|
2000
|
|
|
Gure asmoa da
|
euskal
hiztunak ez daitezela hainbeste gelditu hizkuntzaren alde normatiboarekin: gauza denak bere tokian esan behar dira, eta kontuz!
|
|
2005
|
|
|
2 Etxe Eskolek eta Ikastolek, biek ere, euskara bizirauteko lan egiten zuten. EtxeEskoletan «ama hizkuntzan euskara izango da, eta euskalkiei eutsiko diete»; Ikastoletan «euskara batua irakasten da, eta horrela, hizkuntzaren biziraupenaren alde lan egitearekin batera,
|
euskal
hiztunak ez diren tokietan hizkuntzaberreskuratuko dute».
|
|
2009
|
|
|
Bi alaben aita, futbola eta txirrindularitza gogoko dituela eta argazkilarien aurrean agertzea gehiegi gustatzen ez zaiola esaten zuten. Jeltzaleen hautagaia
|
euskal
hiztuna ez zela ere esan zuten medio batzuek.
|
|
|
Hala ere, egon nintzen asteazkenean haiei begira ETBtik. Nire uste apaletan,
|
euskal
hiztunak ez zuen merezi euskal kanalak mailako diskurtsoekin tapatuta izaterik: animalia komunikatzaileak ezkutuan zeudela zirudien.
|
|
|
Aipaturikoa ez ezik Unescoren bederatzi eremuen argitan erabakigarria da, halaber, hiztunek hizkuntzarekiko duten jarrera eta atxikimendua. Horretan ere aldeak daude euskararen hiru lurraldeen artean, batez ere
|
euskal
hiztun ez diren herritarrei dagokienez. Baina horretan ere, Unescoren atlasaren eta ikerketa soziolinguistikoen emaitzen arabera behinik behin, lantua jotzeko baino motibo gehiago daude euskararen egoerak oro har hobera egin duela esateko.
|
|
|
Baina kantagintzak prozesu horretan izan zuen benetako esanahia ulertzeko, kontuan izan behar da
|
euskal
hiztunak ez ziren eta kantek ziotena batere ulertzen ez zuten euskal herritar askok eta askok beren berena zen kultur adierazpen bat bezala hartu zutela euskal kantagintza berria. Horrek garbi erakusten digu kantagintzatik ondorio komunikatibo eta estetiko berehalako bat hedatzen zela, gauzatzen hasi berria zen proiektu kolektibo horren sinbolo eta erreferente bilakatzeko.
|
|
2011
|
|
|
Hori guztia, euskaraz, nahiz eta, Carrerek gaineratu duenez,
|
euskal
hiztunak ez direnak ere erakarri nahiko lituzke Kanaldudek, frantsesak euskarara gerturatzeko bidea izan baitaiteke hau. Azken finean, Iparraldeko tradizioaren, kirolaren, kulturaren, egunerokoaren, ekonomiaren, jendartearen… errealitatearen berri izan nahi duenarentzat, telebista eta webgune aproposa da Kanaldude.
|
|
2012
|
|
|
Ez da asko gelditzen esateko.
|
Euskal
hiztun ez den %50 hori nola erakarri gurera. Ez dakit sistemak eman duen eman beharrekoa, euskaltegiak trinkotasun handia [asteko ordu askoko ikastaroak] eskaini du urte askoan.
|
|
|
PNV bozkatzen duten eta euskaraz mintzo diren edo euskal kontzientzia duten jendeek beti izanen dute gure aldeko zerbait. Baina euskal nazio kontzientziarik ez dutenen artean,
|
euskal
hiztunaz ez direnetan batez ere, isolamendu hori oso posible ikusten dut: espainol kontzientziak gero eta gehiago eragingo die, espainol huts izate aldera.
|
|
2013
|
|
|
Ikerketaren ikuspegitik interesgarria da jakitea zer arrazoi izan dezakeen euskaraz hitz egiten duen pertsona batek
|
euskal
hiztuna ez dela esateko edo hautemateko. Lehenago egindako azalpen ildoari jarraiki, pentsa daiteke euskaldun adiera legitimotasunarekin lotuta dagoela.
