|
2010
|
|
|
defizit nabarmenez markaturik ageri zen, hori dela-eta, euskaldun jatorren eguneroko hizkera (eta hizkera horren bidezko kultura) 47 Bazegoen estereotipo horretarako oinarri objektiborik. Adinez zaharrenak, formazioz arloteenak, diruz eskasenak eta bizimoduz zaharkituenak ziren askotan, batzuen lotsagarri eta askoren irri eragile, erdaraz ondo egin ezinik kalean eta lantokian nabarmentzen ziren euskaldun gizagaixoak48 Pellokirten en eta Chomin del Regato ren antzik ez zitzaien falta, askotan, euskaldun elebakar edo
|
euskal
elebidun horiei: beraiek ziren, sarri, kale giro erdaldune
|
|
|
Euskaldunak (euskaraz zekiten eta gutxi asko hala egiten zuten hiztunak) elebidun ziren oro har. Batzuek
|
euskal
elebidun: euskaraz erosoago moldatzen ziren erdaraz baino; arnasguneetan askotxo zen halakorik.
|
|
|
Elebidunen moldaera nagusi hori dela-eta, beste hau ere kontuan hartu behar da:
|
euskal
elebidunen eta elebidun orekatuen artean ere, hizkuntza osaera aski berezia zen: gizarte elebakarreko standard en argitan aski atipikoa.
|
|
|
gizarte elebakarreko standard en argitan aski atipikoa. Eskola garaiko (zer esanik ez unibertsitateko) formazioa erdaraz jasoa zuten
|
euskal
elebidunek eta elebidun orekatuek66 Eguneroko gai arruntez ondo asko hitz egiten euskaraz, baina hortik aurrera inor gutxik zekien azalpenak euskaraz erraz eta zehatz ematen. Hots, euskalelebidun eta elebidun orekatu haietako gutxi zen gai, kontzeptu dentsitate handiko azalpen landurik euskaraz agertzeko.
|
|
|
a) hiztun horien kontzentrazio espaziala (hiztun horiek leku askotan sakabanaturik dauden, edota leku gutxitan edo bakarrean kontzentraturik); b) dentsitatea (bizi diren lekuan populazioaren %14 diren, %34 edo %84 osatzen duten); c) beraien adin banaketa (hiztun gehienak zaharrak diren, edo adin guztietan banaturik dauden) eta, d) beren ezaguera maila (euskaldun diren horiek ahoz eta idatziz zer nolako euskaldun diren: euskaldun huts,
|
euskal
elebidun, elebidun orekatu edo erdal elebidun).
|
|
|
Jakin badakigu, euskara maila apaleko elebidunek erdaraz egitera jotzen dutela sarri. Erdal elebidun makurtua (eguneroko mintzajardun arruntean erdarara oso makurtua) eta
|
euskal
elebiduna (euskaraz erdaraz bezain erraz edo errazago moldatzen dena) bi gauza dira oso. Gaitasun mailaren ikuspegi kualitatibo hori nahi eta nahi ez erantsi behar diogu, hortaz, hiztun kopuruaren ikuspegi kuantitatibo jeneralari.
|
|
|
Errazago moldatzen dira, normalean, euskaraz edo gaztelaniaz.
|
Euskal
elebidunik (erdaraz baino euskaraz hobeto moldatzen denik) ez da falta gure artean, gorago esan denez. Ikasle elebidun gehienak beste era batekoak dira ordea:
|
|
|
Badakigu bestelako elementu asko ere badirela tartean, eta horiek ere nabarmen eramaten dutela eskola umeen mintza jarduna alde batera edo bestera. Lagun taldearen praktika linguistikoaz gainera funtsezkoa da, itxuraz, solaskideen euskaltasun maila (lagunok
|
euskal
elebidun dira, elebidun orekatu edo erdal elebidun?). Ez da batere erraza, hori guztia dela medio, EAEko ikasleen egungo mintzajarduna argitzea.
|
|
|
Gazte guztiak afektatzen ditu emigrazio horrek: bai erdaldun hutsak, bai erdal elebidunak eta bai
|
euskal
elebidunak. Gatozen azken multzo honetara:
|
|
|
Oso kontuan hartzekoa da hori eskolaren euskalduntze ahalmen osabetezkoa baldin badugu gogoan, ez nolabaiteko, euskal berniza?. Etxean eta lagunartean erdaraz jardunaz nekez atera dezake eskolak euskaldun(
|
euskal
elebidun edo elebidun orekatu) askorik. Erdal elebidunen eragina, berriz, badakigu zein den euskarazko jardunerako mugatua.
|
|
|
Neke oztopo eta zailtasun horien ondoan bada bestelako egoera ere. Etxetik, kaleko lagunartetik edo eskolatik
|
euskal
elebidun diren gazteak lehen baino euskaldun konpletoago dira orain, oro har: hitz egiten jakiteaz gainera euskaraz irakurtzen eta idazten ere badakite, hainbatean, oraingo gazte horiek.
|
|
2019
|
|
|
|
Euskal
elebiduna
|