|
2001
|
|
|
–
|
Euskal
hizkuntza komunitatean: komunitatearen bizitza euskaraz egitea garatubehar da norabide guztietan.
|
|
2002
|
|
|
Hauek ere berri samarrak dira, eta ikusiko dugu zer emaitza ematen duten. Horrez gain, bi abiadurako normalizazio prozesuak gertatzen ari dira eta hori bai da kezkagarria
|
euskal
hizkuntza komunitatearentzat. Demografikoki, hiztun multzo handiena, zorionez, eremu aurreratuenean da, baina ezin da ahaztu beste abiadura, bestela bi eremuen arteko tartea gero eta handiagoa izango da.
|
|
|
Ikerketaren helburua honakoa zen: euskararen erabileran eragiten duten
|
euskal
hizkuntza komunitatearen gizarte baldintzak identifikatzea, bakoitzaren garrantzia zehaztea eta neurtzea, errealitate soziolinguistiko ezberdina duten bost herriren artean konparagarri bihurtuz. Helburua, bistan da, ez da nolanahikoa.
|
|
|
Euskararen nahiz
|
euskal
hizkuntza komunitatearen normalizazioaren mesedetan ordea, egoera soziolinguistikoaren azterketa orokor bat ahalbidetzen duten ereduak behar ditugu: egoera zer nolakoa den argitzeaz gain, errealitatearen indargune, ahulezi, aukera eta mehatxuak identifikatu behar zituen ikerketak.
|
|
|
\ Bi. Bizindarra,
|
euskal
hizkuntza komunitatea edo euskararen gorputzaren osasuna bezala uler dezakegu.
|
|
|
Bizindar objektibo eta subjektiboaren artean ezberdindu dezakegu. Bizindar objektiboak
|
euskal
hizkuntza komunitatearen barne nahiz ingurune osagaien egoera objektiboaren berri ematen digu. Bizindar subjektiboak aldiz, euskal hizkuntza komunitateko kideek osagai horien egoera objektiboari buruz burutzen duten irakurketa subjektiboaren berri ematen digu.
|
|
|
Bizindar objektiboak euskal hizkuntza komunitatearen barne nahiz ingurune osagaien egoera objektiboaren berri ematen digu. Bizindar subjektiboak aldiz,
|
euskal
hizkuntza komunitateko kideek osagai horien egoera objektiboari buruz burutzen duten irakurketa subjektiboaren berri ematen digu.
|
|
|
\ Dimentsio demografikoa: zenbat eta nolakoak dira
|
euskal
hizkuntza komunitateko kideak?
|
|
|
\ Kontrol eta sostengu instituzionalaren dimentsioa: zenbatekoa da
|
euskal
hizkuntza komunitateko kideek herriko erakundeetako hizkuntza portaera kontrolatzeko duten gaitasuna. Zenbatekoa da euskarak eta euskal hizkuntza komunitateak erakunde horietatik jasotzen duten sostengua?
|
|
|
zenbatekoa da euskal hizkuntza komunitateko kideek herriko erakundeetako hizkuntza portaera kontrolatzeko duten gaitasuna? Zenbatekoa da euskarak eta
|
euskal
hizkuntza komunitateak erakunde horietatik jasotzen duten sostengua?
|
|
|
\ Eraikitako estatusaren dimentsioa: zenbatekoa da euskarak eta
|
euskal
hizkuntza komunitateak duten prestigioa, estatusa?
|
|
|
\ Bost. Egoera subjektiboaren berri izanez,
|
euskal
hizkuntza komunitateko kideek euren hizkuntza nahiz komunitatearen egoera objektiboari buruz burutzen duten irakurketa subjektiboaren berri izan nahi dugu.
|
|
|
\ Zazpi. Egoera ezin osasuntsuagoa duen
|
euskal
hizkuntza komunitateak puntu kopuru maximo bat lortzeko aukera du. Emaitzak beraz, euskal hizkuntza komunitateak lor zitzakeen puntu kopuru maximoarekiko lorturiko puntu kopuruak suposatzen duen portzentajea bezala ulertu behar dira.
|
|
|
Egoera ezin osasuntsuagoa duen euskal hizkuntza komunitateak puntu kopuru maximo bat lortzeko aukera du. Emaitzak beraz,
|
euskal
hizkuntza komunitateak lor zitzakeen puntu kopuru maximoarekiko lorturiko puntu kopuruak suposatzen duen portzentajea bezala ulertu behar dira.
|
|
|
Behean ageri diren bi grafikoren bidez laburtuko ditugu emaitzok. Batetik,
|
euskal
hizkuntza komunitaterik osasuntsuena Bergaran aurki dezakegu, ondoren datoz, Arrasate, Hernani, Andoain eta Lasarte Oriakoak. Bestetik, Euskararen erabilera mailarik altuena ere Bergaran aurki dezakegu, ondoren datoz Hernani eta Arrasate, pare parean, Andoain eta Lasarte Oria.