|
|
2014
|
|
|
" Oro har, herri euskaltzalea da gurea, baina
|
euskal
hiztunak ez gara hainbeste", baieztatu du garestarrak. Horregatik orain arte ez da tailerretarako talde euskaldunik eratu.
|
|
|
Frantziar errepublikan frantsesa ez den beste hizkuntzak erabiltzea eta jakitea ez da bultzatzen ez baitute uste inolako garrantzirik dutenik. Ondorioz, Frantziako
|
euskal
hiztunek ez dute inolako eskubiderik estatuaren aldetik.
|
|
2015
|
|
|
|
Euskal
hiztunek ez diote euskaraz mintzatzeko ohiturari iskin egin, ingurua aldatu egin zaie eta egokitu egin behar izan dute, ezin bestean, hori besterik ez(!).
|
|
|
Familietan euskara ez den beste hizkuntzen presentzia handitzen ari da, kalean, sare sozialetan gazteleraren edo frantsesaren erabilera orain gutxi arte agertzen ez zen harremanetan agertzen da.
|
Euskal
hiztunek ez diote euskaraz mintzatzeko ohiturari iskin egin, ingurua aldatu egin zaie eta egokitu egin behar izan dute, ezin bestean, hori besterik ez(!).
|
|
|
Baina, adibidez, ulermenaren kontua bada modu bat euskaldunok euskaraz gehiago egin dezagun.
|
Euskal
hiztunak ez izan arren, hizkuntza ulertzen dutenak euskarara batzen baditugu, euskaldunok askoz ere leku gehiagotan egingo genuke euskaraz eta euskarak izango luke ikusgarritasun handiagoa. Epe laburrean, emaitza batzuk ikus ditzakegu; epe luzera begira, zientziatik eta akademiatik aprobetxa ditzakegu hainbat elementu, lagunduko digutenak ondo kudeatzen gai hau.Gipuzkoari aitzindaritza hartzea dagokio euskararen gaian. Euskararen erdigune geografikoan dago Gipuzkoa eta horrek ematen dio abantaila.
|
|
2016
|
|
|
Modu partekatuan hartutako ‘erabaki kolektiboa’ren indarra eta euskal hiztunaren ‘eskubideak’ ere agertzen dira argudio garrantzitsu gisa hiru herritan. Beste zentzu batean, defentsarenean baino gehiago eskaintzaren zentzuan,
|
euskal
hiztun ez den horri ‘lagunduz ahalmentzea’ ‘arreta pertsonalizatua’ eskaintzea eta ‘aldebiko elkarrizketak’ sustatzea erabili dira argudioetan. Agertzen diren beste batzuk, berriz, ‘aukera berdintasuna’ri, ‘gehitzearen balioa’ri edota ‘errespetua’ri egiten diete erreferentzia.
|
|
|
Eta zehatz dio egileak: "
|
euskal
hiztuna ez da euskaraz dakien edonor, euskaraz egiten duena baizik". Horra, bada, hasieratik argituta:
|
|
|
Honako definizio operatiboa, eta horri dagokion terminologia, darabilgu txosten honetan:
|
euskal
hiztuna ez da euskaraz dakien edonor, euskaraz egiten duena baizik.
