2001
|
|
Horren lekuko, orduan debozioz irakurtzen genituen Ibon Sarasolaren eta Txuma Lasagabaster irakasle maitearen hitzaurreak, Ezra Pound en jarraitzaile bailiran, modernismoaren lema: " Make it new!"
|
euskal
literatura garaikidera aplikatu zutenak. Gaurtik begiratuta, ezinukatuzkoa da Saizarbitoriaren lehenengo nobelak euskal nobela modernoaren kanona definitu zuela.
|
|
Fede judu kristauak jarri zion prokreatzearen betekizunaz gain, hogeigarren mendeak etxetik (baserritik) kanpo izerdiaren trukean jardutekobetekizuna luzatu dio.
|
Euskal
literatura garaikidean (1945az geroztik), emazteen, plazaratze, ekonomiko politikoa gaitzetsi dutenen idazki trufakorrak ugariak dira (Lafitte bera, Lartzabal, Landart...), eta Virginia Woolf-ek aipatzen duena, funtsean, hor gauzatzen da:
|
2004
|
|
Paris, 1972
|
Euskal
literatura garaikidea irakasten du Paueko Unibertsitatean, bertako irakasle titularra izaki. La Naissance de l' ecrivan basque/ Euskal idazlearen sorrera lanaren egilea da, Bernardo Atxagaren obraren azterketa.Eleberrigile gisa Beterriko liburua saria lortu du (1997) Gauak eta hiriak nobelarekin.
|
|
Parisen jaio zen 1972an.
|
Euskal
literatura garaikidea irakasten du Paueko Unibertsitatean. La Naissance de l' ecrivan basque/ Euskal idazlearen sorrera lanaren egilea da, Bernardo Atxagaren obraren azterketa.
|
2006
|
|
Bestetik,
|
euskal
literatura garaikidea irakurtzen hasia nintzen, gustu handiz. Horrela, Txillardegiren Peru Leartzako eta Leturiaren egunkari ezkutua, eta Arestiren Harri eta Herri.
|
|
kontzeptuaren aterpera, gatazka aurrez aurredauden bi joera kontrajarri bezala ulertuz; bigarrenak borroka armatuarekin lotukodu hertsiki, euskal gatazka?, Euskal Herria gatazkarik duen Europako azkenherrialdea dela baieztatuz. Epaltzaren hitzetan gatazka gerraren beste izena baizikez da; Aritz Gorrotxategiren hitzaldian, berriz,
|
euskal
literatura garaikideak jorratubehar izan zuen lehen gatazka modernitatearena izan zela irakurriko dugu.
|
|
|
Euskal
literatura garaikidea kritika genetikoaren argitan: Aresti, Sarrionandia, Saizarbitoria eta Atxagaren idazlanen sorkuntza prozesua aztergai [Interneteko artxiboa.
|
2007
|
|
Nork hitz egin dezake kritikaz, kritikariak berak baino hobeto? Nork, Mari Jose Olaziregirekin batera sariak eman eta
|
euskal
literatura garaikidearen kanona egin duen Jon Kortazarrek baino. Juan Luis Zabalak elkarrizketatu zuen Berria n().
|
2008
|
|
Jaso ikastolako presidenteak, Javier Baztarrikak, eta hezkuntza zuzendariak, Unai Arellanok, egin zuten agurra. Ondoren, Aingeru Epaltza idazleak mintzaldia eman zuen, Nola konspirazioa garaitu genuen (Nafarroako
|
euskal
literatura garaikidea) izenekoa; mintzaldi horretan, nafar literaturaren ikuspegi «baikorra» agertu zuen.
|
|
e. XX. mendea 2:
|
euskal
literatura garaikidea.
|
|
|
Euskal
literatura garaikidera iritsitakoan, logikoa den bezala, osoa da nahaste borrastea: osoa eta pozgarria.
|
|
Luze gogoeta liteke horren zergatiaz, baina, aitortu behar da, nobela hau gorpuzterakoan erabilitako diskurtso moldeak irakurketa patxadatsua, gogoetatsua eta geldoa eskatzean duela, atzera eta aurrera ibiltzekoa, eta egia esatera, abiada biziko garai hauetan produktu kulturalak ere abiada bizikoak kontsumitu ohi direla.
