|
2009
|
|
|
|
Euskal
hiztun herriak, ordea, biziko bada, iraultza behar du, inoiz baino zailagoa den zerbait, baina aldi berean inoiz baino premiazkoagoa, aldaketa sakona, gure zibilizazioaren sustraietarainokoa, orotarikoa. Euskal herria biziko bada, hein handi batean, botere ekonomikoa, politikoa eta kulturala berreskuratu behar du, bestela ezin baitu bere burua erregulatu, bere ibilbidearen nolabaiteko kontrola izan, bere burua babestu eta defendatu, eta, beraz, ezin baitu kemenik gabe aurrera egin.
|
|
|
Joseba Arregiri kasu. Eusko Jaurlaritzak XXI. menderako hizkuntza politikaren oinarriak zehazteko prozesuan, txosten baten egilea izan da.10 Jeltzale ohiak txostenean gogorarazten digu gizartea berez gatazkatsua dela, eta
|
euskal
hiztun herriaren arazoa hortxe dagoela. Hizkuntza arazoek dimentsio politikoa nabarmena dute.
|
|
|
|
Euskal
hiztun herriaren arazoak, ekonomikoa, politikoa eta kulturala denez, konponbide integrala behar du, esparru ekonomikoan, politikoan eta kulturalean.
|
|
|
|
Euskal
hiztun herriak ez du berea den adierazpide politikorik. Alderdi nazionalistak edo abertzaleak ez dira, berez, euskaldunen alderdirik, politikan ari diren euskaldun gehienak horietan biltzen badira ere.11 Eta adierazpide hori behar du hiztun herriak trinkotze prozesua bideratzeko.
|
|
|
Beste aukera teoriko bi datozkit burua: bata, oraingo alderdiren bat —edo bi— euskal alderdi bihurtzea, horretarako barne funtzionamendua eta agerpen publikoak ia erabat euskaldunduta; bestea,
|
euskal
hiztun herriaren alderdi bat sortzea.
|
|
|
|
Euskal
hiztun herriak ez du berea den adierazpide politikorik.
|
|
|
Horren guztiaren ondorioz esango nuke aurreiritziak alde batera utzi eta ausardia handiagoz beste diskurtso bat eraiki behar dela euskal intelligentsiaren laguntzarekin, erkidegoari eutsi eta sendotzea ahalbidetuko duten baloreak,
|
euskal
hiztun herriak iraungo badu behintzat. Gizabanakoaren askatasuna eta erkidegoarena beti egongo dira kontrajarrita, askatasuna eta sozialismoa dauden bezala, baina elkarrekin ere egon daitezke, eta daude.15 Tentsio batzuk sortuko dira, noski, eta orekak aurkitu, baina komunitatearen aldeko orekak hain justu.
|
|
|
Zein oreka nahi dugu talde desberdinen artean? Ez da ordua zehazten hasteko
|
euskal
hiztun herriaren hegemonia sozialerako beharrezkoak diren espazio sozialak eta fisikoak, non, nola eta zertan izan behar diren?
|
|
|
|
Euskal
hiztun herriaren arazoak, ekonomikoa, politikoa eta kulturala denez, konponbide integrala behar du, esparru ekonomikoan, politikoan eta kulturalean. Sustrai sakonak eta hedatuak ditu, ez dago gaurko eraikuntza sozio-ekonomiko eta sozio-politikoak astindu gabe euskarak irauterik.
|
|
|
Hizkuntza gatazkan talka egiten dute batzuen eta besteen interesak, herritar guztiek ezin dituzte eskubide berak izan, edo maila berekoak; batzuen interesak eta eskubideak besteen interesen kontra daude, eta batzuk besteen mendekoak dira.
|
Euskal
hiztun herriaren arazoaren alderdi nagusia, erabakigarriena, botere arazoa da.
|
|
|
|
Euskal
hiztun herriak bere tokia, alegia, botera galtzen joan da historian barna, maila guztietan galdu ere, nahiz ekonomikoan, nahiz politikoan, hala kulturan nola hizkuntzan, edo diskurtsoa eraikitzeko ahalmenean. Eta horra hor non agertzen diren demokratikoki eskubide gehiago eta interes babestuagoak dituzten erdal komunitateak, egituratuagoak, antolatuagoak, indartsuagoak, handiagoak.