|
|
|
Euskararen nahiz
|
euskal
hizkuntza komunitatearen normalizazioaren mesedetan, ikerketan erabilitako eredu teoriko nahiz metodologiak potentzialitate izugarria dute eta errealitate soziolinguistikoaren ezagutzan nahiz berau iraultzeko esku hartze ekimenen definizio nahiz ebaluazioan lagun dezake.
|
|
|
Euskal unibertsitatearen garapen oso eta eutsigarrikontzeptuaren definizioa, era zabal batean, honela ematen dugu lehen hurbilketa batean: «euskal hizkuntza komunitatearen eta bere kideen gaur egungo eta etorkizuneko hezkuntza beharrei modu beteaneta iraupen aseguratuan erantzungo dieten unibertsitateko euskarazko irakaskuntza, ikerkuntza, argitalpen ekoizpena, kudeaketa eta egitura molde egokiak behar dira, hala kantitatez nola kalitatez».Beraz, euskal unibertsitatearen garapena osoa izango da,
|
euskal
hizkuntza komunitatearen eta berekideen beharrak kalitatez eta kantitatez egoki betetzen dituenean, eta unibertsitateari dagokion arloangarapena eutsigarria izango da, orainean bertan etorkizuneko izana modu egokian ahalbidetzen duenneurrian. Azkenik, diogun ezen guk eutsigarri hitza hobetsi dugula, beste arlo batzuetan erabiltzen denjasangarri hitza alde batera utzita, eman nahi diogun esanahi aktiboa hobeto adierazten duelakoan.
|
|
|
Kalterik al dakarkie erdaldunei erdaraz ikasi ahal izateak?
|
Euskal
hizkuntza komunitatearen premia ugariri egoki erantzutea ahalbidetuko luke euskaraz funtzionatuko lukeen unibertsitate batek.
|
|
2003
|
|
|
Baina Nafarroako
|
euskal
hizkuntz komunitatea ahula da eta oraingo kinkan zail du gehiengoaren aitzinean sendo agertzea. Zail izaten zaio oinarrizko eskakizunetan batetortzea eta diskurtso bateratua hedatzea (eta diskurtso diodalarik, ekintza ere erran nahi dut).
|
|
|
Hori da egiteko duguna, honetatik onik aterako bagara:
|
euskal
hizkuntz komunitatearen oinarrizko hitzarmena. Finean, geure erresistentzia aktibo edo eraldatzailea, egungo gutxiagotze egoera eraldatzera zuzendua, antolatu.
|
|
2004
|
|
|
Xabier Erizeri zor diogu lan sakon eta bikain hori egin izana: . Oro har, eta salbuespenak salbuespen, izugarrizko presioa egiten zuen erdal komunitateak
|
euskal
hizkuntza komunitatean, bere maila guztietan: baloreen mailan, euskalduna izatea gutxietsiz; komunitatearen egituran, bere hauskortasuna areagotuz eta euskal hizkuntz komunitatea desegituratzera joaz; hizkuntza portaera sisteman, gaztelaniaren ikasketa, hautaketa eta erabilera bultzatuz; eta, azkenik, hizkuntza komunitatearen ugalketa edo jarraipena eragotziz?. 80
|
|
|
–Oro har, eta salbuespenak salbuespen, izugarrizko presioa egiten zuen erdal komunitateak euskal hizkuntza komunitatean, bere maila guztietan: baloreen mailan, euskalduna izatea gutxietsiz; komunitatearen egituran, bere hauskortasuna areagotuz eta
|
euskal
hizkuntz komunitatea desegituratzera joaz; hizkuntza portaera sisteman, gaztelaniaren ikasketa, hautaketa eta erabilera bultzatuz; eta, azkenik, hizkuntza komunitatearen ugalketa edo jarraipena eragotziz?. 80
|
|
2007
|
|
|
Halere, aurrerabiderik ez horretan, guk egonkortasuna baino iraupena ikusi dugu, hots: Nafarroako
|
euskal
hizkuntza komunitateak bere erabilera tasari eutsi egin diola.
|
|
|
Beraz, aipatu testuinguru horretan aurrerabiderik ezak Nafarroako
|
euskal
hizkuntza komunitateak, bere txikian, erabilera tasari eutsi egin diola errateko bide ematen du. Hau da, espero zitekeenaren kontra, ingurumari soziopolitikoan ez alde jokatu duten aldagaiek jokatu dutela, euskararen erabilera egonkor mantendu duela.
