|
2000
|
|
|
IBS
|
euskal
hizkuntza eta kulturaren inguruko ikerketa bultzatu eta ikerketa material eta argitalpenak zabaltzeko sortu zen, beti ere hezkuntzara bideratuta. Espazio edo gune bat sortu nahi izan dute, bai birtuala, bai erreala, euskal ikasketentzat.
|
|
|
EUSKO JAURLARITZAREN GIZARTE AZTERKETARAKO LANTALDEA
|
Euskal
hizkuntza eta euskal gizartea. 26/ 27 zk. (1983), 15 Euskara, gertakari soziala. 26/ 27 zk. (1983), 36 Egoeraren definizioa. 26/ 27 zk. (1983), 134 Ondorioak. 26/ 27 zk. (1983), 194 Eranskina (Laukiak). 26/ 27 zk. (1983), 207 Eranskina (Galde zerrendak). 26/ 27 zk. (1983), 235
|
|
|
EUSKO JAURLARITZAREN GIZARTE AZTERKETARAKO LANTALDEA
|
Euskal
hizkuntza eta euskal gizartea. 26/ 27 zk. (1983), 15 Euskara, gertakari soziala. 26/ 27 zk. (1983), 36 Egoeraren definizioa. 26/ 27 zk. (1983), 134 Ondorioak. 26/ 27 zk. (1983), 194 Eranskina (Laukiak). 26/ 27 zk. (1983), 207 Eranskina (Galde zerrendak). 26/ 27 zk. (1983), 235
|
|
2001
|
|
|
Elkarteak Euskal Herri osoko 202.000 inguru ikasleren gurasoak biltzen ditu (81.000 Bizkaian, 45.000 Gipuzkoan, 23.000 Araban, 50.000 Nafarroan eta 3.000 Ipar Euskal Herrian) eta helburu nagusi batzuekin sortu da. Hain zuzen, herrialde bakoitzeko ezberdintasunak kontutan hartuz berezko hezkuntza sistema,
|
euskal
hizkuntza eta kultura defendituko dituzten hezkuntza ekimenen alde lan egitea, Euskal Herri osoan euskararen ofizialtasuna defendatzea, eskola euskalduna, dohainekoa, bateratzailea, aurrerakoia, berritzailea, autonomoa eta demokratikoa bultzatzea, seme alaben heziketarekin zerikusia duten gaietan erabakitzeko ahalmena izatea edota eskola ingurune sozialean uztartzea helburu nagusi hauetako batzuk...
|
|
|
Tamalez, euskarari buruz hitz egiten denean, gutxitan mintzatzen da linguistika edo soziolinguistikaren ikuspuntutik, gehienetan politikaz hitz egiten da.
|
Euskal
hizkuntza eta bere irakaskuntza debate politikoaren erdian daude.
|
|
2002
|
|
|
«Euskaraz jaio, euskaraz mintzo, euskaraz hiltzen ziren. Aberri bat da euskara, kasik erran dut erlijio bat...» Eta bizkitartean, mundu ofizialak erraten zien ez zutela deus balio
|
euskal
hizkuntzak eta erkidego naturalak, oztopo zirela, baztertu beharreko zaharkeriak eta zabarkeriak. Estatu arrotz eta urrun horren meneko zeuden.
|
|
|
Stephen Crane ren" The Red Badge of Courage" saiakera (Euskal Herriko Unibertsitatea, 1999). 1981etik aurrera Euskal Herriko Unibertsitatean dihardu,
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura irakasle.
|
|
|
Aipamen horretan sakontzeko ikus, bakoitzak bere erara: Sarasua, 1997; eta, Maalouf, 1999 Bestalde,
|
euskal
hizkuntza eta euskal kultura hizpide dituela, diagnostiko zuhur bat egiteaz gain, historian ez ezik, gaur egun ere, bi aldaera horiek jarrera politiko desberdinetan nabarmenduko ditu Andu Lertxundi-k (1998).
|
|
|
gure inguru hurbileko medioetan? Euskara hutsez diharduten apurrak alde batera utzita, gainerako hedabideek oso arreta bitxia eskaintzen diete
|
euskal
hizkuntzari eta hiztunari.
|
|
2003
|
|
|
Ingelesa ohi darabil jatorri hizkuntza bezala. Urte luzeetan ingeles irakaslea izanik, hizkuntza horrekiko atxikimendu berezia zuen, eta argi zekusen ingelesak hizkuntza gisa duen kontzeptuak adierazteko zehaztasuna eta hizkuntza horretan garaturiko literaturarik onena euskaraz ematea bide emankorrak zirela
|
euskal
hizkuntza eta literaturarentzat. Itzulpengintza ugaria eskaini ez arren, bere laburrean lan zehatza eta eredugarri gertatzen dena, bai behintzat.
