|
2019
|
|
|
60ko hamarkadan, ordea, mugimendu sozial eta politikoen eraginez, kultura eta hizkuntzarenarloetan aldaketa handiak egon ziren, bai euskara eta bai
|
euskal
literatura hirietara hurbilduz.Hurbilpen horrek hiriaren agerpena eragin zuen euskal eleberrigintzan, eta arroztasun sentsazioaleundu egin zuen. Esanguratsua da, halaber, hiriaren agerpen berantiarraz gain, zer moldetako hiriakagertu ziren lehenengoz euskal eleberrigintzan, Saizarbitoriak lehenik eta beste zenbait autorek gerorahiri ertainak irudikatu baitzituzten, landa munduarekin harreman estua zutenak, Euskal Herrikoerrealitatetik gertu zeudenak.
|
|
|
Euskal eleberrigintzan hiriaren lehen irudikapenak noiz eta nolakoak izan ziren jakin asmoz, ibilbide historiko labur eta xume bat proposatu zen XX. mendean zehar. Errepaso horretatik ateradaitekeen ondorio nagusietako bat da mende hasieran
|
euskal
literaturak hiriarekiko jarrera herabe etaatzerakoia zuela oro har. Alde batetik, lehen euskal pizkundearen arrakastak sortutako nolabaitekoerosotasunak, poesian, bereziki?
|
|
|
Asmatutako izenak eduki arren, Friburgoren antza handia dute, hiri ertain edoertain handiak baitira, probintzia hiriak, mendiz eta aintziraz inguratuak daudenak. Horrek EuskalHerriko errealitatera gerturatzen ditu eta hiriak era ez gatazkatsuan irudikatzen laguntzen du, agerianutziz Saizarbitoriak
|
euskal
literaturara hiri paisaia ekartzeko egindako ahalegina. Hiria, beraz, ingurunatural gisa ageri da, espazio modernoa da, zenbait askatasun eskuratzeko baldintzak jartzen dituena: autonomia, erabakimena, moral tradizionalaren kritika, etab.
|
|
2020
|
|
|
Izan ere, Mendebaldeko tradizioan hiriek baliabide literarioak metatu eta pilatu ohi dituzten heinean, zilegitasun eta iritzi literario gehien produzitzen dituzten espazioak izan dira, eta dira (Casanova 2001: 40), baina kontuan harturik Euskal Herriak ez zuela kapital kultural eta literarioa metatzen zuen hiriburu nazionalik eta
|
euskal
literatura hiriko esparruan marjinala izana zela beti, eredu faltarekin eta zailtasun ugarirekin egiten zuten topo irudikapenak egikaritzeko orduan. Arrakala horren baitan, ordea, eleberrigintza bere testuingurura moldatu zen, nahiz eta horrek Mendebaldeko eredu hegemonikotik kanpo utzi zuen hein handi batean, eta bazterrean jarraiarazi.
|
|
|
Hiriak, beraz, balio moral berrien espazioa irudikatzen zuen, perbertsiorako eta galbiderako bidea zen, eta euskal literaturaren talaia landatar tradizionaletik interes gutxi edota beldur gehiegi eragiten zuen eremua zen. Pentsamolde tradizionalaren atzean egon liteke, beraz,
|
euskal
literaturarentzat hiria eremu arrotz eta ezezaguna izatea, bide batez euskararentzat ere hala zen heinean.
|