|
2013
|
|
|
Kortazar, Jon.
|
Euskal
literatura eta diglosia. Utriusque Vasconiae, 2002.
|
|
|
Kausak kausa, egun ezagutzen den uztak osatzen du
|
euskal
literatura eta uzta hori da alditan antolatu behar dena. Literaturaren historiek maiztasun handiarekin literaturatik at aurkitu dutela aldia mugatzeko irizpidea gauza ezaguna da.
|
|
|
esatea delako. Zenbaki ia menderaezin horren bidez gure literaturaren aberastasunaren aldarrikapena egin nahi zuen, eta legitimazioa eskuratu
|
euskal
literaturarentzat eta hizkuntzarentzat. Aldiz, ekidin egin zuen, hoberenak?
|
|
2015
|
|
|
Bukatzeko bada, Daniel Landarten hitzak erabiliko ditut
|
euskal
literatura eta bereziki teatrogintzako gailur izan zen PierreLarzabalez:
|
|
2018
|
|
|
Kontzientzia bikoitzaren nozioak berebiziko egokitasuna du
|
euskal
literatura eta kulturara hurbiltzeko ikuspegi epistemologiko gisa, bere baitan duenez gero alienazio egoerak azaltzeko gaitasuna: " The double consciousness theory has extended its philosophical reach from its base in the United States to politics around the world as an explanation for a certain kind of alienation experienced by marginalized peoples of many ethnicities and nationalities" (Hancock, 2008, 87).
|
|
|
Sevilla Lima ardatzean inperioaren jarduera komertzial eta militarrak biltzen dira, burokratikoez gain. Horren bitartez
|
euskal
literatura eta kulturaren dimentsio atlantikoa agerian uzten da, kopuruz horren urria den diskurtso mota honetan bertan ere. Bartzelonaz den bezainbatean, horkoa ere inperioaren gudu egoerarekin lotzen da, nahiz eta kontzientzia bakoitzaren aldera lerratuta gelditu den azken batean.
|
|
|
Horregatik, zentsuraren eremu zabala barne hartzen duen erregistro edo artxiborik ez dagoelako, ezinbestekoa da garaian garaiko idazleen, editoreen, banatzaileen eta, oro har,
|
euskal
literatur eta kultur eremuko partaideen testigantzetara jotzea nahiz argitaratu zenari eta ez zenari zentsura instituzionalaren debeku neurri errepresibo batengatik izan zein ezerreparatzea. Testigantzek kulturan barreiatutako zentsura dialektikaren mugen arrastoa erakusten dute.
|
|
|
Multzo horretaz gain, bigarren multzo bat egongo litzateke, euskararen soziologiari buruzko argitalpenena, eta hor egongo lirateke, esate baterako, El libro negro del euskera eta berriki, 2018an, argitaratu duen Asedio al euskera liburua. Baina azken multzoa,
|
euskal
literatura eta zentsurari buruzko multzo hori, da gure kasuan aipagai nagusia. Lau liburu garrantzitsuenek, aurrerago banaka aipatuko ditudanek, jatorri bera dute, hau da, bere doktorego tesia, La censura gubernativa y el libro vasco:
|
|
|
Euskal literaturaren deskripziorako, zentsurak eragindako moldatze gaiztoaren deskripziorako, guztiz beharrezko den oinarrizko lana egina dugu hor. Esango genuke hortik abiatzen direla, 1995eko lan horretatik, 1998an, 2000.ean idatzitako zenbait liburu guztiz oinarrizkoak direnak zentsura frankistak
|
euskal
literaturari eta euskal kulturari orokorrean eragindako errepresioaz.
|
|
2020
|
|
|
Jauntxoak, intelektualak eta elizgizonak ziren irakurle potentzialak, eta horietatik, euskararen inguruan (eurek sortutako Lore Jokoen eta aldizkarien baitan) biltzen ziren gutxi batzuk har ditzakegu irakurletzat. Zalantzarik gabe, lotura zuzena egiten zuten
|
euskal
literaturaren eta euren balio nagusiak ziren tradizionalismoaren (baserria, familia), moral kristauaren (fedea, Elizarekiko leialtasuna) eta nazionalismoaren (euskara, foruak) artean. Euskal eleberrigintza ez zen hiri eremura hurbildu, azken finean bere irakurleek bultzatuta eta horiei begira idazten baitzen.
|
|
|
Testuinguru horretan, norabide berri bat hartzen du
|
euskal
literaturaren eta urbanotasunaren arteko harremanak, eta bete betean jotzen du nazio eraikuntzaren eta literatura txikien harremanarekin. Sorreratik, munduko literatura desorekan eta botere harremanetan oinarritu da, eta ondorioz, nazioartean markatu diren literatura modernoaren tempo eta parametroak arbitrarioak bezain baztertzaileak izan dira, baita botere harremanok iraunarazi dituzten hiriaren irudikapenak ere.
|
|
|
11) agerian uzten duenez, Sarasolak (1971), Lagasabasterrek (1986) zein Otegik (1976) ondutako ikerketetan edota literaturaren historietan Mendebaldeko tenporalizazioekiko atzerapena jo izan da euskal eleberrigintzaren ezaugarri nabarmenentzat. Argi dago ezezagunarekiko urruntasun eta ezinegon sentimenduez baldintzatuta iritsi zirela
|
euskal
literaturaren eta hiriaren arteko harremanak XX. mende hasierara, eta hurrengo hamarkadetan ere, landa eremuan gotortutako gizarte batek errefusatutako espaziotzat hartu zela hiria. Mendearen bigarren herenetik aurrera, ordea, aldaketa igartzen hasten da adierazpen urbanoago baterantz, aldaketa espazialaz gain begirada estetikoaren eraldaketa gisara funtzionatuko duena.
|
|
2021
|
|
|
Ez dago araurik Euskal Herriko pertsona historikoei buruz. Ez daude araututa ez pertsona historikoen izenak Ignazio Loiolakoa, Katalina Erauso... eta ez
|
euskal
literatura eta kulturakoenak ere Bernart Etxepare, Joanes Leizarraga, Bertrand Etxautz..." (Alberdi et al. 2019: 381).
|
|
|
|
Euskal
literaturarekin eta euskalgintzarekin harreman estua izan ez duten XX. mendera arteko euskal herritarrak. Ponte izenak ez dira euskarazko grafiaz idatziko, haiek egokitu ez badituzte.
|