|
2003
|
|
|
Sinergiak bildu behar dira helburu horretarantz. Unibertsitateetan" gauzak behar bezala eta
|
euskal
hiztunen eskubideen alde bideratzen ez badira, euskara hizkuntza nagusia izango lukeen campus edo unibertsitate gunearen ideia ez litzateke baztertu beharko88". Kontrako iritzirik ere entzun da, batzuek ghettoa ikusten dute hor, beste batzuek unibertsitate kalitaterik eza, beste batzuek espainolismoa.
|
|
2008
|
|
|
Euskararen eta
|
euskal
hiztunon eskubideen zapalkuntzari aurre egin behar diegu, hizkuntza eskubideen urraketak salatu eta eskubideen defentsa egin behar dugu, baina era berean berreuskalduntze dinamikak garatzea ezinbestekoa zaigu. Herriz herri eta auzoz auzo, egungo errealitatean oinarritutako egitasmoak eraman behar ditugu aurrera auzolanean, guztion parte hartze eta konpromisoarekin.
|
|
2009
|
|
|
• Langileen erabileran eragiteko berrikuntza proiektua: Berrikuntzaren aroan murgildurik gauden honetan, euskararen erabilera eremu sozio-ekonomikoan sustatzeko eta
|
euskal
hiztunen eskubideak bermatzeko bide berri bati ekin nahi izan zioten proiektu honekin Ahize AEK hizkuntza aholkularitzak eta Elgoibarko Makina Erremintaren Institutuak (IMH), Euskal Herriko Unibertsitateko Gizarte Psikologia eta Giza Portaera Zientzien Metodologia Sailaren laguntzarekin. Horretarako, euskarazko produktuak sustatzeko Merkatu ikerketa proiektua garatu genuen 2008 eta 2009 urteetan, eta makina erreminta sektoreko eragileen segmentazioa egin genuen, balio eta gizarte portaeren arabera.
|
|
|
Berrikuntzaren aroan murgildurik gauden honetan, euskararen erabilera eremu sozioekonomikoan sustatzeko eta
|
euskal
hiztunen eskubideak bermatzeko bide berri bati ekin nahi izan zioten proiektu honekin.
|
|
2010
|
|
|
Eta azkenik, egin beharrak (euskaldunok geure eskubideak bermatuak izateko, administrazioekin bat eginda, edo ez egunero geure esparruan egin beharreko). Euskararen eguna izan dadila, jendarteko beste esparruetan bezalaxe, eskoletan ere
|
euskal
hiztunon eskubideak aldarrikatzeko eguna, administrazioen jarrera salatzeko eta administrazioak behartzeko eguna, eta eskola komunitate osoa (ikasle, langile irakasle zein ez irakasle eta guraso) elkarrekin lanean jartzeko eguna. Hurrengo 364 egunak bezalaxe.LAB Irakaskuntza
|
|
|
Euskarak gaztelaniarekin duen asimetria gainditzeko lan egingo duela iragarri du Patxi Lopez Eusko Jaurlaritzako lehendakariak.
|
Euskal
hiztunen eskubideak onartzeko eta garatzeko helburua finkatu du Jaurlaritzak, baina modu orekatuan emango dituzte pauso horiek. Zalantzarik gabe egingo dugu lan beti, aniztasunari eta herritarren hizkuntza eskubideei zor zaien errespetua oinarritzat hartuta.
|
|
2011
|
|
|
–Soziolinguistikaz gizartean dagoen ezjakintasuna: gizarteak ez daki hizkuntza bat berreskuratzeko zer nolako neurriak hartu behar diren; ez daki hizkuntzaren egoera ahula neurri bereziekin konpentsatu behar ote den; ez daki
|
euskal
hiztunen eskubideak zein gutxi errespetazten diren?; hainbat gauza ez daki!. Iñaki Martinez de Luna,. Euskara bai, baina nola?, Argia,.
|
|
2012
|
|
|
«Administrazioak euskaraz funtzionatzeko pausoak eman behar ditu». Lan eskaintza publikoa horretarako tresna izan zitekeen arren, administrazioak ez duela aukera baliatu eta
|
euskal
hiztunen eskubideak urratzen jarraituko duela uste du EHEk. Hori salatzeko, protesta egingo du larunbatean, Barakaldoko BECen.
|
|
|
Politikagintzara hurbiltzeko hamaika arrazoi izan nituen, baina nire lehentasunen artean ez zegoen
|
euskal
hiztunen eskubideak defendatzeko beharrizana. Garai hartan Euskal Herri independente, sozialista eta euskalduna amesten nuen; eleaniztuna behar zuen Euskal Herri euskalduna, alegia.
|
|
|
Politikaren jardunean aritu naizen urte hauetan euskara izan da nire hizkuntza aldarrikapenak plazaratzeko, bai zinegotzi moduan eta baita legebiltzarkide moduan ere. Eta hasieran uste nuen, buruan nituen beste aldarrikapenak gauzatu ahala,
|
euskal
hiztunen eskubideen errespetua ere lortuko genuela. Baina ohartu egin naiz eta onartu egin behar dut Legebiltzarrean izan dudan azken hiru urteotako esperientziak neure itxaropena zapuztu duela.
