendeak bere sarrera ordaintzen du kontzertu bat ikusteko. Aldiz, hemen, kasik dena, euskaraz den guztia diruz lagundua da, eta horrek ez du xarma berdina.
|
|
|
Argi dago egungo panoramak ez dituela gauzak errazten
|
euskal
musika taldeek beraien tokia topatzeko. Autoekoizpena, Bonbereneako lagunei zor diegu neurri handi batean, bertan izan baikenuen diskoaren grabaketaren eta ondorengo lan guztien berri.
|
|
|
Albokasbah, Albokalifornia, Albokajun… Alboka eta
|
euskal
musika tradizionala esportatzeko modukoak dira. Zer nolako harrera dute kanpoan?
|
|
|
Produktuak sortu eta ematea ez da nahikoa kulturak galdu ahal izan dituen funtzioak berreskuratzeko edo indartzeko, kulturatik kanpo geratzen diren faktoreek eragin itzela dutelako gutako bakoitzarengan, ohartzen ez bagara ere. Jendeak ez du musika ingelesa entzuten
|
euskal
musika gustatzen ez zaiolako, baizik eta hori delako eskuragarrien duena, publizitate gehiena eman eta sortzen duena, mundu erreferente kulturalak ez zaizkiolako arrotz egiten, munduko" lingua franca" nagusia ingelesa delako,... Horrelako erauntsiari ezin zaio eutsi kultura programatuz bakarrik, irakurketa kritikoa egiten hasi genuke.
|
|
|
–Niri
|
euskal
musika gustatzen zait, esan zigun?. Benito Lertxundi, Txomin Artola...
|
|
|
Beraz, argi dago belaunaldirik belaunaldira, melodia edo erritmo batean interpretazio desberdinak eta aldaketak egotea normalena izan daitekeela. Kanta herrikoiak biltzen dituztenek beti esan ohi dute ez dela gauza bera leku batean edo bestean melodia bat jasotzea eta desberdintasun nabariak daudela kanta berbera gazte edo heldu bati entzuterakoan.Gaur egungo
|
euskal
musika tradizionalak edo herrikoiak, bigarrenaren ildotik jarraitzen du. Euskal musika bizi bizirik dago eta osasun ezin hobea duela esan dezakegu, egunero berritzen baita.
|
|
|
Kanta herrikoiak biltzen dituztenek beti esan ohi dute ez dela gauza bera leku batean edo bestean melodia bat jasotzea eta desberdintasun nabariak daudela kanta berbera gazte edo heldu bati entzuterakoan.Gaur egungo euskal musika tradizionalak edo herrikoiak, bigarrenaren ildotik jarraitzen du.
|
Euskal
musika bizi bizirik dago eta osasun ezin hobea duela esan dezakegu, egunero berritzen baita. Badirudi musika honen bilakaera inork ezin dezakeela gelditu.
|
|
|
Hirurogeiko hamarkadan," Ez Dok Amairu" taldeak garai hartan musika tradizionalak zuen kontzeptua hautsi zuen. Ordutik,
|
euskal
musika tradizionalak bide desberdinak hautatu ditu: Benito Lertxundik zeltiar tradizioa eskuratu zuen; Oskorrik teknikoki oso landua dagoen musika eskaintzen digu, eta alboka eta gaita bezalako instrumentuak maisutasunez bat egiten ditu, mezua eta melodiaren arteko harremanari garrantzi handia emanez.
|
|
|
• Kantutegiak (http://dmoz.org/World/ Euskara/ Kultura/ Mu sika/ Kantutegiak).
|
Euskal
musika jasotzen duen ataria da.
|
|
2008
|
|
|
Oso sinplea dirudien arren, beraientzat gauza berria da.
|
Euskal
musika taldeen letrak edo telebistako saioak ulertzen dituztenean mundu berri bat irekitzen zaie. Zein da ikasleen motibazioa euskara ikasteko. Lanerako euskararen beharra motibazio nagusiena da.
|
|
|
Bestetzuek, ez. Musikari iruindarrok teknologia berriak erabiltzea eta copyrightaren aurka egitea aski izan zen euskal blogosferak aho batez txalotu zitzan,
|
euskal
musika talderik onena osatuko balute bezala. 1976 izeneko kaiera elektronikoko blogariak zioen teknologia berriak profitatzea, lantzea, bultzatzea oso ongi dagoela, baina ez dela mezua eta bitartekoa nahastu behar.
