|
2001
|
|
|
Baliteke, hortaz, abiaturik edo abiatzeko zegoen nobelagai bat baino gehiago bururatu gabegelditu izana. Kazetari espainiar zenbaiti bezala,
|
euskal
idazle batzuei ere agortuzaigu, bat batean, usuen erabili dugun iturrietariko bat. Pentsa dezakezuenez, eznago hagitz penaturik.
|
|
2002
|
|
|
Egoera hau, ordea, ez zen bat batean sortu, aurretik sustrai bat bazegoelako gertatu da. Baina, batez ere, gure literatura orain iritsi da literatura unibertsalaren neurrira, ez nuke esango neurri neurrira iritsi denik ere, baina autore batzuk maila horretan dabiltza,
|
euskal
idazle batzuk munduko literatur egile batzuekin erkatu daitezke, eta beste batzuk bultzaka datoz. Euskal literaturaren egoera itxaropentsua da.
|
|
|
Susmoa daukat, dena den, baduela zer ikusirik liburu honen sarreran ziurtzat jo dudan zerbaitekin: idazleak, funtsean, irakurleak direla dioen adagioarekin alegia;
|
euskal
idazle batzuei dagokionez, ziurrenik, baieztapen optimistegia da. Eta Anjel Lertxundik sarri esan duen bezala," irakurle handia izan beharra dago hirugarren mailako idazle izateko ere".
|
|
2003
|
|
|
Luis de Castresanaren Iparragirre" ren Bizitza (1978) eta Gernika" ko beste Arbola (1979); Behórquez en Bolibar (1984).
|
Euskal
idazle batzuen euskerazko lanak zerbait orraztu eta eratu be bai: Aita Basaberen Gogarteak (1963), Bustintza" tar Errose" Mañariko" ren Ipuiñak (1990) eta Xabier Goitiaren Eusko Umeak Atzerrian (1991).
|
|
|
Erderaz dago. Irigaray euskaltzainak beste
|
euskal
idazle batzuen artean gure Abeletxe be aitatzen dau. Aitatu eta txalotu.
|
|
|
Garibairen bide beretik, eta haren tesiak garatuz, beste
|
euskal
idazle batzuk euskararen eta euskaldunen inguruko apologiak idatzi zituzten: Andres Poza bizkaitarrak (De la antigua lengua, 1587), Baltasar Etxabe gipuzkoarrak (Discursos de la antigüedad de la lengua cántabra vascongada, 1607), etab. Baziren euskal foru herrialde bakarrean zentraturiko historia lanak ere, baina elementu tubalista kantabrista berberak sartzen zituztenak, adibidez, Juan Martinez Zaldibiaren Suma de cosas cantábricas y guipuzcoanas (1571).
|
|
2004
|
|
|
Zentzu honetan, Aranarenak badu gaurko tasunik, seriotan galdetzea baita, euskal kasura etorrita, literaturaren garape nak XX. mendeaz geroztik zer nolako eragina izan duen nazio askapenean. Euskal Pizkundeak, Aitzol buru zela, fede itsua ezarri zuen 1936ko gerraurre ko literatur mugimenduan; posfrankismoko azken hamarkada hauetan bide za bala ireki izan zaio literaturari eta bere ugaritasunean lortu da, Madriletik pa sata,
|
euskal
idazle batzuk atzerriko hizkuntza batzuetan ezagutzera ematea ere itzulpenen bidez. Baina zer suposatu du literaturaren loraldi honek aberrigin tzaren gorakadan. Honetaz eztabaida publikorik ez da egin.
|
|
2005
|
|
|
Gurean, Koldo Izagirrez gain, batez ere Potteko idazleei egotzi behar zaie literatura fantastikoa euskal literaturan errotu izana. Euren eklektizismo barruan literatura fantastikoaren eragina nabarmena da idazle hauengan eta euren eragina beste
|
euskal
idazle batzuengana zabaldu da. Literatura fantastikoa, beraz, joera berritzaileekin agertzen da 80ko hamarkadan.
|
|
2007
|
|
|
T (z) ekoA ez dugu euskaldun guztiok erabiltzen. Hartuta
|
euskal
idazle batzuk, hona hemen zeintzuek ez duten erabiltzen t (z) ekoA, behintzat parentesi barruko liburuetan:
|
|
2008
|
|
|
Iparraldetik zetorren zazpi probintzien lurraldetasun diskurtso bateratuak Larramendi eta Hegoaldeko beste
|
euskal
idazle batzuen artean eraginen bat izan bazuen ere, ez dirudi Hego Euskal Herriko elite politikoen artean oihartzun handirik izan zuenik, XIX. mendera arte bederen. Aitzitik euskal herrialde desberdinak biltzen zituen lurraldetasun ideia berri bat azaldu zen, batez ere Araba, Bizkaia eta Gipuzkoara mugatua.
|
|
2009
|
|
|
Etxeparek berak legearen eta justiziaren gogortadak pairatu zituen, beste
|
euskal
idazle batzuen modura. Era berean, legearen eta justiziaren ministroak izan ziren euskal idazleetatik hainbat.
|
|
|
Horrek idazle agoniatsu bihurtzen nau?