|
|
|
Hori jakinda, geure buruari galdegitea diogu aldeko koiunturarik gabe iraun eta zenbaitetan aitzintxo ere egin duen hizkuntza komunitate horren erabilerak noiz artio eutsi ahal izanen dion bere egoerari. Nafarroan
|
euskal
hizkuntza komunitateak berebiziko premiak ditu eta hurrengo urteotan horiek aldez edo moldez betetzera jo behar dugu estrategikoki erabilerak gibelera eginen ez duela bermatu nahi badugu. Nire idurikoz, aurreko atalean azaldutakoagatik, honako hauek dira erabilerarako gune estrategikoak:
|
|
|
• Tuteran haur eta gazteen erabilera altua. Aztertu litzateke bertako
|
euskal
hizkuntza komunitatearen bizi eta harreman estrategiak nolakoak diren euskara ezagutza hain datu apalak hain erabilera handia emateko.
|
|
|
|
Euskal
hizkuntza komunitatea berrosatzeko herri gogoa, Euskal Herria euskalduntzeko kontzientzia eta borondatea, ezinbesteko eta oinarrizko osagaia da. Azkenik, kontuan hartuz euskararen normalizazioaren gaia zehar lerro izaera duela eta hizkuntza politikarik gabeko jardun politikorik ez dagoela euskarari instituzioen organigraman erdigunea eskaintzeko deia egin nahi dugu.
|
|
|
Hitzarmen horren arabera, Eusko Jaurlaritzak ematen zituen diru-laguntzak Hizkuntza Politikaren Obragintza Publikoarekin adostu behar zituen eta bide instituzionalen bidez soilik eman zitezkeen. ...Akordio horrek alde baikor eta ezkorrak zeuzkan, zeren, iparraldeko elkarteek zeukaten arma nagusia galtzen bazuten eta frantses erakundeen kontrola areagotzen bazen, mugazgaindiko harremanak instituzionalizatzen zituen eta Frantziako botere publikoek, inplizituki bada ere, onartzen zuten, alde batetik, Eusko Jaurlaritzak zeresana zeukala ipar Euskal Herriko hizkuntza politikan eta, beste aldetik,
|
euskal
hizkuntz komunitate komun bat zegoela.
|
|
|
" Hizkuntzaren eta nazioaren formazioaren arteko loturaren fundamentazioa", honela Humboldt," berez da garrantzi handieneko zerbait eta, egiaz, hizkuntz estudioaren azken emaitza bezala izan daiteke ikusia" 214 Horrela, bada, eta bukatzeko, zera esango dugu: "
|
euskal
hizkuntz komunitatea" berezko errealitate historiko sozial bat da, eta, horrenbestez," euskal hezkuntzak" modu berezian arduratu du haren lokarri den euskal hizkuntzaz.
|
|
|
|
Euskal
hizkuntz komunitatea eta hezkuntza elkarreraginean aztertu ondoren, eta puntu honi amaiera emateko, interesgarria iruditzen zaigu" aniztasuna" delakoaz hausnarketa labur bat egitea, kontzeptu hori hezkuntza munduan —baita gurean ere— maiz agertzen baita. " Giza batasunaren" eta" giza aniztasunaren" arteko elkarreragina —eta bi horiekiko hezkuntzaren erantzukizuna— gogora ekarri eta gero, zera dio Morinek:
|
|
|
Euskal hezkuntzaren inguruko gure saiakerak, bigarren pauso batean, nahitaez hartu behar du ere kontuan egun
|
euskal
hizkuntz komunitateak —guretzat erreferente nagusia denak— bizi duen egoera soziolinguistikoa. Euskal hiztunak, jakina den bezala, espainol eta frantses hiztunekin batera bizi dira eta, egiaz, unitate instituzional ezberdinetan daude banatuta, hala nola, Espainiako" Euskadi" n eta" Nafarroa" n, baita Frantziako" Pays Basque" n —Pyrenees Atlantiques en barruan— Kontua da nahasketa hark eta sakabanaketa horrek ez dutela batere errazten" euskal komunitate linguistikoa" identifikatzen —ez barrutik ez kanpotik— eta, are gutxiago, berori osotasun nazional bezala garatzen.
|
|
|
Horren lekuko da, adibidez," euskal" izenlagunaren beraren ohiko desitxuratze bat, non berori askotan eta bakarrik —aipamen linguistiko oro bazter utziz— Euskal Autonomia Erkidegoa den errealitate juridiko politikoari eta bertako edozeri —baina kanpoko ezeri— atxikitzen zaion. Azken batean, euskal" errealitate antropologikoa" ez dago instituzionalki antolatuta, eta horrek, nolabait esateko,
|
euskal
hizkuntz komunitatea" errealitate birtual" moduko batean bihurtzeko arriskua areagotzen du. Zailtasunak zailtasun, eta" euskal hezkuntzara" itzuliz, ezinbestekoa da hemen berori" euskal lurralde eleanitzaren" perspektibatik ere aztertzea.
