|
2002
|
|
|
Zenbait tokitan izan daiteke kezka, Gasteiz batean etorkinek euskaraz edo erdaraz ikasten duten ez da kezkagarria. Gasteiz moduko lekuetan, garrantzitsuena euskal komunitatea sortzea da;
|
euskal
hiztunen kopuru esanguratsua badago, baina neurri handi batean sakabanatuta. Araba moduko toki batean ezin da euskarazko zerbitzuen aldarrikapenean hasi euskal hiztunen komunitatea sortu baino lehen.
|
|
|
Hots, Nafarroako agintariek uste dute lehen hezkuntzan euskararen ereduen hazkundeak etorkizunean eragingo duen hiztunen potentzialak nabarrismo eta espainolismoari aurre egingo diola, eta horregatik indartzen dute euskararen kontrakoja rrera bortitza lehen hezkuntzaren matrikulazio garaietan. Etorkizunean, ordea,
|
euskal
hiztunen kopuruak orduan egongo den gobernua ren eta unibertsitateen hizkuntz eta kultur estrategiak aldatzera behartuko ditu, beti ere, euskara eta euskal kulturaren onerako.
|
|
|
Baina 2002ko euskal unibertsitarioak hiru hizkuntzetan ikasgaiak lantzeko eta ikasteko gauza izan behar du. Euskal Herriko Unibertsitatean %21ek baino ez du euskaraz ikasgairen bat egiten eta, uste dudanez,
|
euskal
hiztunen kopurua goragokoa da. Euskal unibertsitatearenlehen helburua kopuru hori %50era igotzea litzateke, Euskal Herriko Unibertsitatea euskal unibertsitatearen ildoanbidera tzeko.
|
|
2004
|
|
|
Zuzen dabil iritzi horretan Eneko Bidegain, euskararen adierazkortasuna hobetzeko egin duen lanean ohartu den legez: . Gure kasuan anitz murriztu dira (esaerak, esapideak),
|
euskal
hiztunen kopurua murriztuz joan den heinean. Hor dago diglosiaren egoera, azken hamarkada honetan gero eta gehiago espainolera eta frantsesera jotzen baitugu esaerak adierazteko.
|
|
|
Telebista lokalaren izaera defizitarioa k, komunikabidea irekita mantendu ahal izateko etengabe kapital hedapenak egitera behartzen baitu, euskarak zabalkunde txikiagoa edukitzea eragiten du. Nahiz eta
|
euskal
hiztunen kopurua gero eta handiagoa izan, azken batean ikus entzule kopurua txikia da eta ordu tarte horietako publizitate kopurua ere txikiagoa da, eta, ondorioz, oso zaila bihurtzen da euskarazko edukiak progr amatzeari ekonomikoki eustea. Nire ustez horixe da, gaur egun, telebista lokalen programazioetan euskararen presentzia areagotzea eragozten duen zailtasunik handiena.
|
|
|
Hau da, arrazoia ekonomikoa baino ez da. Herri txikiagoen kasura itzultzen bagara, non
|
euskal
hiztunen kopurua askoz ere handiagoa den, edo udalak euskarazko programazioa diruz laguntzen duen, euskararen presentziahandiagoa da.
|
|
2007
|
|
|
Palacio eta Gonzalez, Raul eta Sergio. Hauek ere eszentrikoak dira,
|
euskal
hiztunen kopurua ehuneko zortzi den herrian, euskaraz ikasi dute" poliki poliki, bizitza gozatzeko". Duela hogeiren bat urterarte Durangaldetik eta azoketara etortzen zirenak" los vascos" ziren karrantzarrentzat.
|
|
|
Behintzat Bizkaia eta Iparraldearen kasuan. Esan nahi baitut, industrialguneen hiri handietan oraindik gainditu gabeko arazo gehiegi ditugula batetik eta biztanleez hustutzen ari den Iparraldean euskal hiztunen heriotzak galerara daramala
|
euskal
hiztunen kopurua galgarik gabe.
|
|
2008
|
|
|
15). Era berean, garrantzitsua da kontuan hartzea euskaldun sentitzen direnen artean dagoela
|
euskal
hiztunen kopuru handiena, eta pertsona horiek direla nortasun kulturala eta hizkuntza gehien lotzen dituztenak.