|
|
|
Askotariko gaiak eta alderdiak darabiltza euskara eta euskal literaturaren ardatzean: a)
|
euskal
hizkuntza eta honen egoerari buruzko gogoetak: elebitasuna, euskararen irakaskuntza, euskaldun zahar eta euskaldunberrien auzia, euskara eta administrazioa, e.a. b) euskal literatura:
|
|
|
Jose Migel Barandiaran ere lagun handia zuen. Nafarroako Unibertsitatean, honek utzi zuenean euskal antropologiako katedra, Oskillasori eskaini zioten, ez arlo bera, baina bai haren ordezkoak egiten zituen
|
euskal
hizkuntza eta kultura katedra. Baina
|
|
|
Esaizu.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 1 (b).
|
|
|
Esaizu.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 2 (b).
|
|
|
Esaizu.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 3 (b).
|
|
|
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. Batxilergoa 1 Proiektuak.
|
|
|
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. Batxilergoa 2 Proiektuak.
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 2 (b).
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 3 (b).
|
|
2004
|
|
|
Nafarroako Unibertsitateko
|
Euskal
Hizkuntza eta Kultura Katedrak 40 urteurrena betetzen du aurten eta Abarrots eukara taldearekin batera Euskal Literatura eta kazetaritza XX. mendearen hasieran mintegia antolatu du okasiorako. Azaroaren 5etik abenduaren 17a bitartean, besteak beste, Lourdes Otaegik, Koldo Zuazok, Xabier Altzibarrek eta Jon Kortazarrek eskainiko dituzte hitzaldiak.
|
|
|
Duela hogeita bost urte helduen alfabetatze kanpainak hasiberriak ziren, eta Mikel bera ere hantxe izan zen, 1970ean, Deriokoan. Beranduago, 1974an, sorturiko lema izan arren," Dakigunetik ez dakigunera" izenburuko izpirituz eta metodologiaz eratu zen lehen" Udako Euskal Ikastaroa" n,
|
euskal
hizkuntza eta literatura irakasle izan zen. Gaur egunean euskalkien landare mendrea jagon nahi luketen hainbatek, orduan, fede berriaren argitan, ozenki arbuiatu zuten bidea.
|
|
|
Askotan ematen du, kikildurak jota gaudelako edo, besteak ere gu bezain hemengoak direla esatearekin,
|
euskal
hizkuntzaren eta kulturaren herriranzko zubia errazago pasatuko dutelako ustean bizi garela. Koitaduak gu!
|
|
|
Euskaldungoari ezarri zaion estatus kategoria hori, bazter talderik arloteenari ere nekez opa dakiokeen hori, ez ote bada gehiengoak gutxiengoari buruz daukan ideologia totalitarioaren uzta? Ez dezagun ahantzi, gaur egun gehiengoa den hori,
|
euskal
hizkuntzari eta kulturari etnozidioaren politika aplikatu dion Estatu itogarri bati esker dagoela nagusitasun egoera horretan.262
|
|
|
Euskararekin ere beste horrenbeste, dagoeneko hor nonbait arakatua dugun bezala. Dirudienez, behinola geure arnasa bezain gauza naturalak izan genituen
|
euskal
hizkuntza eta kultura haiek bizitzeko baliogabeak bihurtu zitzaizkigunetik, berriro ere euskal etxearen peskizan abitu ginen euskaldunok euskal sua sendotzeko.
|
|
|
l.
|
Euskal
hizkuntza eta nortasun politiko eta kulturalaren bilakaera, iraultza liberalaren abiadan, lege zaharreko «konstituzio politiko» foralaren garaian
|
|
2005
|
|
|
Ikastola». Finean, Ikastolarenproiektuak,
|
euskal
hizkuntza eta kultura indartzen eta laguntzen zuenproiektuak, onarpen sozial handia izan zuen eta sortu ziren une beretik, euskalherri guztietan zabaltzen hasi ziren.
|
|
|
Koldo Mitxelenak lan ikaragarria egin zuen
|
euskal
hizkuntza eta literaturaren alde. Euskara Batua lehen pausoak ematen hasi zen 1969an.
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 3 (b).
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 3 Irakurgai liburua.
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 3 Irakurgai liburua.
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 4 (b).
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. Batxilergoa 1Aeredua.
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. Batxilergoa 1Aeredua.
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. Batxilergoa 2Aeredua.
