|
2002
|
|
|
Unibertsitatearenkezka, arazo eta etorkizuna hausnartzeko orduan ez zuen euskara aipatu ere egin12.Urte batzuk lehenago Martin Mateo errektoreak unibertsitatearen euskalduntzeaheziketa bide osoaren euskalduntzearen ondorio baino ezin zela izan adierazi zuen.Unibertsitatea ari zen lanean, ICEren bitartez, «por la formacion del profesoradode euskera». Errektoreak, ordea, ez zuen argitzen nortzuk ziren irakasle horiek, euskarazko klaseak ematen zituztenak edota klaseak euskaraz emango zituztenak13 Zenbait azterketak, beren aldetik, euskara zuzenean oinarrizko irakaskuntzara eta
|
euskal
kulturaren eremura murrizten zituzten. Horrela, 1978anSIADECOk txosten bat idatzi zuen Gipuzkoako Aldundiaren eskariz, unibertsitateko heziketak gizarte beharrei nola erantzuten zien zehazteko.
|
|
|
Enkargua argia da: gaurkotasunari loturik,
|
euskal
kulturaren eremuan eta, batez ere, literaturgintzan jazo denaren inguruan iritzia ematea. Eta halaxe egiten ahaleginduko naiz, nahiz eta badakidan (eta azken urteetan berton idatzi ditudan urteko balantzeak irakurri dituenak ere badaki) jakin ere, gaurkotasunetik abstraktura ihes egiteko joera handia izaten dudala.
|
|
2003
|
|
|
Haren ustez, «por la formación del profesorado de euskera» ari zen lanean unibertsitatea, ICEren bitartez. Errektoreak, ordea, ez zuen argitzen nortzuk ziren horiek, euskarazko irakasleak edota klaseak euskaraz emango zituztenak69 Bestalde, euskararen erabilera zuzenean oinarrizko irakaskuntzara eta
|
euskal
kulturaren eremura murrizten zuten zenbait azterketak. Esate baterako, 1978an, SIADECOk txosten bat idatzi zuen Gipuzkoako Aldundiaren eskariz, unibertsitateko heziketak gizarte beharrei nola erantzuten zien zehazteko.
|
|
2004
|
|
|
Gauden egoeran gaude, eta kito. Ulergaitzagoa egiten da, haatik,
|
euskal
kulturaren eremuan direnak izanda, hauetako batzuek duten izena eta ospea edukita, pentsatzen dutena pentsatzea.
|
|
|
Emaitzak 2005eko larrazkenean zabalduak izanen dira. Hortik lekora, erakaspenak atera ditugu geroari begira, bai erakundeek, bai elkarteek, ahal bezain politika eraginkor baten finkatzeko,
|
euskal
kulturak eremu zabalena ukan dezan toki guzietan.°
|
|
2006
|
|
|
Ez dago modurik gutxieneko beharrei erantzuteko. Euskara edota
|
euskal
kulturaren eremuan erreparatuz gero, egoera larria da. Frankismo garaiko irudi batez ari naiz, eta komunitate horren bestelako berezitasunaz gain, badira, aro politiko zehatz bati loturiko bizi baldintzak, baldintza gogorrak euskararen ikuspuntutik ere.
|
|
2007
|
|
|
Bat, eremu sozialean aurrekontuak eremu publikoetara nabarmen berbideratzea, bereziki osasuna, hezkuntza eta ongizatera. Bi, euskara eta
|
euskal
kulturaren eremuan, batez ere 1999tik gaurdaino UPNk PSNren laguntza bikainarekin inposatutako erasoa geldiarazi, eta herritarren nahiei lotutako hizkuntza politika bideratzea. Hiru, sinboloen eremuan, herritarrek edo erakundeek eurek egokien ordezkatuta sentitzen diren sinboloekin ateratzeak jazarpenik ez izatea.
|
|
|
1930 hamarkadan garatu ziren talde ez konformisten ikusmoldeak eragina izatearekin batera La, tteren pentsamoldean, jaioterriak erakarpen berezia piztu zuen La, tterengan. Horrela, euskara eta
|
euskal
kulturaren eremuan murgiltzeko desira sentitu zuen La, ttek: umetatik ahaztuta zuen euskara berrikasi zuen eta, apaiz ordenatua izan baino lehen, urte osoa eman zuen euskararen ikasketak sakontzen.
|
|
|
Eta ez dago definitzeko, mugatzeko edozertzeko irizpide bakarra.
|
Euskal
kulturaren eremuan ere aniztasuna omen danagusi: lehian eta elkarren aurka diharduten eragile, jarduera eta maila asko aridira jokoan.
|
|
|
Zer dago, ordea, jokoan? Alde batetik,
|
euskal
kulturaren eremuan: nagusitasuna, bestetik, munduko kulturaren eremuan: onargarritasuna.
