|
2000
|
|
|
Zenbait anekdota kontatuz eta umore klabean, artikulu honetan kontatzen da zer nolakogarrantzia izan duen Txillardegiren irudiak, euskara ikasi eta, apurka apurka, euskalgintzan eta
|
euskal
kulturaren munduan barneratuz joan den euskaldun berribatentzat. Anekdotak pertsonalak diren arren, euskara nagusitan ikasi eta geroago euskalletretan barneratu diren beste zenbaitek ere konta lezakete antzeko esperientziarik.
|
|
|
– Hara, zuk gertutik ezagutzen dozu
|
euskal
kulturaren mundua, eta zure ondoan gauza asko ikas neikez... Laguntzaile bat behar dot, gidari bat...
|
|
2002
|
|
|
Donostiako Zinemaldiko gala nagusietan gabon eta eskerrik askotik ez ziren pasatu). Eta tristea, baita ere, Euskal Herrian zabaldu den debate honi eutsiko ez balio
|
euskal
kulturaren munduak. Historiak beti aurrera egiten baitu.
|
|
2003
|
|
|
ETA desagertzeak edo gelditzeak ere eraso hauei aitzakia kenduko liekeela esan izan da, ez arrazoi faltarik gabe gainera. Edozein modutan arazo politikoak jarraitzen duen bitartean eta egoera tenkatzen den bakoitzean Estatuak beste aitzakia batzuk ere bilatuko lituzke
|
euskal
kultur munduaren aurkako erasoekin jarraitzeko. Ibarretxe planarekin gertatzen ari den guztia da horren adierazle esanguratsuena; ETArekiko gaitzespenetik eginda badago ere, espainiar nazionalismo handi eta berrituaren argudioetan argi ikus liteke arazoaren muina espainiar eta euskal gehiengoen artekoa dela, haien ikuspegian behintzat.
|
|
|
Eta erakunde ta batzarretan sarritan parte hartu ez arren,
|
euskal
kulturaren mundua ondo ezagutzen zenduan?
|
|
|
Egoera berri horrek beste erreakzio mota batzuk ere sorrarazi zituen, eta euskara eta
|
euskal
kultura mundu modernora egokitu beharra azpimarratu zen. Hezkuntzaren arloan, 1969an sortu zen Seaska ren lehen ikastola; eta arlo politikoan, 1960 urtean Enbata taldea sortu zen, turismoak eta zerbitzu publikoen eskasiak sortutako eredu neokolonialaren aurka protestatzeko eta euskal abertzaletasuna aldarrikatzeko37 Ipar Euskal Herriko biztanle askok beren kultura alboratu eta frantseztearen alde egin bazuten ere, ez ziren gutxi izan bigarren aukeraren alde egin zutenak.
|
|
|
Zeruko Argia 764,. U.Z.E.I. martxan?. 63 Lau urte geroago Argia astekariak honela aurkeztu zuen UZEI: «Izan ere aspaldidanik ez da
|
Euskal
Kultur mundu honetan hain serioski eta kalitate horretaz mogitzen lantalderik ikusi». Argia 905,. U.Z.E.I.:
|
|
|
euskarak zein toki bete behar ote zuen euskal nazioaren definizioan. Batez ere,. mendetik aurrera,
|
euskal
kulturaren munduan ezaguna izan da euskararen aldeko pentsalarien presentzia, baina Sabino Aranak euskal aberriaren definizioa egin zuenean eta, nabarmen, bere praktika politikoan, euskara bigarren mailan geratu zen. Gutxi batzuek azpimarratu zuten euskararen garrantzia 1936ko gerraren aurretik:
|
|
|
Uda hasiera honetan ezin utzi aipamenik gabe
|
euskal
kulturaren munduan urteko bigarren notizia garrantzitsuena izango dena (izan dena, zuek hau irakurtzerako). Lehenengoa Espainiako justiziak Euskaldunon Egunkariaixtea izan zen (euskal kulturaren defentsan, Acebes minist roaren hitzetan). Bigarrena, euskarazko egunkari bat berriro kalean izatea.
