|
2004
|
|
|
722 Eduardo Apodaka:
|
Euskal
kultura zertarako nahi dugun aztertu eta hausnartu behar dugu, Gara, 2003/7/17.
|
|
|
Agian, lehen arazoa izango da Planaren 40 orrian aipatzen denari erantzuna ematea: " oraindik ikuspegi komunik ez dago
|
euskal
kultura zer den, zein eduki dituen eta bere garapenaren beharraren inguruan". Zeren, zintzo izateko," euskal kultura" z eta" cultura vasca" z ari garenean, gauza beraz ari gara?
|
|
2007
|
|
|
Euskal kulturaz diagnostikoa osatzeko jendeak
|
euskal
kulturaz zer ulertzen duen esan ostean, kultur industria eta kontsumoa nolakoa den azaldu genuke. Kopuruak zehaztera eman direnikerketetan, berriro ere, oinarrizko afera topatu ahal dugu:
|
|
|
Izan ere, kulturak eta identitateak oro kapital bereziko eremu sinbolikoak dira eta kapital sinboliko hori gatazka askoren emaitza da (beherago jorratuko dugu kapital sinbolikoaren kontzeptua).
|
Euskal
kultura zer dendefinitzen gatazka asko egon den eta dagoen bezala, besteetan ere definiziogintza hori oso gatazkatsua eta etengabekoa da. Definizio hegemonikoalortzen denean (hau azken finean, botere kontua da), benetako kulturajatorra?
|
|
|
Hau da, nolabait, euskalkultur kapitala: euskalduna nor den esaten diguna,
|
euskal
kultura zer den esatendiguna, Euskal Herria zer den esaten diguna. Inork ez du kapital osoa bere egiten, baina denon ondarea da eta denok geure burua irudikatzeko (batzuetan gutarrak ezdirenetik bereizteko, bestetan gutarrak direnekin identifikatzeko) erabili ahaldugu.
|
|
|
Hori ere aztertu beharkodugu: euskal identitate eta kultur ekintzaileek egindako diskurtsoan erabilitakodefinizioak(
|
euskal
kultura zer den, euskalduna izatea zer den eta abar) ez baitiraguztiz burutu nahi zen modura9 10.
|
|
2008
|
|
|
Ez omen ditugu ohikoak euskararen eta kulturaren arteko hartu emanak zertan diren pentsatzeko gogoetak. Badirudi, labur eta zakar esanda,
|
euskal
kultura zer den ez dakien herri batean bizi garela. Ikerlari andana honen. Baxok, Etxegoien, Lekunberri, Martinez de Luna, Mendizabal, Ahedo, Itzaina, Jimeno?
|
|
|
Bakoitzari berea, bada, diodanean, kultura egoera orokorrak estali duen Euskal Idazleen Elkartearen zilarrezko ezteiak azaltzeari ekingo diodala esan nahi dut. Hau da, ez naiz besteen eremuan sartuko betiko anabasa kulturala ez areagotzearren; eta, bestalde, gure lanak
|
euskal
kulturan zer nolako garrantzia duen agerrarazten saiatuko naiz.
|
|
2009
|
|
|
Kulturaren kasuan, kultur komunitate autozentratu bat izango bagenu, komunitateak berak hartuko lituzke kulturaren gaineko erabakiak, eta komunitate horrentzat kulturak zentraltasuna izango luke, ez litzateke zerbait periferikoa. Baina euskal komunitatearentzat
|
euskal
kulturak zer leku du. Zentrala ala periferikoa?
|
|
|
Komunitateak zer eskatzen dio euskal kulturari? Eta
|
euskal
kulturak zer ematen dio komunitateari. Kulturgintzaren eta komunitatearen arteko harremanaz pentsatzen jarrita, komunitatearen kultur kontsumo ohiturei buruzko datuak soilik datozkio burura ikasle honi.
|
|
2010
|
|
|
Zelaiak deituta, beste batzuek bezala bilera batzuetan parte hartu nuen,
|
euskal
kulturaren alde zer egin zitekeen begiratzeko. Dozena bat lagun biltzen ginen, kulturakoak.
|
|
|
Donibane Lohitzuneko Congres de la Tradition Basque egiten dutelarik, hor hasten dira eruditu horiek euskal kultura erreskatatu beharrez eta, bistan dena, horren definitzen. Duvoisinen gutunetan aski irrigarria da ere, nabari da ari direla hautatzen
|
euskal
kulturan zer sartuko duten. Pilota behar denez edo ez.
|
|
|
|
Euskal
kultura zer den ezin definituz ari dira oraino ere Z horretan. " Hemen sortu" artistak ariarazten dira Parisen Batek mila edo Euskal munduak adornatzeko; beste ekimenen karietara berdin, arrisku etnizista garbi hartuz.