|
|
|
" Gizakiak", honela Ferrero," subsistentzia ‘indibidualaren’ beharrarekin batera, subsistentzia ‘kolektiboaren’ edo konpartituaren beharra sentitzen du ere" 228 Subsistentzia kolektiboaren behar hori, gure kasuan, euskal komunitate linguistikoak gutxieneko duintasun batekin bizirik irauteko ahaleginarekin du zerikusia, edo, bestela esanda, balizko euskal hezkuntza nazional batekin. Euskal hezkuntzak, bestela, ez du ahaztu behar
|
euskal
hizkuntz komunitatearen oinarrizko batasuna historian zehar ahuldu den bezala, egiaz, historian zehar indartu ahal izango dela ere: edozein" hizkuntza" —baita euskara ere— berez gai da dagokion" komunitatearen funtzio guztiak betetzeko", honela Porzig, baina horretarako ezinbestekoa da berorren" lurraldeko mutur batetik bestera inolako ulermen mugarik ez egotea" 229 Batasun hori da, hain zuzen, euskal kasuan denboran zehar hautsiz joan dena; alegia, espainola eta frantsesa —bakoitza bere aldean— indartuz joan dira eta, pixkanaka, euskararen eta euskaldunen ohiko lurraldeetan nagusitu dira.
|
|
|
zein da euskal hezkuntza" orohartzaile" baten" zentzu" etikoa?, zein da" euskarak" bertan betetzen duen papera? Euskal hezkuntzak, beti ere, —euskaldun elebidunez osaturiko—"
|
euskal
hizkuntz komunitateak" idealki eskatzen dionari erantzun behar dio, bai, baina —erdaldun elebakar gehiago dituen—" euskal lurralde eleanitzak" erakusten duen errealitatea aintzat hartuz248 Herri honetan, egiaz, ezaugarri linguistiko ezberdineko hainbat komunitate bizi da —horregatik edo," euskaldun"," vasco" eta" basque" hitzak ez dira s...
|
|
|
Horrenbestez esan dezakegu, aurrera eginez,"
|
euskal
hizkuntz komunitatea" hartzen dugula —gure atal honetako hausnarketa guztietan bezalaxe—" euskal hezkuntzaren dimentsio etikoaz" esango dugunaren marko orokor edo erreferentzia nagusi bezala. Euskal komunitate linguistikoa, finean, errealitate natural bat da —inork ez du" euskaltasuna" asmatu—, eta horregatik hitz egin dezakegu ere euskal hizkuntz eta kultur eskubide etikoez:
|
|
|
Jarraian, bada, gure idazlanaren izenburuko hirugarren atalean (euskal hezkuntzaz) azaldutakoa bilduko dugu, oraingoan modu zehatzago eta zabalago batean, hasieratik gogora ekarriz euskararen beraren interes pedagogikoa izan dela berorren erreferentzia nagusia. Horren baitan, lehenik,"
|
euskal
hizkuntz komunitatea eta hezkuntza" kontsideratu dugu: euskaldunek edo euskaraz hitz egiten dutenek gertakari antropologiko propioa osatzen dute, edo, bestela esanda, euskal errealitate linguistiko kulturala gizadiaren berezko aniztasunaren fenomeno natural moduko bat da, zeina orokorrean" nazio" bezala ezaugarritu dezakegun.
|
|
|
Horren guztiaren inguruko hausnarketak hiru puntutan aurkeztuko ditugu: 4.1
|
Euskal
hizkuntz komunitatea eta hezkuntza; 4.2 Euskal lurralde eleanitza eta hezkuntza; eta 4.3 Euskal hezkuntzaren dimentsio etikoa.
|
|
|
4.1
|
Euskal
hizkuntz komunitatea eta hezkuntza
|
|
|
Euskal hezkuntzaz jarduteak, lehenik eta behin," euskal" izenlagunari buruzko aurretiko zehaztapena egitea eskatzen du, zeinaren arabera izenlagun horrek —bere jatorrizko zentzuari jarraiki— errealitate linguistiko kultural jakin batekiko lotuta erakusten duen. Azken batean" euskal" hitzaren lehen erreferenteak —ahazteak ahazte— euskara eta euskaldunak edo euskal hizkuntza eta
|
euskal
hizkuntz komunitatea dira: horrela ezean ez luke zentzurik edukiko —edo ez bederen berdina—" euskal" zerbaitetaz hitz egiteak.
