|
2000
|
|
|
Hauek dira kontuan hartu ditugun programa generoak: Albistegiak, Haur eta Gazteentzakoprogramazioa, Kirolak, Erreportajeak, Magazinak,
|
Euskal
Kultura Tradizionala, Fikzioa, Lehiaketak, Erlijiozkoak, Euskara, Umorea, Musika eta Karetak/ Kanalaren Identifikagarriak.
|
|
|
Datu hauetatik iparralde eta hegoaldetik datozen haizeak
|
euskal
kultura tradizionalean eraginkorragoak izan direla ondoriozta daiteke, itxuraz, izendapen ugaritasunaren eta garrantziaren artean zelan edo halango harremana dagoela onartzen badabehintzat.
|
|
2003
|
|
|
Euskal Herrian baserriaren kulturaz asko eztabaidatu da, eta gaur egungogizartean horrek daukan indarraz.
|
Euskal
kultura tradizionalean ondasunekin etabatez ere baserriari lotutako baliabideekin erlazionatzeko era berezitua dagoelaukaezina dirudi (Juaristi, 2001) eta, gure helbururako, gutxik du inporta ea EuskalHerriko historian zehar eraikitako forma sozial hori klase gatazketan irabazleenzerbitzuan (Azurmendi, 1993; Martinez Gorriaran, 1993; Martinez Gorriaran etaAgirre, 1995) izan den ala ez.... Guri interesatzen zaiguna da ea horrek ZBenmobilizazio ahalmenean garrantzi berezirik eduki duen hala ez.
|
|
|
Gizarte tradizionaletan, beraz, halako ezohiko fenomeno kaltegarriak azaltzeko kanpoko gaitz ekarle bat identifikatu ohi da. Eta beste kulturetan bezala,
|
euskal
kultura tradizionalean ere sorginkerian edo begizkoan aurkitu izan dira, batez ere, anomalia horien iturburuak. XIX. mendean artean zeharo indarrean zeuden interpretazio horiek, sermoietan hamaika aldiz salatu eta gaitzesten den bezala, eta iraun ere iraungo dute zenbait tokitan XX. mendeak aurrera ongi egin arte, katolizismoak eskainitako gaitzaren azalpenekin eta arrazionaltasun modernoak emandakoekin batera.
|
|
2004
|
|
|
|
Euskal
kultura tradizionala iruditan
|
|
|
Baionako Euskal Museoan Pierre Labadie Pier miarriztarraren margolanak ikus daitezke maiatzaren 2a arte. 40 margoz eta ehun bat zirriborro eta marrazkiz osaturiko erakusketak
|
euskal
kultura tradizionala biltzen du iruditan. Picasso eta Modigliani artisten eraginarekin margotzen hasita lehenik, eta Arteta eta Arrueren bidez euskal artea ezagututa ondoren, Pierrek egindako lanek duten berezitasunik nabarmenena aho eta begi gabeko pertsonaiak lantzen dituela da.
|
|
|
Bertan, gure jai herrikoien gainean eraikiak dauden hainbat mito desegiten saiatu da iruindarra, baina era konstruktiboan, ados ez dagoen guztiarekin behar den denboran eztabaidan aritu eta gero, ea beste zer edo zer hobea osatzea lortzen duten. Juan Antonio Urbeltzek berrogei urte luze daramatza
|
euskal
kultura tradizionala aztertzen, eta makina bat liburu argitaratuak ditu Euskal Herriko dantzak, alardeak, musika militarra, zortzikoa eta beste izanik hizpide. Horrez gain, Argia dantza taldeko zuzendaria da 1966tik, eta bertan ere egundoko lana egina du, dantzak, musika tresnak, doinuak, errimoak, trajeak eta abar aztertuz.
|
|
|
Denetarik dago tartetan:
|
euskal
kultura tradizionalaren ezpalekoak, euskal kultura nazionalaren oinarrizko erreferentziak, eta euskal heziera eleanitzaren irizpide izan litezkeen iradokizun batzuk ere bai. Identitate sentimendu horiek lantzerakoan, ikaslearen sozializazio eduki bihurtzerakoan, ikastolaren mugimenduak erdizka baizik ez du erdietsi bere helburua.