|
|
|
1 Nagusitasuna
|
euskal
kulturaren eremuan: badirudi gaur egun ere euskalkultura lehen aitatu dudan tradizioarekin identifikatzeko joera dugula, eragile txikiekin edo tokiari oso lotuta daudenekin.
|
|
2009
|
|
|
Zure aditzea zabala da Euskal Herrian eta baita hemendik kanpo ere. Lan arlo ugaritan jorratzaile, modu nabarmenean euskararen eta
|
euskal
kulturaren eremuan aritu zara. Euskaltzale izugarria zaitugu; hizkuntzalari, nobelagile, ikerlari eta euskal intelektual gisa, zure jardueraren emaitza oparoa ikusi besterik ez dago.
|
|
|
Aurrerapausoa izan zen, hala ere.
|
Euskal
kultura eremu publikoan, Estatuaren eremuan, agertzen hasi zen. Oinarriak jarri ziren, ahul samarrak artean, euskal kulturak nazio bilakatzeko bidea har zezan.
|
|
2011
|
|
|
Lan horretan aritu zen 1986an erretiroa hartu zuen arte. Ardura horietan zelarik euskalgintzan eragiteko ahalmena ez ezik borondatea ere bazuenez, euskararen eta
|
euskal
kulturaren eremuan ia egiturarik ez zegoen garaian hainbat ekimenetan eragile erabakigarria izan zen: Ikas, Euskal Udako Unibertsitatea, Pizkundea, Baionako Unibertsitateko euskal ikasketak, Euskal Kultur Erakundea...
|
|
|
Gure
|
euskal
kultur eremuaren funtsezko ezaugarria menpekotasuna izan da. Unescok euskararen zerraldoa aurreikusi omen du XXI. menderako, nahiz eta, Koldo Izagirre parafraseatuz, jakin badakigun denok hilko garela...
|
|
2012
|
|
|
Diskoa zuek ekoitzi duzue. Musika eta kultura ulertzeko eredu batez ari gara,
|
euskal
kulturaren eremu alternatiboaz.
|
|
|
ZAHARRA; 65etik gora datu horiek ikusita balirudike, deban,
|
euskal
kulturaren eremuan ausart jokatzeko nahikoa indar eta aukera dagoela. esan behar da, ordea, bai herrian bertan, bai kanpoan, oro har, herri erdaldun modura perzibitzen dela eta aurreiritzi hori euskalgintzan aurrera egiteko daukagun ahulguneetako bat izan daitekeela. Nolanahi ere, datuak eskuan, euskal kulturaren aldeko politika aktiboa egiteko plaza egokia izan daiteke, herriko kultur eragileen partetik norabide horretan ere aritzeko prestutasuna eskuratzen bada. erronka horixe da, hain zuzen ere. deban ditugun kultur talde eta eragileek euskaldunon komunitatea indartzeko eta batzeko aitzindaritza eta lidergoa beren gain hartzea. diagnostikoaren helburuak eta testuingurua ipinita, goazen bada, diagnostikoan aztertu diren analisi unitate bakoitzean ateratako ondorioak azaltzera:
|
|
|
" euskaldunon arku sinbolikoa esplotatu egin behar da. (...) Markek ez badute publizitaterik egiten euskaraz, –ez euskarara itzuliaz, baizik euskaraz, euskal jenioa,
|
euskal
kultur eremu signifikatiboa ustiatuz–, orduan euskaldunok ez diogu euskarazko publizitateari merezi duen arretarik jarriko". Eta gaineratzen du:
|
|
|
Euskaldunon arku sinbolikoa esplotatu egin behar da. (...) Markek ez badute publizitaterik egiten euskaraz, –ez euskarara itzuliaz, baizik euskaraz, euskal jenioa,
|
euskal
kultur eremu signifikatiboa ustiatuz–, orduan euskaldunok ez diogu euskarazko publizitateari merezi duen arretarik jarriko.
|
|
2013
|
|
|
Bi erakundeak elkarlanean arituko dira, euskararen eta
|
euskal
kulturaren eremuan dituzten proiektuak gauzatzeko eta Euskaltzaindiak euskararen alorrean ezarri arauak zabaltzeko. Bereziki, Euskaltzaindiak erantzuna emango die Euskal Kultur Erakundeak eginiko kontsultei, kontsultak euskararen kalitateaz, euskal lexikoaz, gramatikaz, onomastikaz, ortografiaz, erabilera egokiaz eta, oro har, euskararen araugintzako bestelako gaiei buruzkoak direnean.
|
|
|
EHllkolore ekimena izan da iazko eta aurtengo gertaera berri interesgarrienetako bat Euskal Herrian eta
|
euskal
kulturaren eremuan. Kultura, identitate, hizkuntza aniztasuna babesteko asmoarekin sortu da.