|
Euskal
literatura garaikideak harturiko bide estetiko gehienei erreparatuz gero, gainera, argi dago nobela honen taiuera oso urrun dagoela euskal literaturan egun erabilitako narrazio molde eta nobela ereduetatik. Terra Sigillata k irakurleari ahalegin sortzaile handia eskatzen dio, hauskortasunean oinarritzen delako nobelaren diskurtso osoa.
|
2009
|
|
Egun, besteak beste,
|
Euskal
Literatura Garaikidearen Historia lana osatzen ari da, hainbat lagunekin batera. Oraingoz, hiru ale kaleratu dituzte.
|
2011
|
|
Nazioaren hondarrak.
|
Euskal
literatura garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak, UPV EHU, Bilbo.
|
|
|
Euskal
literatura garaikidearen klasiko bat ekarri dugu oraingoan. Anjel Lertxundik Jon Mirande saria eskuratu zuen nobela honekin 1982an.
|
|
|
Euskal
literatura garaikidearen klasiko bat ekarri dugu oraingoan. Anjel Lertxundik Jon Mirande saria eskuratu zuen nobela honekin 1982an.
|
|
Bestetik,
|
euskal
literatura garaikidea irakurtzen hasia nintzen, gustu handiz. Horrela, Txillardegiren Peru Leartzako eta Leturiaren egunkari ezkutua, eta Arestiren Harri eta Herri.
|
2012
|
|
Gabilondo, J. (2006): Nazioaren hondarrak,
|
euskal
literatura garaikidearen historiapostnazional baterako hastapenak, Universidad del Pais Vasco, Bilbo.
|
|
Gabilondo, J. (2006): Nazioaren hondarrak,
|
euskal
literatura garaikidearen historiapostnazional baterako hastapenak, Universidad del Pais Vasco, Bilbo.
|
|
Egilea Euskal Filologian lizentziatua da EHUn. Literatura Konparatua eta Ikasketa Literarioak masterra egin ondoren, egun
|
euskal
literatura garaikideari buruzko tesia idazten ari da. El Correo egunkariko" Territorios" gehigarri kulturalean kolaboratzen du.
|
2013
|
|
Nazioaren hondarrak:
|
Euskal
literatura garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak. Bilbo:
|
|
XX. mendeko euskal literaturari dagokionez, eredu historiografiko nazionalaz gaindiko proposamena Joseba Gabilondok (2006) eskaini digu Nazioaren hondarrak:
|
euskal
literatura garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak liburuan, non alegoria nazionalaren generoa auzitan jarri edo genero horretatik ihes egiten duten diskurtsoak eta euren subjektuak dagokien duintasunaz aztertzen dituen, historia postnazional batek eskatzen duen ahots aniztasunari lehentasuna emanez. Oraintsuago euskal literaturaren historiaren tarte zabalago batera hedatu du Gabilondok bere proposamena, Saizarbitoriaren Martuteneeleberriak eragindako hausnarketaren haritik:
|
|
Gabilondo, J., 2006, Nazioaren hondarrak:
|
Euskal
literatura garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak. Bilbo:
|
|
in Nazioaren hondarrak:
|
Euskal
literatura garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak, Bilbo: EHU UPV, 63
|
|
Joera hori erabat zabaldua da euskal eremuan eta, iduriz, adostasunezkoada. Gehienetan,
|
euskal
literatura garaikideak ezagutu duen bilakaera orokorra gertakari, objektibo, bat bezala aurkeztua da.
|
|
GABILONDO, J. 2006, Nazioaren Hondarrak.
|
Euskal
Literatura Garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak. Bilbo:
|
|
Uxue Alberdi
|
euskal
literatura garaikidean
|
2014
|
|
Amodioaren gazi gozoak agertzen zaizkigu maitasuna sua eta lotura bezala irudikatzearekin batera: arauen urraketa, banatu eta geroko berriro hurbiltzeko saioa, biolentzia eta jabetza, gorputzak edo buruak ekarritako sentimendua eta, azken ipuinean,
|
euskal
literatura garaikidearen ipuin ezagun baten jarraipena: Joseba Sarrionandiaren Narrazioak liburuko Ginebra erregina herbestean en hurrengo eguna, hurrengo urtea, hurrengo amodio gatazka.