|
|
|
Ogi gogorrari hagin zorrotza ezarri ordez, auzi honetan txepelkeriak jotako jardun didaktikoa izan da gehien gehienetan gure eginbeharra. Erdal mundu hutsetik zetorren euskaldun gaiak euskaltegira zekarren euskal kulturaren irudia izaera etnikoaren aurreiritziz osatu baldin bazuen, are gehiago sendotu izan zaio aurreiritzi hori
|
euskal
kultura tradizionalaren zenbait harribitxi landuta. Batez bestekoan, euskal kulturaren lilurarik inoiz gutxitan sentitu du euskaldun berriak ikasten ari zen hizkuntzaren historiak eta herriak zituzten eskubide eta bereizgarritasunak bere eginez.
|
|
|
Aitzitik, Juan Miguel Gutierrezek, bere aldetik, ez du estetika alboratu nahi definizioaren ordurako7 Bere ikerketan,
|
euskal
kultura tradizionalaren ezaugarriak aztertzen ditu: euskara, ahozkotasuna, musika eta erritmoa, arte plastiko nahiz keinuzkoa eta abar.
|
|
2007
|
|
|
bilakatu ziren.Luze joko luke erantzunak, baina ekarri dudan argudioari jarraituz, erantzun labureta azalekoa emango dut: espainiar eta frantziar estatu politikek bihurtu zituzteneuskara,
|
euskal
kultura tradizionala eta euskal herritar gehienak, periferiko?,, bazterreko, eta, berba batean,, bestea?.
|
|
2008
|
|
|
Hain zuzen ere, horixe da ezagutu nahi duguna.
|
Euskal
kultura tradizionala ezagutzen emango ditugu hurrengo bederatzi asteazkenak. Xamar bidelagun dugula, 18 ordu hartuko ditugu atzera begiratzeko.
|
|
2009
|
|
|
Bestalde, nire ustez,
|
euskal
kultura tradizionaletik heldu eta oraindik bizirik dauden errituak, jaialdiak, jarduera, osagai material guztiak bultzatzen jarraitu behar da. Horiek izan behar dira kulturgintzaren ardatz.
|
|
|
Aitzinako garaietatik ez hasteko, gogora dezagun orain dela gutxi zer gertatu den. XIX. mendearen erdialdean, lehenengo hedapen kapitalista handiak eragindako prozesu mundializatzailearen ondorioz,
|
euskal
kultura tradizionala neurri handi batean asimilatua izan zen, eta euskarak atzerakada handia jasan zuen. Gero, Frankismoak harrapaketa sozio-ekonomiko eta kulturala inposatu zuen.
|
|
|
Del Valleren hitzetan,
|
euskal
kultura tradizionalean, emakumeek hildakoenmemoria aktibatu izan dute. Memoria horren irudikapen sinbolikoa elizan leku batokupatzean zegoen, «sepulturan», alegia, eta emakumeek «argizaiolaren» bitarteziraganaren eta orainaldiaren arteko lotura irudikatzen zuten (1996:
|
|
2011
|
|
|
Pazko aurreko domekea Erramu eguna da; esangura apartekoa daukan eguna
|
euskal
kultura tradizionalean. Egun horretan ereinotz adarrak, edo ereinotz erramakaz kurutzeak egin eta txorta bat eginda, eroaten ziran eleizara bedeinkatzeko.
|
|
2012
|
|
|
Kontrakultural den musika hau txertazen da Euskal Herrian
|
euskal
kultura tradizionala, eta une historiko horretan erabat subordinatua, berrosatzen ari den fase historikobatean.
|
|
|
Kontrakultural den musika hau txertazen da Euskal Herrian
|
euskal
kultura tradizionala, eta une historiko horretan erabat subordinatua, berrosatzen ari den fase historikobatean.
|
|
2013
|
|
|
On Jose Miel Barandiaran osabak bezala, Felipek erretiroa hartu zuenean ez zuen alboratu ikerketetan aritzea. Pasai Donibaneko arrantzaleei buruzko antropologia ikerketa interesgarria16 idatzi ondoren, buru belarri sartu zen
|
euskal
kultura tradizionalari buruzko beste ikerketa batean. Euskal mundu tradizionala zer zen, eta bere ezaugarriak zein ziren definitu nahi zuen.
|
|
|
Antropologiaren historian zehar garrantzi handirik eman ez bazieten ere, egitate erlijiosoek zentzua ematen zioten euskal unibertso tradizionalari, haren ustetan. Beste era batean esanda, ideia erlijiosoek antolatzen zuten euskal ethosa (euskaldunek bere burua izateko eta ulertzeko era) eta, era berean, xedatzen zituzten jendearen bizi tza eta
|
euskal
kultura tradizionala. Zer esanik ez, tradiziozko euskal mundu horretan erlijioak indarra17 zuen.