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. Batxilergoa 2Aeredua.
|
|
|
Murgil.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 1 (b).
|
|
|
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura 1, 4 DBHO (Batxilergoa). (b).
|
|
|
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 1 ABASOLO, Resu; AREXOLALEIBA, Julen; BILBAITUA, Marian; GARMENDIA, Jesus; SAINZ, Matilde; BASTIDA, Maider; ZUBIONDO, Eneritz// Landa, Ivan.
|
|
|
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 1 Irakaslearen gida didaktikoa.
|
|
|
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura. DBH 2 ABASOLO, Resu; AREXOLALEIBA, Julen; BILBAITUA, Marian; GARMENDIA, Jesus; SAINZ, Matilde; BASTIDA, Maider; ZUBIONDO, Eneritz// Landa, Ivan.
|
|
|
Bigarren testua: "
|
Euskal
hizkuntza eta nazioari buruzko idazlan baten iragarpena, beronen ikuspuntu eta edukiari buruzko oharpenarekin" (1812) 105
|
|
|
"
|
Euskal
hizkuntza eta nazioari buruzko idazlan baten iragarpena, beronen ikuspuntu eta edukiari buruzko oharpenarekin" (1812) 206
|
|
|
Atal honi bukaera emateko,
|
euskal
hizkuntzaren eta beste hizkuntzen arteko konparaketa orokor bat eskainiko dut. Honen helburua, ahal den neurrian lortu beharrekoa, bikoitza da:
|
|
|
Urte batzuk beranduago, indarberrituta edo, bere euskal ikerketaren proiektu zaharra berreskuratzen, sakontzen eta zehazten du, eta, zeregin honetan buru belarri sartzeko bere benetako intentzioa erakutsi nahian, honi buruzko" iragarpen" bat argitaratzen du. Beti ere, eta H. Schwarz-ek dioen bezala,"
|
Euskal
hizkuntza eta nazioari buruzko idazlan baten iragarpena, beronen ikuspuntu eta edukiari buruzko oharpenarekin" (1812) izenburuko testua, egiaz, ezinbestekoa da ere haren hizkuntz teoriaren bilakaera zuzen antzemateko204.
|
|
2006
|
|
|
Deustuko Unibertsitateko Euskal Filologoaren profilaren arabera, Eus� kal filologoak gai izan behar du egoera ezberdinetan, bai ahoz bai idatziz, modu egokian eta eraginkorrean komunikatzeko; hizkuntza eta literatura auzitan irizpide argiak izateko;
|
euskal
hizkuntza eta literatura, ikaslearen ezaugarrien arabera, irakasteko; eta euskara normaltzeko prozesuetan iritzi profesionalak emateko. Soziolinguistika irakasgaiaren bitartez, azken soziolinguistika klusterra martin ugalde, kp/ 20140 andoain 43 gaitasuna lantzen da.
|
|
|
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura 1 DBH. (b).
|
|
|
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura 3 DBH. (b).
|
|
2007
|
|
|
Hirugarren belaunaldiak hizkuntza gal ez dezan, ikastolak ere eraiki dituzte. Renoko Unibertsitatean (Boiseko estatua, AEB)
|
euskal
hizkuntza eta historia ikasi eta ikertzeko katedra iraunkor bat ere sortu zuten 60ko hamarkadan, oraindik ere tinko dirauena, eta euskal biblioteka itzaltsu bat eraiki ere bai.
|
|
|
1927 urtea berriro Tolosan eman zuen lizentziatura amaitzeko, 1928an Apaizgaitegi Txikira bueltatuz bosgarren kurtsoan Humanitateak irakastera, baita
|
euskal
hizkuntza eta literatura61 irakastera ere.
|
|
|
Erroetaraino espainoldua dago alde hau, eta espainoltasun horiinon baino argiago ikusten da abertzaletasun erdaldunean. Euskaraz pentsatzekogaitasuna galdu duen herri honek ez du
|
euskal
hizkuntza eta euskaltasuna sentitzenerdaraz sortutako mundu sozial eta kulturalaren axaleko axalean ez bada. Hizkuntza eta bizitzaren mundua ez ditu ikusten elkar determinatzen duten eragile gisa, elkar determinatuak diren eragile moduan, bizitzaren gainazaleko kontua da euskarahalakoentzat.
|
|
|
Erroetaraino espainoldua dago alde hau, eta espainoltasun horiinon baino argiago ikusten da abertzaletasun erdaldunean. Euskaraz pentsatzekogaitasuna galdu duen herri honek ez du
|
euskal
hizkuntza eta euskaltasuna sentitzenerdaraz sortutako mundu sozial eta kulturalaren axaleko axalean ez bada. Hizkuntza eta bizitzaren mundua ez ditu ikusten elkar determinatzen duten eragile gisa, elkar determinatuak diren eragile moduan, bizitzaren gainazaleko kontua da euskarahalakoentzat.