|
|
|
George Enescuren eta Mendelssohnen musikatik abiatu eta Mozart, Haydn, Prokofiev, Vivaldi edo Elvis Costello bezalako artisten musiketan egingo dute geldialdia. Diatessaron II taldeak, berriz, antzinako musikara eramango gaitu beste behin.Bestetik,
|
euskal
musikaren ondarean hainbesteko garrantzia duen abesbatzarako musika ere errepasatuko dute. Antonello Allemandiren zuzendaritzapean, Euskadiko Orkestra Sinfoniakoaren abonu programa baten entseguak musika sinfoniko korala ekarriko du Miramonera, Andra Mari Abesbatzarekin eta Jose Luis Sola eta Favio Previati bakarlariekin batera.
|
|
|
Afaldu eta gero
|
euskal
musika izan zen protagonista nagusia. Era berean, zozketa bat eta pala erakustaldi bat izan zen frontoian.
|
|
|
Zer da eta nora doa euskal kultura? Zer da eta zer ez da
|
euskal
musika?
|
|
|
Euskal literatura ahotan hartu berri dugunez, tartetxo bat hartu nahi nuke gauza txiki bat zehazteko. Inork ez dezala pentsa nire itxaropenak euskal literaturan,
|
euskal
musikan, eta oro har euskal kulturatzat jotzen dugun horretan jarriak ditudanik. Nik ez dut horretan sinesten, horretan sinestea zera baldin bada behinik behin:
|
|
|
Behin, duela zenbait urte, Gipuzkoako Diputazioaren jauregian eman dako hitzaldi bikain batean, Jose Ignazio Ansorena maisuak azaldu zigun oraingo txistuak ez direla lehengoak bezalakoak. Antzinakoek bestelako musika eskala zeukaten, eta Europan oraingo pentagramak arautu zirenean, gure txistu tradizionalek berak ere haietara egokitu beharra izan zuten, gutxi gorabehera Iztuetaren garaian, eta ordutik aurrera lehenagoko
|
euskal
musika zaharra molde berrietara egokituz joan zen. Era berean, euskarazko hitz batzuek ere denboran zehar homologatu beharra izan dute, behialako aste gunen eta hilabeteen izenetatik hasita, gaurko euskaldunon adierazteko pre miak asetzeko.
|
|
|
Eleizalde bergararra EAJko ideologo nagusietakoa zen, orobat sabindar eskolako euskalari onenetakoa (nahiz hizkuntzalari gisa hainbat muga izan). Azkuek bezala euskal nazioa kulturala eraikitzeko interes berezia zuen, hezkuntzaz kezkatuz, euskararen batasunaren aldekoa izanik eta
|
euskal
musikaren zalea orobat. Hala ere, apaiz irakaslea ez bezala, Eleizalde alderdi gizona zen erabat, eta Sabino Aranaren jarraitzaile sutsua hainbat arlotan.
|
|
|
Baina normalean euskalgintza eta musika guztiz uztargarriak ziren: azken finean Azkueren musika produkzioaren zati handiena
|
euskal
musika izan zen, bai herri kantuak biltzean, bai euskal bokazioko konposizio modernoak sortzean. Zentzu horretan musikarena, aldagai autonomoa izan arren, Azkuek bere musikagintza euskal musikagintza gisa ulertzen zueno, jarduera hau Azkueren euskal nazionalismoaren adar gisa har daiteke, adar aski autonomoa nolanahi ere.
|
|
|
Gehienetan, ordea, jada esan denez, bateragarri gisa zerabiltzan. Adibidez, Elizarako
|
euskal
musika erlijiosoa konposatzean hiru ardatzak lotzen zituen (euskara, musika eta erlijioa). Bestalde, euskararen alde egindako lanek hein batez fedearen eta Elizaren onerako izango ziren konbentzimenduarekin egiten zituela pentsa daiteke.
|
|
|
Azkuek, Menéndez Pidalek bezala, greziar etorkiaren gaiari arreta berezia eskaini zion. Hola, 1918an herri musikaren inguruan emandako hitzaldi batean Azkuek
|
euskal
musika eta Antzinateko greziar musika konparatu zituen. Ez beharbada euskal musikaren greziar etorkia nabarmentzeko, baizik euskal musikaren zahartasuna, Greziakoarena bezain zaharra eta jatorra zela agertzeko.