|
|
|
Horrek guztiak ez du esan nahi, jakina," euskal" partikula beti zentzu horretan erabiltzen denik —horren kontrako adibideak ugariak dira—, baina bai hitz horren bestelako esanahiak edo erabilerak —nola edo hala— nahitaez daudela aipatutako jatorrizko adierari lotuta. Horrenbestez, eta gurera itzuliz, ezinbestekoa iruditzen zaigu" euskal hezkuntzaz" hitz egiten hasterakoan, eta gure hausnarketen marko orokorra zehaztu nahian, berorren oinarrian dagoen subjektuaz,"
|
euskal
hizkuntz komunitateaz", zerbait esatea.
|
|
|
Horregatik, eta kontzeptu horiek guztiak baztertu gabe," Vasken" 207 hitza proposatzen du, hain zuzen, estatu eta probintzia ezberdinetan banatutako euskaldun guztiak deitura komun baten azpian biltzeko asmoz. Humboldtek, beraz, euskal nazio batez hitz egiten digu, hain zuzen euskaldun guztiek —muga politikoaren auzia alde batera utzita— jatorrizko
|
euskal
hizkuntz komunitate bat osatzen dutelako, alegia, haiek euskara partekatzen dutelako eta partekatzen duten heinean.
|
|
|
Esan dezakegu, beraz, oinarrizko"
|
euskal
hizkuntz komunitate" bat egon badagoela eta, zentzu honetan, hezkuntzak nahitaez egin behar duela errealitate horri buruzko hausnarketa, horretarako gu jarraian orain arte azaldutako hainbat ideiez baliatuko garelarik. Kontua da, hasteko, egoki dirudiela euskal nortasun sozio-kulturalari espresuki erantzungo dion hezkuntza baten beharra aldarrikatzea:
|
|
|
4.1
|
Euskal
hizkuntz komunitatea eta hezkuntza 60
|
|
2009
|
|
|
Bertzalde, inkestak galdemodu zentzugaberen bat ere badu,
|
euskal
hizkuntza komunitatearen errealitatea ez ezagutzetik soilik planteatzen ahal dena. Adibidez, Nafarroatik kanpo jaiotakoen hizkuntza profila eta erabilera aztertu ditu, bereizi gabe kanpotar hori Tolosakoa edo Quitokoa den.
|
|
|
Euskal hiztun herriak babesa aurkitu du Euskal Herriko zenbait eskualde eta herritan, haietan oraindik euskal komunitatea eratuta dago eta. Eremu horiei
|
euskal
hizkuntza komunitatearen" birika" deituko diegu (Zalbide, 2004). Eskualde eta herri horietan, euskarak eutsi egin die bizirik irauteko funtsezko eremuei, eta udal administrazioan ere badu benetako presentziarik:
|
|
2011
|
|
|
Milenio usurralde, I. (2004).
|
Euskal
hizkuntza komunitatearen bizindar etnolinguistikoa.
|
|
|
Beste batzuetan egin den bezala, elkarlanerako prestutasuna ere adierazi zuten. Euskalgintzako bi kideek aipatu zuten Nafarroako
|
euskal
hizkuntza komunitatea elikatzeko hainbat lan ildo estrategiko daudela. " Haien artean erabilera soziala da garrantzitsuenetako bat, hori elikatzen dugu gure mugimendutik sozialki eta ekonomikoki:
|
|
2012
|
|
|
erdaldunak elebiduntzea eta euskaldunak alfabetatzea. Espainiar eta frantses hizkuntz komunitateek
|
euskal
hizkuntz komunitatea barneratzen, zatikatzen eta irensten dute. Irtenbidea da Euskal Herria hizkuntz komunitate osoa eta burujabea izatea lortzea.
|
|
2013
|
|
|
" Filosofia argia duen proiektua da: Euskaratik urrun bizi diren biztanle eta herritarrak euskarara hurbiltzeko urratsak ematea, bi aldeek parte hartuz,
|
euskal
hizkuntza komunitateko pertsonak eta euskarara hurbildu nahi duten pertsonak". Bere iritziz aniztasunaren bide hori oso interesgarria da.
|
|
|
Euskal herrian hainbat hiztun komunitate daude. Erdal elebakarrek ezin dituzte Euskal Herriko erdal eta
|
euskal
hizkuntz komunitateak kohesionatu. Lan hori euskaldunok bakarrik egin dezakegu, kikilduta ezkutatzen eta desagertzen ez bagara, noski.
|
|
|
Nik uste dut beraz, prozesu horren kontzientzia hartzea oso garrantzitsua dela; zertan asmatu dugun eta zertan ez dugun asmatu horretan kontziente izatea. Horrez gain, garbi izan behar dugu oraindik zenbateko bidea daukagun aurretik egiteko baina baita ere, lehen aipatu den tamainaren kontu horri dagokionez, kontuan hartu behar dugu
|
euskal
hizkuntza komunitatea mundu mailan erreferentea dela, batez ere, gizarte mailan euskararekiko duen atxikimenduarengatik eta egin duen esfortzuarengatik.