|
|
|
Euskal kulturgintzan estrategia eta arrakasta landu duten eremu batzuek erakusten dute
|
euskal
kultur eremuak ‘ekosistema’ moduan ulertuta eta modu horretan garatuta egiten dutela aurrera. Ekosistema horretan, sortzaileak sustatzea eta zaintzea, hartzaileak integratzea, zaletasuna birsortzeko pausoak ematea, sortzaile eta hartzaileenganako transmisioa, merkatu parametroak doitzea, eragile pribatu eta publikoen tokia lantzea, sorkuntzaren kalitatea hobetzea, eremuko eragileak artikulatzea... dena da arte bat.
|
|
2014
|
|
|
Hitzarmen horrek Herria astekariaren eta Euskaltzaindiaren arteko elkarlana sustatzea du helburu, eta euskararen eta
|
euskal
kulturaren eremuan gauzatuko da.
|
|
|
Hitzarmen horrek Herria astekariaren eta Euskaltzaindiaren arteko elkarlana sustatzea du helburu, eta euskararen eta
|
euskal
kulturaren eremuan gauzatuko da.
|
|
|
Premisa hau bizi garen unearenezaugarri nagusietakoa omen da. Testu honek egoera paradoxiko horretan sakontzeadu helburu,
|
euskal
kulturaren eremu zehatz bat oinarri hartuta: bertsolaritza.
|
|
|
Haren ustez, bilkura hartan finkatutako irizpideek ondoriozuzena izango dute emakumeak eremu publikotik atera behar izatearekin. Asmozuzentzailea zuen Kontzilioak eta emakumeen jarduerekin gertatu zen moduan,
|
euskal
kulturaren eremuan eragina izan zuen, bertako ohiturak zuzendu behar zirelauste zuten eta.
|
|
|
Ikusi denez, bertsolaritzaren kasuan fama eta ohorea emakumeei debekatu zaie.Profazadoreak kaletik eta gune publikotik atera eta haien ordez gizonezkoak sartu.Era horretan, batzuentzat debekua izan zena beste batzuentzat espresiobide bihurtuzen,
|
euskal
kulturaren eremu publikoan haien pentsamendu eta diskurtsoa garatzekoaukera bilakatuz.
|
|
2015
|
|
|
eta hizkuntzaren normalizazioarentzat hain garrantzitsu den euskarazko prentsa idatzia, zer? Jaurlaritzak
|
euskal
kulturaren eremua, bai liburugintzarena eta bai hedabide idatziena, bere kasa uzten du. Ez du egiten inongo planteamendurik.
|
|
2016
|
|
|
Teoria horiek koherentzia osoan daude proposatzen dugun ikerketarekin, euskal literaturaren historiak, historiak, izugarrizko pisua baitu idazleengan eta hemen Larzabalengan. Bestalde, teatroa da
|
euskal
kulturaren eremuan historia luzeena duen espazioa.
|
|
|
Jean Louis Davant (Ürrüstoi Larrabil, Zuberoa, 1935) euskaltzain, filologo eta idazleak irabazi du aurtengo Manuel Lekuona saria, urtero Eusko Ikaskuntzak banatzen duena. Epaimahaiak nabarmendu du Davantek euskararen eta
|
euskal
kulturaren eremuan egin duen ahalegin handia, goraipatzekoa dena. Bat egiten du Manuel Lekuonak euskara eta euskal kultura indarberritzeko izan zituen kezkekin, esan dute, eta euskaltzaina belaunaldi oso baten erreferentea bilakatu dela gaineratu.
|
|
2017
|
|
|
Honela, bi erakundeak elkarlanean arituko dira, euskararen eta
|
euskal
kulturaren eremuan dituzten proiektuen gauzatzeko eta Akademiak euskararen alorrean ezarri arauak zabaltzeko. Halaber, Euskaltzaindiak erantzuna emango die Baionako Euskal Museoak eginiko kontsultei, kontsultak euskararen kalitateaz, euskal lexikoaz, gramatikaz, onomastikaz, ortografiaz, erabilera egokiaz eta, oro har, euskararen araugintzako bestelako gaiei buruzkoak direnean.
|
|
2018
|
|
|
8 Balioztatze prozesu zabalarekin aditzera eman nahi dugu
|
euskal
kultur eremuko alderdiek berdin iraganetik berreskuraturiko erreferenteek, horien bertsio modernizatuak eta bertzek— funtzionalitatea lortu zutela euskal komunitatearengan. Hainbat mugarri izan ziren prozesu horretan eragile nagusi; bertzeak bertze, Arantzazuko basilikaren berriztatzeak sorturiko dinamika moderno euskal komunitatearen zati bat erabilgarri ez zen ondarea berreskuratzen hasia zelarik, ondare horren helduleku zen eremuaren erabilgarritasuna ere bulkatu zen.