|
|
|
Honako definizio operatiboa, eta horri dagokion terminologia, darabilgu txosten honetan:
|
euskal
hiztuna ez da euskaraz dakien edonor, euskaraz egiten duena baizik6 Euskaraz asko, erdizka, gutxi edo oso gutxi egin dezake euskal hiztun horrek. Goren graduko hiztunak euskaraz egiten du, erabat7 edo ia huts hutsik, eguna joan eta eguna etorri8 Beheren gradukoak, aitzitik, oso gutxi egiten du euskaraz:
|
|
|
Abendoaren 2tik 6ra ospatuko da aurten euskal kulturaren hitzordu nagusia" DA!" lelo nagusiarekin. " Gazteei, nagusiei, haurrei, euskaldun berriei, zaharrei,
|
euskal
hiztunak ez direnei ere etortzeko eta Azoka bizitzeko eskatu nahi diegu", diote Gerediga elkarteko antolatzaileek. Iparraldeari leku berezia eskainiko dio azokak:
|
|
|
Ildo horretatik, Azokaren 51 edizio honetan transmititu gura duten ideia azaldu du Mujikak: " Gazteei, nagusiei, haurrei, euskaldun berriei, zaharrei, eta
|
euskal
hiztunak ez direnei ere etortzeko eta Azoka bizitzeko eskatu nahi diegu".
|
|
2017
|
|
|
labur esan, erabilera ez da bermatzen soil soilik gaitasun linguistikoa lantzen:
|
euskal
hiztunek ez dute beti euskaraz egiten, ez dute beti euskaraz egiterik; eta askorentzat euskalduna ez da hizkuntza kategoria hutsa, ez da erabilera edo ohitura linguistikoen deskripzioa. alderantziz izan behar duela pentsatzen dute beste askok: euskalduna denak euskaraz egingo du. beharra du, araua halakoa da, beraz egin egingo du. baina behar hau ez da linguistikoa, identitarioa da. eta behar identitaorietatik hizkuntza praktiken erregistroetara:
|
|
|
Alde batetik, Espainiako Estatu osoan Nafarroa delako kontratazio zerrenda publikoak hizkuntzen arabera banatzen dituen komunitate bakarra; eta, bestetik, euskaldunei bakarrik eragiten dien banaketa delako: zerrenda berean doaz, adibidez, ingeles titulua duten irakasleak eta ingelesa ez dakitenak, baina
|
euskal
hiztunekin ez da gauza bera gertatzen. Hortaz, zerrenda bakarraren auzia ezin da bazterrean gelditu.2017ko deialdirako prest egon daitekeela uste duzu. Ez dakit.
|
|
|
Ordudanik, Iparraldeak estrategia honi heldu dio: mugak ahalik eta porotsuen egin ditu, jatorri edo hizkuntzarengatik euskal komunitatera loturik ez dauden ahalik eta pertsona gehien batzeko(
|
euskal
hiztunak ez diren pertsonak). Estatu frantsesa nazionalismo zibiko eta hiritarrarekin lotu izan da beti, baina praktika sakonki baztertzaileak eraman ditu aurrera; adibidez, Gutun Europarra sinatzeko orduan, hizkuntza gutxituak errefusatu zituen.
|
|
|
Maila bikoitzean dira antzu, gure ustez: batetik,
|
euskal
hiztunak ez du behar adinako gaitasun komunikatiborik bereganatzen euskararen transmisioa formala eta akademikoa delako, adibidez, ereduan; eta, bestetik, euskaldun berri gehienen eta euskaldun zahar askoren hizkuntza leialtasunak huts egiten duelako nazio identitatearen kontzientziarik gabe139.
|
|
|
Hizkuntza honen ezaugarri parametrikoek, ordea, nekez uzten dute flexioari dagozkion funtzio kategoria funtzional horiek elkarrengandik eroso bereizten, eta ondorioz nekez zatika daitezke egun gramatika unibertsala deritzon horren itzalpean zabalki onartuak dauden kategorietan. Euskara hizkuntza erabiltzen dugunok barneratua daukagu, jakina, morfofonetika korapilatsu hori, baina deskripzioek, bere horretan, ezer gutxi balio dute, maila abstraktuan
|
euskal
hiztuna ez den aditu bati parametroak azaltzeko unean.
|
|
2018
|
|
|
Mugimendu horren normalizazio eta zabalkunderako bozgorailurik indartsuenetako bat euskal kantagintza berria izan zen. Kantagintzak prozesu horretan izan zuen benetako esanahia ulertzeko, kontuan izan behar da
|
euskal
hiztunak ez ziren eta kantek ziotena batere ulertzen ez zuten euskal herritar askok eta askok beren berena zen kultur adierazpen bat bezala hartu zutela euskal kantagintza berria. Horrek garbi erakusten digu kantagintzatik ondorio komunikatibo eta estetiko berehalako bat hedatzen zela, gauzatzen hasi berria zen proiektu kolektibo horren sinbolo eta erreferente bilakatzeko.
