|
2003
|
|
|
·
|
Euskal
literaturaren ikuspegi osoa ta zabala izan dagien:
|
|
2005
|
|
|
Heldutasunera heldu den generoa da, egon badaude ere. Aurrerantzean ere teoria formalen aldetik,
|
euskal
literaturaren ikuspegitik nahi bada, ipuinaren izaera zertan den azaltzen segitu da. Gai hori oso azalean ukituko dugu lan honetan.
|
|
2013
|
|
|
Jarraian, ordea, kanon hori eratu aurreko epe batera egingo dugu itzulia, Luis Mitxelena eta Luis Villasanteren euskal literaturaren historiek (1960, 1961) abiaraziko zuten
|
euskal
literaturaren ikuspegia baino lehenagokora, lehen euskal antologia orokorra egin zen garaira, eta, gaurko perspektibaz baliatuz, agerraraziko dugu faktore soziolinguistikoek literaturaren kalitate balioespenetan gure artean izan dituzten garrantzi handiaren ondorio historiografikoak.
|
|
2015
|
|
|
Euskalki guztiendako ortografia arau egokienak aurkitzea da gure nahia. Lankide askok agertu dituzte euren iritziak, baina ohartu garenez, gehienek ez dute
|
euskal
literaturaren ikuspegi orokorra, ez dute ezagutzen Hego Euskal Herriko egoera. Euskara lapurtarrean idatzitako eliza liburuetako ohiturak baizik ez dituzte gogoan9.
|
|
2016
|
|
|
Bestetik, eliza eta erlijio katolikoaren zamak ere, apenas utzi zuen zirrikiturik arestian aipatu hurbilpen modernoago batzuk egiteko, eta literatura beste zientzia eta pentsamendu esparru zein kanon garaikideekin lotzeko. Hala, XX. mendeko 30 hamarkada arte, nekeza da
|
euskal
literaturan ikuspegi konparatistikoaren zantzuekin topo egitea.
|
|
|
Egiazki, kulturari eta literaturari buruzko artikulu elaboratu eta polemikoak idazteko joera aurretik zetorkion. Artikulu horietako gai garrantzitsuenetako bat zen hain justu Euskal Herriaren eta munduko herrialde eta kulturen arteko harremana, eta jarraian ikusiko dugun eran, hor agertuko da estreinakoz
|
euskal
literaturan ikuspegi konparatistikoa.
|
|
|
Proiektuak hasieratik bi helburu nagusi izan zituen: batetik, zenbait literatur lan (poemak, ipuinak...) eta artikulu kritiko argitaratzea, eta bestetik,
|
euskal
literaturaren ikuspegia zabaltzea, bereziki munduko literaturaren barnean kokatuz. Bigarren helburu horri lotuta ageri zaigu literatura konparatuaren ikuspegia.
|
|
2019
|
|
|
Halaxe azaldu digu Alvarez Uriak: " Taldea 2007an jaio zen,
|
euskal
literaturari ikuspegi feministaz begiratzeko helburuarekin, eta xede horren barruan dago, besteak beste, emakume idazleak ahanzturatik berreskuratzea". Adibidez, orain bi urte, Marijane Minaberriri egin zioten aitortza, Baigorriko euskara elkartearekin batera; eta aurten, antzeko zerbait egin nahi izan dute.
|
|
2021
|
|
|
Azkenik, badira, aldez edo moldez, historiografia berezi egiten duten bi azpiatal: euskarara itzulitako literaturari eskainitako azpikapitulua (López Gasenik idatzia) eta" Beste Euskal Literatura batzuk" izenburupean Ezkerrak emandakoa, hain zuzen ere euskararen eremu geografikoan eta diasporan euskara ez beste hizkuntzetan emandako literaturari eskainia.75 Orain arte aztertutako historiografien aldean, berritu egiten du horrek
|
euskal
literaturaren ikuspegia, edo, gutxienez, Ezkerrak berak azaltzen duenez, ordura arte Mitxelenak zein Lasagabasterrek iradokitakoa praktikan jartzen (329). Itzulpengintzari dagokionez ere halatsu gertatzen da:
|
|
|
Beraz, lan bat itzuli egiten da balio literarioa duelako baina, era berean, testuak literaturtasuna galtzen du xede eremuan txertatzen denez gero.10 Are gehiago, itzulpenean ere agertzen diren zenbait auzi, sormen testuetan estetikoki balioets daitezke Sarasolaren ustez; ez, ostera, itzulpenen kasuan. Halaxe egiten ditu Leizarragari buruzko zenbait irizpen, 11 edo Orixeren itzulpenei buruzkoak.12 Ideia bera berresten du lanaren hirugarren kapituluan,
|
euskal
literaturaren ikuspegi eta planteamendu berriak azaltzen dituenean, itzulpenaren aipamenik egiten ez duen heinean. Betiere Sarasolaren jarrerari jarraikiz, beraz, literaturtasuna jatorrizko lanetan gordetzen da, eta ez itzulpenetan.
|
|
|
Konklusioan gehitu zuen iparraldeko literaturaz aritzea eskatua izan zitzaiola. Eta segitzen zuen erranez,
|
euskal
literaturaz ikuspegi on baten ukatekotan, Euskal Herri osoko idazleak eta obrak behar zirela kondutan hartu. Ohar hartatik garbi uzten zuen, beste Europako literaturetan egiten zen bezala, literatura nazionalaren kontzeptua zerabilala eta haren konzientzia bazuela ordurako.
|