|
|
Errealitatean bezala fikzioan ere irudikatu izan da emakumeen gorputza seme alabaemaile edo objektu sexual pasibo bezala.
|
Euskal
literatura garaikidean pisu handiaizan du urteetan zehar euskal nazionalismoak ezarritako emakume irudi idealak: ama eta etxekoandre abertzalearena, hain zuzen. Horri gehitu behar diogu erlijiokristauak gizonen menpeko izatera, gorputza ezkutatzera eta beren desirei muzinegitera behartu dituela eta diskurtso mediko zientifikoak euren gorputza zikin etagaixo ikustera ohitu dituela.
|
|
Eremu pribatuarekin lotura estua duenez2, emakumeen kontutzat jo izan daintimismoa. Horregatik, Mari Jose Olaziregi ikertzaileak Intimismoaz haraindiidatzi zuen 1999an Emakumezkoek idatzitako euskal literatura azpitituluarekin.Bertan
|
euskal
literatura garaikideari begiratzen zion eta euskal emakume idazleekidatzitakoa ikertzen zuen, jorratzen zuten gai bakarra intimismoa ez zela ondorioztatuzeta estereotipo femeninoaren mugak gaindituz.
|
|
Olaziregi eta Gabilondoren ikerketetan agertzen denarekin bat egiten dugu euskalnazionalismo tradizionalaren eragina igartzen dela diotenean, eta subjektu nazionalhegemonikoa gizonezkoa dela oraindik, nahiz eta arrakalak ateratzen hasi zaizkiolaikusi dugun.
|
Euskal
literatura garaikideko bi idazle kanoniko hauek protagonistafemeninoa aukeratzean bestea irudikatu dute, gizonaren ahotsarentzat gorputzbentrilokua izan dira Irene eta Miren, eta birjina puta kristau emakume irudieneredu dikotomikoetan oinarritu dira pertsonaia femeninoak marraztean. Horrengatikguztiagatik idatzi dugu izenburuan Irene Atxaga eta Miren Saizarbitoria, alde batetik, emakumeei ahotsa emateko saioa egin dutelako biek, eta bestetik, emakumeakbestearen lekuan jarraitzen duenez testuotan, benetan pertsonaia femenino horienatzean bi gizon daudelako sexu/ genero sistema iraunarazten, modernitatearen semedirenez.
|
|
Alvarez Uria, A. (2005):
|
Euskal
literatura garaikidearen kanona eta emakumeidazleen lanak, tesina argitaragabea.
|
2015
|
|
Aldizkari horien arteko elkarlana proposatzen bukatzen zuen, han jorratu beharreko puntu batzuk seinalatuz: literatur teoria, literatura unibertsalaren historiak,
|
euskal
literatura garaikideko korronteak eta euskal klasikoen azterketak. Deigarria da ikustea nola hain gazterik Uriak jada gordetzen zuen bere baitan talde lanerako grina hori, ondorengo urteetan aski erakutsiko zuena euskal kulturako hainbat egituratan (Argia, Euskaldunon Egunkaria, Hamaika telebista).
|
|
Nazionaren hondarrak:
|
euskal
literatura garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak. Bilbo:
|
2016
|
|
6 Betidanik idatzi da Gauzari buruz,, betidanik? horrekin
|
euskal
literatura garaikideena ulertzen badugu, noski, eta Gauzari buruzko lehenengo eleberria 100 metro izan zela onartuz gero (1976an argitaratua, baina 1973rako amaitua). Espero zitekeen legez, orduz geroztiko produkzioa gero eta konplexuagoa eta anitzagoa bihurtu da.
|
|
liburu horrek, azken finean, bere analisirako Ziutateaz eta Bilbao New York Bilbao parekatzen dituelako, de facto eta inplizituki. Eta niri, oraingoz behintzat, onartezina iruditzen zaidan zerbait da, ez baitut sinesten bi nobelen garrantzia parekoa denik
|
euskal
literatura garaikidearen historian. Lehenengoa, bere egilearen hasierako lanetako bat bada ere, funtsezko pieza bat dela iruditzen zait euskal literaturaren historia hurbila azaltzeko orduan, saririk jaso ez zuen arren eta, ziurrenik, salmenta oso kaxkarrak izan zituen arren.
