|
2000
|
|
|
DONIBANE Lohizuneko 8
|
Euskal
Liburu eta Disko Azoka ekainaren 3an egingo da Urdazuri Kiroldegian. Aurrez aste guztian kultur ekitaldiak antolatu dira:
|
|
|
" Artaziak.
|
Euskal
liburuak eta Francoren zentsura" berri honetan ere ildo berberari jarraitu dio egileak. Oraingoan, hala ere, literatura esparrura mugatu da.
|
|
|
Har ezazu" Gara" eta begira ezazu zenbat
|
euskal
liburu aipatzen diren eta zenbat erdarazkoak. Niri iruditzen zait, euskaldunek, euskaraz irakurtzen dakitenek ere, erdaraz irakurtzen dutela.
|
|
|
Gaur egun, beraz, Euskal Herrian argitaratzen diren egunkari gehientsuetan, asteroko gehigarrietan
|
euskal
liburuen erreseinak eskaintzen dira.
|
|
|
Apirilaren 6an, zazpigarren orrialdean, erdikaldeko lauki txiki batean, 29 lerrokotestu bat agertu zen euskaraz, Jean Baptiste Dirassar-ena, Sarako
|
euskal
liburu azokariburuzkoa. Item honen tituluak Egun bat guziz argia dio, eta Disassar en balorazioa da, egunkari horretan bertan, gorago, frantsesez idatzi duen erreportaiaren eranskinmodukoa.
|
|
|
Enfasia egiteko moduko gertaera dela dirudi: Hego Nafarroako ingurumen sozialaren barnetik sekula emakume batek idatziriko kreaziozko lehen
|
euskal
liburua eman digu 2000 urteak.
|
|
|
Biblinleka ko liburugintza osoari emandako babesaren eta Euskal Herritik at
|
euskal
liburuen sustapenaren bidez.
|
|
|
Euskal liburugintza suspertu eta zabaltzeko urtero Euskadin antolatzen diren liburu azokak ere aipatu behar ditugu. Batetik, Ferien Komisioaren eskutik, urte osoan EAEko herrietan zehar liburu azokak egiten dira eta, bestetik, geurean hain ezaguna den Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokari ere laguntzen zaio. Bestalde, euskal liburua Europako ahalik eta herritar gehienen esku jartzeko, Frankfurt eta Liber azoketan parte hartzen dugu.
|
|
|
Batetik, Ferien Komisioaren eskutik, urte osoan EAEko herrietan zehar liburu azokak egiten dira eta, bestetik, geurean hain ezaguna den Durangoko Euskal Liburu eta Disko Azokari ere laguntzen zaio. Bestalde,
|
euskal
liburua Europako ahalik eta herritar gehienen esku jartzeko, Frankfurt eta Liber azoketan parte hartzen dugu. Ildo horretan, Kultura Sailak euskal literatura eta liburugintza bultzatzeko asmoz, horretan jarduten duten elkarteei laguntzen die, hala nola, Euskal Editore Elkarteari, Galtzagorriri, eta abarri.
|
|
|
" Nire liburutegi handia kiskalita dago.
|
Euskal
liburu bakarra ere ez dut. Pentsa ezazu zer galera den niretzat".
|
|
|
aukera berri bat (Orain eta Hemen). 1 zk. (1977), 98 Europako Etnien geografia. 2 zk. (1977), 24 Bibliografia (Euskal Unibertsitatea). 2 zk. (1977), 58
|
Euskal
liburua Suizan (Orain eta Hemen). 2 zk. (1977), 94 C.I.E.M.E.N.
|
|
|
TORREALDAI, Joan Mari Katolikoaren egintza politikan. 16 zk. (1964), 55 Abarrak. 17 zk. (1964), 90 Elkarrizketa. 18 zk. (1965), 1
|
Euskal
liburu ta diskuen lenengo azoka, Durangon. 20 zk. (1965), 34
|
|
|
TORREALDAI, Joan Mari
|
Euskal
liburu ta diskuen lenengo azoka, Durangon. 20 zk. (1965), 34
|
|
|
KORTABARRIA, P.
|
Euskal
liburua Suizan (Orain eta Hemen). 2 zk. (1977), 94 Entziklopedia kulturaren identifikatzaile. 72 zk. (1992), 11 (Itz.:
|
|
2001
|
|
|
PUBLIKOAREN erantzun eza eta argitaletxeen agerpen eskasa izan dira Azoka elkarteak antolatzen duen Donibane Lohizuneko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azoka bertan behera uztearen arrazoiak. Azoka Ipar Euskal Herrian euskarazko edizioan zegoen hutsunea betetzeko sortu zen.
