|
2007
|
|
|
Horrez gain, 1980ko hamarkadatik aurrera ikusten denez, gero eta tratu estuagoak zituzten bi anaiek Uruguaiko euskaldunen erakundeekin; esaterako, Montevideoko
|
Euskal
Erria euskal etxean lagunekin biltzen zirenean, eta batez ere 1993ko Mar del Platako Euskal Astera joan zirenean. Euskal Herriko senideekiko harremanek ere zer edo zer eragingo zuten bilakaera horretan, bi iloba bertsolariekin izan zuten bertso trukean ageri den bezala.
|
|
|
Zubiriak bere gurasoak gogoratu zituen, eta batik bat bere aita, Uruguaira aspaldi ezkutuko bidaiari gisa heldu zen etorkin euskalduna. Handik jarraigoa
|
Euskal
Erria euskal etxearen egoitzara zuzendu zen; bertan Conaprolek iritsi berriei bazkari ederra eskaini zien; eta han ere hitzaldiak bota zituzten, besteak beste, Rodolfo Gorriti euskal elkartearen zuzendariak eta Rafael Zabaletak. Atzean, itxaroten, euskal etorkinentzako lana eskaini zuten tanbojabeak zeuden.
|
|
2009
|
|
|
Konparaketa bat egiten baldin badugu bi artikulu hauen artean, kontura gaitezke ezen La Baskonia aldizkariak sentsibilitate ezberdina azaltzen duela Centro Euskaro Español eta Euskal Erria erakundeez hitz egiten duenean. Adibide gisa, ikusarazten digu komunitate euskaldunak erreferentziatzat
|
Euskal
Erria euskal etxea hartu behar duela. Arrarotzat har daiteke ere La Baskonia aldizkariak, zeinak Rio de La Platako eta Euskal Herriko gertakizunak esplikatzea duen helburu?
|
|
|
Euskal etxeen artean piztutako gatazka ulertu ahal izateko, bere idatziak oso baliagarriak egingo zaizkigu. Lehen aipatu dudan bezala, 24 bera Euskaroko bazkidea izan arren,
|
Euskal
Erria euskal etxearen lehen bileretan egon zen eta ez entzule soil bezala, baizik eta aldaketa batzuk proposatu zituen, baita onartu ere (ez guztiak baina bai batzuk). Hala ere, esan beharra dago Bilbaori ez ziotela jaramon handirik egin, zuen ideologiaren ondorioz.
|
|
|
Enrique de Bilbao ez zen geldirik gelditu bere ustetan
|
Euskal
Erria euskal etxean gertatzen ari zenaren aurrean, horregatik 1912ko maiatzaren 15ean La Euskaría Española deituriko hitzaldia ematea erabaki zuen non pentsamendu ezberdinak plazaratu zituen. Haren hitzaldian zenbait puntu ikus ditzakegu, baina hitz hauekin hasi zen Euskal Erria euskal etxea sortu zuen jendea zer den azaltzen25:
|
|
|
Enrique de Bilbao ez zen geldirik gelditu bere ustetan Euskal Erria euskal etxean gertatzen ari zenaren aurrean, horregatik 1912ko maiatzaren 15ean La Euskaría Española deituriko hitzaldia ematea erabaki zuen non pentsamendu ezberdinak plazaratu zituen. Haren hitzaldian zenbait puntu ikus ditzakegu, baina hitz hauekin hasi zen
|
Euskal
Erria euskal etxea sortu zuen jendea zer den azaltzen25:
|
|
|
Horrekin, gure kontalariak (Enrique de Bilbaok) ikusi zuen bertan ez zutela inongo aipamenik egin Espainiari buruz, eta
|
Euskal
Erria euskal etxean gauzatutako ekintza edo jokaera, antiespainiartzat jo zuen. Horri aurre egiteko eta bera partaide den euskal etxeari identitatea indartzeko asmoz, Centro Euskaro, Centro Euskaro Español izatera pasatuko da28:
|
|
|
Hau guztia ikusita esan dezakegu Bilbaok hauxe defendatzen zuela; jendeak bi aberri izan ditzakeela, bata aberri handia (kasu honetan Espainia) eta bestea aberri txikia (kasu honetan Hego Euskal Herriko lau lurralde historikoak). Haren ideologiaren barruan ikus dezakegu euskal zaletasun kulturala espainoltasunaren aurka jaio zelako ideia, beraz, tesi aranistak ikusten zituen
|
Euskal
Erria euskal etxearen inguruan.