|
|
|
Funtsean botere arazo bat dago
|
euskal
hiztun herriaren azpian, agintaritzak bere dimentsio anizkunean heldu nahi ez dion gatazka bat, aitzitik, saihestu eta ezkutatu nahi duena. Euskarazko kultur produktu erakargarriak ekoiztea omen da euskarak irauteko eta suspertzeko estrategiaren zutabe nagusia.
|
|
|
Gogora ekar dezagun, esate baterako, Guggenheim en kultur hiria, rockaren nazioarteko jaialdiak eta automobil lasterketen eszenatokia. Bilboko Udalak eta Bizkaiko Foru aldundiak horretan diru mordoa inbertitzen dute, baina ia ez du ezertxo ere egiten hirian bizi diren euskaldun barreiatuak elkartu eta
|
euskal
hiztun herria trinkotze aldera. Kontrakoa, kanpotik ahalik eta jende gehien ekarri nahi dute bertoko herri erdalduna mundu zabalean ezagutu dadin.
|
|
|
Une txar batean heltzen ari da kultura global kontsumista hori Euskal Herrira.
|
Euskal
hiztun herria, mende askotan ahultzen eta desegituratzen ibili ondoren, oso murriztuta, sakabanatuta eta indarge dago, eta dagoeneko ia ez da bere kultur bilakaera autoerregulatzeko gai. Hala, masa kulturaEz dirudi epe laburrean ez ertainean mundu osoko kultura uniformatu daitekeenik, eta agian ezinezkoa da kultura guztiak berdinak izatea, zeren eta, heltzen zaizkigun mezuak globalak badira ere, hartzaileen pertzepziobaldintzak desberdinak izaten baitira eta, beraz, mezu berek inguru desberdinetan emaitza edo kultur produktu antzekoak baina diferenteak ematen baitituzte.
|
|
|
|
Euskal
hiztun herriak babesa aurkitu du Euskal Herriko zenbait eskualde eta herritan, haietan oraindik euskal komunitatea eratuta dago eta. Eremu horiei euskal hizkuntza komunitatearen" birika" deituko diegu (Zalbide, 2004).
|
|
|
Tamalez, ez daude inolaz ere arrisku bizi batetik libre, AHT, hirigintza sakabanatu eta merkataritza azaleren mehatxupean baizik. Hurrengo atalean aztertuko dugu globalizazioren politikak nola ari diren
|
euskal
hiztun herria etorkizunik gabe uzten, Euskal Herriko erakundeen lankidetza, laguntasun eta ekimenen bidez.
|
|
|
Hala, herri euskaldunak hiriaren luzapen bihurtzen ari dira; batzuetan, baita asteburuko aisia leku ere. Euskal komunitatean errotu gabeko hiritarrak txertatzen ari dira, eta,
|
euskal
hiztun herriak haiek integratzeko aukerarik ez duenez, mehatxatu egiten dituzte bertakoen harreman sareak.
|
|
|
Euskal komunitatean errotu gabeko hiritarrak txertatzen ari dira, eta,
|
euskal
hiztun herriak haiek integratzeko aukerarik ez duenez, mehatxatu egiten dituzte bertakoen harremansareak.
|
|
|
Ildo beretik jarraituz gero, metropoli kontzentrazioak barneeta kanpo migrazio handiak eragiten jarraituko du, azken urteetakoen antzekoak. Orain oso zaila dena zailagoa izango da, alegia, barruko eta kanpoko etorkinak
|
euskal
hiztun herrian integratzea, nortasun bat bereganatu eta guztiak talde partaidetza bera sentituz. Baikor pentsatzearren, identitatea erreferentzia sistema dinamikotzat jotzen badugu ere, aurreikuspena ez da askoz samurragoa izango.