|
|
|
Lehenik eta bat, kanpokoen (euskararen kanpokoak eta Euskal herriko kanpoko) aldeko kanpaina deitoragarri hori bertan behera utzi, dugun eta ez dugun indarra uzten eta utziko baitugu lan ilaun horretan; harropuzkeria sorta baten truke hondarrean,
|
euskal
kultura zer den erakustea. Eta euskal kultura zer den guhaurrek ere ez dakigu euskaratik kanpo zer den.
|
|
|
Lehenik eta bat, kanpokoen (euskararen kanpokoak eta Euskal herriko kanpoko) aldeko kanpaina deitoragarri hori bertan behera utzi, dugun eta ez dugun indarra uzten eta utziko baitugu lan ilaun horretan; harropuzkeria sorta baten truke hondarrean, euskal kultura zer den erakustea. Eta
|
euskal
kultura zer den guhaurrek ere ez dakigu euskaratik kanpo zer den. Zer ariko gara erakusten?
|
|
2012
|
|
|
2007tik hona euskalgintzan eta kulturgintzan ari diren pertsonei zuzendutako gradu ondokoaren hiru edizio egin dira huhezI fakultatean. 2012ko udazkenean hasiko da laugarrena. edizioz edizio bertara bildu dira gure hizkuntza komunitatean
|
euskal
kulturaren gainean zer esana duten hainbat aditu zein aritu.
|
|
|
elebitasuna eta eleaniztasuna dira euskararen aterabideak, baina beste muturrean jartzen direnek uste dute elebitasun sozial orekatuaren bidea mito hutsa besterik ez dela, alegia, elebitasunaren aldeko diskurtsoa hizkuntza nagusien esanetara dagoen ideologia dela. Eta horrekin estuki lotuta eta
|
euskal
kultura zer ote den eztabaidatzen hasita batzuek esango dizute Euskal Herrian egiten den kultura guztia dela euskal kultura, hau da, gaurko eta hemengo espazio sozialak definitzen duela kulturaren izaera; eta besteek esango dizute, aldiz, euskara dela euskal kulturaren definizio iturria, adierazi nahi dutelarik gauza bat dela euskal kultura eta beste gauza bat Euskal Herriko kultura....
|
|
2014
|
|
|
Giroa ere kontuan hartu behar da, bizipen bat da: norbaitek
|
euskal
kulturaz zer edo zer gehiago jakin nahi badu, hori pil pilean dagoen leku batera etorri du, eta hori Durango da. Zeu umea zinen lehen edizioan.
|
|
2016
|
|
|
Gainera, jakina denez, aurten Donostia Europako kultur hiriburua izendatua izan denez," kulturaren gainean zerbait egin nahi izan dugu". Lehen parte hartzailea Ibai Iztueta izanen da zeinak" proposamen interesgarria" baitakar
|
euskal
kultura zer den edo zer ez den definituz burutu duen tesian. " Ezin da aipatu euskal kultura frantses eta espainolezko sorkuntzak aipatu gabe, borroka hortan da kokatu behar euskal kultura, ez da neutroa".
|
|
|
Euskal kulturaren inguruan ez dugu erabakirik hartu. Ez dakit
|
euskal
kultura zer den berdin ulertzen dugun ere. Euskaraz egindako kulturaz ari bagara, Astrako ekimen gehienak euskaraz egiten dira.
|
|
2019
|
|
|
ni nintzen emakume gazte bat, eta nintzen bertsolaria. Hor ikusten da
|
euskal
kultura zer gutxietsia dagoen, gure komunikabideak tartean, zer konplexu dagoen gure kulturarekiko.
|
|
2021
|
|
|
hots," euskal kultura posible al da euskararik gabe?" galderatik partitu beharrean," euskara posible al da euskal kulturari buruzko diskurtso jakin bat gabe?" galderatik abiaturiko eztabaidan sakontzea esanguratsuagoa dela uste baitugu. Hala ere, hezkuntzari dagokionez, euskaraz gain,
|
euskal
kultura zer beste ezaugarrik ere gorpuztuko duen balego adosteko beharra ikusten dugu, lehenik eta behin, ikastetxeetan euskal kulturak zeharkako elementu behar duen heinean, eztabaidari dagokion dimentsioan eta kontzertatutako gutxieneko argumentuez erantzun ahal izateko; bestetik, gazteei euskal kultur erreferente berriak horren arabera proposatu eta horiek jorratu ahal izateko; hirugarrenik, b...