|
|
2009
|
|
|
Logikoki, antzeko lanpostuetan hizkuntz eskakizuna berdina izango da Administrazio Publikoetan, baina derrigorrezko data errealitate soziolinguistikoa kontuan hartuz galdatuko da, eta hori Administrazio bakoitzaren lurralde eremuari dagokion derrigortasun indizetik aterako da; aipatu indizea kalkulatzeko
|
euskal
hiztunen kopurua eta elebidun hartzaileen erdia gehitzen dira.
|
|
|
Hizkuntzak duen oinarrizko eta ezinbesteko elementura etorriz, hona hemen azken hamarkadan donostiar
|
euskal
hiztunen kopuruak izan duen bilakaera:
|
|
|
Crystal ek gazteen apetei dagokienez nabarmendutako gabezien ondoan esan behar da, nolanahi ere, gaur egun euskarak Interneten duen presentzia orokorra askoz altuagoa dela
|
euskal
hiztunen kopuruak munduko biztanleen artean duen pisuaren arabera legokiokeena baino. Diogunaren lekuko, aski da Wikipediara begiratzea.
|
|
|
Kontuan hartzen badugu
|
euskal
hiztunen kopuruaren hazkundea euskaltegiei eta bereziki hezkuntza sistemari zor diegula eta, euskal hiztun berri guztiak zorionez elebidunak izaki bi hizkuntza (bederen) erabiltzen dituztela, horrexegatik bakarrik ere normala da ezagutza eta erabilera neurri bertsuan ez haztea, euskara ikasteak ez baitu esan nahi handik aurrera euskaraz baino ez dela jardungo euskaldun berria....
|
|
|
Esate baterako, munduan ezagutzen diren lege babes gorenetakoa du euskarak Euskal Autonomia Erkidegoan, biztanlerik gehien duen euskararen lurraldean?, apalagoa Nafarroan, eta herri aginteen konpromisoa eta bultzada oso sendoa izan du Euskadin azken hogeita bost urteotan. Halaber, azken bizpahiru mendeetako atzerakadari langa jarri eta gorantz doa, etengabe gainera,
|
euskal
hiztunen kopurua.
|
|
|
Garai hartako
|
euskal
hiztunen kopurua, hau da arbasoen edota oroipenen hizkuntza erabiltzen zutenen kopurua, biztanleria osoaren %22 [19] zen.
|
|
2010
|
|
|
Goenagak dio bertara etortzen denak ikasi nahi duen esaldia aukeratu, entzun eta webgunean bertan grabatzeko aukera izango duela,
|
euskal
hiztunen kopurua biderkatuz. Sakelako telefono, bideokamera... edozerekin graba daiteke.
|
|
|
Biharko argazkia beharrezkoa dugu. Egoera zaila bada ere,
|
euskal
hiztunen kopurua Nafarroan gora egiten ari dela erantsi du. Baina, hazkunde horretan ez du laguntzarik eman gobernuak, euskaldunon lanari esker baizik.
|
|
2013
|
|
|
Laburpena. azken 40 urteetako
|
euskal
hiztun kopurua asko hazi da, batez ere, hiztun berrien, euskaldunberrien taldearen hazkundeari esker. Ikerketa honetan, euskal hiztun berritzat euskara familia transmisioa ez den beste modu batean ikasi dutenak jo dira.
|
|
|
Aurreikus daitekeen bezala, euskal hiztun portzentaje baxuko eremu geografikoetan, sarri, euskaraz hitz egiteko aukera gutxi dago, batez ere, hiztuna euskal sare sozial bateko kide ez bada. Gasteizen, esate baterako, nahiz eta
|
euskal
hiztun kopurua populazioaren %22, 4 izan (Eustat 2013), euskararen presentzia baxua da. GA A partaideak honela deskribatzen du egoera:
|
|
|
1973an, Pedro Irizarren galdetegiko emaitzak agertu ziren. Aipatutako galdetegian, Euskal Herriko
|
euskal
hiztun kopurua zehazten ahalegindu zen eta Barrundiako emaitza hutsaren hurrengo izan zen. Guztira, 3 euskal hiztun zenbatu zituen, eta seguruenera, kanpotik Barrundiara joandakoak izango ziren (Knörr, 1998).