|
|
|
Euskal liburugintzaren alor guztiak kontuan hartuko ditu araudi horrek, askotarikoa baita
|
euskal
liburu ekoizpena, eta alor ezberdinen arabera, arazoak ere ezberdinak baitira. Ezberdinak dira, kasu, kapitalismo basatiaren adierazpide garbia diren eremu handiko saltokiek eta liburu salduenen zerrendek hilzorian utzi dituzten poesia eta saiakera liburuen arazoak, eta zientzia, teknika zein unibertsitate eta lanbide heziketakoenak.
|
|
|
ko laguntza industrialak behar dira; eta, azkenik, kanpoko hedabideen laguntzarekin elikatutako merkatu gero eta arrotz eta basatiagoan
|
euskal
liburuen zirkulazioa erraztu behar da, eta saltokietan euskal liburuen presentzia areagotzeko neurriak hartu behar dira.
|
|
|
ko laguntza industrialak behar dira; eta, azkenik, kanpoko hedabideen laguntzarekin elikatutako merkatu gero eta arrotz eta basatiagoan euskal liburuen zirkulazioa erraztu behar da, eta saltokietan
|
euskal
liburuen presentzia areagotzeko neurriak hartu behar dira.
|
|
|
|
Euskal
liburuaren babes sozialari dagokionez ere bada zeregina: Liburutegi Nazionalak lehentasunezko egitasmoa izan behar du; liburutegi publikoetan, berriz, euskal liburu guztien presentzia bermatu behar da, liburu erosketa publiko eta legezko baten bidez; eskola publiko eta hitzarmenezkoetan, gutxienez, irakurzaletasuna sustatu behar da, beste ezer baino lehen, irakasleengandik hasita; eta, era berean, hedabideetan eta gizartean liburuaren presentzia areagotzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Euskal liburuaren babes sozialari dagokionez ere bada zeregina: Liburutegi Nazionalak lehentasunezko egitasmoa izan behar du; liburutegi publikoetan, berriz,
|
euskal
liburu guztien presentzia bermatu behar da, liburu erosketa publiko eta legezko baten bidez; eskola publiko eta hitzarmenezkoetan, gutxienez, irakurzaletasuna sustatu behar da, beste ezer baino lehen, irakasleengandik hasita; eta, era berean, hedabideetan eta gizartean liburuaren presentzia areagotzea ezinbestekoa da.
|
|
|
Hauek guztiak, euskal liburugintzak dituen arazo komunei aurre egiteko irizpideak besterik ez dira.
|
Euskal
liburuek iraungo badute hartu beharreko gutxieneko neurriak, alegia. Beste kontu bat da, gero, herri gisa liburugintzan ere zerbait bagarela erakutsi nahi badugu ezinbestean bideratu beharreko egitasmoena:
|
|
|
Beste kontu bat da, gero, herri gisa liburugintzan ere zerbait bagarela erakutsi nahi badugu ezinbestean bideratu beharreko egitasmoena: Kulturaren Nazio Kontseilua, Liburutegi Nazionala, euskal ISBNa kudeatuko duen Euskal Herriko Bibliografia Agentzia,
|
Euskal
Liburuaren Institutua, Herri Liburutegien Sare Nazionala, Historiaren Institutu Nazionala, Euskal Herriko Literatura Sari Nazionalak, Euskal Herriko Egileen Elkartea eta abar luzea. Agerikoa denez, beraz, dagoen moduan eta egonean, euskal liburugintzak etorkizun beltza du.
|
|
|
Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokak hogeita hamasei urte beteko ditu aurten. Bertan bilduko dira Euskal Herriko hainbat argitaletxe, disketxe, erakunde eta komunikabide beren azken lanak mahaigaineratzeko.
|
|
|
Euskal literaturaren eta musikaren karpa hasi da urteroko itxura hartzen. Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokak datorren asteazkenean irekiko ditu ateak. Abenduaren 5etik 9ra hitzez, doinuz eta, batez ere, jendez beteko da Durangoko Azoka.
|
|
|
• 1965ean egin zen, lehenengoz, Durangoko
|
Euskal
Liburuaren Azoka.
|
|
|
• Euskal liburugintzari dagokionez, 1960 urteetan argitaratzen zen% 41,50a literatura zen (lehenengoz liburu erlijiosoari protagonismoa kenduz). Datuok ikusita,
|
euskal
liburu funtzionalaren aldeko apustua egin zuten garaiko argitaletxeek eta bereziki, irakaskuntzaren aldekoa. Guztiarekin, ahula zen benetan garaiko argitaletxeen egitura, eta momentuko kezka eta aldarrikapenen adibide ditugu 1969an R.
|
|
|
1 Ik. J.M. Torrealdai, 1983," Gerraosteko liburugintzaz oharrak.
|
Euskal
liburuaren bide luzea", RIEV 28, 1983ko urtarrila ekaina, 47
|
|
|
Klasikoena: autore bat aipatzekotan, ez dut zalantzarik Laphitzekingeratzen naizela esaterakoan,
|
euskal
liburu klasikoen artean Bi santuhescualdunen bizia iruditzen baitzait narratiboena.