|
|
|
Haurtzaroko gizarteratzea behin behinekoa da beti, baina hizkuntzaren arloan gagozela, oso kontua hartzekoa da inguruaren hizkuntza egoera. EuskalHerrian
|
euskal
hizkuntza eta kulturaren naturaltasuna oso ezberdina da bizitasunetnolinguistikoaren arabera, hainbat tokitan euskaldun bizi daiteke natural; bainaoro har, iraupen eta jarraipen naturaletik jarraipen ideologikora iragan gara aspalditik. Adibide ñimiño bat jarriko dizuet:
|
|
|
" Hizkuntza bakoitzak, berori hitz egiten dutenen mundu ikuskera biltzen du. [...] Hizkuntza bat hiltzen denean, betiko galtzen da giza kulturaren zati bat" 221 Esan dezagun, horrenbestez, euskal hezkuntzara itzuliz, aniztasunaren aldeko aldarrikapen orokorra —lehenik eta beste ezeren aurretik—"
|
euskal
hizkuntz eta kultur komunitatea" indartzearen aldeko jarreretan eta ekintzetan konkretatu beharra dagoela.
|
|
|
Horrek guztiak, aurrera eginez, euskal hezkuntzak berak oinarri eta erreferentziatzat hartu lukeen irizpide nagusia aztertzera garamatza, edo, zehazkiago, bertan
|
euskal
hizkuntzak eta euskal kulturak bete luketen lekua berraztertzera. Zentzu honetan, eta hasteko, interesgarria dirudi Iztuetak —besteren artean— egungo" euskal hezkuntza sistema elebidunari" egindako kritika aipatzea.
|
|
|
Batek ez du euskaraz hitz egiten bere borondatez bakarrik; aldiz, horretarako ezinbestekoa da ere bere inguruneak hori posible egitea edota ezartzea. " Elebidunen kopurua handitzeak", horrenbestez, euskararen" erabilera maila handitzea" dakar, eta, horrexegatik, hori baino ezin daiteke izan" planifikazio linguistikoaren" helburua, bai hezkuntzan bai orokorrean243 Esan dezagun, bukatzeko, euskal hezkuntzaren ardatza
|
euskal
hizkuntzan eta euskal kulturan kokatu beharra dagoela —Katalunian gertatzen denaren antzera244—, ze horrela bakarrik izango da posible euskal munduaren berreskurapen linguistiko kulturala bideratzea.
|
|
|
Horrenbestez esan dezagun, bukatzeko, aniztasunaren aldeko aldarrikapen pedagogikoa ezin daitekeela neutrala izan euskal kasuan; alderantziz,
|
euskal
hizkuntza eta kultura positiboki diskriminatu behar dira, ze, finean, ezberdin dagoena berdin tratatu nahi izatea iruzurra da.
|
|
|
Horrenbestez esan dezakegu, aurrera eginez," euskal hizkuntz komunitatea" hartzen dugula —gure atal honetako hausnarketa guztietan bezalaxe—" euskal hezkuntzaren dimentsio etikoaz" esango dugunaren marko orokor edo erreferentzia nagusi bezala. Euskal komunitate linguistikoa, finean, errealitate natural bat da —inork ez du" euskaltasuna" asmatu—, eta horregatik hitz egin dezakegu ere
|
euskal
hizkuntz eta kultur eskubide etikoez: kontua da" problematika honetan", honela Setien," balio etiko batzuk daudela inplikatuta, hain zuzen, herrien kultura eta —bereziki— horien hizkuntza estuki lotuta daudelako pertsonen eta herri horien errealizazio osoarekin" 256 Gizakiaren izaera eta garapena, ikusi bezala, ezinezkoak dira gizabanakoen eta gizataldeen hizkuntzak kontsideratu gabe, eta, zentzu honetan, euskal hizkuntz eskubideak —beste hizkuntza guztiei dagozkienak bezalaxe— gizakiari berari loturiko eskubideak dira.
|
|
|
Nolanahi ere sinetsita gaude honetaz: gure hezkuntzak,
|
euskal
hizkuntza eta kultura bultzatuz, sakonean, ez du soilik" bake linguistiko kulturala" sustatzen baizik eta baita" bake sozio-politikoaren" aldeko ekarpena ere egiten.