|
|
2015
|
|
|
–Arabatik ikusita, esango nuke arriskutsua izan daitekeela beste leku batzuetarako hartu diren neurriak Araban indarrean jartzea itsu itsuan. (...) Gasteiz moduko lekuetan, garrantzitsuena euskal komunitatea sortzea da;
|
euskal
hiztunen kopuru esanguratsua badago, baina neurri handi batean sakabanatuta. Araba moduko toki batean ezin da euskarazko zerbitzuen aldarrikapenean hasi euskal hiztunen komunitatea sortu baino lehen.
|
|
2016
|
|
|
" egungo baldintza soziolinguistikoekin euskararen erabilerak goia jo du(..). Ez dago hobekuntza tarterik
|
euskal
hiztunen kopuruak nabarmenki gora egiten ez badu eta, aldi berean, hiztun berri horiei euskarazko harremanetan txertatzeko aukerarik eskaintzen ez bazaie. Hau da, erabilerak ezin dezake gora egin elebidunen masa soziala eta euskararen erabilera ahalbidetzen duten sare zein guneen kopurua handitzen ez badira."
|
|
|
Bestetik, gune erdaldunagoak: «Hor gertatzen ari denak funtzio hedakorra du; izan ere, inguru horietan baitago etorkizuneko
|
euskal
hiztunen kopuru potentzial handiena. Horietan bizi da Euskal Herriko biztanleen gehiengoa».
|
|
|
«ahulezia ikaragarria» ikusten du. Biztanleria,
|
euskal
hiztunen kopurua eta boto abertzalearen pisua aintzat hartuta, «kezkagarritzat» jo du egoera.
|
|
|
Hiriek ere garrantzia estrategikoa dutela ezin da ukatu. Hiriek beraien baitan biltzen dituzte
|
euskal
hiztun kopuru handienak eta horrek hizkuntzaren etorkizunerako aintzat hartu beharreko espazio bilakatzen ditu ezinbestean. Hiriek, ordea, ez dute txikiagoak diren zonaldeen hiztun komunitateetako harreman eta errealitaterik partekatzen.
|
|
|
2006an, Ipar Euskal Herrian egituratzen hasi zen politika publikoa. Halarik ere,
|
euskal
hiztunen kopurua eta euskararen erabilera ttipitzen ari dira; argi dago, beraz, orain arte eginikoa ez dela nahikoa. Beraz, etorkizunean egin beharrekoa da garrantzitsua, eta horri erreparatuko dio azaroaren 19an antolatuko den Jagon Jardunaldiak.
|
|
|
Frantziako Estatuko lurraldeetako hizkuntzen egoera kezkagarria da, ez baita egiten lege, diru eta langile egokiz hornituriko hizkuntza politika publiko eraginkorrik.Euskararen Erakunde Publikoaren sortzearekin batera, hizkuntza politika publikoa 2006an egituratzen hasi zen Ipar Euskal Herri mailan, herri mugimenduaren lana osatuz. Bizkitartean, orain arte euskararen salbatzeko bideratu baliabideak eta neurriak ahulegi izan dira; ondorioz,
|
euskal
hiztunen kopurua eta euskararen erabilera gero eta apalagoak dira, inkesta soziolinguistikoek agerian eman dituzten datuen arabera.Egoera larri hau iraulezina ez bada ere, baitezpadakoa da hizkuntza politika berri eta ausarta gaurdanik egiten hastea eta, orobat, transmisioan, erabileran, motibazioan eta corpusean positiboki eragitea, edozein hizkuntza osoki berreskuratzeko prozesuak ezinbestekoak... Hortaz, Euskaltzaindiari eta Euskal Konfederazioari iruditzen zaie garai ezin egokiagoa dela hizkuntza politika berri hori garatzen hasteko.Erakunde publiko bakoitzak ardurak bere gain hartu baditu ere, Euskal Elkargoak euskara indarberritzeko hizkuntza politika horren bultzatzaile nagusia izan du, euskararen eremuan lanean ari diren elkarte eta erakundeekin elkarlanean.
|
|
|
euskararen erabilerak goia jo omen du. Ez omen dago hobekuntza tarterik
|
euskal
hiztunen kopuruak nabarmenki gora egiten ez badu eta, aldi berean, hiztun berri horiei euskarazko harremanetan txertatzeko aukerarik eskaintzen ez bazaie.Kaleratu diren Zizurkilgo datuak ere irakurri ditut. Herritarren %80 euskalduna edo ia euskalduna omen.