|
|
|
– 1965ean egin zen lehenengoz Durangoko
|
Euskal
Liburuaren Azoka.
|
|
|
Euskal liburugintzari dagokionez, 1960 urteetan argitaratzen zen%41, 50 literatura zen (lehenengoz liburu erlijiosoari protagonismoa kenduz). Datuok ikusita,
|
euskal
liburu funtzionalaren aldeko apustua egin zutengarai hartako argitaletxeek, eta, bereziki, irakaskuntzaren aldekoa. Guztiarekin, ahula zen benetan garai hartako argitaletxe egitura, eta momentukokezka eta aldarrikapenen adibide ditugu 1969an R.
|
|
|
–Gerraosteko liburugintzaz oharrak.
|
Euskal
liburuaren bideluzea?, RIEV 28, 1983ko urtarrila ekaina, 47
|
|
|
Negar hari honen aleak ezin konta ahala dira eta bat edo beste aukeratzea nahikoa izango dugu. Beste
|
euskal
libururik gehienak bezala behar adina irakurtzen ez den Domingo Agirreren Garoan, Joanes artzainaren begiak Urkiolan zaharreriak goibelduak dauzka. Inguruko mendiak ez zaizkio gaztetan bezain eder:
|
|
|
gertatu zaigun egunon ezaugarri nabarmena da, noski,
|
euskal
liburu sail berri eta gaztea âgaraiz berri eta, eragileen adinari eta  gogoari bagagozkio, berriz, gazteâ euskal libururik zaharrena argitara emanaz agertzea: Jaun Bernard Etxeparekok, Eiheralarreko erretoreak, 1545ean  Bordelen inprentarazi zuen Linguae Vasconum primitiae.
|
|
|
gertatu zaigun egunon ezaugarri nabarmena da, noski, euskal liburu sail berri eta gaztea âgaraiz berri eta, eragileen adinari eta  gogoari bagagozkio, berriz, gazteâ
|
euskal
libururik zaharrena argitara emanaz agertzea: Jaun Bernard Etxeparekok, Eiheralarreko erretoreak, 1545ean  Bordelen inprentarazi zuen Linguae Vasconum primitiae.
|
|
|
Puntu honetan arlotekeriarik larriena aski hurbil dugu. Halaz guztiz ere
|
euskal
liburuak ez dira egin Euskal Herri osorako (eta hemen Euskal Herri osoak esan nahi du euskaraz egiten ziren eskualdeak), baizik zati edo herrialde baterako. Eta alde batean gauzak goraka zebiltzanean, beste aldean beheraka zebiltzan.
|
|
|
Zergatik ez zen agertu hemezortzigarrenean?
|
Euskal
libururik gehienak garai hartan Iruñean argitaratzen ziren; badirudi inprenta lanetarako erraztasun handiagoa zegoela han. Jesuitak Espainiatik bota baino urte pare bat lehenago aurkeztu zuen hau aita Kardaberazek baimena eskatuz, baina garai hartan agintariak ez zeuden oso jesuiten alde.
|
|
|
Orobat irakaskintzan, Donostia inguruan esaterako, Zipitria andereñoaren eraginez. Eta atzapar zapaltzailea pixkaren bat jaso orduko, hor agertu ziren, gero eta ugariago,
|
euskal
liburuak, aldizkariak eta, hauen artean, hamaboskari eta astekariak. Are gehiago eta gorago.
|
|
|
Orixek nonbait esan duenari nagokio: jakintza-gaietan
|
euskal
liburu bakar batez baliatu izan dela, Itun Berriaz (K.M.O.).
|
|
|
Nik ere amets dut duela berrogeiren bat urtetako Paradisua, baina, Paradisu hura ezagutu dudalarik, ez dit inork niri esango alderatzekorik ere orduan ikusi genuenik. Gezurra badirudi ere,
|
euskal
liburu berrien oraingo emanak tristatu egiten du zenbait, poztu beharrean.
|
|
|
Arrazoia daukate, baina erdi banako arrazoia, pentsa litekeen arrazoirik desarrazoiena. Egia da
|
euskal
liburu gutxi argitaratzen dela Euskalerrian, baina askozaz erdal liburu gutxiago, kulturadun erdal liburuak, alegia. Euskalerriak, aspaldi honetan, bere bi poeta bikainenak eman dizkio  gaztelaniazko literaturari:
|
|
|
Nabarra aldizkariak eta beste hainbat herri aldizkarik ere ez dute laguntzarik jaso. Azken azkena, Nafarroako Gobernuak Durangoko
|
Euskal
liburu eta Diskoaren Azokan parte ez hartzeko harturiko erabakia da. Nafarroako administrazioaren langile hautaketetarako prozesuetan alemanak euskarak berak baino puntuazio gehiago merezi izatea, edo gero eta administrazio gutxiagotan lanpostuaren profilean euskalduna ere izatea ez eskatzea, harritu eta tristetzeko moduko berri txarrak dira.