|
|
|
Eta ‘euskal’ esatean, euskarari eta
|
euskal
hizkuntza komunitateari dagokionaz ari gara. Hiztun komunitatea hartuko dugu erreferentziatzat, eta ez lurraldea edo beste edozein elementu.
|
|
|
Berbazko euskarazko sorkuntzak nagusiki eta ez berbazko sorkuntzako elementu batzuek osatzen dute
|
euskal
hizkuntz komunitatearen elikagai funtzioa betetzen duen kulturgintza, euskal komunitatea erreferentzia eta helburu nagusi duen sorkuntza. Euskal kulturgintza hau elementu sensiblea da, garrantzi handikoa hizkuntzaren geroarentzat, eta ezaugarri bereziak ditu:
|
|
2015
|
|
|
Kolpe huts egin zuen, adibidez, Euskal Komunikabideen Hedapenerako Elkarteak (EHKE), kontzeptuak bestelakotu eta hedabide abertzale elebidunek eta euskarazko hedabideek osaturiko esparruari Euskal Esparru Komunikatibo deitzean.163 Erdal eta euskal prentsaren arteko erlazioa eta definizio nahastea 1976a amaitu orduko argitu beharra zegoela esan zuen Torrealdaik garai hartan. 25 urte baino gehiago igaro dira ordudanik eta, bistan denez, oraindik definizio eta kontzeptu okerren gatibu jarraitzen du
|
euskal
hizkuntza komunitateak.
|
|
|
Horiek, ordea, adabakiak dira, azken batean: euskara hutsezko eredu autozentratuak behar ditu
|
euskal
hizkuntza komunitateak, baldin eta bere informazio beharra taxuz aseko badu behintzat. Izan ere, eredu elebidunek ez baitiote irtenbide integralik eskaintzen euskarari.
|
|
|
11 Esan dezagun berriro: mundu globalizatu honetan osasuntsu iraungo badu, hil edo biziko du
|
euskal
hizkuntza komunitateak euskarazko komunikazio esparrua osatzea; eta esparru horrek euskara hutsezkoa behar du izan, eta hizkuntza funtzio guztiak bere baitan hartuko dituen zirkuitu osoa eduki behar du oinarrian.
|
|
|
–(...) Esan behar da, gainera, euskararen arazoa ez dela kopuru arazoa. Izan ere,[
|
euskal
hizkuntz komunitatea] Euskal Herriko lurraldeetan (kanpoan daudenak kontatu barik) 15 urtetik gorako 546.500 hiztun dituen Hizkuntz Komunitatea izanik(...) badu bere biziraupena ziurtatzeko behar hainbat hiztun eta gehiago. Kontua da Hizkuntz Komunitate hori hizkuntzaren funtzioen arabera artikulatzea eta konpaktatzea.
|
|
2016
|
|
|
izaera oso instituzionala edukitzen dute normalean, (nahiko) kanpotik/ goitik bultzatzen da, lehia handia du (mezuz zein irudiz osatutako itsaso zabal batean bizi gara), taldeari (talde identitateari) oso begira dago...
|
Euskal
hizkuntz komunitatea (hau egituratzea, sendotzea...) du, bereziki, helmuga.
|
|
2017
|
|
|
230). Bai eta desafioa Euskaltzaindiarentzat da
|
euskal
hizkuntza komunitatearen beharrei erantzutea. Beraz, lehenik, behar horiek detektatu behar dira.
|
|
|
Bilakaera ezberdin horiek euskara batuaren arrakastaren frogak dira. Neurri handi batean Euskal Herriko gizarteak eta bereziki
|
euskal
hizkuntza komunitateak euskara batua onartu dute, molde eta forma ezberdinetan, nahiz Hego Euskal Herrian, nahiz Ipar Euskal Herrian. Lana bukatua ez bada ere, euskara batua gai da, oro har, oraingo bizi modernoaren hizkuntza izateko eta euskal hizkuntza komunitatearen zati handi batek horren berri badauka.
|
|
|
Neurri handi batean Euskal Herriko gizarteak eta bereziki euskal hizkuntza komunitateak euskara batua onartu dute, molde eta forma ezberdinetan, nahiz Hego Euskal Herrian, nahiz Ipar Euskal Herrian. Lana bukatua ez bada ere, euskara batua gai da, oro har, oraingo bizi modernoaren hizkuntza izateko eta
|
euskal
hizkuntza komunitatearen zati handi batek horren berri badauka.
|
|
|
Ildo honetan nahi nuke azpimarratu ere nola euskara batua kohesio eragilea den Ipar eta Hego Euskal Herrien artean, euskaldunen denen artean.
