|
2000
|
|
|
Holan eta Fernando Pessoari zor die gehiena. Joseba Sarrionandiaren poesiak beste literato askoren literaturaren oihartzuna biltzen du altzoan, baina
|
euskal
literaturaren baitan Jon Miranderen sentsibilitatea du hurbilenik, zalantzarik gabe. Behin eta berriro baieztatu dute hau kritiko ezberdinek, 1979" Maggie indazu kamamila" bezalako narrazioek Miranderen ipuinen giroa ekarri ziguten atzera.
|
|
2008
|
|
|
2.2 Erdiguneak eta periferiak
|
euskal
literaturaren baitan
|
|
2010
|
|
|
" Oinarrian, simulakroaren ideia euskal literaturari aplikatzeko saiakera izan zen, intuizio nahiko sinple eta orokortu batetik abiatuta: iruditzen zitzaigun
|
euskal
literaturaren baitan, gizarte garaikideko beste hainbatetan bezala, errepresentazioa geroz eta indar handiagoa hartzen ari zela, eta literatur lanek bainoago, komunikabideetako elkarrizketek, sariek eta enparauek osatzen zutela benetan euskal literatura". Alegia, euskal literatura, neurri batean, simulakro bat zela.
|
|
2013
|
|
|
erabiltzen neurgailu gisa. Bigarrenik, hiru autorek bilatu dutela
|
euskal
literaturaren baitan eta euskal kulturaren baitan, periodizazio, berezi eta egoki baten oinarriak, nork berak bere mugak eta garaiak aurkeztuz.
|
|
2015
|
|
|
Haatik, poesiaren ugaritasun hori euskal literaturako ezaugarri berezia izateko hiru arrazoi aipatzen zituen: batetik,
|
euskal
literaturaren baitan argitaratzea erraza zela.
|
|
|
Gisa horretan begiratuta, esan daiteke Izagirre eta Saizarbitoriak garatutako ildoa ere desberdinean eta partikularrean enfasia jartzen duen kritikaren baitan koka litekeela. Aldez edo moldez, bada,
|
euskal
literaturaren baitako kritika poskolonialaren aurrekaritzat jo daiteke, ikusiko dugun bezala zenbait ideiatan bat egiten dutenez.
|
|
|
Zorion Ustelan jadanik, 1976an,
|
euskal
literaturaren baitako sormen baliabideen aldarria(" bere bereak dituen harmak") egiten zen Izagirreri egotzi diogun Herria, euskara, literatura eta horrelako batzuk artikuluan, eta kanpoko ereduekiko morrontza gaitzesten. Pentsamendu ildo hori Izagirrek eta Saizarbitoriak partekatu izan dute, beren ñabardurekin, gaur egun arte.
|
|
|
Edonola ere, azkeneko urteetan
|
euskal
literaturaren baitan garatu diren ikerketa ildo interesgarrienetakoak ditugu auzi hauekin guztiekin zerikusia dutenak. Ikusi bezala, aldizkariok, hala autonomiaren aferan nola (ondorioz) esparru literarioaren eraketarenean, berebiziko garrantzia izan zuten.
|
|
|
Hau guztia kontuan izanik, Lauaxeta eta Lizardi artearen autonomiaren babesle aitzindariak izan ziren
|
euskal
literaturaren baitan, hala beren ideia estetikoetan nola beren praktika poetikoan, zeren, ezagun denez, beraiek izan ziren garaiko emaitza poetiko aurreratuenak idatzi zituztenak.
|
|
|
Panpina Ustelan argitaratu zen Ustelako eta, oro har, literatur aldizkarietako testu garrantzitsuenetako bat: Ez dezagula konposturarik gal, halare16
|
Euskal
literaturaren baitako literaturaren autonomiaren aldarri lehenengotarikoa eta indartsuenetakoa dugu, batez ere lerro honengatik: " Zeren literaturak bai bait du bere dinamika propioa ta berezia".
|
|
2016
|
|
|
ipuina Volgako Batelariaken kaleratu zen lehenengoz (I). Neure burua
|
euskal
literaturaren baitan batzuetan sumatzen den, edo garai batean sumatzen zen, hizkuntzmaniaren ildotik urrun sentitzeak ez du esan nahi bat egiten dudanik, adibidez, Lander Garrok 2016ko abuztuko Berriako bere zutabeetan, polemikatxoa Twitterretik inportatuz, erabili zituen argudioekin, eta are gutxiago tonuarekin?, izenburuak euskaratuta, jatorrizkoan ala gaztelaniaz ematearen inguruan(. Jatorrizko izenburuak direla eta?