|
|
|
Kalean esaten diren hainbat ideia idatziz jartzea politikoki" inkorrektoa" da Euskal Herrian, eta beharbada baita arriskutsua ere, baina aurten, aspaldiko partez, komunikabideei esker, nolabaiteko sakontasuna nabaritu diot Durangoko Azokari buruzko debateari (batez ereEuskal dunon Egunkaria ri esker jarraitu ahal izan dugun debateari), eta nabaritu diot bereziki
|
euskal
kulturaren mundua beharbada" korrekzio" politiko horretatik ihes egiten hasia dela dagoeneko. Badago bidea, nolanahi ere.
|
|
2004
|
|
|
Bere belaunaldiko gehienak legez, unibertsitateko ikasketak eta guzti, ez zen
|
euskal
kulturaren mundura modu arautu batez hurbildu. Horregatik beharbada, berrogeita sei urteko sasoiko gizon hil zen Mikel Zaratek, idatzizko bere produkzio ia osoa bizitzaren azken hamarretan argitu zuen.
|
|
|
Aitor Aranaren aipamena eginaz sartuko zaigu ezbaiaren plaza honetara Elixabete Garmendia, honen irizkide eta beste batzuen aurkari gisa: . Aitor Aranaren ikuspegitik Atxagarenetik baino gertuago aurkitzen dut nire burua, eskuetako hamar hatzak eta bat baino gehiago behar baititut duela 25 urte kazetaritzan sartu nintzenetik euskarak eta
|
euskal
kulturaren munduak izan dituzten aurrerapenak kontatzeko. Nire lagun batek dio euskaldunok beti galtzera apustu egiten dugula.
|
|
|
–Gaurko euskal ikaslea titulu bila dator gehienbat. Eta askotan
|
euskal
kulturaren munduan ezjakin huts dator, eta euskal arazoarekiko mentalizatu gabe. Euskararen ezagutzan sartu eta murgildu ahala, ordea, euskal kulturaz ere jabetuz doa, eta euskal arazoarekiko ere mentalizatuz.
|
|
|
4 Koldo Izagirreren eta Anjel Lertxundiren filmak aipatzen dira beti, arrazoi guztiz, zinema euskaraz egin litekeelako froga gisa. Iruditzen zait ez dela behar bezainbat azpimarratu biak direla idazleak, biak ere
|
euskal
kulturaren mundu erreferentzial bizi bat eraikitzen, erreskatatzen eta asmatzen lan bereziki aipagarria egindakoak. Euskal literaturak euskal zinemarako kezka eta eginmina izan ditu aspaldion; ez da (tamalez) alderantziz berdin gertatu izan.
|
|
2005
|
|
|
|
Euskal
kultur munduan oso ezaguna zen norbait badakit, gorago aipatu sorgin horren kliente jarraikia izan baita. Diozesan kargu bat izan duen beste baten ahotik entzuna dut:
|
|
|
Proiektu berriaren xedea bada, Gasteizko Ateneoaren buletin papera betetzeaz gain,
|
euskal
kultur munduan lan egitea zen. 1878 amaierako prospektuan, ageriago adierazi zuen euskal aldizkari orokor izateko bokazio.
|
|
|
–... Berebiziko astindua eragin du Andolin Eguskitza euskaltzale, idazle eta irakaslearen heriotzak
|
euskal
kulturaren munduan. Bihotzekoak jota hil da
|
|
|
Nafarroatik idazten dut, uler bedi. Entzuten dut, gero eta gehiago,
|
euskal
kulturaren mundua mundu txiki eta endogamikoa dela, guk guretzako bakarrik sortua, ingurugiro xume batetik harago erabat ezezaguna. Eta, gainera, hori larriena, ez dugula ahaleginik egiten ezagut gaitzaten.
|
|
|
Arriskua, ahaztu dezakegulako barrura begira egin behar ditugula gauzak, gutaz zer pentsatuko duten erreparatu gabe. Ahaztu dezakegulako guk elikatu behar dugula azken urteotan gorpuztu den
|
euskal
kulturaren mundu ajeak jota nahi bada, endogamikoa akaso, txikia, bai, txikia, baina mikromundu bizkor, plural eta kritiko hau, inola ere ez birtuala. Ahaztu dezakegulako, horregatik arriskua, hori dela modu bakarra mundua gure begiekin ikusteko eta interpretatzeko.