|
Euskal
hizkuntza komunitatea egituratzen du, Euskal Herria eta euskal hizkuntza komunitatea beren osotasunean kontuan hartzen baititu. Bistan da, euskara euskalkien bidez gauzatzen da toki zonbaitetan, ez denetan, baina ere euskara batuari esker gero eta gehiago, hiri handietan bereziki.
|
|
|
Ildo honetan nahi nuke azpimarratu ere nola euskara batua kohesio eragilea den Ipar eta Hego Euskal Herrien artean, euskaldunen denen artean. Euskal hizkuntza komunitatea egituratzen du, Euskal Herria eta
|
euskal
hizkuntza komunitatea beren osotasunean kontuan hartzen baititu. Bistan da, euskara euskalkien bidez gauzatzen da toki zonbaitetan, ez denetan, baina ere euskara batuari esker gero eta gehiago, hiri handietan bereziki.
|
|
|
Bistan da, euskara euskalkien bidez gauzatzen da toki zonbaitetan, ez denetan, baina ere euskara batuari esker gero eta gehiago, hiri handietan bereziki. Hori da gure kohesio eragile nagusia, euskara batua da euskaldunen arteko bizitzeko tresna garrantzitsuena,
|
euskal
hizkuntza komunitatearena.
|
|
|
Euskara batuak, iragana, euskararen historia luzea, eta geroa, hizkuntza egokia gizarte modernoan bizitzeko, lotuz,
|
euskal
hizkuntza komunitatea erreberritzen eta indartzen du. Euskaldunentzat hori biziki garrantzitsua da.
|
|
2018
|
|
|
" Azterketa soziologikoarekin ikusten dena da etxebizitza kopuru hori egiteak hizkuntzarengan ez duela eragin kaltegarririk izango, edozein kasutan neutroa edo positiboa izango da eragina, eta aurreikuspen horrek lasaitasuna ematen du". Hala eta guztiz, etxebizitza berriek euskararen eta
|
euskal
hizkuntz komunitatearen egoerari sor dakizkiokeen kalteak aurreikusteko eta horrek sor ditzakeen eraginak murrizteko neurriak proposatu dituzte.
|
|
2019
|
|
|
Ondorioa argia da, software irekia hizkuntza gutxituek jendeak egunero erabiltzen dituen trepetetara iristeko aukera da. taulan kategoria bakoitzeko programa ospetsuenak jarri ditut, eta harritzekoa da software ireki handi guztiek euskarazko bertsioa izatea. horren atzean
|
euskal
hizkuntza komunitate bizia dago. hala ere, software itxiak baditu zenbait hutsune. Ahulgune horien artean larriena merkatu kuota da, software itxiek, dirua, boterea eta, zenbaitetan, kalitate hobea tarteko, merkatua monopolizatu ohi dutelako.
|
|
|
Lortu behar duzue,
|
euskal
hizkuntza komunitatea, bertara migratzea duen komunitatea izatea.
|
|
|
Usarralde, Ibon eta Martinez de Luna, Icaki (2004).
|
Euskal
hizkuntza komunitatearen bizindar linguistikoa: Andoaingo, Arrasateko, Bergarako, Hernaniko eta Lasarte Oriako udalerriak.
|
|
|
Hizkuntza normalizazioaren ikuspegitik ere, euskaldunok ahalik eta burujabetza mailarik handiena eta eremu administratibo desberdinen arteko harreman ahalik eta estuenak lortzen saiatu genuke, beraz, Europako bazter honetan. Zenbat eta botere politiko gehiago izan, orduan eta aukera gehiago izango ditugu euskararen eta
|
euskal
hizkuntza komunitatearen geroa bermatzeko. Zentzu honetan, euskal estatu batek kanpo injerentziarik gabeko hizkuntza politikak blindatzea eta bideratzea erraztuko luke.
|
|
|
Eta ez dira gutxi euskararena irabazita dagoela edo gaiaz arduratzen den teknikari tropelaren ardura dela uste dutenak. Erakundeek eta euskalgintza osatzen dugun guztiok ilusioa ere barreiatu behar dugu gizartean, eta
|
euskal
hizkuntza komunitatearen partaide izatearen poza eta euskaldun izatearen harrotasuna kutsatu. Jorratu behar dugun bideak, batez ere, gozagarria izan behar du, Elena Lakak berak lehendakaritza uzteko hitzaldian esan zuen bezala:
|
|
|
Usarralde, Ibon eta Martinez de Luna, Iñaki (2004).
|
Euskal
hizkuntza komunitatearen bizindar linguistikoa: Andoaingo, Arrasateko, Bergarako, Hernaniko eta Lasarte Oriako udalerriak.
