|
2018
|
|
|
Uribe, Imanol. Ikuska 13
|
Euskal
kantagintza. Antxon Ezeiza/ Luis Iriondo, 1984.
|
|
|
Aristi, Pako.
|
Euskal
kantagintza berria. Erein, 1985.
|
|
|
Horregatik guztiagatik, uste dut errepaso beharrezkoa dela Gotzon Barandiaranek proposatzen diguna, hari argiz harilkatua dagoela, eta
|
euskal
kantagintza zertan den une honetan ulertzen laguntzeko tresna egokia izan daitekeela.
|
|
|
|
Euskal
kantagintza berria. Pako Aristi.
|
|
|
|
Euskal
kantagintza berria. Erein, 1985
|
|
|
Pako Aristi,
|
Euskal
kantagintza berria. Erein, 1985
|
|
|
Besteak beste Oskorrik, Imanolek, Mikel Markezek, Niko Etxartek, Hertzainak ek, edota Zaramak hautatu zituzten Miranderen poemak kantuak sortzeko. Sexuari kantatzeko lotsor agertu da
|
euskal
kantagintza, Miranderen poemetan oinarritutakoetan salbu.
|
|
|
Munduan arrakastatsu zena euskaraz ematea zela gakoa ulertu eta buru belarri ekin zion Etxaniz apaizak letrak itzultzeari. Ez zituen publiko aurrean kantatu, ez zuen oholtzarik zapaldu, ez zuen diskorik argitaratu, baina gure ustean bera izan zen intelektualki
|
euskal
kantagintza berriaren bidea zabaldu zuena. Euskal kantagintza berriaren aitzindaria Mixel Labegerie izanik ere, kantagintzarekiko eta tradizioarekiko Etxanizek abiarazitako ikuspegi aldaketa funtsezkoa izan zen.
|
|
|
Ez zituen publiko aurrean kantatu, ez zuen oholtzarik zapaldu, ez zuen diskorik argitaratu, baina gure ustean bera izan zen intelektualki euskal kantagintza berriaren bidea zabaldu zuena.
|
Euskal
kantagintza berriaren aitzindaria Mixel Labegerie izanik ere, kantagintzarekiko eta tradizioarekiko Etxanizek abiarazitako ikuspegi aldaketa funtsezkoa izan zen.
|
|
|
|
EUSKAL
KANTAGINTZA BERRIA, BERRIZ ERE
|
|
|
Mixel Labegeriek
|
euskal
kantagintza berria abiarazi eta atoan sortuko dira kantari berriak. Hildako poeten hitzak musikatuz edo bizirik dauden idazleekin elkarlan estuan, euskaldun askoren imajinario kolektiboa etengabe elikatu duten sinboloak sortuko dituzte bata bestearen atzetik.
|
|
|
|
Euskal
kantagintza berriak nazio kontzientzia sortzeko ahalmena erakutsi zuen. Sinboloak sortu zituen eta sinbolo horiek gure imajinario kolektiboa elikatu dute, gogoan iltzatu zaizkigu, gure diskurtso politikoaren oinarria ere izateraino.
|
|
|
1980an, Ruper Ordorikak “Hautsi da anphora” diskoa plazaratu zuen, ia osorik Atxagaren Etiopia liburuko poemekin osatua. Disko horrek aro berri bat ireki zion
|
euskal
kantagintzari, bai estetikoki bai letrei dagokienez, oso lotua potteroek Bilbon bizi zutenari, Juan Carlos Egillorren azalak salatzen duen eran. Euskalduna ontziolako keak belztutako Bilboko zeru hitsa, espainiera nagusi den hirian mundua euskarari ekarri nahia, irudien mozkorraldi bat, marjinatuekiko hurbiltasuna adierazi nahi duen collage erraldoia.
|
|
|
Euskara batua lurralde osora hedatuz joan zen poliki poliki, ikastolei esker batez ere, eta bide ofizialen inolako babesik gabe. Mugimendu horren normalizazio eta zabalkunderako bozgorailurik indartsuenetako bat
|
euskal
kantagintza berria izan zen. Kantagintzak prozesu horretan izan zuen benetako esanahia ulertzeko, kontuan izan behar da euskal hiztunak ez ziren eta kantek ziotena batere ulertzen ez zuten euskal herritar askok eta askok beren berena zen kultur adierazpen bat bezala hartu zutela euskal kantagintza berria.
|
|
|
Mugimendu horren normalizazio eta zabalkunderako bozgorailurik indartsuenetako bat euskal kantagintza berria izan zen. Kantagintzak prozesu horretan izan zuen benetako esanahia ulertzeko, kontuan izan behar da euskal hiztunak ez ziren eta kantek ziotena batere ulertzen ez zuten euskal herritar askok eta askok beren berena zen kultur adierazpen bat bezala hartu zutela
|
euskal
kantagintza berria. Horrek garbi erakusten digu kantagintzatik ondorio komunikatibo eta estetiko berehalako bat hedatzen zela, gauzatzen hasi berria zen proiektu kolektibo horren sinbolo eta erreferente bilakatzeko.
|
|
|
Periferietako musikariak eta idazlea
|
euskal
kantagintzaren zentroan, metakontrakulturan, gipuzkoar bizkaitar zentrismoaren erdigunean.