|
|
|
Villasante renean, adibidez. Dakigula, ez dute inolako
|
euskal
libururik argitaratu ez argitararazi, ez eskuin ez ezker ikuspegitik. Era berean, ez dirudite oso entusiasmaturikbe ren herria ren ordezkariek nazioarteko kirol lehiaketetangu re nortasun eta kolore propioak erakusteko ideiarekin, galestarrek edo eskoziarrek egiten dutenez".
|
|
|
Guretzat derrigorrezko lana da eta orain artean eutsi ahal izateko balio izan zaiguna. Erdaltzaleek bilatzen duten eragin zehatz bat da matrikulazioak jaistea,
|
euskal
liburuen erosketa mailen jaistea, erabilpenaren gainbehera, geroz eta nagusi gutxiago euskalduntzen egon dadin. Horrek gainera berrest rukturaketa arazoetan sartzera behartuko ditu euskalduntze erakundeak, barne arazoakso rtuz eta erasoei erantzun eraginkor bat neutralizatuz.
|
|
2002
|
|
|
Bilintx eta Zabaltzen banatzailea Hego Euskal Herrian martxan jarri zituztela hogeita bost urte betetzen diren honetan, Euskalgintza Elkarlanean Fundazioak eskerrak eman nahi izan dizkio
|
euskal
liburu, disko eta beste kultur produktuak klandestinitate girotik eta marjinalismotik ateratzen eta Euskal Herriko eta ikastoletara normaltasun osoz zerbitzen lagundu izan dioten guztiei, 25 urteko historia biltzen duen liburua eta musika CDa oparituz. Argital entrepresa multzo horren fundatzaile eta sustatzaile sutsuenetarikoa izan zen Joseba Jakak emandako lehen urratsetatik hasi, eta gaur egun daukan egitura marduleraino iritsi arte izandako bilakaera jasotzen da bertan.
|
|
|
Datorren abenduaren 4tik 8ra bitartean, 37 aldiz zabalduko ditu ateak Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokak. Zalantzarik gabe aldaketen garaiko edizioa izango da aurtengoa.
|
|
|
Etorkizunera begira zabalduko ditu aurten ateak Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokak. Hala erakusten du aurtengo edizioaren iragarpena egiten duen kartelak.
|
|
|
Abenduaren 4tik 8ra bitartean egongo da zabalik 37
|
Euskal
Liburu eta Disko Azoka. Urtero, gai jakin baten inguruan antolatu izan ohi da ekimena eta aurtengoan Euskal Herriko historia izango da azokako ardatz nagusia.
|
|
|
Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokaren 37 ekitaldian 271 erakusmahai izango dira, iaz baino 26 gehiago. Gehienetan argitaletxeen produktuak izango dira erakusgai, baina horiez gain kultur talde, aldizkari, diskoetxe, erakunde, banatzaile, unibertsitate, aurrezki kutxa edota egunkariek aurtengo ediziorako bildu dituzten argitalpenak eskainiko dituzte.
|
|
|
Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azoka etorkizunari begira jarri dela-eta, ezin da ukatu azken urteetan teknologia berriek hartu duten protagonismoa. 37 edizioan ere ez dira atzera geratuko.
|
|
|
Gabonetako opariak erosteko zerrenda hartuta etorri naiz Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokara, beste askok egiten duten bezala. Aurtengoa desberdina omen da, karpa azpian egiten den azkena, datorren urtetik aurrera azokak eraikin propioa izango baitu.
|
|
|
Emisio komun hauetan irrati guztiak bat balira bezala emititzen dute. Hurrengo erronka Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokan izango da, abenduaren 6an bertatik emitituko baitute magazina.
|
|
|
EUSKO Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak eta Renoko Center of Basque Studiesek sinatutako akordioaren ondorioz hemendik aurrera zenbait
|
euskal
liburu ingelesezko bertsioan argitaratuko da AEBetan. Honela, euskal literatura anglosaxoniar merkatuan sartzea lortu nahi dute.
|
|
|
Komunikabideek irudia saltzen dute. Beraz, komunikabideek irudi salgarria duten idazleak (onak edo txarrak, eta hori idazle direnean) maite dituzte." gintzan Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Diskoen Azokak betetzen duen lekua. Azken urteotan azokaren helburu, antolaketa, funtzio edo egituraketa bera eztabaidagai izan badira ere (begiratu besterik ez dago komunikabideetan argitara eman diren artikulu,, edo iritzi artikuluak), dudarik ez dago Durangoko Azoka, ezer baino lehen, euskal liburugintzaren erakustoki garrantzizkoena dela oraindik.