|
2017
|
|
eleberri historikoa eta masokismo maskulinoa (1998)", in Nazioaren hondarrak.
|
Euskal
literatura garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak (Bilbao: Euskal Herriko Unibertsitatea, 2006), 215 orr.
|
2018
|
|
Gabilondo, Joseba, 2006, Nazioaren hondarrak.
|
Euskal
literatura garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak, Bilbo: UPV/EHU.
|
|
Ibarluzea, Miren, 2017, Itzulpengintzaren errepresentazioak
|
euskal
literatura garaikidean: eremuaren autonomizazioa, literatur historiografiak eta itzultzaileak fikzioan.
|
|
Hizpide izan ditugun Miranderen Haur besoetakoa eta Saizarbitoriaren Egunero hasten delako eta 100 metro
|
euskal
literatura garaikideko hiru nobela esanguratsuek zentsuraren aurrean izan zuten trataerak argi erakusten du, lehenik, zentsura moralaren aurrean zentsura politikoak zuen lehentasuna. Bigarrenik, kasu batzuetan bederen, zalantzan jar daitekeela txosten egileek liburuak bere horretan osorik irakurtzen ote zituzten, eta ezetz pentsarazten dute Haur besoetakoaren txostenak edota Barbadillok 100 metroren gainean egindakoak.
|
|
Ondorengo lerroetan
|
euskal
literatura garaikideko hiru nobela esanguratsu izango ditugu hizpide: Jon Miranderen Haur besoetakoa (1970) eta Ramon Saizarbitoriaren Egunero hasten delako (1969) eta 100 metro (1976).
|
2019
|
|
ahots narratiboak; pertsonaien nortasuna eta haien arteko komunikazioa; pertsonaien, memoriaren eta idazketaren arteko harremanak; kolore gorriaren erabilera sinbolikoa; eta azkenik, Peneloperen mito literarioarekiko lotura. Ildo berean, UEUko ikastaroen testuinguruan,
|
euskal
literatura garaikideko beste zenbait testuren irakurketa feministak ekarri dituzte, hala nola, Hamaseigarrenean, aidanezena, euskal ikerketa literarioetan ildo berritzailea ekarriz.
|
|
–Muñozen ibilbide literarioko, eta bidenabar,
|
euskal
literatura garaikideko mugarri bat. Nire zalantza da emaitza bikain honen ondotik orain arteko bidea agortu ez ote zaion, nahiz eta hala izatekotan ere,?.
|
|
Miren Ibarluzea Santisteban Tesia: Itzulpengintzaren errepresentazioak
|
euskal
literatura garaikidean: eremuaren autonomizazioa, literatur historiografikoak eta itzultzaileak fikzioan.
|
|
Hogeita bat irakasleen gain,% 76,2 k
|
euskal
literatura garaikidea lantzen du haien klaseetanbigarren mailan.
|
|
– Lan hau 2017an hasitako Haur gazte
|
euskal
literatura garaikideko pertsonaia: estereotipoenanalisia eta genero irudikapenen transmisioa titulua duen tesiaa baten testuinguruan hasia izan da.Ikesketa lana Bordeaux Montaigne eta EHU eskolen artean egina da Aurelia Arcocha eta GurutzeEzkurdiaren zuzendaritzapean.
|
2020
|
|
Hain justu, Etxamendiren obra literarioak euskal literaturaren historiografia urratzen du ezen bere obra literarioan" oinarri folklorikoak" 323 bereizten direlako,
|
euskal
literatura garaikidearen baitan –momentuz– ikerturik dagoen kasu bakarra. Azpimarratu behar da Eñaut Etxamendik denbora folklorikoa edo idilikoa bizi izan zuela.
|
|
Nazioaren hondarrak.
|
Euskal
literatura garaikidearen historia postnazional baterako hastapenak. Bilbo:
|
|
Halaber, herrikoitasunaren kontzeptuan Etxamendiren narratibak zer leku duen azpimarratu. Hola,
|
euskal
literatura garaikidearekin alderaturik erazagutuko da Etxamendiren narratiba.