|
|
2006
|
|
|
Euskal kulturaren alde lan militantea egiten dugulako harro ageri gara maiz
|
euskal
kulturaren munduko profesionalok. Eutsiko al genioke, ordea, militantzia horri euskal kulturaren aldeko gure lana komunak garbitzea balitz?
|
|
2008
|
|
|
Ezbairik gabe, Aitzol izan zen Errepublikako urteetan Barojak izan zuen kritikorik gogorrena
|
euskal
kulturaren munduan.
|
|
|
Eta hala ere, zalantzarik gabe baiezta daiteke Azkue lehen mailako protagonista izan zela euskal nazioaren eraikuntza proiektuan. Izatez gutxik dakite Azkueren eta Aranaren artean botere lehia iraunkorra ibili zela
|
euskal
kultur munduan autoritatea ezartzeko (negoziaketak eta hurbilpen ahaleginak falta gabe). Jeltzaleekin ez ezik Azkuek era guztietako botere zibil eta erlijiosoekin tratatu zuen, batzutan arrakastaz, bestetan ez hainbeste, beti ere bere proiektuak gauzatzeko asmoz.
|
|
|
Euskararen eta euskal kulturaren zerbitzari apal baina suharra izan da beti Garate, eta oso maitea berarekin harremanak izandako guztien artean. Horregatik, samin handia eragin du haren heriotzak
|
euskal
kulturaren munduan. Gaur emango diote lur, Loiolan (Azpeitia, Gipuzkoa), eta 19:00etan meza izango da Deustuko (Bilbo) Unibertsitateko kapera gotikoan.
|
|
|
2006ko maiatzean Deustuko Unibertsitateko auditoriumean omendu zuten, euskal filologiako ikasketen sorreraren 30 urteurrenean.
|
Euskal
kulturaren munduko pertsona ezagun askoren omenaldia beroa jaso zuen.
|
|
2009
|
|
|
Madrilgo Auzitegi Nazionala, Gregorio Marañon Ospitalea, protesta bilkurak, prentsaurrekoak… PP bere autoritarismo baldar eta harroenean ari zen eta euskal gizartearen arima kolpatu zuen operazio harekin. Egunkariaren itxierak eta
|
euskal
kultur munduko pertsona prestigiodunen tortura salaketek, bestelako tortura kasuek lortzen ez zuten eskandaluaren metxa piztu zuten Euskal Herriko etxeetan. Otsailaren 22an Donostiako manifestazio itzel hartan lehertu zen:
|
|
|
Orotara zazpi dira auzi horren karietara Auzitegi Nazionalean deklaratu dutenak.
|
Euskal
kulturaren munduko ordezkari ezagunak daude tartean, Jon Maia eta Harkaitz Estiballes bertsolariak (bihar deklaratuko dute) eta Gorka Urbizu Berri Txarrak taldeko abeslaria (gaur bertan deklaratu du), kasu.
|
|
|
Xole, abenduaren lehenbiziko egunean jakin nuen utzi gaituzula betiko; pena sentitu dut nire barnean. Aspaldian ezagutu zintudan, betiere euskararen eta
|
euskal
kulturaren munduaren barruan. Bizitza aktibo osoan euskara irakasten edota horrekin zerikusi zuzena zuen lanean murgilduta aritu zara.
|
|
|
Eta hori da askatasunerako bidea". Ez dut esango hitz horiek euskal kantagintza osoaren adierazpen bateratua bezala har daitezkeenik, ez eta mugimendu horretako kide guztiek hitz horiekin bat egiten zutenik ere, baina nire ustez garbi erakusten dute
|
euskal
kultur munduaren berpizkundean parte hartu zuten pertsona batzuek, eta ez gutxienek, oinarri politikoko berreraikitze nazional baten barruan ikusten zituztela adierazpen artistiko berri haiek.
|
|
|
[54] Herrialde Katalanetako Renaixença k
|
euskal
kulturaren munduan sortu zuen lilura ulertzeko, gomendagarria da oso Aitzol-en oroitzapen liburua, Kutxak 1987an berrargitaratua. Aitzol-ek Euzkadi egunkarian idatzitako artikulu asko aurki daitezke bertan, zeinetan egileak arestian aipaturiko itzalaldi hori erakusten baitu.