|
|
|
Azkenaldian genero edo liburu kanonikoak hizpide bihurtu baditugu ere7, asko dago oraindik ikertzeko. Helburua ez da
|
euskal
liburu eta egileen zerrenda eredugarri edo kanonikorik proposatzea; gure literatur lanen kanonizazio prozesu sozio literarioak aztertzea baizik. Hau da, garai desberdinetan indarrean egon diren poetiken ezaugarriak
|
|
|
Aurreko lerroetan gogoratu ditugun bi inkestekin batera, gurean egon da atzerriko egunkari ezagunen antzera (ik. The New York Times, The Guardian,...) XX. mendeko
|
euskal
liburu onenen zerrenda proposatzera ausartu denik. Gara egunkariak argitara eman zuen zerrendan, kasu, XX. mendeko euskal/ erdal liburu onenak omen direnak aipatzen ziren.
|
|
|
" Euskal literatura guztiko liburu inportanteetatik bat... Ezein
|
euskal
liburuk lortu ez zuena lortu zuen: irakurria izatea...
|
|
|
argitaletxe berriak sortu ziren eta, horren ondorioz, euskarazko literatur produkzioa areagotu egin zen, batez ere, 1970eko hamarkadan (garai horretan sortu ziren argitaletxeen artean dauzkagu, besteak beste, Gordailu [1969], Lur [1969], Etor [1970], Iker [1972], Gero [1973], Elkar [1973]). Honetaz gain, Euskal kantagintza berriari5 eman zitzaion hasiera, Ez dok amairu (1965) taldearekin; 1965ean egin zen Durangon lehen
|
Euskal
Liburuaren Azoka; dantza talde (Argia) edo antzerki talde (Jarrai) berritzaileak sortu ziren..., eta argitalpen politika serioa eskatu zuenik ere izan zen, euskara kultura eremu guztietara irits zedin lortzearren. Garai hartako ortodoxia kulturalari heterodoxia kultural eta politikoa kontrajarri zitzaiola esan izan da, G. Aresti, K. Mitxelena (1915) filologo entzutetsu eta J. Oteiza (1908) eskultorearen eskutik, besteak beste.
|
|
|
Horraitio,
|
euskal
liburu barria aitatutea, besterik da.
|
|
|
Are gehiago,
|
Euskal
liburu barri hori bizkaiko berbakeraz argitaldu dala agiri jartea, meritu berezia.
|
|
|
Torrealdai, J. M. (1993): XX. mendeko
|
euskal
liburuen katalogoa(), Gipuzkoako Foru Aldundia, Donostia.
|
|
|
Donostiâko Biblioteka probintzialera joaten naiz estudiatzera. Harri eta herri da han estudiatzen duten unibersitarioak ateratzen duten
|
euskal
liburu bakarra. Ba dira unibersitarioak euskal literaturan liburu hau bakarrik ezagutzen dutenak.
|
|
|
Gauzak aldatu dira euskal literaturaren kontuetan, zu nekez ohartuko zara horretaz, gaztetik arras arrunta izan baita zuretzat
|
euskal
liburuak kontsultatzea ikastetxeetan edo erostea liburu dendetan. Egia da oraingoz libururik salduenak, edo salduenetakoak, gure garaietan bezala, gramatikak, hiztegiak eta holako tankerakoak direla, hizkuntzaren eskakizunekin lotuagoak daudenak literaturarekin eta zerbait irakurtzeko plazerrarekin baino.
|
|
|
1999ko Udako Euskal Unibertsitateko batean, emakumezko pertsonaien tratamenduari buruzko iritzi oso ezkorra plazaratu zuen Itxaro Bordak: gizonezkoek idatzitako
|
euskal
liburuetan
|
|
|
" oinezko" kritikaren esparruan: egunkari eta aldizkari ia gehienek eskaintzen diete txokoren bat, handiagoa edo txikiagoa,
|
euskal
liburuei, eta, horren ondorioz, iruzkinen kopurua biderkatu egin da. Baina irudipena daukat horrek ez duela hobetu irakurleok jasotzen dugun informazioa; ez askorik, behintzat, eta horretan ez nator guztiz bat Ur Apalategiren iritzi baikorragoarekin:
|
|
|
Laugarrenerako, ordea, Aberriaren alde (eta kontra) saiakeran topatu ditut Ramon Saizarbitoriarenak (58 orr.), eta Beterriko Liburuko 10 alean (2001); Koldo Izagirreren aipua Bost idazle... berbetan liburuan dago, zehazki 134 orrialdean; Joseba Gabilondorena" Eta sugeari Oñederrak esan zion" artikuluan (Hegats 28, 2000); Juan Ignacio Ferrerasen pasartea Interneten aurkitu dut, La Fiera Literaria kritika aldizkari hiper kritikoaren orrialdean, eta egile horren Masa, cultura y el radiante porvenir liburuko aurrerapena bide da; Lampedusaren anekdota Javier MarÃasen Vidas escritas lanak jasotzen du (azkeneko argitarapen eguneratua, Madril 2001); Almudena Grandesen adierazpenak El PaÃsen irakur daitezke," El magnetismo del best seller" izenburuko elkarrizketan() (bide batez esanda, Grandes bera ere ez dago, idazle bezala," aditu" tzat tratatzen duen literatura motatik horren urrun); azkenik, Anjel Lertxundiren iritzia, kasu honetan, 2001 urteko Mentura dugun artean saiotik jaso dut, 89 orrialdetik, eta Ian McEwanena El PaÃsek argitaratutako elkarrizketa batetik(). Dena dela, eta kontsumoko
|
euskal
liburuen kontuarekin amaitzeko, Â aipatu beharra dago anomaliak ez direla mugatzen arrakasta handiko liburu gehienen batez besteko kalitate eskasera: generoari dagokionez badago zer esanik.
