|
2002
|
|
|
|
Euskal
literaturaren egoera eta literaturaren beraren irakurlea ezagutze aldera, literaturaren osasuna, generoak eta merkatua izan ditugu hizpide. Jorge Gimenez Alberdania argitaletxeko editorea eta Euskal Editoreen Elkarteko lehendakaria, Iñaki Zubeldia Ibaizabal argitaletxeko kidea eta idazlea, eta Oier Guillan azken hau literatur irakurle gisa bildu ditugu mahai inguruan.
|
|
|
Baina, batez ere, gure literatura orain iritsi da literatura unibertsalaren neurrira, ez nuke esango neurri neurrira iritsi denik ere, baina autore batzuk maila horretan dabiltza, euskal idazle batzuk munduko literatur egile batzuekin erkatu daitezke, eta beste batzuk bultzaka datoz.
|
Euskal
literaturaren egoera itxaropentsua da.
|
|
|
Beste literatura batzuetan aspaldian egin diren pausoak hasi gara egiten, baina ez dugu oraindik nahikoa egin eta, horregatik, oso gauza kostunbristak egiten dira". Patxi Zubizarretak ere, 2001eko elkarrizketa  batean, ezin argiago hitz egin izan du egungo
|
euskal
literaturaren egoerari buruz: " Nik uste dut euforiarako arriskua dugula, bertan goxo egiteko; orain modan dago esatea oso ondo dagoela, beste literaturen aldean ez duela ezer inbidiatzekorik...
|
|
|
Eta horregatio badago zertaz poztu, lar izan ez arren: Unai Elorriagaren saria aipatuko nuke lehenengo eta behin, eta esanak esan,
|
euskal
literaturaren egoera gozoa, belaunaldi berria —hogeitabost urtera artekoa— osatuz baitoa, eta ez edozelan osatu ere. Inori destain egin gabe, eta Unairengandik aparte pare bat izen baino ez aipatzeko, hor dugu Arratiko Igor Estankona bere bigarren poemategi eder eta askotan zirraragarriarekin, Tundra izenekoa, ibilbide poetiko sendoaren erakusgarri hizkuntza eta iruditeria gero eta garatuagoaren bidez, edo Zarauzko Jon Benito bere lehenengo poema liburu gustagarri eta etorkizun promesez beterikoarekin.
|
|
2005
|
|
|
garaiko euskal literaturaren kritika umoretsua, lan berrien argitalpena, kanpoko literatura eta itzulpena. Artean
|
euskal
literaturaren egoera gaitza zen, irakurleak gutxi ziren, kritikak ez zuen funtzionatzen eta literatura baino gehiago liburuetako euskara kritikatzen zen10 Pott bandakoek ironiaren bidez eta arteen arteko elkarrizketari eutsiz egoera hori apurtu nahi izan zuten. Pottekoek literatura euskaraz naturaltasunez egin nahi zuten.
|
|
2007
|
|
|
Komunikabideek
|
euskal
literaturaren egoeraren eta honen eraginaren irudi desitxuratua ematen dute.
|
|
|
Irudiaz ari garela.
|
Euskal
literaturaren egoeraz eta irudiaz, Katixa Agirrek Nabarra n.
|
|
|
|
Euskal
literaturaren egoera hitz batean laburtu banu," plazera" aipatuko nuke. Eta plazera aipatuko nuke, nire irakurle esperientziatik, azken urteotako fenomenoa delako sentimendu bezala.
|
|
2008
|
|
|
|
Euskal
literaturaren egoera
|
|
|
Jorge Gimenez editorea
|
euskal
literaturaren egoeraz mintzatu zen: –Kontuan hartu beharra dago euskal literatura neurriz eta gauza askorengatik beti erosleagoa izango dela saltzailea baino, normala den bezala eta Alemaniakoarekin gertatzen den legez.
|
|
2010
|
|
|
XX. mendeko
|
euskal
literaturaren egoerara etorriz, Baudelaire bezala (eta Rodríguez Baixeiras bera bezala) idazle asko aritu dira itzulpen literarioak egiten: Orixe, Zaitegi, Ibinagabeitia, Aresti, Lasa, Izagirre, Sarasola, Arrieta, Sarrionandia, Igerabide?
|
|
|
Arrasateko literatura solasaldien barruan Lertxundik bere azken lanaz, izandako ibilbideaz edo egungo
|
euskal
literaturaren egoeraz berba egiteko aukera izan zuten partaideek. Oriotarraren esanetan, halako topaketak aberasgarriak egiten zaizkio oso:
|
|
2011
|
|
|
Gure lana atera zenetik urte eta erdi pasatu da, eta ez da ezezagunak diren sortzaileen aldeko apusturik egin.
|
Euskal
literaturaren egoeraren sintoma bat da hori. Miresgarria litzateke halako formatu mistoen alde egitea, baina ez dago estandarra denetik ateratzen denaren aldeko apusturik».Etxarteren ustez, gabezia ez da partikularra, orokorra baizik.
|
|
2015
|
|
|
Euzkadi tartean, Solbes izan zen orobat hamabi gonbidatuetatik emakumezko bakarra. Egiatan, kontua testuinguruan ipinita, ezin esan kasu horiek
|
euskal
literaturaren egoera orokorrarekiko oso ezberdinak zirenik, baina egia da halaber alderdi horri dagokionez ez zuela aldaketarik ekarri Bainaren belaunaldiak. Garai hartan euskal literatura osoan liburuak idazten ari ziren emakumezko idazle ia bakarrak Arantxa Urretabizkaia eta Amaia Lasa ziren100 Itxaro Borda edo Laura Mintegi, esaterako, libururik atera gabeak ziren artean.