|
|
2010
|
|
|
Olerkaria, ipuingilea, bertsoetako gai jartzailea, kazetaria, euskaltzain urgazlea, hizlaria eta
|
euskal
kulturaren munduko eragile eta bultzatzaile suharra izan zen Fernando Artola Bordari. Olerkigintzan estilo arin, irudimen bizi, txirrixtalaria jorratu zuen, Manuel Lekuonaren esanetan; bertsolaritzan, berriz, kartzelako lana deitzen den ariketaren asmatzailea izan zen, besteak beste.
|
|
|
Gauza triste horien ondoren gertakizun pozgarri bat izan genuen
|
euskal
kulturaren munduan: Bernardo Atxagaren Obabakoak liburuaren argitalpena.
|
|
|
hitzaldiak, film emankizunak eta festa giroko bilerak antolatzen jarraitzen dute. Elkarte honek
|
euskal
kultur munduko zenbait idazle, olerkari eta kantari gonbidatu ditu Erromara.
|
|
|
|
Euskal
kulturaren munduan ezer gutxi zen Iruñean. Abertzaletasuna ezezagun bat zen.
|
|
|
Horren alde lan egin dugu Eusko Jaurlaritzak atzerrian eratu dituen Ordezkaritzen bidez; ekonomiaren alorrean, kulturaren alorrean, bakearen alorrean, eta kanpo harremanen alorrean. Gure ekonomiari kanpoan ateak zabaltzeko lan egin dugu SPRIren delegazio eta bulegoen bidez. Euskarari eta
|
euskal
kulturari munduko ate eta leihoak zabaldu nahi izan dizkiogu unibertsitateetan irakurle sarea antolatuz; Amerikan, Asian eta Europan, Euskal Etxeen bidez, gazte eta helduei euskarazko eskolak eskainiz. Eta, Euskaditik kanpoko presentziaz ari garela, nola ahaztu mundu osoan zehar, baina batez ere Ipar eta Hego Amerikan, barreiaturik dagoen euskal diasporarekin harremana sendotzeko egindako lana.
|
|
2011
|
|
|
Alderantziz, herri honen iraupenaren gako sekretua izan bada, hori dela. Beti egon gara aldatzen, beti egon gara irekiak, beti egon gara europako pasabide garrantzitsuan, beti egokitu gatzaizkio zetorrenari... eta, segur aski, horri esker iraun dugu, inork ez bezala. esan bezala, mugimendua ikusten badute, gazteek ere segituko diote, gainera
|
euskal
kultur munduak aukera gehiago eskainiko die nabarmentzeko, ingeles munduak baino. Ez dok hamairuk 60ean egin zuena hori izan zen.
|
|
2012
|
|
|
Eusebio Erkiaga Lekeition (Bizkaia) jaio zen 1912an eta Bilbon hil 1993an. Euskaltzalea eta literaturzalea, bi ezaugarri horiek laburbiltzen dute haren ekarpena
|
euskal
kulturaren munduan. Euskaltzaindiari dagokionez, 1952an izendatu zuten urgazle eta 1963an euskaltzain oso; 1966an erakundearen diruzain izendatu zuten.
|
|
|
31). Gaur egun, argi gelditu da bertsolaritzaren indarra ondoegindako lanaren emaitza dela, eta
|
euskal
kulturaren munduan gertatzen dena, badarik ere, bertsolaritzaren gehiegizko presentzia baino gehiago, beste esparrukultural gehienen ahultasuna dela.
|
|
|
Zorionez, Parkearen sustatzaileen esfortzu berrituari esker eta erabiltzaileek eta, oro har,
|
euskal
kultur munduak emandako babesari esker, Martin Ugalde Kultur Parkeak ez du soilik irautea lortu, garapen erritmo oso egokia berreskuratu duela ere esan liteke. Horri esker, lehen faseak eragindako zorpetzeari aurre egiteko gai izan da, baita bigarren faserako diseinatutako proiektu eta ideiak berriro kontuan hartzeko baldintzetan egoteko ere (bulego eta lokaletarako espazioaren zabaltzea aurreikusteaz gain, paraninfo baten eraikuntza edo taberna jatetxe baten irekiera izan litezke proiektu berriak, betiere Parkearen eskaintza modu kualitatiboan zein kuantitatiboan handitzeko helburuarekin).