|
|
|
Eta, gehienetan, deskribapen gehiegi eta hausnarketa gutxi dago: behin baino gehiagotan kritikariaren iritziaren oinarriak zeintzuk diren jakiteke geratzen da irakurlea (kontu honi dagokionez, kritikari batzuk espazio faltaz kexatuko dira, apika, eta argi dago, esaterako, Diario Vasco eta batik bat El Correo zikoitzak direla oso
|
euskal
liburuei emandako lekuarekin, ordea espazio zabalagoa eskaintzen duten beste egunkari eta aldizkari batzuk egon, badaude, baina ez dira erabiltzen edo aprobetxatzen). Horregatik ez dut uste, larriena, kritika negatiboen ausentzia ia erabatekoa denik.
|
|
2003
|
|
|
Hogeita bost urteko eskarmentua du Joan Mari Torrealdaik urtero euskal liburugintzaren azterketa egite kontu horretan. Eta «Jakin» aldizkariaren 134 zenbakian, besteak beste, 2001 urtean euskaraz argitaratutako liburuen katalogoa eskaintzeaz gain, urte horretan sortu ziren
|
euskal
liburuen ekoizpenaren azterketa eta balorazioa ere osatu du, honako alderdi hauek landuz: argitalgintzari dagokionez, liburu ekoizleen aniztasuna eta argitaletxe emankorrenen aipamena; argitalpen zifren inguruan, argitaratutako tituluen zifrak, nobedadeak eta berrargitalpenak, jatorrizko eta itzulitako liburuak; eta, azkenik, gai multzoen sailkapenari buruzko datuak eta azterketa.
|
|
|
Ez dago, beraz, disimuluan ibili beharrik.
|
Euskal
liburuak garai ilunak ezagutuko ditu, antza denez, hemendik aurrera. Ez hainbeste ekoizpenaren zenbaki orokorretan, akaso; ez, beharbada, izar distiratsuenen noizbehinkako agerraldiei dagokienez; agian, ez Durangokoa bezalako kultur erritoak kolokan jartzeko heinean.
|
|
|
irakurle porrokatuak, benetako liburujaleak, izan behar zuten, noski, irakurle izandako lan zale berri horiek, edo, bestela, oso denbora gutxian etekin oparoa ematen duen pagotxa izan behar du tartekako irakurzaletasunetik urrundu dituen zer horiek. Batean zein bestean, galera galanta liburujalez nahiz pagotxa biltzailez hain urri dabilen
|
euskal
liburuaren merkatuarentzat!
|
|
|
Kerexetaren gainean beste idatzi bi ditu Karmelok lehendik eginda: " Kerexetaren 22gn.
|
euskal
liburua dala ta" eta" Kerexeta, eleiz idazle". Hona ekarri dogun hau osoena da, eta beste bietan esandakoetatik hainbat gauza honetan be agertzen danez, azken hau baino ez dogu sartu edizino honetan.
|
|
|
lehenengo, urgazle; aurton, ohorezko. Berrogeta hamar
|
euskal
liburutik gora egin eta argitaratu dituan langile nekaezin honi horrenbeste eta gehiago zor deutsie Herriaren eta Eleizearen ordezkariak.
|
|
|
Euskeraz ez ei da liburu askotzarik argitaratzen; gainera,
|
euskal
liburuok gitxi zabaltzen ei dira, zoritxarrez gitxi irakurten... Euskeraz egiten direan liburuen artean, ezin eleizliburuak ahaztuta itxi.