|
|
|
|
Euskal
hizkuntza komunitatea handitu egin da. Inkesta soziolinguistikoen arabera, Euskal Herrian, 16 urtetik gorako euskaldunak 1991n 528.500 izatetik, 2016an 851.500 izatera pasa gara; %22, 3tik %28, 4ra igoz.
|
|
|
izan zen, mende berriaren hasieran emandako hitzaldi batzuetarako aukeratu nuen izenburua. Izan ere, 1990 urtetik aurrera jaio diren euskaldunek osatzen duten hiztun taldearen ezaugarri nagusiak eta mendeetan zehar
|
euskal
hizkuntza komunitatea osatu duten hiztunenak konparatzen baditugu, alde handiak aurkituko baititugu. Gertatu den aldaketa egundokoa izan da, eta, berau aintzat hartu gabe, ezin dira ez azaldu ezta ulertu ere hizkuntzaren beraren bilakaera, erabileraren inguruko joerak eta portaerak edo kultur kontsumoa, hiru gai garrantzitsu aipatzearren.
|
|
|
Paradigma aldaketa honek gure historiari begiratzeko modua aldarazten digu, eta baita berau irakurtzeko eta interpretatzeko egin beharreko galderak ere. Izan ere,, galeraren paradigma, k erakusten diguna da euskarak eta
|
euskal
hizkuntza komunitateak atzera egin dutela mendeetan zehar, jazarpena, debekuak eta bazterketa soziala jasan dituztelako, hala kanpoko botereen nola bertoko agintarien partetik. Ikuspegi honek eskaintzen digun, errelatoa?
|
|
|
Euskal klasikoetan suma daiteke biziraupenaren klabeak non dauden. Nortzuk eta nola iraunarazi duten
|
euskal
hizkuntza komunitatea gaur egunera arte. Misterio hori argitzeko arrastoak lerroetan eta lerro arteetan aurki daitezke.
|
|
2020
|
|
|
Horretan ez dut dudarik. ...zatzailea izan dutela eta hizkuntza aniztasunarekiko uzkurrak izan direla, edo zuzen zuzenean aurkakoak(...) Hizkuntza normalizazioaren ikuspegitik ere, euskaldunok ahalik eta burujabetza mailarik handiena eta eremu administratibo desberdinen arteko harreman ahalik eta estuena lortzen saiatu genuke(...) Zenbat eta botere politiko gehiago izan, orduan eta aukera gehiago izango ditugu euskararen eta
|
euskal
hizkuntza komunitatearen geroa bermatzeko. Zentzu honetan, euskal estatu batek kanpo injerentziarik gabeko hizkuntza politikak blindatzea eta bideratzea erraztuko luke.
|
|
2021
|
|
|
Lan horrek bi bide nagusi hartu izan du. Batetik, ELEN sarearen barruan
|
euskal
hizkuntza komunitatearen aldarria eraman izan du Kontseiluak, eta ondorioz, ELENen izenean gure komunitateari eragindako hizkuntza eskubide urraketa larriak nazioartean salatu izan ditu. Bide horretan aipatzeko modukoak dira Nazio Batuen Erakundeko hainbat batzordetan egindako esku hartzeak.
|
|
2023
|
|
|
Euskara, bere leku historikoan, hainbat herrialdean (Espainia, Frantzia) eta euskal diasporan (mundu osoko herrialdetan euskaldunak bizi diren tokiak) erabiltzen da. Euskararen etorkizuna, hainbat faktorek eragin lezake, adibidez, hizkuntza erabileraren aldaera,
|
euskal
hizkuntza komunitateen osotasuna eta euskararen erabilpena eskola sisteman.
|
|
|
nahi berritu hori (hainbat euskaltzale dinamika berri baten gose da) eta ezagutza osatu hori (Txepetxek plazaratutako formulazio teorikoarena) euskararen aldeko dinamika sozial berri modura artikulatu behar zen, baina hori gehiengoak ezinezkotzat jotzen zuen. Bidegurutze horretan AEDk, eta Arrasatek,
|
euskal
hizkuntz komunitatea egitura daitekeela eta pentsakera desberdineko herritarrak euskararen aldeko herri ekimen ez alderdikoian jardun dezaketela frogatzen du. Era berean, udal administrazioarekin lehenik eta autonomikoarekin ondoren, elkarlana burutzeko bideak urratzen ditu" (Amonarriz eta Arruti 1998)
|
|
|
Migrazio prozesu bortitza gertatu zen Altzan XX mendeko erdialdetik aurrera. Bertako hizkuntza hegemonikoa, gaztelania, hitz egiten zuten etorkinek demografikoki erabat gainditu zuten jatorrizko
|
euskal
hizkuntza komunitatea. Prozesu horretan, zein izan ziren etorkinek egin zuten integrazio sozialaren ezaugarriak eta euskarari dagokion integrazio soziolinguistikoaren nolakotasunak?
|