|
|
|
|
Euskal
hiztun herriak justu kontrakoa behar du: tokiko eta eskualdeko sare sozio-ekonomikoak, bertako lantegiak, herri eta auzoetako dendak, nekazaritza, merkataritza, tokiko aisia, azokak... sustatuko dituzten politikak, boterea deskontzentratzea, autonomia eta autoerregulaziorako gaitasuna berreskuratzea.
|
|
|
|
Euskal
hiztun herriak justu kontrakoa behar du: tokiko eta eskualdeko sare sozio-ekonomikoak, bertako lantegiak, herri eta auzoetako dendak, nekazaritza, merkataritza, tokiko aisia, azokak... sustatuko dituzten politikak, boterea deskontzentratzea, autonomia eta autoerregulaziorako gaitasuna berreskuratzea. mendu demografikoak, mestizajea etab.) hizkuntza horien hedapena bultzatzen du.
|
|
|
Kezka justifikatuta dago. Baliteke
|
euskal
hiztun herriak ez izatea olde horri eusteko behar besteko autoerregulazio ahalmena, labur esanda, beharrezko boterea. Begi bistan dagoenez, kultur produktu berriak herrien bizimodua ordezten ari dira, eta, horrela, euskal komunitatea irensten.
|
|
2010
|
|
|
Euskarari indartsuago eutsi zion Gipuzkoak. XX. mendeak aurrera egin ahala bera bilakatu zen EAEn, gero eta nabarmenago,
|
euskal
hiztun herri osoaren muingune23 Berak gorde zuen euskaldun portzentajerik altuena; euskaldun horien kontzentrazio espazial biziena ere bai.
|
|
2011
|
|
|
Gizarte sare guztietan dago, dentsitate eta eduki (ekonomikoa, politikoa, kulturala, erlijiosoa, linguistikoa...) desberdinak dituela.
|
Euskal
hiztun herria, herri gutxiagotu guztien antzera, botereaz desjabetutako herri bat da. Gizartearen erretikulu ahulenen eta meheen gainean dago egituratuta.
|
|
|
Are gehiago, botere linguistikoa berez arrazionalizatzailea denez, sistema koherenteak maite ditu, eta munduko desberdintasun oro gorrotatu. Kapitalismoak, indar produktiboak eta merkantzia fluxuak arrazionalizatzeko ahalegin aurreratu bat denez,
|
euskal
hiztun herria desagertzeko arriskuaren aurrean jarri du.
|
|
|
|
Euskal
hiztun herria, herri gutxiagotu guztien antzera, botereaz desjabetutako herri bat da.
|
|
|
Euskaldunak normalizazioaren ardatza ez direnean, neurriek ez dute idatzizko testugintzaren alorra gainditzen, eta itzulpenarekiko erabateko menpetasunez, ekoizpen sasi elebidun batera heltzen da. Itzulpena normalizazioaren aurkari bihurtuta,
|
euskal
hiztun herriak ez du aurrera egiten. Esan gabe doa, euskaldunen gunea zenbat eta indartsuago, orduan eta gehiago egiten duela egoerak hobera.
|
|
|
Prestakuntza erabilera errealetik eta
|
euskal
hiztun herritik abiatu behar da, euskaldun berria euskal gizarteko —eta lantegiko— kide bihurtuko bada. Beraz, euskaldun gai berriak ikasketa prozesuan bertan izan behar du tokia euskaldunen sarean, edo gutxienez gune euskaldun baten inguruan.
|
|
|
Euskaltzaleek argi eduki behar lukete, lankidetzak garrantzia izanagatik ere, euskaldunek eurek, lehiatuz, jorratu dutela bere normalizazioaren bidea. Globalizazioaren fase oligopolikoan,
|
euskal
hiztun herriari aukera bakarra geratzen zaio: uholde berdintzaileari buru egin eta herrien biziraupena ziurtatzen duen beste zibilizazio baterantz hurbiltzen joatea da.