|
|
|
Hona heldu gareanean, Etxenagusiak puntu bat argitu gura izan deust. Urtero egiten eta argitaratzen ei dau Juan San Martinek, aldizkariren baten, azkenengo
|
euskal
liburuen euskeraz idatzitakoen zerrenda bat; lista hori dala ta ez dala, aurten eztabaidatxua be izan da," h" z idatzitakoak hain barik egindakoak baino gehiago badireala ta ez direala... Dana dala, gauza batek harritu ei eban gure Karmelo:
|
|
|
Baina hazi hori ez eben Seminarioko eskolak eta irakasleak erein nire gogo bihotzetan. Beste abadegai batek, neure erdi herritar zan batek, jarri zituan nire eskuetan lehenengo
|
euskal
liburuak.
|
|
|
Jaiotzaz euskaldun garbia, herririk herri ibilte honek ez zinduzan gitxi aberastuko zeure euskera ederrean. Zenbat
|
euskal
liburu argitaratu dozuz?
|
|
|
Batez be, eleizkoia: gehien bat, eleizgizonak egin dituez, bai lehen ta bai gaur be,
|
euskal
libururik gehienak. Ez hori bakarrik:
|
|
|
Eta, hau holan dala, konturatu nintzan Mikel gurea, euskerea guztiz alde batera itxi barik, beste gai batzukaz egoala guztiz zaletuta; eta bildur izaten hasi nintzan ea ez ete eban Mikelek lehengo euskalzaletasun gartsua galduko... Orduan hasi nintzan ni Mikeli
|
euskal
liburu barriak eskuratzen eta bere eretxiak eskatzen.
|
|
|
Bai, halan da. Txomin Artetxe
|
euskal
liburu txiki baten egilea be bada...
|
|
|
Egarteren liburutxu hau ez zalako inongo euskal bibliografiatan agertzen (eta kontutan izan daigun urte horretan euskeraz 23 liburu argitaratu zirala, eta euron artean 3 baino ez Bizkaiko euskeran!). Hau holan dala,
|
euskal
liburuen zerrendetan zergaitik ez dau bere lekutxua merezidu izan Egarteren liburu apal honek. Gaiak berak eta liburuaren euskera onak horrenbeste eta gehiago merezidu dabe.
|
|
|
Giro horretan, beharrezkoa zen euskal kulturgintzan, oraindik ez zen euskalgintza hitza erabiltzen? ari ziren pertsonak, taldeak eta erakundeak bateratzea, «zer nahi dugun, noraino joan behar dugun, zein bide urratu behar, zein urrats eman behar dugun jakitea eta elkarrekin erabakitzea»101 UEUk zenbait ahalegin bultzatu zituen bide horretan, eta horren ondorio izan zen 1976ko urriaren 31n Durangon, bertako
|
Euskal
Liburu eta Diskoaren Azokarekin batera egindako batzarra; UEUk proposatuta, Xabier Mendiguren izan zen moderatzailea. Ehun lagun inguru bildu ziren:
|
|
|
Bai Euskal Herriari herri ekimenak deituta, Euskal Herriko Naziotasun Aitormenaren (EHNA) aldeko manifestazioa egingo da bihar Durangon. 17:30ak aldera, Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Diska Azoka paretik abiatu eta herriko kaleak zeharkatuko ditu,' Ni naiz, gu gara. Autodeterminazioa, lurraldetasuna, naziotasuna' leloarekin.
|
|
|
biak euskaltzale sutsuak izanik, ahalegin guztiak egin zituzten euskararen  egoera negargarria samurtzeko. Txosten ofizialen euskara  tzaile eta Ulibarri euskaltzalearen testuen gainbegirale aritu zen Bizenta; senarrak, berriz,
|
euskal
liburuen argitalpenerako dirua eta laguntza eman zuen. Gainera, Bilboko inprimategi ezagun baten jabea zen Basozabalen aita, eta hantxe argitaratzen zituzten hainbat gabon kanta.
|
|
|
XX. mendeko
|
euskal
liburuen katalogoa V. TORREALDAI, Joan Mari. Gipuzkoako Foru Aldundia.
|
|
|
|
Euskal
liburuaren erosketa geratu bada, tiradak murri ztu badira, iruditzen zait arazoa ez dela liburugintza ren sektorearena soilki. Bista altxatu behar da eta urrutirago begiratu.
|
|
|
35 liburuk hamaika argitaraldibaino gehiago izan dute. XIX. mendeko katixima haietatik hona ez zen halakorik gertatu
|
euskal
liburu gintzan.
|
|
2004
|
|
|
Datorren abenduaren 4tik 8ra bitartean, 39 aldiz zabalduko ditu ateak Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokak. Aro berriari ekin zitzaion iaz.
|
|
|
(...) Eta argitaletxe komertzialen fondo biziei begiratzen badiegu, eskolarako liburuek heren bat hartzen dute eta haur eta gazte literaturak beste heren bat?.
|
Euskal
liburu industria, Larrun, 2001, 3.