|
|
|
Memoriak ez badit huts egiten uste dut Billabonako frontoian ikusi nituela lehenbizikoz. Ikuskizun aparta iruditu zitzaidan hura, gogoangarria, halako zirrara artistikoa ordura arte
|
euskal
kulturaren munduan beste ezerekin sentitu ez nuenasorrarazi zidana. Ez dok amairu taldetik sortutako jendea zen, ez baitzeuden han denak, eta ikuskizunari Baga, biga, higa deitu zioten.
|
|
2013
|
|
|
Bazkarian, bakoitzak 10 pezeta ordainduta, 106 bazkaldar bildu ziren, eta parte hartzaileen artean
|
euskal
kulturaren munduko pertsona ospetsuenak zeuden. Bazkari ostean, E. M. Azkueren jaiotetxe aurrean gomutarria agerrarazi zuten, T. Montzonek hitzaldi samurra eginik.
|
|
|
jende anitzek uste dutela pastoralaz zerbait dakitela, ezer gutxi dakitelarik ordea... Udan ematen diren trajeria horien ikustera datorren jendetza handiaren artean egonda edo pastorala eman osteko azalpen edo iritzi trukatzeetan, sekulako astakeriak entzun daitezke, kasu gehienetan, egia esan, euskaraz gutxi dakitenen edo
|
euskal
kulturaren mundutik aski aldenduak direnen ahotan entzuten direnak. Bai, nonbait arazoa da pastoralen jarraitzaileen kopurua horrela handitu egin dadin, euskal kulturaren ezagupena eta bizipenak nabarmen gutxiagokoak direlarik.
|
|
|
Beste gisa batera esanik, egungo pastoralzale ugari frantximanten (erdaldunen) edo erdi frantximanten mundutik datoz, eta horiek zabaltzen duten ikusmoldea —eurena izan dezaten zilegi bada ere— errealitateetatik aski urrundua dela erran daiteke. Euskararen eta
|
euskal
kulturaren munduetan murgildua ez dagoen kopuru handi horren eraginez, pastorala pixkanaka pixkanaka eraldatzen ari ez ote denez galdera datorkit gogora. Hala, adibide bat bakarrik hartzearren, badirudi gaur egun pastoral" ederrik" edo ustez hala denik ez daitekeela izan dantza baleta landutako bat egon ezean edo jantzi distiratsurik agertu gabe!...
|
|
2014
|
|
|
Iaz ehun mila bisitari izan zituen Durangoko Azokak, eta pentsatzekoa da aurten ez dutela zertan gutxiago izan. Gogoetaren Plazak «kulturgintzaren kezka eta erronkei» buruz gogoeta bultzatu nahi du, hiru egunez, abenduaren 6tik 8ra, elkarrizketa, solasaldi eta mahai inguruen bidez,
|
euskal
kulturaren munduko hemezortzi sortzaile eta eragile ezagunen parte hartzearekin: Fermin Muguruza, Anari, Bernardo Atxaga, Joxe Mari Sors, Lorea Agirre, Mikel Martinez, Laura Mintegi, Xabier Gantzarain, Mursego, Joxean Muñoz, Gotzon Barandiaran, Xabi Paya, Gorka Urbizu, Maialen Lujanbio, Niko Etxart, Jon Sarasua, Ander Lipus eta Mari Jose Olaziregi.
|
|
2015
|
|
|
Izan ere, pentsatu nuen, arrazoi zuen Santamariak etsairik gaiztoenak etxe barruan topatzean.
|
Euskal
kulturaren munduan, esaterako, xextra eta erronka hotsa baino ez zen entzuten azken aldian: Ez dok hamairukoak beren burua publikoki zuritzen emankizunetan zerbait kobratzeagatik burgestu zirela ziotenen aurrean; erditzeko asmotan zebiltzan euskara batu deituriko hura, bestetik, betiko euskaldun jatorren aurkako erasoa zela zioten zenbaitzuek, euskal baratzea nahastu eta euskalkien galera zekarrela; haietako zenbait Xalbadorri zuela hiru urte txistu egin ziotenen artean izango ziren ordea, Txapelketa Nagusian bertso ederregiak baxenafarreraz abesteagatik.