|
|
|
Ondoko ideiak operatiboak izan daitezke
|
euskal
hiztun herriak botere linguistikoa berreskuratzeko bidean:
|
|
|
Ondorio orokor gisa, esango dut, nire iritziz, euskara planen gaineko sinestea alboratu behar genukeela, eta euskara planak ardatz ez dituen pentsamendu lerro berri batera hasiera eman. Orain arteko xalotasuna gaindituta,
|
euskal
hiztun herriak hainbat arlotan bere burua kudeatzera jo behar luke, nahiz maila sozio-politikoan, euskal nazio bilakatzeko, maila soziokulturalean, hiztun herri normala izateko, maila sozio-ekonomikoan, herri bezala euskarriak eskuratzeko. Horrela, gomutan hartu behar genuke, funtsean, boterearen arazoa dugula aurrean, eta halatan, ez dela nahikoa agintariak alde edukitzea, baina, orobat, kontra egotea ere ez dela eragozpena, boterea izari anitzekoa, ubikuoa, eraikitzailea eta aldi berean menderatzailea delako, batzuetan, baita bortitza ere.❚
|
|
2016
|
|
|
Asko dago hor eztabaidatzeko eta fintzeko. Bere aje eta moztade guztiekin ere badu ahalmenik, gure ustez, XXI. mende hasierako
|
euskal
hiztun herriaren osasuneta ahuldade egoerari neurria hartzeko eta, batez ere," kasuak eta kasuak" ditugula onartuz kasu batzuen eta besteen bereizgarriak termino soziolinguistiko operatiboetan planteatzeko.
|
|
2018
|
|
|
Kontua da euskal hiztun herria, nolabaiteko erkidegoa denez, erretikula ahulenetan egituratuta dagoela, bai dentsitatearen aldetik bai botere moten aldetik.
|
Euskal
hiztun herria, herri gutxiagotu guztien antzera, botereaz desjabetutako herri bat da.
|
|
|
Eztabaida politikoa ere bada, noski. Horiek horrela, modaren kontra,
|
euskal
hiztun herriak euskal nazio bilakatu eta izaera horrekin jokatu du, gutxiengo gisa, anitza, aldakorra eta gero eta abstraktuagoa den mundu batean. Euskal herria ez da oraindik behar beste identifikatu euskal nazioarekin, ez du behar beste kontzientzia politikorik.
|
|
|
Ingeles? Euskalduna izateko
|
euskal
hiztun herriko kide izan behar da. Hizkuntza ezagut daiteke erabili gabe?
|
|
|
Zorrotzagoak izan nahian, euskaldun kontzeptua
|
euskal
hiztun herriko kide esangurara mugatzen badugu komeriak edukiko genituzke hiztun herri hori ere zedarritzeko, zehaztu genuke maila soziopolitiko, sozioekonomiko, soziokulturalean balizko herri hori zer den, zer mami duen. Arazo horretaz ohartarazi nahi izan nuen" Etxean nagusi artikuluan" (Berria) eta, berriki," Euskalgintzatik euskal gizartegintzara" artikuluan.
|
|
|
Hala da; alferrik dihardugu euskal herria materialki zer den kontuan hartzen ez badugu.
|
Euskal
hiztun herria maila horietan ezer ez bada, ezin izango da biziberritu, suspertu, eta halatan, plan guztiak lasto fits izango dira, hutsaren hurrengoa.
|
|
|
Denok ezin gaitezke hiztun herri baten periferiko, norbaitek izan du guneko kide. Zeren, berez, zer eskaini ahal dio balizko
|
euskal
hiztun herri aizun horrek herritarrari. Euskalduntasuna kultur izariz gabeturik badago, izari sozialik ez badu, orduan, zer du?
|
|
|
Zerbait argi daukat hamaika zalantzen artean: gizartearen norabidean aldaketa sakonak gertatu behar dira
|
euskal
hiztun herriak bere burua aurrera aterako badu, orain arteko norabidea aldatu gabe, lehengo bidetik gabiltzalarik, hodeiertzean dakusagun tokira helduko baikara, Hadesen erresumara.