|
|
|
|
Euskal
Erria euskal etxearen ideologia aztertu ahal izateko, bertako zenbait pertsona aztertzea izango litzateke egokiena, ezin baitaiteke esan bertan biltzen ziren pertsonek sentsibilitate berdina zutenik. Hermenegildo Aramendiren ideologia zer nolakoa zen ikusteko, ez da oso urrun joan behar jakiteko bera EAJkoa zela.
|
|
|
Bere euskal identitatearen ikuspegi nagusiak honela azal ditzakegu:
|
Euskal
Erria euskal etxearen sortzaileetariko bat izan zen (Aramendi, B. Urrutia eta beste askorekin batera), are gehiago, euskal etxe horren zutabe nagusitzat hartu genuke. Begi onez ikusten zuen, bai Ipar Euskal Herriko bai Hego Euskal Herriko biztanleek bertan parte hartzea, inongo diskriminaziorik egin gabe.
|
|
|
Besteak beste,
|
Euskal
Erria euskal etxearen aldizkaria sortzea proposatu zuen, zeinetan zuzendari lana hartu zuen (aldizkariak euskal etxearen izen bera eramango zuen). Horrez gain, lurrak erosi zituen euskal herritarrentzat, frontoiak, txokoak eta neskentzako ikastetxe bat eraikitzeko; non euskal immigranteen alabei euskal hizkuntza (baita kasu honetan frantsesa ere), historia, geografia, kultura eta tradizioak irakatsiko zizkieten.
|
|
|
Aurrean ditugun datuokin, edonork pentsa dezake Parrabére euskal abertzalea zela, Hermenegildo Aramendiren antzera, eta bien artean
|
Euskal
Erria euskal etxea egitea erabaki zutela, Euskaro euskal etxeari aurre egiteko. Baina esan al dezakegu Parrabére abertzalea zela?
|
|
|
Batzarrak beste puntu batzuk jorratu zituen, egun hartan mahiak aipatu beharreko gauzekin bukatu arte. Orduan, batzarrari hitz egiteko unea utzi zitzaion Bilbao jaunari berriro beste proposamen batzuk egiteko eta denak aurrera atera eta gero, gaueko 22:30ean
|
Euskal
Erria euskal etxearen lehenengo batzarra amaitutzat eman zuten.
|
|
|
Alde batetik,
|
Euskal
Erria euskal etxean EAJren luzapen ideologikoa ikusten dute, beraz, defendatu egiten dute Euskal Erria alderdi horren eremuan zegoen jendeak sortu zuela; Jose Manuel Azcona Pastor har dezakegu ikuspegi honen irudi gisa15.
|
|
|
euskal etxe berria EAJren ideologiatik sortutako euskal etxe bat izango zela. Hori ikusita,
|
Euskal
Erria euskal etxea sortu zutenen ideologia nolakoa zen azaltzea beharrezkoa izango litzateke. Horrela, Bilbaok egindako interpretazioa kritikatu ahal izango dugu, onerako zein txarrerako ere.
|
|
|
Gure ustez, ezin dezakegu esan
|
Euskal
Erria euskal etxean sortu zen ideologia abertzaletasun aranista zenik, bertan aurki ditzakegun bazkideek ideologia oso heterogeneoa baitzuten. Hori erakutsi nahian, adibide gisa Parrabere, Basaldua eta Aramendiren ideologien azalpen txiki bat egitea ondo etorriko litzateke.