|
|
|
Europako Hizkuntza Gutxituen Itunaren ebaluazioari erantzun dion Nafarroako Parlamentuak: justizia administrazioak
|
euskal
hiztunen eskubideak errespetatzearen alde egin du. NaBaik, PSNk, Bilduk, Geroa Baik eta Ezkerrak onartu dute mozioa.
|
|
|
Europako Batzordeak eskakizun zehatza egin zion Espainiako Gobernuari: justizia arloan
|
euskal
hiztunen eskubideak ziurtatzeko neurriak hartzeko. Eskakizun horretan oinarrituta, eztabaida parlamentura eraman zuen, atzo, NaBaik.
|
|
|
Aldaketa horiekin guztiz bat ez etorri arren, onartu egin zituzten oposizioko gainerako alderdiek, testuak aurrera egin zezan. Onartutako testuaren arabera, Nafarroako Parlamentua Espainiako Gobernuari zuzendu zaio, «indarrean den legediaren arabera»,
|
euskal
hiztunen eskubideak errespeta ditzan, «justizia administrazioan bereziki». Horretarako beharrezko izango zaizkion neurriak hartzeko eta bitartekoak jartzeko ere eskatzen du testuak, «Europako Hizkuntza Gutxituen Itunaren konpromisoak betetzeko».
|
|
|
Nafarroako Parlamentuak gogorarazi dio lege hori «traba» bat dela euskal hiztunentzat. Bide batez, mozioak Nafarroako Gobernuari eskatzen dio
|
euskal
hiztunen eskubideak ziurtatzeko beharrezko diren prozedurak eta erabakiak hartzeko. UPNk eta PPNk kontrako botoa eman dute.
|
|
2013
|
|
|
Zenbatetan entzun behar izan diegu Nafarroako agintariei abian duten hizkuntza politika glotozidak Nafarroako herritarren (boz emaileen) babesa zuela, eta, beraz, herritarren nahiari erantzuten ziotela. Bitxia, oso,
|
euskal
hiztunon eskubideen aurka lan egiten duten horiek zein azkar eusten dioten horri, eta, aldiz, euskal hiztunen eskubideen alde egin luketenei zenbat kostatzen zaien herritarrek eman dieten babesa gure alde egitea. Hartara, urtebete igarota, gai honetan ere Groundhog Day edo marmotaren egunean esnatu naizela iruditzen zait.
|
|
|
Zenbatetan entzun behar izan diegu Nafarroako agintariei abian duten hizkuntza politika glotozidak Nafarroako herritarren (boz emaileen) babesa zuela, eta, beraz, herritarren nahiari erantzuten ziotela. Bitxia, oso, euskal hiztunon eskubideen aurka lan egiten duten horiek zein azkar eusten dioten horri, eta, aldiz,
|
euskal
hiztunen eskubideen alde egin luketenei zenbat kostatzen zaien herritarrek eman dieten babesa gure alde egitea. Hartara, urtebete igarota, gai honetan ere Groundhog Day edo marmotaren egunean esnatu naizela iruditzen zait.
|
|
2014
|
|
|
Duela gutxi, 2014ko maiatzean, urteko txostena argitaratu zuen Behatokiak (Hizkuntza Eskubideen Behatokia) eta ondoren Berria egunkariak txosteneko datuen berri eman zuen. Datuek adierazten dutenez, euskarak ez dauka izan behar lukeen presentzia eta ezkutatuta edo Berrian esaten den bezala" zokoratuta" jarraitzen du, eta
|
euskal
hiztunen eskubideak ez dira betetzen. Herritarrak batik bat zerbitzu publikoen jarreragatik kexatzen dira nahiz eta aurreko urtean baino %26 kexu gutxiago bildu den.
|
|
2015
|
|
|
Carlos Urquijoren helburua ordea, ez da euskal hiztunen eta gaztelania hiztunen, guztien, eskubideak babestea. Hala balitz, oporrak hartzeko betarik gabe aritu luke EAEko administrazioei helegiteak ipintzen,
|
euskal
hiztunen eskubideak etengabe urratzen direlako.
|
|
|
Euskara identitate, baina identitate politiko. Euskararen eta
|
euskal
hiztunon eskubide sozial eta demokratikoen eta, horrenbestez, herritar guztien eskubide eta betebehardiskurtsoa indar hartzen ari da. Hori ere politikoa da, erabat, eta zergatik ez, baita identitarioa ere.
|
|
2016
|
|
|
Oinarri oinarrian galdera bat dago: nahi al dugu euskarak gure bizitzan, gizartean, herrian egoera normal bat izan dezan, haren iraupena ziurta dadin eta
|
euskal
hiztunen eskubideak bete daitezen. Hori nahi badugu, horrek ondorioak dakartza».