|
|
2014
|
|
|
Kukaiko zuzendari Jon Mayaren hitzetan, tradizioaren inguruko hausnarketa da Gelajauziak: " Egitasmo horren atzean, euskal dantza tradizionalaren eta, oro har,
|
euskal
kultura tradizionalaren inguruko hausnarketa garrantzitsua dago". Galabert bera ere pozik dago emaitzarekin:
|
|
2015
|
|
|
500 urte baino gehiago dituen usadioa berreskuratzeko asmoz, baina baita ohitura ezagutzera eman eta lursailak garbitzeko ere, urtero txondor bat eraikitzea eta doako sarrera izango duten pizte ekitaldiak antolatzea erabaki zuen iaz IrriSarri Landek. Gainera,
|
euskal
kultura tradizionalaren hedapenean lan egin duen pertsona bat omentzeko baliatu nahi dute saioa. 2014an Iñaki Perurena izan zen lehen omendua.
|
|
2016
|
|
|
lehen sektorea gainbehera etorri delarik lantegiren batean edota, ondotxoz bakanago, hirugarren sektoreko langune185 batean. Lan giroa euskalduna dute hainbatean, hitzezko jardunean batez ere186 i) Garraiobide (karretera, trenbide, geltoki eta aireportu) nagusietatik, orobat industrialde eta merkataritza gune aktiboenetatik, konparatiboki urrun daude arnasguneak, lurralde antolamenduari dagokionez. j)
|
Euskal
kultura tradizionalaren zantzu biziak dituzte bertako biztanleek eguneroko bizimoduaren hainbat esparrutan: bertsotarako eta karta jokorako afizioan, jan edanean, kirol jolasetan187, fede sinesmenean, emandako hitzari eusteko ohituran,.. k) Gemeinschaft giroa arnasgunetik kanpora baino nabarmen biziago, nabarmen inktaktuago dago arnasguneetan.
|
|
|
Aurtengo gai nagusia, Euskal Herriko Inauteriak. Euskara, jokoak, dantza, kantuak eta
|
euskal
kultura tradizionala landu dituzte.
|
|
2017
|
|
|
batekin. Kontua da kultura jakin hori
|
euskal
kultura tradizionalaren ikur batzuekin lotzen dutela: Olentzero dela, herri kirolak direla, trikitia dela?
|
|
|
b). Hizkuntza herri kulturaren adierazpide izatea?. Txepetxen bigarren eskakizun baldintza honetan euskaldun zaharrak berrien aldean hobeki dabiltza,
|
euskal
kultura tradizionalaren transmisioa jasotzeko aukera hobea izan dutelako. Euskara, ezer izan bada,, herri kulturaren?
|
|
|
lon Maia zuzendaria eta dantzariek, beren baitatik eraikitzen ari den Etxepare lizeoari eskaini nahi izan dute sortu duten ikuskizun garaikidea. Iparraldeko zernahi kantari, dantzari eta musikari integratuz, Erramun Martikorenaren betiko botz eztiaz beztitua, modernitatea eta
|
euskal
kultur tradizionala ederki nahaspilatu dute. Poesia, mitologia, emozionea, musika ederra, ez zen deusen eskasik barnea goxatzen duen ikusgarri zoragarri horietatik izaiteko!
|
|
2018
|
|
|
Helduden igande huntan, euskaraz" Buenos Airesek EH ospagai" deitu duten BAC jaialdia eginen da Argentinako hiriburuan, Buenos Airesko Herriko Etxearen eta hiriko Laurak Bat Euskal Etxearen eskutik. Mayo Etorbidean, Etxe Arrosatik metro batzutara eginen den kale agerraldi handi hunek 15 euskal etxetik goiti bilduko ditu maiatzaren 6an, beste hainbeste dantza talde, musikariak, kultur elkarteak... eta
|
euskal
kultura tradizionaleko hainbat stand ezarririk, gastronomia, kirola, euskara, ikastaroak, jatetxeak, argitalpenak, genealogia, tradizioak, irratia, haurrentzako jokoak eta beste hainbat gai hunkituko ditu. Janaria salduko da, eta oholtza eta agertokietan etengabe arizanen dira euskaltzale euskal argentinarrak heien kultura eta nortasuna erakusten ikusle buenosairestarreri.