|
|
Ondorioz, agertzen da Naturaren Poetikan sailka daitekeen Eñaut Etxamendiren narratiba autobiografikoa berritasuna dela euskal literaturaren bidean. Zentzu horretan, Etxamendik aparteko tokia dauka
|
euskal
literatura garaikidean.
|
|
Ohargarri da, haatik, Etxamendiren narratiba gutxi ez bada gaizki ezagutua dela gaurko Euskal Herrian, literatura jakitunen zein hala ez direnen artean ere.1 Kasurako, Euskal Literaturaren Hiztegia bezalako bilduma entziklopedikoak ez dakar Eñaut Etxamendiren izenik. Zerrenda alfabetikoan" E" letrapean hogeita bi izen badaude izan –Egañatik Ezkiagara– artean Etxamendirik ez dela.2 Munduko Bigarren Gerlaren ondoko
|
euskal
literatura garaikidearen historia aztergai duten hainbat antologiak ere ez diote merezi duen begirunerik erakutsi.3 Eñaut Etxamendiren inguruko unibertsitateko ikergaia
|
|
Alabaina, eskolatua izanik, dituen ezagutzez eta gaitasunez baliatzen da bere baitan alhan daukan mundu hezi gabea10 deskribatzeko. Azpimarratzekoa da aro berean,
|
euskal
literatura garaikideak aldiz, norbanakoa, hiria eta modernotasuna goresten dituela. Beraz, euskal literatura garaikidearen kezka tematikoekiko, Etxamendiren narratiba albo batean geratzen da.
|
|
Azpimarratzekoa da aro berean, euskal literatura garaikideak aldiz, norbanakoa, hiria eta modernotasuna goresten dituela. Beraz,
|
euskal
literatura garaikidearen kezka tematikoekiko, Etxamendiren narratiba albo batean geratzen da. Hona, Eñaut Etxamendik euskal literaturan duen kokapen berezia zedarritzen laguntzen duen bigarren elementua.
|
|
Horrela, Etxamendiren obra narratiboaren azterketa kritikoak erakutsiko digu Ipar Euskal Herriko
|
euskal
literatura garaikidearen ekoizpen baten ezaugarri multzoa eta horiek eskuan, hausnarketarako bidea zabaltzen dugu: Etxamendiren narratibak zer miraila eskaintzen ote dio euskal sistema literarioari?
|
|
Baina pentsatzen du, halaber, Atxagak ez ziola utzi, horregatik, ipuingile izateari, McEwani gertatu zitzaion bezala. Eta
|
euskal
literatura garaikidea zeharkatzen duen normaltasunaren eta anomaliaren arteko dialektika horren barruan, zeinetan, zer esanik ez, eta zorionez, ipuina anomaliaren aldera lerratuko balitzatekeen, oro har, harrigarria egiten zaiola, batzuetan, Atxaga bezalako idazleengan detektatzen duen ipuinarekiko gutxiespen modukoa. Are gehiago kontuan hartuta nola ikusten duen, idazle gisa, asteasuarra.
|
|
Bestalde, liburuaren formatu handiak eta paperaren kalitateak euskal liburugintzan oso ezohikoa bilakatzen zuen. Egiaz, egitasmo anbiziotsua izan zen,
|
euskal
literatura garaikidearen panorama zabala ezagutzera ematen baitzuen askotariko datuak eskainiz (kopuruak, grafikoak, zerrendak, irudiak...). Izan ere, azterketa soziologiko profesionalean oinarritzen zen; zehazki, Robert Escarpiten metodologia erabiliz buruturiko ikerketa baten emaitza zen.
|
2021
|
|
perpaus erlatibo esplikatiboak euskaratik gaztelaniara eginiko literatura itzulpenetan (gaiak: itzulpengintza, estiloa eta erretorika, sintaxia eta analisi sintaktikoa); Miren Ibarluzearen Itzulpengintzaren errepresentazioak
|
euskal
literatura garaikidean: eremuaren autonomizazioa, literatur historiografiak eta itzultzaileak fikzioan (2017) eta urte bat geroagoko Garazi Arrularen Autoitzulpenaren teoria eta praktika Euskal Herrian.