|
|
2017
|
|
|
Halere, erabileraren esparruan aurrerapausoen abiadura motelagoa izan da. identitate eta integrazio arrazoiek eragindakoak. kontzientzia linguistikoa edota politikoari erantzunez sortutakoak ere antzematen dira, nahiz eta ez diren ohikoenak. kanpoko motibazioen artean, balio instrumentalekoak dira nagusi: seme alabei laguntzeko, lanpostuak lortu edo mantentzeko, eta balio integratzaile modura deskriba daitekeen gizartearen presioarengatik sortutakoak, batik bat. dena den, euskararen egoera aztertzen duten ikerketei erreparatuz gero, (Siadeco, 1978, 1979, 1991; eusko Jaurlaritza, 1989, 1995, 1999, 2002; aztiker, 2002, in garcia, 2004),
|
euskal
hiztunen kopuruaren gorakada eta euskararen aldeko motibazioa nabariak badira ere, horrek ez du erabilera ziurtatu.
|
|
|
Euskararen alde euskal elkarteek aspaldidanik egiten zuten lana kontuan hartuz, 2006an hizkuntza politika publikoa egituratzen hasi zen Ipar Euskal Herrian eta geroztik Euskararen Erakunde Publikoak politika hori eramaten du. Halarik ere, aitzinamendu batzuk izan badira ere, inkesta soziolinguistikoek
|
euskal
hiztunen kopurua eta euskararen erabilera ttipitzen segitzen ari direla erakusten dute.
|
|
|
Euskaltzaindia guziz ados da Euskal Autonomia Erkidegoan, Nafarroan eta Ipar Euskal Herrian euskararen osagarria ez dela batere bera adierazten duen diagnostikoarekin. Azken hamarkadetan eramana izan den hizkuntza politikari esker, eta triunfalismoan erori gabe, Euskal Autonomia Erkidegoan
|
euskal
hiztunen kopurua emendatu dela azpimarratu behar da. Ipar Euskal Herrian berriz, tai gabe apaltzen da euskara, eta premiazko neurriak baitezpadakoak dauzka hizkuntzaren heriotzaren lekuko ez baldin badugu izan nahi.
|
|
|
Euskararen Erakunde Publikoaren sortzearekin batera, hizkuntza politika publikoa 2006an egituratzen hasi zen Ipar Euskal Herri mailan, herri mugimenduaren lana osatuz. Bizkitartean, orain arte euskararen salbatzeko bideratu baliabideak eta neurriak ahulegi izan dira; ondorioz,
|
euskal
hiztunen kopurua eta euskararen erabilera gero eta apalagoak dira, inkesta soziolinguistikoek agerian eman dituzten datuen arabera.
|
|
|
Garai hartan zegoen euskalkien aniztasunaren aurrean, Euskaltzaindiak erabaki zuen euskara batua beharrezkoa zela gure hizkuntzaren berreskurapenerako eta biziraupenerako, leku guztietako euskaldunok elkarri ondo ulertzeko hizkuntza eredu bat izateko. Beraz, hizkera desberdinetako hiztunen arteko ulergarritasuna bermatzea izan da kode estandarraren xede nagusia,
|
euskal
hiztunen kopurua handitzeko eta gure hizkuntza komunitatea trinkotzeko. Eta euskara batuaren gauzatzeak ekarri zuen, gainera, euskal hizkuntzaren barruan dauden kode desberdinen banaketa funtzionala (Zuazo, 2000; Euskaltzaindia, 2004).
|
|
|
Inkesta soziolinguistikoaren emaitzak ausnartu behar ditugu oraino luzaz, beste inork ez ditu eginen gure ordez. Erakusten duen %20, 5
|
euskal
hiztunen kopuruaren parean eman behar da Unescok hizkuntza baten salbatzeko gutxienekotzat jotzen duen %35 kopurua. Euskalgintzak bulta bat honetan errana du behar direla araberako ahalbideak ezarri Iparraldeko herritarren %35a euskaraz hitz egiteko gai izan dadin 2050ean.