|
|
|
Beraz, Enrique de Bilbaok hartutako jarrerak (Euskal Erriakoak abertzaletzat hartzea eta, ondorioz, horien aurkako kanpaina egitea) ondorio zuzen bat ekarri zuen,
|
Euskal
Erria euskal etxeko kideek beren euskaltasun kulturala areagotzea, bi euskal etxeen arteko ezberdintasunak areagotuz. Hala ere, bi euskal etxeen arteko harremanak, denboraren poderioz hobetuz joan ziren.
|
|
|
Enrique de Bilbaok,
|
Euskal
Erria euskal etxe berriaren lehenengo batzarrean egon ondoren, ideia bat atera zuen handik: euskal etxe berria EAJren ideologiatik sortutako euskal etxe bat izango zela.
|
|
2015
|
|
|
Boiseko BSU unibertsitatean irakasle den Izaskun aditua da euskararen eta hizkuntzen irakaskuntzan. Aste huntan ikastaro trinko labur bat Montevideon eman ondoren,
|
Euskal
Erria euskal etxekoekin, Brasilera itzuliko da, ikastaro gehiago ematera, interes handia atxeman baitu Sao Paulon, baina baita ere Rio Grande do Sul en, eskualde hortako euskal etxe gaztea eta Ana Luiza Panyagua Etchalus lehendakaria sustatzaile. Bere kabuz eta nehork pagatu gabe ari da egiten lan eder hau Izaskun Kortazar.
|
|
2016
|
|
|
Eta Arno dastaketa eta euskal mozkin afaria eginen dute asteburuan, Martin Luna chefa lagun. Uruguaiko zenbait euskal etxe bilduko dira Floresekoekin bat eginik, hala nola Salto herritik, Rivera eta Livramento uruguaitar eta brasildar hirietarik, eta Montevideoko
|
Euskal
Erria Euskal Etxetik. Uruguain gero eta azkarrago ari dira beren euskal ondarearen ezagutzen, lantzen eta ospatzen.
|
|
2018
|
|
|
2012an sortu zen Montevideon Euskal Erria argitaletxea eta sortu zenetik hunat hamabi liburu karrikaratu ditu euskaraz, gaztelaniaz eta ingelesez, beti euskaraz edo euskal gaiez. Argitaletxea, Montevideoko
|
Euskal
Erria euskal etxeak ehun urte bete zituela ospatzeko (2012) eta Uruguaiko euskalgintza ohoratzeko abiatu zen, Alberto Irigoyen historialari euskal uruguaitarraren eskutik. Bere webgunea:
|
|
2022
|
|
|
MONTEVIDEO. Uruguaiko hiriburua eta Bizkaiko Durango irail hondarrean bururatuko den eta bi urte luzatu den ahaidetze prozesu batean dira, Montevideoko
|
Euskal
Erria Euskal Etxea ere laguntzaile. Estakurua, Bruno Mauricio de Zabala durangarra izan zela Montevideoren fundatzailea.
|
|
2023
|
|
|
Batetik, Uruguaiko Postak, zigilu bat aurkeztu zuen, Juan Manuel Besnes e Irigoyen artista eta aitzindari euskal uruguaitarrari eskainia. Eta bestetik, omenaldi hunkigarria egin zitzaion,
|
Euskal
Erria Euskal Etxean, Agurtzane Aguado euskal uruguaitarrari, luzaz euskal etxe hortako lehendakari izan den andereari. AEBko Cenarrusa Fundazioak bere 2022ko Saria eman zion, izugarri hunkigarri eta zirraragarria izan zen ekitaldi batean, Sara Pagola Jaurlaritzako ordezkaria eta Gorka Alvarez Aranburu Diasporarako zuzendaria bertan zirela.
|