|
2004
|
|
|
Errealismo magiko lertxundiar horren aztarna zuzena nabari daiteke Zarateren nobelaren azken aparretan, Ekidazu ia osoa, ustekabeko ekaitz baten ondorioz, uholde sinbolikopean deskribatzen duenean. Sarritan esan denez, Txomin Agirreren Arranondo, Lertxundiren Urturi, Atxagaren Obaba, Joan Mari Irigoienen Ollaran eta Zarateren Ekidazu (hau da, Euzkadi) hor geratuko dira
|
euskal
literaturak sorturiko mundu sinbolikoen eredu legez. Oinatzok zapalduz, Ekidazu.
|
|
2006
|
|
|
Argi dago erresonantzi kaxek ez diotela mesede handirik egiten emakumeari euskal literatur sisteman. Gaiari heldu aurretik,
|
euskal
literaturak sortu dituen pertsonaia femeninoak aztertzeari ekin baino lehen, esan nahiko genuke, halere, euskal literatur sisteman emakumearen presentzia indartuz doala. Emakume editore gutxi ditugu, baina baditugu batzuk (Eider Rodriguez, Miren Agur Meabe...); literatur kritikan, bi enbaxadore ditugu, Mari Jose Olaziregi eta Jon Kortazar; idazleetan ere gure aburuz beste bi enbaxadore ditugu, sarituenak eta itzulienak direlako:
|
|
2007
|
|
|
Luzien Etxezaharretak Gara egunkarian: «Azken urte hauetan dugu
|
euskal
literatura sortzen ikusten, literatura askatu bat, etorkizunari irekia. Batez ere, garrantzitsua da idazle batentzat izan dezala liburutegi bat bere irakurgaientzat, bere hiztegiekin, bere klasikoekin... eta orain idazleek badute lanabes bat.
|
|
|
Azkenetan gaude, euskal literatura ez zaio ia inori interesatzen, ezta idazleei ere, ezta irakurleei ere, ezta gizarteari ere.
|
Euskal
literaturak sortzen duen interes eskasa ondorio baino ez da, arrazoien bide luze bateko emaitza. Honaino ekarri gaituzten zioak hor daude, begi bistan, baina inor gutxi ausartzen da ozenki esatera, oinarri erlijiosoa baitute, gurean fedea ideologia baita, eta ideologia fedea, nola esan?
|
|
2008
|
|
|
Ideia hau, gainera, euskal literaturaz egiten zen beste orokorketa baten indartzera heldu zen (handik indar hartzen zuen bezala):
|
euskal
literatura sortzetik beretik, beti garaiz kanpo eta berantarekin ibili izana zela, alegia. Sortzetikako gaitz luzakor bat, Mitxelenak (1960) bezala anitz autorek agerian ezarri izan dutena, eta Sarasolak (1967) ironiazko ateral di batez gogoratu zuena:
|
|
2009
|
|
|
Mende hasieratik euskal narratibak euskal emigrazioa eta artzantza nola irudikatu izan dituen kontuan hartzen badugu, zinez da berritzailea Laxalten liburua. Amerika oro har, Ipar eta Hego,
|
euskal
literaturak sortzen duena dugu; Aranaren Nazionalismoak lehenesten zuen katolikotasun eta arraza jatortasunarentzat leku arriskugarria zen hura. Halaxe irudikatu zuten, esaterako, Etxeitaren Jayoterri maitia eleberri bukolikoak (1910) edo Azkueren Ardi galduak (1918).
|
|
2014
|
|
|
Beti egin izan da, baina niri tokatu zitzaidan lehendabiziko zuzendaritza ibili zen ia ia beste proiektu batzuei lotu ezinean, kudeaketa zorrotz zorrotzean, eta, beraz, ezin izan genuen, nahiz eta hasieratik eduki dugun batzordeetan funtzionatzeko ideia.
|
Euskal
literaturak sortzen dituen ekintzekin harreman aktiboagoa edukitzea izan da beti gure asmoa. Euskal Idazleen Elkarteak badauzka egitasmo batzuk:
|
|
2015
|
|
|
Baina Antologia, horiek baino gehiago da:
|
Euskal
Literaturan sortu diren testu bikainenen hautapen zabal eta oparoa.
|
|
|
gaur arte, Euskal Literaturaren esparruan eta ibilbide historikoan sortu diren testu onenen aukera zabala biltzea eta eskaintzea. Antologiak nahi du izan
|
Euskal
Literaturan sortu denaren erakusleiho panoramikoa, ahalik eta osoena, besarkagarriena eta adierazgarriena; Euskal Literaturaren arloan jalgi denaren erakusmahai oparo eta kritikoa.
|
|
2022
|
|
|
Hiri munduak eraikitako baserriaren irudi basati eta indigenista kritikatzen du, eta kostunbrismoa hirian sortutako literatura dela. Nik uste dut kulturari beti zapalduak eta desagerraraziak diren kultura indigenei buruzko ardura dagokiola (bestela, bera ari da suntsitze lanean), eta irakurriak ditut Pizkunde Aroan
|
euskal
literaturan sortu ziren ohiturazko eleberriak, Txomin Agirre abade ondarroarraren Kresala (1906) eta Garoa (1912) dira aipagarrienak (Auñamendiko lorea nobela historikoaren ostean idatzi zituen), nire iritziz ohiturazko eleberri biak balio literario handikoak, Txomin Agirreren euskararen aberastasuna daukan idazlerik inoiz sortu ere ez delako egingo, eta, estetikoki batez ere, Kresala eleberri e... (Baina panfletarioa da Patria ere, eta haren soka berean gero eta gehiago idazten diren euskara eta espainierazko beste guztiak ere bai).
|