|
|
|
Gogora dezagun, sarreran esan bezala, aniztasunaren inguruko diskurtsoa askotan arinegia dirudiela, adibidez, berorrek ezberdintasun linguistiko kulturalak onartzearen eta errealitate linguistiko kultural horien egoera ezberdinak atzematearen artean bereizten ez duenean. Eta bereizketa hori, jakina, funtsezkoa da egoera gutxituan dagoen
|
euskal
hizkuntzaren eta herriaren etorkizunerako —aniztasunaren aldeko aldarrikapena, bestela, homogeneizazioaren aldeko jarduera bilakatuko litzateke—, bai eta euskal hezkuntzak duen erronkarako ere.
|
|
|
Euskal hezkuntzaz jarduteak, lehenik eta behin," euskal" izenlagunari buruzko aurretiko zehaztapena egitea eskatzen du, zeinaren arabera izenlagun horrek —bere jatorrizko zentzuari jarraiki— errealitate linguistiko kultural jakin batekiko lotuta erakusten duen. Azken batean" euskal" hitzaren lehen erreferenteak —ahazteak ahazte— euskara eta euskaldunak edo
|
euskal
hizkuntza eta euskal hizkuntz komunitatea dira: horrela ezean ez luke zentzurik edukiko —edo ez bederen berdina—" euskal" zerbaitetaz hitz egiteak.
|
|
|
Hizkuntz pedagogiaren baitako kontsiderazio orokorrak, bestela esanda, hizkuntza konkretuetan bakarrik izan daitezke gauzatuak, eta, horrenbestez, aipatutako hizkuntzaren bidezko hezkuntza, gure kasuan, euskararen bidezko hezkuntza da. Horrek guztiak, bada, hezkuntza eta hizkuntz aniztasunaren inguruko diskurtsoa —askotan arinegia dirudiena— egoera gutxituan dagoen
|
euskal
hizkuntzaren eta herriaren perspektibatik aztertzera garamatza. Horixe bera gertatzen da, adibidez, euskal hezkuntzan sarritan aipatzen den elebitasunaren kontzeptuarekin, zeinaren adiera orokorra guk geuk ere gurera ekarri behar dugun:
|
|
|
nondik dator eta nora doa euskal hezkuntza? Baina gure helburua, esan dezagun berriz ere, ez da
|
euskal
hizkuntz eta hezkuntza politika bere xehetasunetan ikertzea, baizik eta berorren marko antropologiko filosofiko eta antropologiko kulturala zehazten ahalegintzea. Zentzu honetan, beraz, abiapuntu —eta ez helmuga— batera iristea da gure asmoa.
|
|
2008
|
|
|
8 Euskaljakintza: Ordiziako Jakintza Ikastolan DBHO 2 mailako
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura irakasgaiko bloga. http://www.euskaljakintza.com
|
|
|
EAEko nahiz Nafarroako
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura (EHL) irakasgairako curriculuma aztertzen hasita, lehenago aipatutako historizismoaren zantzuak antzeman daitezke. Hain zuzen ere, curriculumek zehazten dute ikasleek irakurri eta landu behar dituzten idazleak historiografia literarioak nabarmendu dituen berberak direla.
|
|
|
EAEko curriculuma(
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura)
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoa eta Nafarroa administrazio banatan zatituta egoteak eragin zuzena dauka Euskal Irakaskuntza Sisteman; administrazio bakoitzak curriculum bat zehazten du, eta
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura irakasgaian aldeak daude curriculum bien artean. Gainera, Batxilergoko edukiak oso lotuta egon ohi dira Unibertsitaterako hautaprobekin, eta Nafarroako eta EAEko ikasleen hautaprobak ez dira berdinak; horrek eragiten du, hein batean, bi erkidegoetan irakasten diren literatur edukiak bat ez etortzea.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak curriculumean zehaztu zehazten du euskal literatura irakatsi egin behar dela Batxilergoan, baina ez du horren gaineko jarraipenik egiten. Hori horrela, EAEko ikastetxe batzuek nahiago izaten dute EHL(
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura) irakasgaiari dagozkion asteroko hiru orduak hizkuntzari bakarrik eskaini, eta kasu askotan irakasgaiaren helburu garrantzitsuena ikasleek EGA agiria ateratzea bihurtzen da.
|
|
|
euskaraz egina ez den zer hori? Zergatik eten da
|
euskal
hizkuntzaren eta euskal pertsonaren edo gauzaren arteko kidetasuna. Alienazioaren mekanismoak aletu ditugunean nahiko garbi agertu zaizkigu besterentze prozesuaren xehetasun batzuk.
|
|
|
esatea, larregi esatea izan liteke, inondik ere. Dirudienez,
|
euskal
hizkuntzaren eta kulturaren aldeko jardunean dihardu Ibarretxeren Jaurlaritzak ez du kontrako indarrik bidaide eta lankide. Jaurlaritzako eragile politikoak eta teknikoak, Jaurlaritzaren politika kudeatzeko dituen baliabideak eta alderdi politikoen lankidetzak euskal identitate ezaugarrien aldekoak ditu Ibarretxek.