|
|
|
Euskal Herrian, Estatu espainiarrean, Europan zein Hego Amerikan gaztelaniaz kantatzen segituz gero arrakasta itzela lor zezakeen taldeak, aurrerantzean euskaraz kantatzea erabaki zuen.
|
Euskal
kantagintza berriak euskara batuaren onarpen sozialean izugarrizko garrantzia izan bazuen, ez zen gutxiagorako izan Kortatu-k eginiko hautua. Alberto Irazuk ondo baino hobeto azaltzen du 2017an plazaraturiko Rocka puntua!
|
|
|
|
Euskal
kantagintza barreiatuta dago, ez dago asmo kolektiborik, ez dago adostasunik. Ezinezkoa da epika komun bat sortzea, horretarako asmorik ere ez dago.
|
|
|
Kortatu-ren errautsetatik sortutako Negu Gorriak taldeak ordura arte ibili gabeko lurrak erakutsi zizkion
|
euskal
kantagintzari. Hip hopa euskaraz bizi daitekeela erakutsi zuten, gure rapa bertsolaritza izan daitekeela, tradizioak finean mugimenduan baizik ez duela irauten aldarrikatuz.
|
|
|
Hego Ameriketako kantautoreen (Silvio Rodriguez) eta
|
euskal
kantagintza berriko kantarien arteko katebegietako bat da Mikel Markez, gitarra klasikoa lagun jardun dena beti. Berak sortutako letrak bertsolari eta idazleenekin uztartu ditu diskorik disko.
|
|
|
Mikel Urdangarin dukegu, Mikel Markezekin batera,
|
euskal
kantagintza berria XXI. mendera eguneratzen ahalegintzen ari den beste kantarietako bat. Honek ere bere testu propioak bertsolarien eta idazleen testuekin bildu ditu diskorik disko.
|
|
|
Mixel Labegeriek,
|
euskal
kantagintza modernoaren aita pontekotzat jotzen dugunak, oso garbi aldarrikatu zuen aberria zer den Gazteri berria kantuan, 1970eko hamarkadan Ipar zein Hego Euskal Herriko gazteriaren ereserki bilakatu zen hartan. Ildo berean darrai Manex Pagolak Kanta aberria idaztean.
|
|
|
Josu Zabala, in Pako Aristi,
|
Euskal
kantagintza berria. Erein, 1985
|
|
2019
|
|
|
Pankreas (2013) bertsoz, neurriz eta errimaz dago idatzia osoki; Ez dok hiru: euskal musikaren benetako istorioa (2017) antzezlanean
|
euskal
kantagintzari errepasoa eman zion, eta berrehun kanta baino gehiagoko letren zatiak kateatu zituen bi pertsonaia nagusien arteko elkarrizketan; Ghero (2018) lanean hizkuntza asmatu batean gidoia ulergarri egitea izan du erronka. Egileak urrats bakoitzean zirkuko esaldi ospetsu hura bere egin nahiko balu bezala “are zailago oraindik! ”, erronketan asegaitz.
|
|
2023
|
|
|
|
Euskal
Kantagintza Berriak bidea egina zuen ordurako eta Euskal Herria ez zen aurreko berbera. Mairuelegorretako jaialdia beste fase batean zegoen eta 1976an Gorka Knörr, Urko, Mikel Laboa, Gontzal Mendibil eta Xeberri, Ibai Rekondo eta Artze anaiak ere aritu ziren, bertsolari, trikitilari eta dultzaineroez gain.
|
|
|
[2] Aristi, P. (2020).
|
Euskal
Kantagintza Berria(), Erein, Donostia.
|
|
|
Hemen ere antzeko prozesu bat gertatu zen, ordea, urtetan azpiratua izan zenak plazak hartuko baitzituen gurean, indarrez hartu ere.
|
Euskal
Kantagintza Berria deitu zitzaion musikaren bidez lan horretan aritu zen artista multzoari eta hiru eragin azpimarratu izan dira [2] euskal musika eta kultura gaurkotu zituen mugimendu horri buruz jardutean: kantagintza frantsesa, Hego Amerikako kantagintza berria eta Ipar Amerikako folka.
|
|
|
kantagintza frantsesa, Hego Amerikako kantagintza berria eta Ipar Amerikako folka. Honenbestez, Atahualpa Yupanqui, Violeta Parra, Georges Brassens, Jacques Brel, Bob Dylan eta Joan Baez miran izan zituzten
|
Euskal
Kantagintza Berria sortu zutenek; beraz, izan bazuten kontrakultura estatubatuarraren berri. Dena ez zen atzerriko eraginak egokitzera mugatu, ordea, aurrez euskal kultura biziberritzeko ahaleginetan aritu zirenen ondareak ere izan baitzuen garrantzirik.
|
|
|
Azken batean, ahotan dugun
|
Euskal
Kantagintza Berriaren eta, batez ere, ikurtzat dugun Ez Dok Amairu kolektiboaren itzala luzea da oraindik. Euskaltasun berri bat definitzen lagundu zuten, ekinbide politiko oro oso mugatua zegoen garai batean.
|