|
2001
|
|
|
" Orga abertzale" ote da hori ere?
|
Euskal
kulturaren beste alorretane re ez dira gehiegi nabarmentzen, irakaskuntzan, editorialgintzan, bertsolaritzan, kantagintzan. Ez dakit.
|
|
2008
|
|
|
Bestetik, Iban Arantzabali entzun izan diot areto handiak eta dotoreak beti izan direla kanpoko kulturgileentzako eta gure ekitaldientzako frontoiak edo plazak. Bi areto handi erreferente izateak
|
euskal
kulturari beste dimentsio bat ematen dio, ez kopuruan, baina bai kultura eta kulturgileak ikusteko moduan, eroso eta baliabidez hornituta, alegia.
|
|
2009
|
|
|
Argiara iritsi nintzenerako Guardia Zibila alde egin berria zen gure egoitzatik, Pellorekin izan zen bertan eta material ugari eraman zuten bulegoetatik, tartean nire ordenagailua ere bai.
|
Euskal
kulturaren beste egoitza batzuk ere miatu zituzten, Jakin, Ikastolen Elkartea… Beldurra barreiatu zen euskal kultur esparruetan. Nire baitan ere bai.
|
|
|
Politika propio bat lantzeko arazoak eta arriskuak ikusten ditu Amezagak: kultura nagusiari atxikitzeko etorkinen joera,
|
euskal
kultura beste kultura bat bezala tratatzea, etorkinen errealitate linguistikoa gehiengoa gaztelaniaz mintzo da... Halaber, komunitate politikoa eta kulturala bereizteko beharra defendatu du.
|
|
|
Aurten ere jaien eredu herrikoi, parte hartzaile, euskaldun eta parekideari eutsi dio Algortako hainbat eragile, elkarte eta norbanakok osatzen duten batzordeak. Sardina janak, euskal dantzak, bertsolariak, buruhandi eta erraldoiak, trikitia, herri kirolak eta
|
euskal
kulturaren beste hainbat adierazle, ume eta gazteentzako dozena luze bat ekitaldirekin tartekatuko dira. Bitartean, ez da kirol ekitaldirik faltako:
|
|
2010
|
|
|
Jarraiki dut dantza eskoletan aitzindari heldu arte eta 10 urtez dantzatu dut Barkoxeko taldean. Xantza ukan dut
|
euskal
kultura beste gisaz sentitzeko, ez beti maskaradei edo pastoralei loturik. Uhaitza kultur zentroaren inguruan, altxatü genuen Gaialdia deitu ikusgarria 1986an, zazpi probintzietan eman ginuena.
|
|
2011
|
|
|
Ez dakigu gauza bera esan ote dezakegun pastoralei buruz. Ezta
|
euskal
kulturaren beste gertakari askori buruz ere. Askotan nekez bereiz daitezke jarduera biziak eta bizigarriak eta erabilera instrumental kontzientea.
|
|
|
izen horietan agertzen den euskara zatikatu eta ihartu hori beste nonbaiten osoa eta bizia delako sinesmena, horrela, euskara ez lekuan izaten da beti. Baina horrela ukatzen da errealitatearen zama astuna; ukatzen da, beraz, euskarak, euskal identitateak edo
|
euskal
kulturak beste lekurik ez dutela. Eta noski, leku bizigarri hori zein den irudikatu behar da.
|
|
2012
|
|
|
Apologisten diskurtsoarekin jarraituz, Juan Antonio Mogelen ikuspegiari helduko diogu. Beste apologista batzuek bezala, Mogelek ere euskara eta
|
euskal
kultura beste hizkuntza eta kulturen maila berera igotzeko itzulpengintza ezinbesteko tresna zela ikusten zuen, haren obra ezagunenetako baten izenburu luze baina gardenak argi erakusten duen bezala: Versiones Bascongadas de varias arengas y oraciones selectas de los mejores autores latinos o demostración práctica de la pureza, fecundidad y elocuencia del idioma bascuence contra las preocupaciones de varios escritores extraños y contra algunos bascongados, que sólo tienen una noticia superficial del idioma patrio (1802).
|
|
|
Horrekin batera,
|
euskal
kulturaren beste alde sendo bat da 80ko eta 90ekohamarkadetan, berbarekin aritzen ziren euskal kultur eragileak edota kulturgileakantolatu egin zirela; hau da, euren interesak eta euskal kulturarenak babestekoerakundeak edota elkarteak sortu zituzten (Bertsozale Elkartea, Euskal KantuzaleenElkartea, Euskal Herriko Trikitixa Elkartea, Euskal Idazleen Elkartea, EuskalEditoreen Elkartea, Euskal Herr...
|
|
|
|
Euskal
kulturaren beste ahultasun bat da euskal kulturaren inguruan sortu direnenpresak (argitaletxeak, antzerki ekoizleak, kantariak eta aktoreak ordezkatzendituzten enpresak, zinema ekoizleak...) ahulegiak eta txikiegiak direla kultur politikabat markatzeko eta euskal kultura etorkizunean ere ziurtatzeko. Are gehiago: erakundeak, azpiegiturak edota elkarteak sortu, sortu dira, baina horietarikoaskok baliabide gutxiegi dituzte euskal kulturari benetako zerbitzu bat emateko. ladenak, erakunde publikoen diru-laguntzekiko mendekotasun handiegia dute.
|
|
2013
|
|
|
Hala ere, azkenean musika CD horiek ere banatu nituen.
|
Euskal
kulturaren beste erreferentzia batzuk uzteko ere interesgarritzat jo nuen.