|
|
|
Hola, 1918an herri musikaren inguruan emandako hitzaldi batean Azkuek euskal musika eta Antzinateko greziar musika konparatu zituen. Ez beharbada
|
euskal
musikaren greziar etorkia nabarmentzeko, baizik euskal musikaren zahartasuna, Greziakoarena bezain zaharra eta jatorra zela agertzeko. Beraz, kastizismo eta europeismo artean oreka bat bilatuz:
|
|
|
Hola, 1918an herri musikaren inguruan emandako hitzaldi batean Azkuek euskal musika eta Antzinateko greziar musika konparatu zituen. Ez beharbada euskal musikaren greziar etorkia nabarmentzeko, baizik
|
euskal
musikaren zahartasuna, Greziakoarena bezain zaharra eta jatorra zela agertzeko. Beraz, kastizismo eta europeismo artean oreka bat bilatuz:
|
|
|
musika azpiegiturak sortzeko nahia. Hola 1901eko hitzaldian Diputazioei
|
euskal
musika eskola on bat sortzeko eskaria egin zien150 eta 1918koan euskal kontserbatorioa eratzeko itxaropena agertzen zuen (ez gerora sortuko zen Conservatorio de Bilbao, baizik Conservatorio Vasco gisa izendatzen zuena) 151 Bere garaian zeuden musika erakundeetan parte hartu zuelarik ere, adibidez, 1913an Euskeria orfeoian izena ematean, «mis deseos de trabajar por el Arte Vasco» adierazi zuen, ...
|
|
|
musika azpiegiturak sortzeko nahia. ...zien150 eta 1918koan euskal kontserbatorioa eratzeko itxaropena agertzen zuen (ez gerora sortuko zen Conservatorio de Bilbao, baizik Conservatorio Vasco gisa izendatzen zuena) 151 Bere garaian zeuden musika erakundeetan parte hartu zuelarik ere, adibidez, 1913an Euskeria orfeoian izena ematean, «mis deseos de trabajar por el Arte Vasco» adierazi zuen, Euskal Artea letra larriz markatuz152 Beraz,
|
euskal
musika berak pertsonalki sustatu ez ezik, sendo erakundetzeko guraria ere agertzen zuen.
|
|
|
Zerrenda osoa bildu gabe aipa litezke José Antonio Santestebanen Pudente (1884), Juan Guimonen Iparraguirre (1889), eta Zapirain eta Altzagaren Chanton Piperri (1898) eta Anboto (1909) 155 Azkuek, obra hauei buruz iritzi arras negatiboa zuen: ez ziren
|
euskal
musika «jatorrean» inspiratzen (baizik 1901ean salatutako zortziko habaneresco italianizante haietan) 156, eta ikuskizun gisa ere erdipurdikoak iruditzen zitzaizkion157 Azkuek egiazko opera nazionalak egin gura zituen, «benetako» herri tradizioetan oinarrituz, eta goi mailako kalitatedunak. Luis Eleizalde bat zetorren Azkueren asmoarekin, eta izatez asko gustatu zitzaion bilbotar apaizaren 1901eko hitzaldia158 Azkue Kolonian bere musika ikasketak amaitzen ari zela Eleizaldek esan zionez:
|
|
|
Mugimendu «baskista» zabal horrekin elkarlanean ibili zen Azkue, haren baitan bere musika proiektu nazionala eskaintzeko. Izan ere, Bilboko Elkarte Koralean, adibidez, denak nazionalistak ez baziren ere (eta
|
euskal
musikaz gain bestelakoa ere landu nahi zutenak egon arren), euskal gaiekiko sentiberatasun bat zegoenez, Azkuek bertan eskaini ahal izan zituen bere obrak.
|
|
|
Luis Eleizaldek, Urloren porrotetik hilabete pare batera artikulu bat idatzi zuen, ia ziur Azkue burutan zuela egina. Bertan,
|
euskal
musika nazionalaz ari zela, Aita Donostiaren lana laudatzen zuen, ohar jakingarri bat erantsiz:
|
|
|
izengoitipean, argi baieztatzen zuen ordurako Wagner bera garaiko entzulegoarentzat nekagarri egiten zela169 Horrek guztiak azaltzen du Azkueren porrota euskal konpositore nazional izateko saioan. Musikan Azkue bezain euskal bokazio nazional nabarmena ez zuten beste autore batzuk (euskara ez zekitenak, edota
|
euskal
musika soilik egin gura ez zutenak) baina akaso talentu handiagokoak zirenak, geratu dira posteritaterako «euskal musiko» gisa kontsakratuta (Guridi, Usandizaga, Sorozabal...). Azkue, konpositore gisa baino, musika biltzaile moduan gogoratzen da, bere herri kantuen bildumagatik.
|