|
|
2019
|
|
|
–Bestea z ari garenean ere, euskararekiko duten jarreraren arabera, beste ezberdinak bereiztenditugu. Izan ere, euskara mespretxatu duen beste rik badela jakinik ere,
|
euskal
hiztun ez direnbaina euskararen aldeko jarrera duen beste rik bada. Aurtengo edizioko leloa ildo horretatik doa, bat zuk hitz jokoak, beste?
|
|
2021
|
|
|
Haur
|
euskal
hiztunak ez sakabanatzeak, haur erdaldunak abandonatu egin behar ditugula esan nahi du?
|
|
|
Eta zirkulazioan jartzen ditu egoeraren alderdi onak goraipatuko dituzten bozeramaileak, hiperboleak erabiliz gure egoeraren miseriak mozorro positiboz jantziko dituztenak: «gaur adinako auto gobernurik ez dugu inoiz izan», «gaur adina
|
euskal
hiztun ez da egon», «gaur adina...» eta erantsi nahi dituzuen aspektuak.
|
|
|
Tamalez, helburu hori lortzeko zailtasun asko aurkitzen ditugu gure herrietan. Izan ere, eremu erdaldunduetan bizi diren 2 eta 14 urte bitarteko haur
|
euskal
hiztunek ez dute erraz izaten euskaraz egitea parkean, kalean edota eskolan.
|
|
|
Gune erdaldunetan ezinbestekoa da, beraz, eskolan, ikasgelan, haur
|
euskal
hiztunak ez bereiztea. Inongo biziberritze prozesutan ez baita hizkuntza bat zabaltzen dauden hiztun apurrak hizkuntza hegemonikoaren erabiltzaileen artean nahasita.
|
|
|
Atxaga irakurtzen nuen.
|
Euskal
hiztuna ez izatea ez zen oztopo euskal kulturaz gozatzeko eta bere komunitatearen parte sentitzeko. Azken batean, entzuten genuen musika gehiena ingelesez kantatua zen eta hura ere ez genuen ulertzen.
|
|
|
Hizkuntza eskubidea, giza eskubidea da, norberaren identitateari dagokion heinean eta nazio arteko aitortza eta onarpena merezi duen hizkuntza europarrena den euskarak abiapuntu bezala hori eduki behar du. Jakina Jose Manuel Odriozolak defendatzen duen ondorioa egiazkoa dela; baina galegoek eta katalanek, falantes eta parlants aipatu dituzten bitartean, gurean
|
euskal
hiztunak ez dira aitatuak izan. Eta hortxe eta horietan dago edozein hizkuntza aldarrikapenaren arrazoia.
|
|
2022
|
|
|
Argi dago testuak
|
euskal
hiztunengana ez ezik, erdaldunen kolektiboari ere zuzentzen zaizkiola8 Nolabait, euskararen ezagutza bultzatuz, edo modu horretara, kolektibo hori euskal mundura hurbil dadin dei eginez.
|
|
|
Bestetik, eta testuetan erabiltzen den hizkuntzari erreparatuta –K01 eta K02 daude, eta K03, aldiz, gaztelaniaz, esan liteke euskararen ezagutza bultzatzen dela testuen bidez. Hau da, ezagutza eta erabileraren binomio horretan, testuek ez dute berariaz, ez bata eta ezta bestea ere bilatzen. Baina hizkuntzari erreparatuta, argi dago testuak
|
euskal
hiztunengana ez ezik, erdaldunen kolektiboari ere zuzentzen zaizkiola8 Nolabait, euskararen ezagutza bultzatuz, edo modu horretara, kolektibo hori euskal mundura hurbil dadin dei eginez.
|