|
|
|
Gainerakoan, Etxezaharretaren arabera (1999),. Baionan France 3 telebista kateak tokiko talde bat jarria du Baiona Angelu Biarritzeko distrikaren laguntzarekin. Hiru minutuko euskarazko emankizun soila baizik eginez,
|
euskal
kultur munduaren ase eza nabaritzen da, etsipena eta haserrea piztuz.? 148 Haatik, euskarari askozaz garrantzi handiagoa eskaini gura zion telebista egitasmo bat ere izendatu zuen puntuan: –Aldudarrak elkarteak, Alduden (Nafarroa Beherean) garatu ideiak bide egiten ari du.
|
|
|
Kinka horretan sortu zen, bada, Gara. Haren sorrerak, gainera, itxaropen dezente piztu zuen
|
euskal
kultur munduko sektore batzuetan; Argiaren 1.699 zenbakian (I) plazaraturiko iruzkin hau aipa dezakegu adibide modura: –Gara egunkariaren lehen zenbakia kalean izateko bi aste besterik falta ez direnean, dagoeneko bere aurpegia ezagutarazi dute 0 zenbakiaren bitartez.
|
|
|
–Gara egunkariaren lehen zenbakia kalean izateko bi aste besterik falta ez direnean, dagoeneko bere aurpegia ezagutarazi dute 0 zenbakiaren bitartez. (...)
|
Euskal
kultur munduak ekimenari eman dion bultzada garrantzitsua izaki, Garako arduradunek hemendik aurrera kulturari toki berezia egin nahi diote euren orrietan.. Haatik, euskal kultura sustatzeko modurik eraginkorrena euskarazko sormena bultzatzea da; kasu honetan, aldiz, eredu diglosikoa finkatzen duen egitasmo bat eraikitzera bideratu zen jende askoren energia.
|
|
|
Eta pentsamendu ofizioso hori esan ere egiten da urte haietan. Horregatik oso inportantea zen egunkaria enpresa autonomo gisa planteatzea,
|
euskal
kulturaren mundutik etortzea, eta interes politikoetatik apartekoa izatea, ze kontu izan orduan interes politiko oso polarizatuak zeudela. Egin eta Deia sortu ere polarizazio horretan eta
|
|
2016
|
|
|
Autokritika nabari du, baina kritika ere egin du: «Ukaezina da
|
euskal
kulturaren mundua, eta euskaldungoa bera, neurri batean, ideologikoki oso uniformea dela:
|
|
|
Ez guztiok batera, pentsamendu bera izanik, ezpada gutxieneko batzuk hitzartuta, horien inguruan koordinazio lana egiteko. Batzuetan badirudi euskararen eta
|
euskal
kulturaren munduan bakoitza bere txokotxoan dagoela. Ikusten dugu euskara eta euskal kultura garrantzitsua dela, baina gure txokotik ateratzeko nagi eta nekez ibiltzen gara.
|
|
|
|
EUSKAL
KULTUR MUNDUKO LANBIDE BERRIA? 57
|
|
|
|
EUSKAL
KULTUR MUNDUKO LANBIDE BERRIA?
|
|
|
Hau Piarres Larzabalek idatzi zuen. Ikusia dugu orduko antzerkian ari zela, bere idatzi batzuk sarituak izan zirela, Aintzina aldizkariko zuzendaritzako partaidea zela, ororen buru erran daiteke, garaiko
|
euskal
kulturaren munduan ekintzaile, baina hark sortu eta antolatutako obraren oihartzunik ez zen xeheki eman oraindik.
|
|
|
Ezina ekinez egina, aitaren batean euskaldundu zuen bere burua, eta dagoeneko eskuratu du EGA ziurtagiria ere. . Orain, euskaraz bizi nahi dut, euskaraz gozatzen edota
|
euskal
kulturaren mundua aurkitzen jarraitu nahi dut?. Ideiak garbi ditu:
|
|
2017
|
|
|
Obabakoak ek sor ditzakeen irakurketa posibleen artean bada aipaturiko kaltegarri hori, baina irakurlearen igurikimen horizonteari dagokio egilearen mundu ikuskerari bainoago. Horrezaz gain, Obabakoak bada irakurketa onuragarriak ere sortzeko gai, alegia,
|
euskal
kulturari munduko beste kulturen artean berdintasuneko tokia aitortzen diotenak. Horien artean, berriki plazaraturiko bat dago, Atxaga bera bereziki poztu duena, literatura unibertsalaren historian inoiz asmaturiko 100 fikziozko mundurik garrantzizkoenen artean Obaba ere kokatu duena.82
|
|
2018
|
|
|
|
Euskal
kultur munduko eragileak ere etorriak ziren besteak beste: Maddi Oyhenart, Ruper Ordorika, Odei Barroso, Alaia Martin eta Maryse Urruty.