|
|
|
Bidean ez bide du aurkitzen ekaitzik, ez erauntsi espainolistarik. Euskal identitatearen itsasbidean batera ari dira arraunean, denak bat, herri euskaldunaren alde,
|
euskal
hizkuntza eta kultura goiburu dutela.
|
|
|
bat? Lurraldeak, euskal lurralde izango bada, besteak beste,
|
euskal
hizkuntza eta kultura eskatzen ditu bere baitako; gainerakoan lurralde kontzeptu horrek ez dauka fitsik euskal lurraldetasunarekin.
|
|
|
Ohikoa da kritika hori, noski, datorren lekutik etorrita. Euskaltzalearen ikuspegiak ez baitu militante politikoaren ustez nazio arazoaren barne muin eta sakondura oro bere baitan biltzen,
|
euskal
hizkuntzaren eta kulturaren auzia sektore auzitzat hartua daukalako. Osotasuna falta omen zaio halakoari.
|
|
|
Nafarroako Euskara Elkargo honetan Arturo Campion nabarmendu zen, aipatzekoa izanik honek lehen eskutik irakurria zuela Herder, eta bat egiten zuela herrien usadio eta hizkuntzen aldeko joera erromantikoagaz243 Elkarte horren inguruan
|
euskal
hizkuntza eta kultura ikertzeko eta sustatzeko zenbait ekimen bultzatu ziren. Beste foko bat Donostian zegoen.
|
|
|
Ikastegi dikotomia gehiagotan ere agertzen da Azkuerengan, lehena irakaskuntza erdalduntzailearen tresna gisa ikusiz, eta bigarrena euskarazko irakaskuntzaren bide. Hola, 1895eko Vizcaytik Bizkaira zarzuelan, etengabe kritikatzen zen estatuaren irakaskuntza sistema, gaztelania ez ezik espainiar historia eta geografia ere irakasten zuena,
|
euskal
hizkuntza eta edukiak baztertuz:
|
|
|
Izan ere, eskaintza iritsi zitzaidanean, erokeria iruditu zitzaidan: Anchoragera joatea sei hilabetez, egonaldia gutxienez beste hainbatez luzatzeko aukerarekin?, hango unibertsitateak gonbidatuta,
|
euskal
hizkuntza eta kulturako eskolak ematera. Baina hala ere, pentsatu dut?
|
|
|
Halaber, eskatzen du haien eskubideak aintzat hartzea, eta eskubide horiek zein diren eta nola bermatu eztabaidari ekitea, eta lehenbailehen haiek ordezkariak izan ditzaten sustatu eta aitortzea, eta gure erabakitzeko eskubideari buruz eta arazoari irtenbidea emateko parte hartzeko moduari buruz gure herrialdean abian dagoen eztabaidan eta prozesuan txertatzea38 c) Azkenik, kontuan hartu litzateke elkar aintzat hartzearen estrategia hori ez dela unibertsala eta abstraktua, beren historia eta proiektuak dituzten pertsonek parte hartzen baitute. Hau da, gure gizartean, partekatzen dugun espazio komun horretan, bi estatuekiko gatazka bat dago, eta gizartearen gehiengoak
|
euskal
hizkuntzaren eta kulturaren" normalizazioa" erabakitzeko gure espazioa eskatzen du, baina, era berean, identitate asko daude, gizarte sektore asko daude eta errealitate, jatorri, kultura, identitate eta bestelako desberdintasunak dituzten immigranteen kolektiboek parte hartzen dute; eta horiek, halaber, espazio komun horrekiko eta denok dugun erabakitzeko eskubide demokratikoa oztopatze... Estatu horiek, bestalde, nongotasun sentimendua erabiltzen ari dira ziurgabetasuna pizteko eta euskal gizartearen gehiengoak lortu nahi duen prozesu demokratiko eta normalizatzailearen aurka egiteko.
|
|
|
Afrika, Asia eta Europatik iritsiak). Oro har jende multzo horrek ez du parte hartzen
|
euskal
hizkuntzaren eta kulturaren errebindikazioan (eta seme alabak erdal ereduetara bidaltzen dituzte kasu gehienetan). Eta gainera, etorkin horiek errespetua eskatzen dute beren berezitasun kultural eta linguistikoekiko; ez dira jada ikusezinak, eta borrokatzen dute meskita bat irekitzeko, arabiera ikastetxean irakasteko, haien festak modu publikoan ospatzeko, diru-laguntzak lortzeko...
