|
2004
|
|
|
•
|
Euskal
kulturaren sistemaren arkitektura eraikitzea. Adibideen artean, ondokoa aipatu zuen:
|
|
2008
|
|
|
Ene intuizioari narraio honako hau aitortzean, intuizioa kasu honetan susmo hutsa baino zerbait gehiago delakoan. Oker ez banago, mundu abertzalean hizkuntzaren zerizana kulturaren mendeko atal bat besterik ez da, eta euskara
|
euskal
kultura sistemaren baitako osagarri pasiboa. Euskal hizkuntzaren berezko gaitasun eta kemena?
|
|
2012
|
|
|
Lan honek oinarri duen Sorguneak ikertegiaren lanetan
|
euskal
kultur sistemako 127 ahotsengana jo zen; 200 grabazio ordu izan dira guztira bildutakoak: sortzaileak, kultur eragileak, administrazioko teknikari eta agintariak, kazetariak, irakasleak, pentsalariak...
|
|
2019
|
|
|
ahozko ondarea baliabide sinboliko garrantzitsuenetarikoa izan zela bitarteko kultur berregituraketan. Bere ikergaia batik bat
|
Euskal
Kultur Sistemaren (EKS) azterketan oinarritzen bada ere, hamarkada horietako bi ardatz nagusi azpimarratzen ditu, zeinek kultur mailako irakurketa orokorra egiteko balio diguten: bata, komunitateari buruzko hausnarketek komunitatean bertan izandako eragina, «etno errealitatearen zama»; eta bestea, testu arteko harremanek kultur adierazpideetan izaniko betebeharraz (2016:
|
|
2020
|
|
|
Errepaso honek azalpen historiko bat ematen dio
|
euskal
kultur sistemaren singulartasun nagusietako bati, bertsolaritza bezalako ahozko fenomeno batek izan duen garapen eta garrantzi ezohikoari. Horrela, subalternitatearekin lotura duten hainbat gako seinalatzen dira:
|
|
2021
|
|
|
Azkenik, bertsolaritzak
|
euskal
kultur sistema modernoan duen dimentsio singularrak ere, Foley hainbeste harritu zuenak, bertan abiarazitako tradizio modernoan izango du bere oinarria: " La jonction culturelle inédite entre le versant écrit et le versant oral du populaire basque figure donc comme le résultat tangible des ‘fêtes basques’[...]" (Bidart, 1998:
|
|
|
Testuinguru hori egokiagoa izan daiteke ahozkotasunaren ulermen sakonagoa zabaltzeko eta, ondorioz, bertsolaritzaren marko propioa ulertu nahiz garatzeko. Bestalde, bertsolaritzak
|
euskal
kultur sisteman duen zentraltasunak zenbaitengan sortzen duen arrangura goxatzeko eta gainditzeko aukera polit bat irekitzen da.
|
|
|
Despiste modernista gorabehera, ekosistema aurremodernoan lehenengo eta modernoan ondoren zentralitate bat izan du bertsolaritzak
|
euskal
kultur sistemaren baitan. Amets Arzallusek laburbiltzen du batetik bestera egindako bidea:
|
|
|
Gandarak (2015) ere seinalatzen du
|
euskal
kultur sistema garaikidean bertsolaritzak lortu duen zentraltasun hori. Zubirik ñabartzen duen bezala, antzinako zentraltasunak eta gaur egungoak zerikusi gutxi izango dute, ordea:
|
|
|
Zentralitate berri horri, esaterako, euskal kulturgintzatik bertatik sortu izan zaizkio kritikoak. Amurizaren bertsogintzarekin edo Bertsozale Elkartearen sorrerarekin bertso munduak prestigio berri bat irabazi zuenean, 1980ko hamarraldian zehar, hainbat euskal idazlek bertsolaritzari eskaini zitzaion arreta
|
euskal
kultur sistemaren gabezia eta azpigarapen seinaletzat hartu zuten. Barandiaranek Elkartearen historiaz egindako lanean tarte eder bat eskaintzen zaio idazle horien kritikei eta bertso mundutik ematen zaien erantzunari (2011:
|
|
|
Eta ekin ahala, sortuko dira lan berriak. Hala balitz, korapilo batzuk askatzen hasiak garela esan nahiko luke, ardatza ikusteko bidean gintezkeela,
|
euskal
kultur sistema osasuntsu eta bizigarri bat eraikitzeko. •
|