|
|
2018
|
|
|
Beste zenbait erronka ere baditu euskarak, beste plano batean:
|
euskal
hiztunen kopurua gehitzea, erabilera areagotzea, eta klabea dena da euskara lehen hizkuntza dutenak eguneroko mintza jardunean horri eustea gaztelaniarekiko subordinaziorik gabe, esan nahi dut, eta halakoak pixkanaka gehitzea, euskaldun berriak ez euskaldun herrentzat hartzea hau da, dakiten euskara konplexurik eta izurik gabe erabil dezaten, guraso euskaldun berriek etxean euskaraz transmititzea... Gaztelaniaren eraginik gabeko euskara ez da posible.
|
|
|
Hizkuntzaren prestigioa ere ekarri du, nonahi eta zernahitarako baliagarri baita. Bestalde, ez dugu atzendu behar euskarari bizi indarra eman nahi badiogu,
|
euskal
hiztunen kopurua handitzea ezinbestekoa dela, eta, hori erdiesteko, indarra irakaskuntzan eta helduen euskalduntzean jarri behar dugu; hortaz, batua nahitaezkoa dugu.
|
|
2021
|
|
|
8 1976ko gaztelaniazko bertsiorako, Ciden hitzaurreaz gainera, Sarasolak beste hitzaurre bat gehitu zion 1971ko lanari. Hitzaurre horretan hizpide ditu izenburuak eta autoreak izendatzeko baliatutako moldeak," Euskal Herria" kontzeptu geografikoari buruzko azalpenak,
|
euskal
hiztun kopuruen araberako zonen sailkapena, dialektoei buruzko argibideak, literatur ekoizpenari, idazleen profilei zein euskal irakurleei buruzko datuak, Euskara Batuaren historiari buruzko jakingarriak eta hizkuntza molde hori darabilten obren eta idazleen joerak. Datu horietako asko (besteak beste, itzulpenen zenbatekoa) Sarasolak hitzaurrean bertan zehazten duenez, 1975eko Euskal literatura numerotan lanetik ekarriak dira. legitimazio bide da:
|
|
|
Euskarazko komunikabideen kasuan erabiltzaile potentzialen unibertsoa euskaldunek osatzen dutenez, unibertso hori erdal hedabideena baino askoz txikiagoa da eta ondorioz, euskal hedabideek nekez lortuko dute haien erabiltzaileengandik erdal hedabideek lor dezaketen adinako diru sarrerarik. Eta noski, Iruñeko udala UPNren eskuetan egon denean, bere hizkuntza politika ez da inoiz zuzendu
|
euskal
hiztun kopurua handitzera. Aitzitik, maiz hiztunek euskaraz bizitzeko duten eskubidea eragoztera zuzendu dute haien politika eta horrek zuzen zuzenean eragiten die euskal komunikabideei.
|
|
|
Barruan gaudenez ez dugu nabaritzen, baina behera egin du sormen literarioaren mailak, literatura kritikaren mailak, literatura analisiaren mailak, literatura produkzioaren mailak eta, Jaurlaritzaren inkestek diotenez, azkenean sistemaren desintegrazioak bere lehen emaitza terrorifikoa eman du:
|
euskal
hiztunen kopurua gorantz doan arren, euskal irakurleen kopurua beherantz joaten hasi da.
|
|
|
Gurpil moduan ulertu behar dugu neurri batean ezagutza, horrek elikatzen baitu atxikimendua eta erabilera (Olasagarre, Ramos eta Vilches, 2019).
|
Euskal
hiztunen kopuruak gora egiten badu ere, erabileraren datuak bestelakoak dira Eusko Jaurlaritzaren Enpleguko eta Gizarte Politikarako Sailaren arabera:
|
|
|
Jatorriari dagokionez,% 90 Euskal Autonomia Erkidegoan jaio da,% 7 Nafarroan, eta gainerako% 3a beste nonbait. Erdiak inguru,% 49,4,
|
euskal
hiztun kopurua% 50 tartekoa den gune soziolinguistikotik datoz;% 31,3 euskal hiztun kopurua% 20 tartekoa den gunetik;% 16,3 euskal hiztun kopurua% 80tik gorakoa den gunetik, eta gainerako% 2,8a euskal hiztunak% 20 baino gutxiago diren gunetik. Etxean jasotako lehen hizkuntzari dagokionez,% 46,4k euskara du lehen hizkuntza,% 28,5ek gaztelania eta% 24k euskara eta gaztelania.