|
|
|
Hainbat mugarri izan ziren prozesu horretan eragile nagusi; bertzeak bertze, Arantzazuko basilikaren berriztatzeak sorturiko dinamika moderno euskal komunitatearen zati bat erabilgarri ez zen ondarea berreskuratzen hasia zelarik, ondare horren helduleku zen eremuaren erabilgarritasuna ere bulkatu zen. Gisa horretan,
|
euskal
kultur eremuarekiko jarrera aldatzen laguntzen zuten elementuen baliagarritasun bakanduen artean sortu zen elkarreragina: euskal kultura komunitateko kideendako erranahitsu bilakatu bai, baina, gainera, garai berrietarako erabilgarria zela zabaltzen hasi zen.
|
|
|
Horiek horrela, aldaketa euskal kultur ondarearen funtzionalitatea berriztatzearen eskutik gara zitekeen. Bihurtze horren oinarrian, batetik,
|
euskal
kultur eremuan bilduriko isla kolektiboaren baliagarritasuna zegoen: biltzen hasia zen ondareak eskuragarri jar zitzakeen identitate kolektiboaren garapenerako erabilgarri ziratekeen errealitatea eta erreferente andana hurrengo atalean Ahozko Ondare Kulturala (AOK) izanen dugu hizpide.
|
|
|
Baita Benito Lertxundirengandik helduak ere (Biosca, 2009 [2007]: 53). joan zen
|
euskal
kultur eremuarekiko balioztatze orokorra, eta, gainera, osatu egin zen haren eskutiko birformulazio sinbolikoa.
|
|
|
Thompsonen azalpenak euskal komunitatearen eta
|
euskal
kultur eremuaren azterketara moldatzeko, ondoko egokitzapena egin dugu: elkarreragin eremuetan mendeko kokagunean diren komunitateek kapital motak eskuratzeko parada guti dute.
|
|
|
Hau da, bertzeak bertze, euskal literatur eremuaren eguneratzea heldu zen, soilik, estatuaren mugak10 jasaten zituzten argitaletxe, aldizkari, liburu eta ekimenetatik. Horiek izan ziren diktadurapean
|
euskal
kultur eremuak izan zituen kultur erresistentzia gune egituratu aktiboak.
|
|
|
Hala, bada,
|
euskal
kultur eremu lausoan izaniko zentsurari erreparatuko diogu, euskal komunitateak frankismoaren hondarreko hamarkadetan eta Trantsizioan zehar bizituriko egoeratik abiatuta; zentsura izanen da errealitate sinbolikoarekiko korrespondentzian landuko dugun adierazgarria, eta euskal errealitatea, adibide zehatzetarako harrobia.
|
|
2019
|
|
|
Ikuspegi berri batetik begiratzera gonbidatzen gaituzte, eta bertsoa, bertsolaria eta bertsolaritza (zer) direnaren gaineko eztabaida eguneratzen dute. Saiakera hori bereziki goraipatu nahi dut, euskara eta
|
euskal
kulturaren eremuetan praktikak teoria erruz gainditzen duen testuinguruan kokatzen baita. Urgentziaz beteriko unean/ gunean, ausardia behar da teoriaz hitz egiteko.
|
|
2020
|
|
|
Modu honetan abiatu zen Xabier Lete
|
euskal
kulturaren eremuan: antzerkigintzan, batetik, eta artikulu idazle gisa, bestetik, nahiz eta jada poesia ere idazten zuen?.
|
|
2021
|
|
|
Ezaugarri horiekin eta Euskaltzaleak elkarteko zuzendari izanik, ez da harritzekoa Aitzolek ziklo honen gailurra markatuko duten Bertsolari Guduen antolaketaren buruzagitza bere gain hartu izana: " Aitzolen aitzindaritza erabateko honen eragina
|
euskal
kulturaren eremu zabalera hedatu zen, berak kulturari buruzko projektu oso bat eskaintzen bait zuen[...]" (Otaegi, 1983: 18).
|
|
|
Halaber,
|
euskal
kultur eremuaren barruan (dagozkion eragin soziopolitiko eta ekonomikoen indarren mende) koka daitekeen euskal literatura itzuliaren barne eremuak nazioarteko literaturaren espazioaren parte bat hartzen du, euskaraz sortutako literatura nazioartera itzultzen den aldetik eta nazioarteko literatura euskarara itzultzen den aldetik.
|
|
|
Euskaraz jarduteak jartzen gintuen
|
euskal
kulturaren eremuan baina erabiltzen genuen kodea diferentea zen, berria. Oso zaila zen gu" Ez dok amairu" batekin bateratzea, adibidez.
|