|
|
2016
|
|
|
inguruko artikulu edo atal hauek dira atera zaizkidan ezkorrenak; egia da batzuetan hizpidera ekartzen ditudala hurbilagoko xehetasunak, baina saiatu naiz horiek marko orokorrago batean kokatzen, lortu dudan ez dakidan arren. Noizbait esan dut aurretik ere
|
euskal
literaturaren egoerak, bere ibilbide ez bereziki joriko onena izanda ere XXI. mende honen hasieran, zoritxar bat izan duela timingarekin, eta da bere balizko lurruzteak kointziditu duela letratasunaren atzerakada orokor batekin, hots, une historiko batekin zeinetan, zer egingo diogu ba, Literaturak bere maiuskula galdu eta ez baitu atzera okupatuko uste genuen lekua Kulturaren hierarkian,, bestea... pairatu behar izan ditugun hezkuntza sistemek egozten ziotena hain zuzen ere.
|
|
2021
|
|
|
Apalategik berak dioen moduan, beraz, saihetsezina zen gaia gogoeta metaliterarioa egiten duen fikziozko lan honetan: " Literaturari eta bereziki
|
euskal
literaturaren egoera geo politiko edo sistemikoari buruzko gogoeta bat egiten duten ipuinak izaki, itzultzailearen pertsonaia saihetsezina da. Eta oso erromaneskoa, bidenabar" (Apalategi, 2013)." Urrezko vespa" eta" Bernardo et Ramon" ipuinetan agertzen zaigu islaturik, hain zuzen ere, euskal itzulpengintzaren eremuaren alderdi bat.
|
|
|
Ideia horri berari euts dakioke itzulpenek literatur historietan izandako agerpenari begiratuta: euskal itzulpenaren historiografietako errepresentazioa ere euskararen eta
|
euskal
literaturaren egoerari zor zaio. Aztergai dugun aroa baino lehenago, Orixek, kasurako, itzulpena hizkuntzaren gaitasunaren frogagarritzat jotzen zuen, bai eta euskara jasoagoa eta euskara zientifikoa lortzeko tresnatzat ere; testu bat jatorrizkoa edo itzulia zen ez zen garrantzizkoa Orixeren ustez, hizkuntza bera zen helburua.
|
|
|
Lafittek zionez irakurlegoaren murriztasunarengatik eta euskal kulturak zeuzkan ahal ekonomikoen eskasarengatik euskarazko sorkuntza ez zen gauzatu (76) ahal izan. Noski, Sarasolak eta batez ere Torrealdaik ñabardura asko ekarri zuten gogoeta soziologiko abiadura horri bainan, oinarri soziokulturala goizik hartu zuen kondutan Lafittek
|
euskal
literaturaren egoera definitzerakoan.
|
|
|
Iberiar ikasketek aniztasuna aldarrikatzen duten arren, praktikan ez dute aipatutako hizkuntz dinamikak desegitea lortu. Aitzitik, iberiar ikasketak babesten dituzten unibertsitate sailetan
|
euskal
literaturaren egoera zein den kontuan hartzen badugu, indartu egiten dituztela ohartuko gara. Ameriketako Estatu Batuetan, non iberiar ikasketak lehen aldiz sustatu ziren, euskal literatura ez da curriculumaren parte (aipatzekotan, kuota sistema bati jarraituz izango da, hau da, idazle eta liburu jakin batzuk hautatuta, eta gaztelerazko itzulpenean; kurtso propiorik egotekotan, hautazko moduan eskainiko da), eta euskal literaturan plazarik sortzeko interesik ez dago (azken urteetan zabaldu diren irakurle plazak behin behinekoak dira eta gutxi ordaindutakoak).
|
|
|
Baina hara zein den paradoxa: iberiar ikasketak bultzatzen dituzten sailetan
|
euskal
literaturaren egoera behin behinekoa eta bazterrekoa den bitartean, espainiar estatuko hizkuntza erromantzeetako batean edo batean baino gehiagotan trebatu diren zenbait akademiko euskal literaturari buruz idazten hasi dira orain inolako konplexurik gabe, nahiz eta euskaraz jakin ez. Euskaraz ez dakitenez, gaztelerazko edota ingelesezko itzulpenetan oinarrituta daude euskal literaturari buruzko beren analisiak.
|
|
2022
|
|
|
Edozein idazlek, egoera normal batean, arazorik gabe irakurtzen ditu maisulan horiek bere hizkuntza propioan, eta ikusten denez, euskal literaturaren kasuan oraindik ere ezinezkoa zaigu ariketa hori egitea, beste hizkuntzetako literaturazaleentzat hain arrunta dena, bestalde. Ikus daiteke, beraz,
|
euskal
literaturaren egoera ez dela guztiz ona, aipatzen ari naizen alde honetatik begiratuta behintzat. Hizkuntza batetik bestera saltoka ibili beharra, zure hizkuntzan ezin dituzulako aurkitu maisulan horiek, zortzimilako horiek, seinale txarra da, eta literatura baten egoera nolakoa den, bere tenperatura zein den garbi aski adierazten digu.
|