|
|
2009
|
|
|
Bizi bizi dagoen liburua da, gure herriko emakumeengana eta gizonengana hurbiltzen gaituena. Gure sustraiek, ohiturek, aintzineko bizimoduak,
|
euskal
hizkuntzak eta kulturak bat egiten dute argitalpen honetan, egungo garapenari zentzua emanez.
|
|
|
Blanca Urgell Kultura sailburu berriak
|
euskal
hizkuntzaren eta bertako hiritarrentzat ezinbestekoak diren ekintzei babesa emango diela argitu du.
|
|
|
1986ra
|
euskal
hizkuntza eta literatura katedradun. Aldi berean, 1962tik 1988ra hain zuzen, Baionako Euskal Erakustokiko zuzendari ere izan zen, baita Baigorriko auzapez ere, 1971tik 1980ra.
|
|
|
Telebista berriak bazuen, ordea, oihartzunik gizartean, eta horrek, ikusledatuei zegokienez behinik behin, baikortasuna eragiten zien ETBko zuzendaritzako kideei. Gainera, zuzendaritzatik azpimarratzen zenez, Euskal Telebistaren helburua, ikus entzuleen kopuruaz harago,
|
euskal
hizkuntza eta kultura sustatzea zen (Diez Unzueta eta Otermin, 2006: 98):
|
|
|
Onartu beharra daukagu ETB Legean bertan definituta datorren funtsezko arrazoi batengatik existitzen dela:
|
euskal
hizkuntza eta kulturaren euskarri izateko. kuota handitzea ez lortzearen arrazoia hizkuntzaren muga bada, guk existitzeko daukagun arrazoiari helduko diogu.
|
|
|
Sistema honek luzaroan ez bazuen iraun ere, horren ordez Argentinako bigarren hezkuntza homologatua ezarri zen?, hala ere ikastetxeak euskal «ukitua» eman zion beti bertan emaniko hezkuntzari. Horren adibidea, esaterako, urteetan mantendu ziren
|
euskal
hizkuntza eta geografia historiako lehiaketak, urtean zehar gai horietaz lanik onena egiten zuten ikasleak saritzeko.
|
|
|
Izan ere, hezkuntza curriculumak nahiko zabalak dira, ez dute zehazten lanketa bakoitza nola egin behar den.
|
Euskal
hizkuntza eta literatura irakasten dituztenek hausnarketa egin lukete horren inguruan, eta politikariek eta euskal unibertsitateetako profesionalek ere hartu lukete astia hori dena aztertzeko eta egituratzeko.
|
|
|
Bai. Eta, beharbada, euskal literatura Euskal Historia irakasgaiaren barnean sartu lukete, baina badirudi
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura irakasgaian ikasten ez dena ez dela ikasten bestelako irakasgaietan. Astean hiru orduz zaila da eduki guztiak jorratzea; hizkuntza ere landu behar da, eta horrek denbora darama.
|
|
|
Elkarrizketa berehala lerratu zen sinbolismoaren eta ekialdeko filosofien alorrera. Elkarrizketaren une batean, Xabierrek aitortu zien masoien logia bateko partaide izana zela, eta Iñigorekin batera euskal logia bat sortzekotan zebilela, eite berrikoa, gizakiaren errorik sakonenetara joko zuen erakundea; erro horiek
|
euskal
hizkuntzan eta kulturan omen zeuden, antzinako euskal sinbologian (Iñigok eta Mirentxuk buruaz baiezka entzuten zioten); mapa batzuk atera zituen, Lurreko leinurik zaharrenen mugimenduak erakusteko; lehenik, mendebaldetik ekialderako migrazio handia; gero, alderantzizkoa, Europara kultura indoeuroparrak ekarri zituena; euskal kultura lehen migrazioaren arrastoa zen, kate-begi galdua, Atlantida h...
|
|
2010
|
|
|
Atzerrian
|
euskal
hizkuntzaren eta kulturaren enbaxadore izango gara, esan du Goenagak. Honen harira, atzerriko eta tokiko erakundeen eta elkarteen kontaktu sare bat sortzen ari da Etxepare Institutua, Frantzian eta AEBetan bereziki, batera lan egiteko, akordioak berritzeko eta azoketan parte hartzeko.
|
|
|
Mundu mailan
|
euskal
hizkuntza eta kultura sustatzea du helburu Etxepare Institutuak, tartean, gaztelaniarekin Cervantes Institutuak eta katalanarekin Ramon Llull Institutuak egiten duen legez.