|
|
|
500 urte baino gehiago dituen usadioa berreskuratzeko asmoz, baina baita ohitura ezagutzera eman eta lursailak garbitzeko ere, urtero txondor bat eraikitzea eta pizte ekitaldiak antolatzea erabaki zuen duela lau urte IrriSarri Landek; hori guztia doan, egur ikatza zehatz mehatz nola egiten den jakin nahi duenarentzat. Gainera, inguruko
|
euskal
kultura tradizionalaren hedapenean lan egin duen pertsona bat omentzeko baliatu nahi dugu saioa.
|
|
2019
|
|
|
Beste ezaugarri batzuk ere aipatzen ditu zalbidek orain gutxi arteko edo egungo arnasguneak deskribatzerakoan: udalerri txikiak dira gehienak, gipuzkoan daude nagusiki, garraiobide nagusietatik urruti daude,
|
euskal
kultura tradizionala aski bizirik dago... horiek guztiak, eta aipatzen dituen beste hainbat, ordea, une historiko jakin batean, arnasguneak arnasgune izaten jarraitu izana azaltzen duten aldagaiak dira kasu batzuetan, eta arnasguneak deskribatzen laguntzen diguten argazki osagarriak beste batzuetan. Baina, eremu bat arnasgune den/ ez den definitzeko garaian, ezin ditzakegu hartu aldagai erabakigarri gisa. aitzitik, zalbideren testua ondo ulertu badugu behintzat, goian zerrendatutako bost alderdi horiek osatzen dute arnasgune izatearen muina. hel diezaiegun, bada, goiko zerrendako ezaugarriei. horiek denak hartu behar ote ditugu kontuan gune bat arnasgune den edo ez erabakitzeko orduan?
|
|
|
65).
|
Euskal
kultura tradizionalaren erreferente zirenhainbat adierazpen bidegurutzean aurkitu dira XX. mendearen azken laurdenean, eta mundutradizional hura galtzen zihoan eran, adierazpen horien funtzioak ere patu bera zuen, baldin etatestuinguru berrirako jauzia egiten ez bazuen. Esango nuke trikitiaren munduari belaunaldiberriek eman zioten aire berriaren erakusle izan zela hiru ediziotan jarraian trikitiarekinosatutako taldeek ezin izana Korrikako abestia, eta bestalde, jarraikortasun bat adierazten duhain urrun ikusten diren bi mundu kontrajarri horien artean, alegia, tradizioa (iragana) etamodernitatea (oraina).
|
|
2021
|
|
|
Rikardo Arregik ongi adierazi zuen
|
euskal
kultura tradizionalaren krisia gizarte industrializatuaren testuinguruan[...] ‘Euskaltzaleen Jainkoa Hil Behar Dugu’ izenburu esanguratsua eta tonu hauslea zeuzkan artikuluan[...]. Benetako euskal izaera eta gizartea nekazaritzan edo igarotako garaietan dagoela usteko da[...] Gizarte era honen kontra joatea Jainkoaren kontra joatea litzateke.
|
|
2022
|
|
|
|
Euskal
kultura tradizionalaren dokumentuez gain, interesgarria da azken ikerketa soziolinguistikoen emaitzak aztertzea eta gogoeta bat egitea benetako praktiken eta euskal hizkuntza eta kulturarekiko atxikimendu sentimenduaren arteko bazterketaren inguruan.
|
|
|
Era berean, aukera da gizabanakoak bere hizkuntzarekiko, bere kulturarekiko duen atxikimendua aztertzeko, bertako mailatik (auzo, herri, probintzia) unibertsalerantz joateko, eta besteei irekitzea nola den posible eta desiragarria galdetzeko. Azkenik,
|
euskal
kultura tradizionalaren dokumentuez gain, interesgarria da azken ikerketa soziolinguistikoen emaitzak aztertzea eta gogoeta bat egitea benetako praktiken eta euskal hizkuntza eta kulturarekiko atxikimendu sentimenduaren arteko bazterketaren inguruan (Ministère de l’Éducation Nationale et de la Jeunesse, 2019: 10) 8.
|
|
|
Iparraldean sekulan ikusi gabeko euskal dantzak taularatu nituen. Tamalez, jendeak uste du dena ikusia duela, ez da gehiago dantza tradizionalen ikusgarriak ikustera joaten; horrela,
|
euskal
kultura tradizionala peko errekarat igortzen ari gara, ez baita gehiago modan. Beskoitzeko hogei haurrak fierki aritu ziren, artistek bezala, bertze nehork egiten ez duena egin baitzuten.
|
|
2023
|
|
|
Gazteen artean
|
euskal
kultura tradizionala berpizten duzue horrela?
|