|
Euskal
idazle batzuk baino gutxiago, beste batzuk baino gehiago, norberak bere neurrira diseinatzen ditu-eta paranoia linguistikoen dibanetik libratzeko estrategiak. Baina paranoietatik urrutien dagoen euskal idazlea ere neurriz kanpo kezkatzen du euskararen kolesterol tasak.
|
|
2013
|
|
|
Baita Txillar literatoa ere. Zendu berritan, Donostiako Victoria Eugenia antzokiko sotoko aretoan, Donostiako
|
euskal
idazle batzuek haren literatur liburuetatik pasarte hautatu batzuk irakurri zituzten, eta, entzun ahala, atzoko mezu hura hain egunekoa egiten zitzaidan; plazer egin zidan, kontalaria orojakile izanda ere, belaunaldi berri baten lekuko izandako ahots zoli, zuzen eta gordin hura belarrian musika konpasatua bezala sentitzeak.
|
|
2015
|
|
|
Praka ezaugarritzen duen beste alderdi nagusia nafar erdal idazleen lehorreratzea dugu, zenbakian kolaboratu baitzuten Pablo Antoñanak, Ramon Irigoyenek eta Miguel Sánchez Ostizek, Nafarroako eta are Espainiako literaturako izen garrantzitsuenak ziren Antoñana edo bilakatuko ziren idazleak Sánchez Ostiz. Egiazki, ordura arteko kolaboratzaile gehien bildu zituen zenbakia genuen, aipatutakoez landa Bilboko bi erdal idazlek, José Luis Merinok eta Javier Aguirre Gandariasek parte hartu baitzuten beste
|
euskal
idazle batzuekin batera Jon Kortazar, Andolin Eguzkitza, Joanes Urkixo. Pott Tropikala kenduta, Potteko zenbaki luzeena ere izan zen, 36 orrialderekin.
|
|
|
1967ko abuztuaren 25ean euskaltzain urgazle izendatu zuen Euskaltzaindiak eta 1975eko urtarrilaren 1ean, berriz, euskaltzain oso. René Lafonen ordez hautatu zuten eta sarrera hitzaldia 1975eko irailaren 28an egin zuen, Aiherran,. Aiherar
|
euskal
idazle batzuen goresmenez, gaiari buruz.
|
|
2016
|
|
|
Eta, bestalde, generoa ez dela ikusten, kazetari batzuek hala sinesten jarraitzen duten arren? nobelarako aurreko pauso soil gisa, eta
|
euskal
idazle batzuek. Karlos Linazasororengan eta Eider Rodriguezengan ari naiz pentsatzen batez ere, baina baita Patxi Iturregirengan edo Xabier Etxaniz Rojorengan ere, apustu irmoa egin dutela ipuinaren alde, literatur karrera bat genero laburrean oinarritu daitekeen seinale.
|
|
|
Gutun hau, Diario de San Sebastián egunkarian agertu zen 1882ko apirilaren 22an, euskal kulturaren pizkundearen seinale bat eskainiz. Eta seinale bat baino gehiago, frogatzen baitu maila goreneko idazleek harremanak zituztela garai bereko
|
euskal
idazle batzuekin. Oroitu behar da F. Mistral literatura munduko sari handienak jasotakoa zela, Nobel literatura saria alegia.
|
|
|
Leku batetik bestera ibiltze hori gerraurreko
|
euskal
idazle batzuen esperientziekin lotzen du Garaidik, hala nola, Lizardiren. Bultzi leihotik, olerkiko pertsonaiarekin edota Etxepare medikuaren txangoekin,. Berebilez?
|
|
2018
|
|
|
Ikerketa esparru honen baitan aztertzekoak dira, nola itzultzaileen eta editoreen jokaerak eta estrategiak hala zentsoreenak; nolabait, zentsura prozesuan parte hartzen duten eragileen jokamoldeen argazkia egitea da ikerketa esparru honetako egiteko nagusia. Lehenago aipatu dugu, esaterako, zer nolako estrategiak zerabiltzaten
|
euskal
idazle batzuek zentsura aparatuaren egiturarekin lotuta: Gipuzkoako delegazioa saihestuta Madrila jotzen zuten zuzenean.
|
|
2019
|
|
|
Bernardo Atxagaren adibidea izan zuen Galarragak makulu: . Nazioarteko panoraman oihartzuna izatera iritsi diren
|
euskal
idazle batzuek hitz egin dute euskal gatazkaz beren lanetan, eta gainera modu ausart eta arriskatuan egin ere?, Atxagak kasu,, gezurtatuz, besteak beste, Patria liburua ospetsuaren idazle Fernando Aramburuk esan zuena?. Alegia, Atxagak modu metaforikoan ukitu zuela ETAren gaia, sufrimendua eta odola izendatu gabe.
|
|
2022
|
|
|
Aurten, Espainia herrialde gonbidatua izanda,
|
euskal
idazle batzuk gonbidatuta egon dira jadanik eta euskal editoreek erabaki dute hori baino gehiago ez jorratzea egileen presentzia. Horrela izan ez balitz, jaialditxo bat egingo genukeen hemen bertan.
|