|
|
|
Eta hori beldurrarekin ikasitakoa, gerraren beldurra hor baitzegoen barruan. Orduan, ikastolen bitartez sartu ginen
|
euskal
kulturaren munduan.
|
|
2019
|
|
|
Aitak markatutako industrialari bidea baztertu, eta euskaran murgildu zen. Familiaren estatus ekonomikoari esker, lanik egiten ez zuen jauntxo gaztea bilakatu zen
|
euskal
kulturaren mundu txikian. Poliglota, bere kasa ikasi zuen euskara, eta alemanezko poesia lanak itzuli zituen, Euzkeltzale Bazkunaren eta P. Zamarriparen metodoez lagunduta.
|
|
|
Frédérick Mistral poeta okzitaniarrak 1904an Nobel saria irabazi izanak ilusio handia barreiatu zuen
|
euskal
kulturaren munduan. Lehendabiziko aldia zen saria ematen zitzaiola ofizialtasun nazionalik gabeko hizkuntza bati, eta, ordutik, ia tonu bakarrekoa izan zen Nobel sariak euskal  tzaleen kemenetan piztutako aldartea:
|
|
2020
|
|
|
Ramon Saizarbitoriaren Aberriaren alde (eta kontra) saiakera liburuan irakur daiteke: " Beharbada, barne kritika(...) zaila delako edo, kontua da, noizean behin,
|
euskal
kulturaren munduko norbaitek atea danbatekoz itxi eta alde egiten duela". Hitz horiek irakurri eta Eduardo Gil Bera burura etortzea, bat.
|
|
|
Ordutik, isolamenduak argi utzi zuen artea eta kultura lehentasunezko alderdiak direla gure bizitzetan, sorkuntza, argi izpi bilakatu zen bakardadez jositako zingira ilunean. Eta, gure agintariak, hortaz ohartu eta, itotzear den
|
euskal
kultur munduarekiko aitortza egin eta irtenbideak proposatu beharrean, berriz ere baztertuta utzi gaituzte. Ez da kasualitatea.
|
|
|
Nekaturik, kolektiboki zapaltzen gaituzten gaitz estrukturalei modu indibidualean aurre egin ezinean.Ordutik, isolamenduak argi utzi zuen artea eta kultura lehenatasunezko alderdiak direla gure bizitzetan, sorkuntza, argi izpi bilakatu zen bakardadez jositako zingira ilunean. Eta, gure agintariak, hortaz ohartu eta, itotzear den
|
euskal
kultur munduarekiko aitortza egin eta irtenbideak proposatu beharrean, berriz ere baztertuta utzi gaituzte. Ez da kasualitatea.
|
|
|
Euskalgintzatik eta
|
euskal
kultur mundutik planteamendu zehatzak egiten ari dira, eta ez dut uste hau denik lekua haiek biltzeko. Nahi dituenak eskura ditu.
|
|
|
Beti izan da horrela, eta 2008ko krisi ekonomikoen ondorioetan agerian geratu zen hori. Orain ere, eremu batzuetan horretarako tentazioa izango da, eta garai egokia izan daiteke
|
euskal
kultur munduak sektoreka antolatu eta batera bere lekua errebindika dezan, Euskal Herriaren eraikuntzarako duen lehentasuna age rian jarri eta bere baitako elementu guztiei euts diezaien.
|
|
2021
|
|
|
Senideetatik urrunago, bakanago harremanak, ez du loturarik egin etxe berriko auzoen artean. Are, lanean ere ez du kiderik, Pariseko euskaldunen partetik ez du jaso deshore eta arbuio besterik, eta
|
euskal
kulturaren munduak ere ez dio gaitzespena baizik erakutsi. Somniferoak eta whiskia ditu eta heriotzari buruz daramaten etsai deabruzkoak.