|
|
|
ikuspegi hori urtetan zartatzen joan bada ere, oraindik indar handia izaten jarraitzen du. Horregatik, are garrantzi handiagoa hartzen dute
|
euskal
literaturaren baitako literatura konparatuaren ikuspegiaren lehen agerpenek. Zer esanik ez Lauaxetaren kasuan, zeina bere ikuspegi modernoa nolabait ezkutatzen ahalegindu zen, eta baita Atxagaren kasuaren ere, zeinaren 70etako ideia zenbait gaur egun ere aski ausart eta indartsuak izaten jarraitzen duten.
|
|
2017
|
|
|
Horrek, atzera berriz, ez dio balio apurrik ere kentzen bere lanaren bidez eskaini digun guztiari. Errealitatearen mugak esploratzeko bere ahalegin zintzoak edota euskara literarioa berritzeko bere jardun eskergak, besteak beste, marka singularra utzi dute jadanik, zalantza izpirik gabe,
|
euskal
literaturaren baitan, zinezko luxua dena gurea bezalako literatura batentzat. Baina marka hori ez da esentzia.
|
|
2018
|
|
|
Ez dezagula konposturarik gal, halare.
|
Euskal
literaturaren baitako literaturaren autonomiaren aldarri lehenengotarikoa eta indartsuenetakoa dugu, batez ere lerro honengatik: Zeren literaturak bai bait du bere dinamika propioa ta berezia.
|
|
2020
|
|
|
Etxamendiren obra literarioaren izaeran, batetik, eta Etxamendi idazlearen jokabide ideologiko eta estetikoan, bestetik. Hau da, Etxamendiren narratibaren nolakotasunak lehenik eta Etxamendiren
|
euskal
literaturaren baitako ibilbidea azkenik, aztertuko ditugu.
|
|
|
Bere aldetik, Itziar Madina ikerlariak Eñaut Etxamendiren obra narratiboaren hurbilpen kritikoa aurkeztu du. Etxamendiren narratiba gutxi ezagutua da gaurko Euskal Herrian, eta hutsune hori ahal den neurrian betetzeko, Etxamendiren narratibaren nolakotasunak eta idazlearen
|
euskal
literaturaren baitako ibilbidea aztertzen dira liburu honetan. " Tesia egin nuen Aurelia Arkotxa zuzendari nuela.
|
|
2021
|
|
|
Liburuak dakarzkien berezitasunen artean, erran daiteke ikuspegi konparatista dela oinarri metodologiko nagusia lan hortan, kultura gune garatuagoetan gertatua euskal eremuarenarekin parekatzeko gisa. Denbora berean,
|
euskal
literaturaren baitako hausdurak eta une gako (gehienak, eztabaida uneak) azpimarratuak dira. Horien artean, ondoko hiruak aipa daitezke:
|
|
|
euskaraz idatziak dira eta oinarri literario edo helburu estetiko batzuen arabera idatziak izan dira (gaur egun erabiltzen diren kriterio kritikoen arabera, segurik). Hautatu obra horiek,
|
euskal
literaturaren baitako" kanon" a osatzen dute eta, obra horien idazleak, euskal autore nagusien zerrendan sartzen dira. Euskal literaturaren eredu historiko hori, guziz hedatua da gaurko euskal kultura osoan, haren transmisio bide nagusia eskolaren sistema delarik, Iparraldean Hegoaldean bezala.
|
|
|
Hala holaxe egokituak izan zaizkio gure literaturen historiari," euskal literatura" objektu zientifiko bezala ez baita batere ingelez edo frantses literaturaren neurri berekoa. Arazo horietatik zenbait konpontzen ari dira, batez ere azken mende laurdenean
|
euskal
literaturaren baitan izan diren aldaketa kantitatiboak baita ere kalitatiboak direla medio. Halere, arazo historiografiko nagusi batzuk gelditzen dira.
|
|
|
Inguruko Erresumen Historiaren alorretatik? Inguruko Erresumetako eta
|
Euskal
Literaturaren baitako alorretatik. Periodizazioaren gai horrekin, euskal literaturaren oinarrizko arazo historiografiko bat altxatzen da.
|
|
|
Beste gai batzuekin gertatu bezalaxe, hizkuntzaren eta literaturaren arteko harremana ere mintzagai izan dugu aurreko ataletan, azken batean, gaien elkarrenganako interdependentzia handia baita. Hizkuntzak eta literaturak duten lotura intrintsekoaz gain, BHn ikasgaiaren antolaketak uztartzen ditu, Euskara eta
|
Euskal
literatura baita arloa, eta horrek dakartzan hainbat ondorio agerian geratu dira dagoeneko.
|