|
|
|
Amaginarrebak esaten zuenez, Koru ta altari alda batera ezin leike (korua eta aldarea ezin daitezke aldi berean izan), baina geuk bietan nahi dugu aldi berean egon. Barkatu berriro nire burua aipatzen badut, baina artikulu batean espekulatu nuen
|
euskal
hiztun herriak izan lezakeen balizko irtenbide bati buruz, zientzia fikziotik hurbil, baina golkoan darabilgunak ez zidan ematen beste aukerarik: " Bigarren globalizazioa:
|
|
|
Orobat, sarritan entzuten dugu ardatza euskarazko (kultur) ekoizpen erakarriak sortzea dela; hori ere zerbait magikoa da, zeren, zerk egiten du produktu bat erakargarri? Gaurko gizartearen balioetan, nekez izango da
|
euskal
hiztun herriari loturiko zerbait, eta oso erraz EEBBetako auzo zikin, satsu, kirastu, lizuntsu eta erdi hondatu bateko gaizkile beltz batek sortutako ia edozer. Esan gabe doa ezen txalogarriak direla euskal ekoizpen onak sortzeko ahaleginak, behar ditugu eta, noski, eta halaber, nire mirespena merezi dute euskara lan munduan sustatzeko ekimenek ere.
|
|
|
Horregatik, oso ohikoa da gobernu bateko lehendakariak, politika errepresibo gogorrak ezarri arren, inolako gaitasunik ez izatea munduko finantza botereen aurrean; edo ospitale bateko gerente arraro batek, zintzoki eta gogotik euskaldunen alde egin nahi badu ere, benetan gutxi egin ahal izatea. Kontua da
|
euskal
hiztun herria, nolabaiteko erkidegoa denez, erretikula ahulenetan egituratuta dagoela, bai dentsitatearen aldetik bai botere moten aldetik. Euskal hiztun herria, herri gutxiagotu guztien antzera, botereaz desjabetutako herri bat da.
|
|
2019
|
|
|
XIX. mendetik aurrera zabalduz joandako, eta egungo egunean ia erabat buruturiko, mintzaldaketa biziaren ondorio da euskal mintza esparru gotorraren zatikatze hori: ...lotune nagusiak eta administrazio gune operatiboak erdaldundu ziren lehenik ordura arte arnasgune izandako eskualde zabaletan37, eta bazter fenomeno bihurtuz joan ziren horregatik, perspektiba geoterritorialetik ere, arnasguneak. eguneroko bizimodu arruntean" erabat edo nagusiki" euskaraz egite horrek ez du esan nahi, inondik inora, euskal hiztun elkartearen espazio geoterritorial osoa(
|
euskal
hiztun herria, horren araberako euskal herria) bitan banatzen denik: batetik arnasguneak, bestetik arnasgune ez diren auzoak, herriak eta eskualdeak.
|
|
|
Xede helburu nagusiak esfera publiko formal idatzi landuan ezarri ditugu maiz: hizkuntzaren eredu bateratua eskuratzea; etxetik euskaldun den belaunaldi berria eskolan (edota euskaltegian) alfabetatuz noranahiko euskaldun trebe landu jakitun bihurtzea, ama hizkuntzaz erdaldun den gehiengo zabala eskola sistemaren eta komunikabideen laguntzaz euskalduntzea eta
|
euskal
hiztun herriari, horrela, hain beharrezkoa duen sostengu demolinguistikoa
|
|
2020
|
|
|
Euskal herria ez da, dakigun heinean, termino soziolinguistiko huts izan:
|
euskal
hiztun herriaren proiekzio geolinguistikoa adierazi du maiz, batetik, eta jatortasunzantzuz hornituriko osagai etnokulturalak izan ditu bidelagun, sorburu edo emari.
|
|
2022
|
|
|
Gaindegiaren sorrerako urteetan, Euskal Herria garapen jasangarriko unitatea zela genioen, besteak beste,
|
euskal
hiztun herriaren territorioa izateaz gain, bete betean konplitzen zituelako Europako Batasunak ‘garapen’ iraunkorreko lurralde orok bete behar lituzkeen ezaugarriak.1 Bistan da euroeskualde hori Poitiers Tutera Enkarterri hirukian urtu nahi izan dutela. Erregai fosilen agortzea ikusten dugun honetan, ordea," hemen" hori euskal bizikidetza eremutik gero eta hurbilago ageri zaigu energia sorkuntza eta erabilerari dagokionez.
|