|
|
|
Lehen han erdaldunen gauzak ziren euskal gaiak, eta Euskal Herriari buruzko gaiak, eta hizkuntzari buruzko gaiak, eta eragina zuen euskaltzaletasunean, hori galdu egin da.
|
Euskal
Liburu eta Diskoen azoka bat sortu litzatekeela uste dut?. 717
|
|
|
Gero, Andima Ibinagabeitiak Parisen joera berria izan zuen, nahiz gipuzkera osotuan idatzi,
|
euskal
liburu zahar eta berrietarik sustraitu hitzen biltzen zebilen, biltzen eta eskaintzen. Honela Euzko Gogoan sabinista amorratu bakan batzuek izparrizaleek jarraitu bazuten hala nola Jemeindar Zeferin, gehienek gipuzkera osotuan, aldiz Eganen K. Mitxelenaren zuzendaritzapean eta haren eredua jarraikiz pixkanaka gipuzkera osotua, benetan beste euskalkiez osatzen hasi zen.
|
|
|
Aspaldiko
|
euskal
liburuak izkribatu zituztenak ederki baño ederkiago zekiten euskeraz, guk baño izkuntza biziago zuten, eta beren izkribuetan bereala agertzen da beren bertute ori.
|
|
|
Harrez gero, Euskal Liburugintza Atzerriratzeko Plangintza bultzatzeko ibilbideari eutsi diogu, batzuetan gure gisara eta besteetan beste batzuekin elkarlanean. Hala, 2003 urteko Galeuscan, Unescoren bidez
|
euskal
liburuak atzerriratzeko ireki zitezkeen bideak aztertzeko bilera antolatu zuen EIEk. 2004an EIEk sinatua du Unescorekin hitzarmena eta 2005erako hiru euskal liburu argitaratzeko esku artean dauzkan baliabideak jarriko ditu.
|
|
|
Hala, 2003 urteko Galeuscan, Unescoren bidez euskal liburuak atzerriratzeko ireki zitezkeen bideak aztertzeko bilera antolatu zuen EIEk. 2004an EIEk sinatua du Unescorekin hitzarmena eta 2005erako hiru
|
euskal
liburu argitaratzeko esku artean dauzkan baliabideak jarriko ditu.
|
|
|
Beste batean ere, Donostiako Okendo kalean ospatzen ziren Euskal Festetan, beste isun bat jarri zidaten, bitxia hau ere. Izan ere, Gobernu Zibilarekin gure eztabaidak genituela eta, urte batez antolatzen zen
|
euskal
liburuen erakusketa batean ez parte hartzea erabaki genuen, hau da, gure argitaletxea ez zen erakusketa horretara aurkeztu, besterik gabe.
|
|
|
Garai hartan
|
euskal
liburuen beharr a
|
|
2005
|
|
|
Zein da bere funtzioa? Kopuru aldetik
|
euskal
liburuek gora egin dute, baina, neurri berean hobetu al dira gure gustu estetiko, iritzi kritiko eta hausnarketa ahalmenak?
|
|
|
Bertan hamarren bat idazleri galdetu zitzaion gustuko idazle edo liburuen izenak. Horietatik hiruk bakarrik aipatu zituzten beste batzuen
|
euskal
liburuak. Aipatutako zerrendako proportzioa 50/ 8 zen.
|
|
|
Baina horretarako, aurrena, erabaki xume batzuk hartu behar dira.
|
Euskal
liburuaren sistema haratago eraman behar dugu, eta urtero, gure aurreko urteetako esperientzia berritzeko moduko antolaketa eta neurriak hartu behar dira.
|
|
|
Lan eta lan dabiltza kulturgintzako kideak egunotan Durangoko
|
Euskal
Liburu eta Disko Azokarako lanak prestatzen. Aurten abenduaren 7an hasi eta 11n amaituko da urteroko hitzordu berezia.
|
|
|
Urte hauetan guztietan literaturaren arloan eskaini duen obrak gure garaiko euskal sortzaileen artean leku berezia izatera eraman du, hala kalitatez, kritikarien arretaz, nola irakurle kopuru eta salmenta kopuruei dagokienez. Narrazioak liburua, esaterako, azken urteotako
|
euskal
libururik irakurrienetakoa, gazteen artean kuttunenetakoa eta beste idazle askorengan lorratz handia utzi duena izan da.
|
|
|
Parabola de Seminatore argitaratu zuenerako, urtebete lehenago egina zeukan 1856an lehen bisita Euskal Herrira, eta bidaian zebilela argitaratu zituen Donostian eta Baionan bi
|
euskal
liburu: Noticia de las obras vascongadas que han salido a luz después de las que cuenta el P. Larramendi, eta Vocabulaire de mots basques bas navarrais, traduites en langue franraise.
|