|
|
|
Joan Mari Torrealdai euskal kultur eragileari eta pentsalariari omenaldi hunkigarria eskaini diote Martin Ugalde Kultur Parkean arratsaldean, bere heriotzaren lehen urteurrenean. Foruarraren gizatasunaz eta eskuzabaltasunaz gain, euskaratik eta
|
euskal
kulturatik mundura begiratzeko zeukan gaitasun aparta goraipatu dute ekitaldian parte hartu duten hizlari, musikari eta bertsolariek. Ekitaldiko zenbait pasarte, bideoz:
|
|
|
Hizkuntzalariek, soziolinguistek, unibertsitateko irakasleek, erakunde publikoetako eta
|
euskal
kulturaren munduko ordezkariek euskara biziberritzeko bide berriak jorratu dituzte mintegian, Euskararen Legeak berak ematen dituen aukerak azterturik.
|
|
|
Euskararen erabilera normalizatzeko Legearen 40 urteurrena beteko da 2022an, eta aitzakia horrekin legearen printzipioak, helburuak, gabeziak eta eraginkortasuna aztertu dira gaur Sabino Arana Fundazioaren egoitzan. Gainera, parte hartu duten hizkuntzalariek, politikariek, unibertsitateko irakasleek eta
|
euskal
kulturaren munduko ordezkariek euskara biziberritzeko bide berriak agertu dituzte.
|
|
2022
|
|
|
|
Euskal
kultur mundua doluan da. Ganderailuz Pello Zabala Arantzazuko Frantziskotarra joan zitzaukun eta San Josepe bezperagoan Pello Apezetxea Etxalarko apez idazlea.
|
|
|
jende anitzek uste dutela pastoralaz zerbait dakitela, ezer gutxi dakitelarik ordea... Udan ematen diren trajeria horien ikustera datorren jendetza handiaren artean egonda edo pastorala eman osteko azalpen edo iritzi trukatzeetan, sekulako astakeriak entzun daitezke, kasu gehienetan, egia esan, euskaraz gutxi dakitenen edo
|
euskal
kulturaren mundutik aski aldenduak direnen ahotan entzuten direnak. Bai, nonbait arazoa da pastoralen jarraitzaileen kopurua horrela handitu egin dadin, euskal kulturaren ezagupena eta bizipenak nabarmen gutxiagokoak direlarik.
|
|
|
Beste gisa batera esanik, egungo pastoralzale ugari frantximanten (erdaldunen) edo erdi frantximanten mundutik datoz, eta horiek zabaltzen duten ikusmoldea —eurena izan dezaten zilegi bada ere— errealitateetatik aski urrundua dela erran daiteke. Euskararen eta
|
euskal
kulturaren munduetan murgildua ez dagoen kopuru handi horren eraginez, pastorala pixkanaka pixkanaka eraldatzen ari ez ote denez galdera datorkit gogora. Hala, adibide bat bakarrik hartzearren, badirudi gaur egun pastoral" ederrik" edo ustez hala denik ez daitekeela izan dantza baleta landutako bat egon ezean edo jantzi distiratsurik agertu gabe!...
|
|
|
Leire Palaciosek eta biok elkarrizketa desberdinak egingo ditugu. Gure arteko jolasarekin jarraituko dugu,
|
euskal
kulturaren munduaren berri emateko.
|
|
2023
|
|
|
Gertakari zonbait, bereziki
|
euskal
kultur mundua hunkitzen dutenak, gogoan itzaturik dauzkagu beren urte, hilabete eta egunak barne. 1993ko otsailaren 24an, 48 urtetan pausatu zen Estitxu Robles Aranguiz, Beskoitzeko errexiñoleta.
|
|
|
Batera mugimenduan eta Garapen Kontseiluko lanetan ere parte hartu zuen. Herri honen historiari interesatua,
|
euskal
kultur munduaren borroken bilduma idatzi zuen liburu batean. Ikerle ezin akitua eta maila gorako idazlea baitzen, Mixuk bertze liburu frango ere argitaratu ditu.
|
|
|
Zazpi ahots horietako bat Oihana Arana bertsolari eta poeta eskoriatzarrarena da. Hark eta beste sei sortzaileek
|
euskal
kultur munduaren nolakotasunari buruz hausnartzen dute kamera aurrean, etorkizunera begira jarrita. Aranak, besteak beste, militantzia kontzeptua jorratzen du:
|