|
|
|
Hala ere, Manuel Monterok (2015) azpimarratu bezala, euskararen inguruko aipamenez gain, maila praktikoan ia ez zen zehaztu bereizgarri horiek zein ziren. Hau da,
|
euskal
kultura zer ezaugarrik osatzen zuten ez zen zehaztu EAJren diskurtsoan. Alderantziz ere:
|
|
|
Honakoak izan ziren gogoeta gaiak: euskaraz eta gaztelaniaz duten gaitasuna eta zer neurritan sentitzen diren konpetente hizkuntza bakoitzean, hizkuntzek haien bizitzan duten tokiaz eta zer hizkuntzatan bizi diren, hizkuntzei ematen dieten balioa eta hizkuntzekiko identifikazioa,
|
euskal
kultura zer den, lurraldetasuna eta Euskal Herria ulertzeko modua, nor den euskal herritarra eta nor den euskalduna.
|
|
2022
|
|
|
Museoa euskal kulturari zabaldutako «atea» izango dela azaldu du Lorea Bilbao Bizkaiko Aldundiko kultura diputatuak, eta grafikoki irudikatu du museoaren azken asmoa: «Etor dadila ezagutzen ez gaituen bisitaria eta atera dadila euskaldunok nor garen eta
|
euskal
kultura zer den jakinda».
|
|
|
Bidean, euskal hiztunek, gertuko eremuetatik administraziora dituzten oztopoak jasotzearekin batera, euskaradun hezi eta hazi ez diren kideen bizipenak entzun genituzke: zelako zailtasunak izan dituzten euskaraz ikasteko, zergatik lehenetsi dituzten beste gauza batzuk, euskararen eta
|
euskal
kulturaren zer imajinario edo aurreiritzi dituzten… Euskara harrera hizkuntza bilakatzeko, lehen lehenik, euskal hiztunok izan behar dugu harrera egiten aurrenak, entzuketa ariketak gorpuzten nagusi, elkartasun sareak josten eragile… Bukatzeko, azken hamarkadetako hizkuntza politiken azterketa xehea lagungarri izango litzateke politika horien indarguneak eta ahulguneak ezagutzeko, eta b...
|
|
2023
|
|
|
Euskararekin bezala esan genezake
|
euskal
kultura zer den zehaztea ez dela auzi" zientifikoa" baizik eta diskurtsiboa eta ideologikoa. Kristalezko sabaiaz ere aritu izan gara orain baino lehen (Goikoetxea 2013).
|
|
|
Gai honetan ere diskurtso hegemonikoari, zeina estatuaren politika publikoek definitzen duten, ezikusia egiten diogu. Euskararekin bezala esan genezake
|
euskal
kultura zer den zehaztea ez dela auzi" zientifikoa" baizik eta diskurtsiboa eta ideologikoa. Kristalezko sabaiaz ere aritu izan gara orain baino lehen (Goikoetxea 2013).
|
|
|
Gizartean indarra hartu duten hitzarmen sozialen berri izateko, han hemen galdekatu ditzakegu herritarrak, kultura eragile ez diren horiengan zer hitzarmen sozialek izan duten eragina ikusteko, marmar sozial nagusian hedaturiko hitzarmen markoak zeintzuk diren agerrarazteko.
|
Euskal
kulturatzat zer hartzen den jakiteko, eta gizarteko hitzarmen sozial horiek hezkuntza testuinguruan ikusgarri egiteko, ikasturtetik ikasturtera bitarte, EHU/ UPVko Arteko graduko ikasle taldeei, 4 mailako lehen saioetan, euskal kulturarekin lotzen zituzten adierazpide edo imajinario positiboen eta negatiboen zerrenda egiteko eskatzen nien. Ariketa sinple hartan bildutako kultura iritziek hitzarmen sozialen inguruko datu ugari islatzen zituzten, eta, gaurkoan, askotan errepikaturiko bi joera besterik ez ditugu ekarriko hona.
|
|
|
Hain zuzen ere, 1960ko eta 1970eko hamarkadetako biziberritze prozesuek egituratze ezaugarri horiek izan zituztela agerrarazi zuten Larrinagaren ikerketek. Hortaz, garai hartako ekimen herritar eta zibil horiek guztiak
|
euskal
kultura zer den zedarritzeko, definitzeko eta kultura iritziak hedatzeko eraginkor ziren, eta komunitate euskaltzale edota abertzale batean eragiteko gaitasuna zuten. 1950eko eta 1960ko hamarkadetako ikastolen hezkuntza proiektuek, bestalde, eten kulturalaren kontzientzia bizia zuten, eta euskal kulturaren transmisioa zuten euskalduntze prozesuaren ardatzetariko bat (Salbotx 2021:
|
|
|
" Preseski,
|
euskal
kulturarekin zer harreman dute hilarriek?
|