|
|
Funtsean, itzultzaileek euren erantzukizuna aldarrikatzen dute errepresentazioaren eszenan, eta lehenagoko itzultzaile ikusezinen aldean, gero eta agerikoagoak dira. Bada, hain34 bat kulturatan eta literaturatan gertatzen denarekin bat, fikziozko itzultzailea gero eta agerikoagoa da baita
|
euskal
literatura garaikidean ere, eta badirudi itzulpen eremua bera ikusgai egiten ari den heinean eszenaratzen ari dela itzultzailea literatur pertsonaia gisa euskal letretan, hurrengo ataletako batzuetan ikusiko dugunez.
|
|
(2017): Itzulpengintzaren errepresentazioak
|
euskal
literatura garaikidean: eremauren autonomizazioa, literatur historiografiak eta itzultzaileak fikzioan.
|
|
Joera hori erabat zabaldua da euskal eremuan eta, iduriz, kontsentsuala da. Oro har, badirudi,
|
euskal
literatura garaikide mailan izan den bilakaera orokorra gertakari" objektibo" bezala aurkeztua da gehienetan.
|
|
(167) Joseba Gabilondo," Euskal literatura modernoaren sorrera postkolonial eta gayaz Antón Abbadieren ekarpena birpentsatuz", in Euskal gramatika eta literaturari buruzko ikerketak XXI. mendearen atarian IKER (II), 2003, Ed. Euskaltzaindia. du, baita ere liburutik kanpo geratu diren zenbait azterketa. Obra hartan,
|
euskal
literatura garaikideaz irakurketa sakona, ausarta eta batzuetan polemikoa aurkezten du. Atxagaren ekarpenaz eta euskal literaturaren kanonaz idatzi du.
|
|
Euskalki guztiak agertu dira bilduman, hasieran banaka eta amaieran" euskara post batura helduz" egilearen hitzetan. Literaturak hizkuntza du lehengai, eta
|
euskal
literatura garaikidean gutxi dira hizkuntzarekin hain erraz eta emankor jostatzen diren sortzaileak: berba zahar(' egari') eta berriak(' gugeltu') topatuko ditugu orriotan, hizkuntza aldaerak, eta hitz joko ugari.
|
|
Aztergaia ezagutzen duzue,
|
euskal
literatura garaikidea. Nire hipotesiak dio hotza dela, misoginia asko duela sendatzeko, kooperazio falta larriak arriskuan jartzen duela eta balorazio sistema benetan eskasa daukagula.
|
|
|
Euskal
literatura garaikidean Miren Agur Meaberen ekarpen lirikoaz dihardu artikulu honek. Izan ere, ez du merezi bezalako arretarik jaso, bere adin eta mailako gizonezko idazleekin alderaturik.
|
2022
|
|
|
Euskal
literatura garaikidea segitzen duen edonork ikus dezake hitanoaren erabilera ez dela inola ere salbuespenezkoa, eta egunerokoan hitanoa presente ez duten idazle askok ere jotzen dutela, gutxi asko, lagunarteko tratamendura. Lizardik eta Munduatek (2015) zenbait literatura lanetako ezaugarri sintaktiko batzuk aipatzen dituzte, baina beharrezkotzat jotzen dute sakonago ikertzea.
|
|
Cortazar «idazle oso berezia» da Sotorentzat: «Hor dago Mikel Lasa,
|
euskal
literatura garaikidearen hasieran egon daitekeena, eta Juan Mari Irigoien, Edorta Jimenez, Harkaitz Cano... Belaunaldiz belaunaldi, Cortazar da gehien pasatzen den arbasoa, nolabait esateko».
|
|
Baina pentsatzen du, halaber, Atxagak ez ziola utzi, horregatik, ipuingile izateari, McEwani gertatu zitzaion bezala. Eta
|
euskal
literatura garaikidea zeharkatzen duen normaltasunaren eta anomaliaren arteko dialektika horren barruan, zeinetan, zer esanik ez, eta zorionez, ipuina anomaliaren aldera lerratuko litzatekeen, harrigarria egiten zaiola, batzuetan, Atxaga bezalako idazleengan detektatzen duen ipuinarekiko gutxiespen modukoa. Are gehiago kontuan hartuta nola ikusten duen, idazle gisa, asteasuarra.
|