|
2002
|
|
|
Lertxundiren obraren aipamen sakonagoa aurrerago egingo badugu ere, azpimarratu egin nahi genuke autorearen berritze etengabea, jada presente dagoena 1970 eta 1973 artean argitaratu zituen hiru lanetan. Bere literatur ibilbidea Hunik arrats artean (1970) ipuin liburuak hasi zuen; liburu hau
|
euskal
ipuin modernoaren hastapena da zenbaitentzat, eta bertan nabarmena da Hego Amerikako errealismo magikoaren eragina (ipuinetako bat Macondon kokatzen da, eta beste batean narratzaile hila bilakatzen da narrazioaren gidari, Rulforen kutsuko estilorik klasikoenean), baita absurdoaren antzerki eta ipuinen eragina ere. Emaitza, azkenik, garaiaren ikuspen fresko eta iradokitzailea da.
|
|
|
1 ik. Mujika Iraola, I., 1991," Ipuingintzaz", Hegats 5, 1991ko abendua, 17; Aldekoa, I., 1993," Mapak eta istorioak" in Aldekoa, I., 1993,
|
Euskal
Ipuinen antologia bat, Alberdania, Irun, 7; Aldekoa, I., 2000," El cuento en euskera", Bitarte 21, 111; Mendiguren Elizegi, X., 1997," Aniztasuna eta Kalitatea" in Torrealdai, J. M., 1997, Euskal Kultura Gaur, Jakin, Arantzazu, 330
|
|
2005
|
|
|
Izen berriez gain, 90eko hamarkadak bestelako berrikuntzak ekarri dizkigu.
|
Euskal
ipuin idazle berriek, lehenengo aldiz, beren mundu literarioak sortzeko euskal literaturako erreferentziak izan dituzte, aurreko hamarkadetan garatutakoak. Ipuin laburrak edo mikrorrelatoak idazteko joera zabaldu da, eta horrek estrategia narratibo berriak erabiltzea eragin du:
|
|
|
Opera prima honetan Mintegik agerian uzten du ipuingintza modernoa ezagutzen duela, batez ere, Europa erdialdeko idazleei dagokiena. Bilduma honetako ipuin batzuek,"" ipuinak esaterako, hamarkada honetako
|
euskal
ipuinen antologiak bete zituzten, ipuin hauen kalitate eta garrantziaren erakusle.
|
|
|
Egoera hau erabat aldatu zen 80ko hamarkadan, euskal literatura osoa garatze prozesu arin batean murgildu zen, baina aurreko urteetakoekin alderatuta ipuingintza izan zen gehien garatu zen generoa. Kopuruak hobetu ez ezik, 80ko hamarkadan
|
euskal
ipuin modernorik onenetakoak ezagutu ere egin dira. Hamarkada horren gailurra Atxagaren Obabakoak narrazio bildumak ezarri zuen.
|
|
|
|
Euskal
ipuin modernoa saio batetik etorri dela esan genezake, batetik ipuingintzaren eredu garaikide nagusiak (Poe, Kafka, Txejov, Quiroga, Borges, J. Cortazar...) bereganatzetik, eta bestetik modernismoaren estetikak lantzetik. Bien uztarduran euskal ipuingintza modernoaren sorrera dugu.
|
|
|
70eko urteetan ikusiko ditugu, beraz,
|
euskal
ipuin modernoaren benetako oinarriak.
|
|
|
Horixe izango da gure xedea. Lan honetan ez dugu herri ipuina jorratuko, ezta ahozko eta idatzizko ipuingintzen arteko aldeez eztabaidatuko ere, are gutxiago, aipatuko dugun arren, ezta izan litekeen
|
euskal
ipuin literario osoaren azterketa egingo ere. Ipuin modernora mugatuko gara, erabat jakitun izanda aurreko bestelako gertaera narratiboetan iragan eta sorrera duena, horratx zaharberrituarena.
|
|
2009
|
|
|
|
Euskal
ipuinen corpusa Europako eta Europaz gainerako tradizioetakoekin bat dator neurri handi baten. Ipuinen gaiak, kontalariaren baldintzak eta helburuak herrialde batetik bestera arean aldatzen badira ere, gizakion eta gizarteen oinarrizko beharrak asetzea dute helburu han eta hemen.
|
|
|
Nor, esaterako, gure Jauna eta San Pedro baino ospetsuagorik? Eta begiratu, inoizko umorerik gatzatuenaz agertzen jakuz gure
|
euskal
ipuinetan: San Pedro ia beti bereren bat egin edo bere bihotz zabal handia erakusten deuskula; eta gure Jauna, ziria sartu eta ostean, San Pedrori irakatsi on bat emon gurarik.
|
|
2015
|
|
|
Ahozko narragintzaren ezaugarri zenbait. Ahozko tradizioko
|
euskal
ipuinak aztertzen zituen, Vladimir Propp teoriko eta kritikoaren azterketen estilokoa, baina ipuinon" azalekogoako egiturak" ikertzen zituena. Zazpi alderdiren arabera aztertu zituen ipuinak:
|
|
2021
|
|
|
Eta ohar bat: Óscar Abenójar, ipuin ikertzaile handia, monografia zabal eta mamitsua prestatzen dabil gaur egun, hainbesteko jakingura eragiten duten
|
euskal
ipuin horien iturriez eta nazioarteko paralelismo guztiz aspaldikoez. Irakurtzeko aukera dugunean, hobeto ulertuko dugu zer filosofia txundigarri dagoen gordeta euren burua ibaietara botatzeko zale diren txerrien baitan.
|