|
|
|
arrisku potentzial edo erreal, baina arrisku. Gerra garaian eta gerraondo bizian agertu zen gaitzespen ikuspegi hori gordinen53 Kaltegarri jotzen zuen halakok
|
euskal
hizkuntzari eta bertako kultura bereziari eustea54 Zenbat eta euskara ahulago, galduago eta itoago, hobe. 1955 ingurutik aurrera, hainbaten esanean beste giro bat hasi zen han hemen zabaltzen55 Giro lasaiagoa, euskara eta katalana (berdin gainerakoak) errazago onartzen zituena.
|
|
|
Bai ekarpen faktikoa, milaka pertsonatara zabaltzen zena, eta bai sinbolikoa:
|
euskal
hizkuntza eta euskal kultura biziberritzeko ametsaren lehen fruituak ziren euskaldun berriok, herritar askorentzat. Horiek ere aski aipatuak ziren gizarte bizitzan, EEN legearen sorrera garaian.
|
|
|
80ko hamarkadaren lehen erdialdean egin zen EAEko eskola curriculumaren lehenengo zehazte lana. Orduan heldu zitzaion espresuki, arauzko xedapen mailan,
|
euskal
hizkuntza eta literaturaren ikasketa planari Eskolaurrean, OHOn eta Batxilergoan. Curriculum lan horren berrikustapen sakona egin zen laurogeita hamarreko hamarkadaren bigarren erdialdean, garaiko ikuspegi konstruktibistari aparteko lekua eskainiz filosofia jeneralean.
|
|
|
117
|
Euskal
Hizkuntza eta Literatura sartu zen lehenik, asignatura moduan, Donostiako (eta, oker ez banago, Bilboko) irakasle eskola publiko (et) an. Donostiako Elizbarrutiaren eta Eskoriatzako irakasle eskola pribatu bultzada sendoa eman zioten, handik berehala, euskal adarrei.
|
|
|
euskaraz diharduten irakasleak eta euskarazko ikasmaterialak dira, praktikan, eskola munduko euskal kulturaren bilgune eta zabalkunde iturri: horretan ere elkarren eskutik doaz, erabat,
|
euskal
hizkuntza eta kultura. Nekez alde batera utz daiteke beraz, EEN legearen balioespen saioa egiterakoan, soziokulturazko osagai hori.
|
|
|
Alor honetan ere ez da gaizki etorriko, egindako bidearen aitortzatik abiatzea.
|
Euskal
Hizkuntza eta Literaturako alorrean askotxo egin da, hasteko, eskola curriculumari euskal dimentsioa txertatzeko: mende laurden honetako aurrerapen nagusietakoa da hori.
|
|
|
Bidasoaren beste aldean ere eman zen
|
euskal
hizkuntza eta hezkuntza lotzeko saiakerarik. Frantzian ez zegoen diktadurarik, baina eskolari lehentasunezko zeregina ezarri zitzaion:
|
|
|
– Euskal Herrian Eskola Publikotzat hartua izateko, ezinbesteko baldintza da eskola horrek
|
euskal
hizkuntza eta kultura bere egitea. Ikastolek beren sorkuntzan bertan eta beren hezkuntza helburuetan frogatzen duten bezala.
|
|
|
Lau dira, funtsean, Sortzen Ikasbatuaz elkartearen helburu nagusiak: Euskal Eskola Publiko Berrirako ezinbestekotzat jotzen dituzten eta oraindik lortzeke dauden ezaugarriak bermatzeko behar diren bideak urratzea;
|
euskal
hizkuntza eta kultura sustatzea; euskaraz ikasketak egiteko aukera Euskal Herri osoan berma dadin exijitzea; eta Euskal Eskola Publikoan dauden zerbitzu guztiak euskalduntzea.
|
|
|
Euskal Herriko Unibertsitatean katedraduna izan zen erretiroa hartu arte.
|
Euskal
Hizkuntza eta Hezkuntzaren Soziologia irakasten zituen. 1964ean sortu zen Joannes Etcheberry Andereño Eskola ikastegiaren zuzendari izan zen.
|
|
|
Bertan, Espainiar Hizkuntza, Linguistika Orokorra eta Euskal Hizkuntza irakasten zituen. Halaber, Linguistika Orokorra Sailaren eta
|
Euskal
Hizkuntza eta Kultura Katedraren zuzendaria izan zen. Unibertsitateko Bibliotekari Orokorra ere izan zen.
|
|
|
Aspecto sincrónico, Erizkizundi Irukoitza, El euskera en Navarra. Encuestas lingüísticas (1965),
|
Euskal
Hizkuntza eta Cultura Katedraren ibilbidea. Recorrido Histórico de la Cátedra de Lengua y Cultura Vasca.Jon Etxaide idazlea neba zuen.
|