|
|
|
Jatorriari dagokionez,% 90 Euskal Autonomia Erkidegoan jaio da,% 7 Nafarroan, eta gainerako% 3a beste nonbait. Erdiak inguru,% 49,4, euskal hiztun kopurua% 50 tartekoa den gune soziolinguistikotik datoz;% 31,3
|
euskal
hiztun kopurua% 20 tartekoa den gunetik;% 16,3 euskal hiztun kopurua% 80tik gorakoa den gunetik, eta gainerako% 2,8a euskal hiztunak% 20 baino gutxiago diren gunetik. Etxean jasotako lehen hizkuntzari dagokionez,% 46,4k euskara du lehen hizkuntza,% 28,5ek gaztelania eta% 24k euskara eta gaztelania.
|
|
|
Jatorriari dagokionez,% 90 Euskal Autonomia Erkidegoan jaio da,% 7 Nafarroan, eta gainerako% 3a beste nonbait. Erdiak inguru,% 49,4, euskal hiztun kopurua% 50 tartekoa den gune soziolinguistikotik datoz;% 31,3 euskal hiztun kopurua% 20 tartekoa den gunetik;% 16,3
|
euskal
hiztun kopurua% 80tik gorakoa den gunetik, eta gainerako% 2,8a euskal hiztunak% 20 baino gutxiago diren gunetik. Etxean jasotako lehen hizkuntzari dagokionez,% 46,4k euskara du lehen hizkuntza,% 28,5ek gaztelania eta% 24k euskara eta gaztelania.
|
|
2022
|
|
|
Aldeak alde, esan behar da korrelazio handia dagoela hizkuntza gaitasuna eta hizkuntza erabileraren artean; alegia,
|
euskal
hiztun kopuru handiena dagoen eremuetan jaso ohi da kale erabilerarik altuena, eta alderantziz (Altuna 2002; 2018).
|
|
|
Kontu jakina da erabilera, batez ere,
|
euskal
hiztun kopuruarekin eta hizkuntza ohiturekin dagoela lotuta. Hiztunak behar dira elkarrizketak euskaraz izan daitezen, baina azpimarratu behar da euskaldunen proportzioa (edo ezagutza indizea) eta euskararen kaleko erabilera indizea ez direla zuzenean alderagarriak, errealitate desberdinen berri ematen dutelako.
|
|
|
Arras interesgarria egiten zait irrati elebiduna izatea, bi ezaugarri zehatzengatik: alde batetik, Baiona aldean
|
euskal
hiztunen kopurua ez denez sobera handia, euskal mundura hurbildu nahi duen orori ateak zabaltzen dizkiolako; bestetik, Hegoaldeko euskaldun kolonialistoi euskal munduaren ikuspegi aberatsagoa eskaintzeko parada delako. Arreta ematen dit nolako zilborzentristak garen hegoaldekook, espainolaren erabilera zein puntutaraino dugun barneratua, naturalizatua, ez garela gauza antzemateko gaztelaniak Hego Euskal Herriko hiztunon errealitatea nola baldintzatzen duen.
|
|
|
" Ia duela 20 urtekoen parekoak dira, nahiz eta urte horietan guztietan ezagutza handitu egin den". Aldi berean, gogorarazi dute Altsasu dela" ibarrean
|
euskal
hiztun kopuru handiena duen herria. Aurreko neurketako datuek erakusten dute euskara gehiagotan erabiltzeko gai direla altsasuarrak.
|
|
2023
|
|
|
Ildoa markatu du Euskal Konfederazioak: 2050erako
|
euskal
hiztunen kopurua gutxienez %30era iristea ahalbidetuko duen hizkuntza proiektu bat behar da. Hori da erakundeei eskatzen zaiena.
|
|
|
Baina ez ditugu gauzak alde, eta liburuak eta diskoak ez daude modan. Gure errealitateak arras desberdinak dira;
|
euskal
hiztunen kopurua, egoera politikoa… ez dira berdinak Ziburun, Hernanin edo hemen. Badago neke bat, baina baita ilusio bat ere, eta elkartuta indar gehiago lortzen dugu.
|