|
|
2014
|
|
|
Hebentik elkartearen barruan kokatzen dugu Gotaine Irabarnen urtero egiten den Xiru festibala. Musika, antzerkia eta dantza diziplinak uztartzen ditu eta
|
euskal
kultura beste kulturekin eta diziplina askotariko arteekin harremanetan jartzeko asmoz antolatzen dute. Tradizioaren erakusleiho bihurtzen ditugun dantza eta kantua baino harago joatearen eredu da Hebentiken lana eta kasu zehatz honetan Xiruren asmoa; bertako sorkuntzek tokiko osagaiak biltzen dituzten moduan, sorkuntza horiek beren baitan duten unibertsaltasuna ere eskaintzea edo azaltzea baitu xede.
|
|
2015
|
|
|
10 Plus posible batzuk honako hauek izan daitezke: tokian tokiko hedabideen (euskara baita nagusi haietan) eta nazio osorakoen arteko elkarlanaren eraginez, albo hizkuntzetan diharduten hedabideek ezin eskain ditzaketen berri eta informazioak eskaintzea, nazioarteari dagokionean herri eta kultura gutxituei aparteko arreta eskaintzea,
|
euskal
kultura besteek baino sakonago eta hobeto lantzea... Erreferentzialtasuna bilatu eta landu beharra dagoela, berba batean.178 Uste berekoa da Andoni Ibarra ere (Askoren artean, 2002:
|
|
2016
|
|
|
26 urtez segitzen duen euskal irratsaioa dute. Alimaleko lana egiten dute, etengabe,
|
euskal
kulturan beste anitzek bezala, pagamendu bakarra barneko satisfazio eta bozkarioa, hitzek harrapa ez dezaketen eta sosak pagatzen ahal ez duen lan eta dedikazioa baita heiena.
|
|
2019
|
|
|
60ko eta bereziki 70eko hamarkadetan
|
euskal
kulturak beste susperraldi handi bat ezagutu zuen. Euskal kutsua zuen guztiarekiko errepresioak eragin oso kaltegarriak zituen, baina gizartean hamaika erantzun egituratu ziren frankismoaren zapalkuntzari aurre egiteko:
|
|
2020
|
|
|
Eta hori generoaren gaineko hausnarketa baten kikua izan da. Generoaren gaineko hausnarketak
|
euskal
kulturaren beste arlo batzuetan bere espazioa lehenago aldarrikatu eta bere kezkak azaleratu baditu ere, antzerkian gai horrek aurton eman ditu modu kolektiboan mahai gainean jartzeko pauso esanguratsuak, nire iritziz.
|
|
|
Horregatik, Euskaraldian kontzientzia osoz eta inguruan eraginez ahobizi edo belarriprest gisa jokatzera animatzen zaituztegu, parte hartzen duzuen entitateetan euskararentzako espazioak sortu eta bultzatzera, zuen etxe eta entitateak Euskaraldiaren banderatxoekin apaintzera, eta abenduaren 4tik aurrera ere Euskaraldiari jarraipena ematera herriz herri eta auzoz auzo. Eta horrekin batera,
|
euskal
kulturari beste bultzada ematera; ekitaldietara joanez, liburuak edo diskak erosiz, hedabideak jarraituz, eta batez ere, gozatuz.
|
|
2021
|
|
|
Bigarren liburu hortan, XIX. mende erditik XX. mendeko azken laurdenera luzatu zuen bere azterketa. Konparatismoaren bidez, Jon Juaristik erakutsi zuen ez dela
|
euskal
kulturan beste nonbait asmatua izan ez denik, hots Foruen aldeko euskal autoreek Walter Scott-en ondotik eta haren itzalean idatzi zutela beren obra, funtsean, kronologiak berak erakusten zuen bezala.
|
|
|
«Askotan, eskoletan euskal kultura Euskara eta Literatura moduko ikasgaietan baino ez da lantzen, dena blaitzen duen zerbait izan beharrean». Maiz, euskal literatura edo
|
euskal
kulturaren beste adierazpide batzuk «euskara maila hobetzeko» baino ez dira lantzen, eta ez berez duten balioagatik, eta ez dago «material didaktiko eta baliabide adostu» nahikorik.
|
|
2023
|
|
|
liburugintza (literatura eta kultura idatzia, formatu jakin batean garaturikoa, liburuan), musikagintza (ahozko kulturako eta arte eszenikoetako jardun bakar hori aztertu da) eta soilik komunikabideen eremuan aztertu dira euskarri eta formatu ugariagoak (irratia, telebista, prentsa idatzia...). Kultura ikerketak egitean ere, eusten zaio askotan Mendebaldeko logika horri, kultura sailkapen horiei, kultura ikuspegi horiei, eta ez da gogoetatzen
|
euskal
kulturaren inguruko beste logika edo premia batzuetatik.
|
|
|
Trantsizio unean gaude Euskal Herriko hezkuntza testuinguru guztietan, eta trantsizioeta aldaketa une horiek abagune ere badira hezkuntza eragileon jardunetik ekiteko moduak birpentsatzeko indargune izan daitekeen hori, neurri batean, beste adin tarte batean ahulgunea dela, eremu infantilizatu modura ikusten dutelako,
|
euskal
kulturaren beste jardunbide batzuetarako sarbiderik izateko aukera ez badute behintzat. Hain zuzen ere, sarbide horiek errazteko irakaskuntza unitatea sortu zuten AHIZE AEK ko kideek, #Damolat izenekoa.
|