|
|
2018
|
|
|
Azken aipamen bat, adostasun politikoaren osagaiak bere baitan osagai distortsionante bat du, adostasuna ez da hizkuntzaren gainean ehuntzen, paktu orokorragoen gainean baizik, horrela, adostasunaren helburuak beste nonbait jarri ondoren eraikitzen da hizkuntza politika, besteak beste, ez baitira
|
euskal
hiztunen eskubideak erdian jartzen.
|
|
2020
|
|
|
Salatu dute Covid bigarren olatuak euskara eta euskalgintza" estu" hartu dituela eta lehendik zetozen gabeziak" gordindu" dituela. Euskalgintzaren eta
|
euskal
hiztunen eskubideen aldeko erabaki estruktural eta iraunkorrak eskatu dituzte
|
|
2021
|
|
|
Ondorioz, euskararen ofizialtasuna eta
|
euskal
hiztunen eskubideak onartzeko, erreforma konstituzional garrantzitsu bat egin litzateke. Errealista al da gisa horretako erreforma bat planteatzea?
|
|
|
Eta argi geratzen ari da erakunde publikook eskaini behar dugun ezinbesteko babes eta lidergotik, ekimen eta lankidetza publiko pribatuaren eskutik lan egiten badugu, erronkaren neurriak ez gaituela beldurtu behar. Gai garela argiro erakusten ari garelako, adibidez hezkuntzaren munduan, hedabideenean, osasungintzarenean, eremu sozioekonomikoan, administrazioarenean eta beste hainbat eta hainbatetan urrats ausartak eman behar direla eta ematen ari garela
|
euskal
hiztunen eskubideen gauzapen errealean.
|
|
2022
|
|
|
Ikasle etorkinen eta orokorrean erdaldunen kopurua (etxetik euskararik ez dakartenena) hazi egin da ereduko sare publikoan, eta gaztelera bilakatu da harreman hizkuntza nagusi eta ia bakar. Non geratzen dira ume
|
euskal
hiztunen eskubideak itsaso zabal horretan, eta konkretuki gune erdaldunduetan?
|
|
2023
|
|
|
Euskara eta
|
euskal
hiztunon eskubideen defentsa, batez ere, Kontseiluaren eta Behatokiaren bidez bideratu da. Aurrerantzean ere, hori izango da bidea, eta, hizkuntza eskubideen aldeko iniziatiba propioak ere gara genitzake.
|
|
|
• Atal honetan beste ideia hau ere bazetorren: " euskara eta
|
euskal
hiztunon eskubideen defentsa koherentea ez dela egin nahikotasunera iristeko behar duen zentraltasunez". Lan hau, batez ere, Kontseiluaren eta Behatokiaren bidez bideratu da.
|
|
|
Euskararen egungo errealitateaz gogoetan eta euskarak gain behera ez jarraitzeko estatu bat behar ote duen hausnartzen aritzen direnean bost hizlari trebatu, bi orduko eztabaida sakonean, asko eta askotarikoak gertatzen dira edukiak, kontzeptuak eta ideiak; horietako bat da euskara «diskriminazio ardatz bat» dela, eta, aitzitik, «pribilegio» esaten diotenen ildoa nagusitzen dela sarri,
|
euskal
hiztunen eskubideak betetzeko aukerak aldenduz. «Biktimak» dira hiztun horiek, ez «pribilegiatuak», baina estaturik ez duen hizkuntza bateko hiztunek «gezur handi» horri eta beste hainbati egin behar diete aurre «egunero».
|
|
|
Euskararen egungo errealitateaz gogoetan eta euskarak gain behera ez jarraitzeko estatu bat behar ote duen hausnartzen aritzen direnean bost hizlari trebatu, bi orduko eztabaida sakonean, askotarikoak gertatzen dira edukiak, kontzeptuak eta ideiak; horietako bat da euskara «diskriminazio ardatz bat» dela, eta, aitzitik, «pribilegio» esaten diotenen ildoa nagusitzen dela sarri,
|
euskal
hiztunen eskubideak betetzeko aukerak aldenduz. «Biktimak» dira hiztun horiek, ez «pribilegiatuak», baina estaturik ez duen hizkuntza bateko hiztunek «gezur handi» horri eta beste hainbati egin behar diete aurre «egunero».
|
|
|
«Larunbateko mobilizazioa mugarri historikoa izan zen
|
euskal
hiztunon eskubideen defentsan, baina oldarraldia ez da eten», azaldu zuen Manex Mantxola Euskalgintzaren Kontseiluko koordinatzaileak atzoko agerraldian. Hain zuzen, manifestazioa ez dadin amaiera izan, oldarraldi judizialari «erantzun irmoa» emateko tresna bat garatu du Kontseiluak:
|
|
|
«Ez da inor diskriminatuko arraza, larru kolorea, hizkuntza... edo beste inolako gorabeheragatik». Izan ere, Mantxolak hizpidera ekarri zuenez, oraindik ere
|
euskal
hiztunen eskubideak ez daude guztiz bermatuta eguneroko arlo askotan, eta egoera okerrera doa: «Azkenaldian, ugarituz joan dira auzitegietatik herritarron hizkuntza eskubideak murriztu dituzten sententziak, eta badakigu gehiago ere etorriko direla bide beretik».
|