|
2004
|
|
|
Gaurko euskaldun elebidunentzat noraino iristen da euskararen arnasbidea? Gaur erdara dago
|
euskal
elebidunaren mundua amaitzen den mugarrian, ez euskara; izan ere, euskararen hiztuna bide erdian leher gaizto eginda gelditu den lasterkariaren antzera abaildurik baitago. Zer du ikur hutsetik beraz euskararen funtzioak?
|
|
|
batetik, bere bizitza informatibo eta kultural osoa erdara hutsean mamitu ezinik ez daukan erdal herritarren giza multzoa daukagu, eta, bestetik, euskarazko iturri idatzi horiek ia ezertarako erabiltzen ez dituen euskal herritarren taldea. Motza eta kamutsa da, horratik,
|
euskal
elebidunaren gaitasuna eta leialtasuna, kultura moderno idatzia barneratzeko jokaeraz den bezainbatean bederen. Euskaldun gisa bizi ezin denaren soslaia aurkituko genuke egungo euskaldun izatearen ispilu hits horretan; zehazki, informazio eta kultura moderno idatziaren baitan euskaraz bizitzeko ahalmenik ez duen hiztun tipologia.
|
|
2016
|
|
|
Erabileraren eta ezagutzaren arteko lotura jarri du mahai gainean: «Erabilera erdigunean jarri ezean, ez dugu lortuko
|
euskal
elebidunen kopuruak gora egitea». Euskaraz erdaraz baino hobeto moldatzen direnei esaten diete euskal elebidun.
|
|
|
«Erabilera erdigunean jarri ezean, ez dugu lortuko euskal elebidunen kopuruak gora egitea». Euskaraz erdaraz baino hobeto moldatzen direnei esaten diete
|
euskal
elebidun. «Planteamendua egokitu genuke:
|
|
2017
|
|
|
35. Herri euskaldunetan, ordea, aldeak alde, egunerokoak bestelako errealitate bat ere badela erakusten digu [Txillardegiren eredu matematikoak ebatzitakoaz ari da hemen Anaut]. Eguneroko ogia baita euskaldunen arteko, are
|
euskal
elebidunen arteko, erdarazko jarduna, euskaltzale sutsuaren amorragarri. Ez gara, kasu honetan, euskaraz egin ahal izateko probabilitateez ari.
|
|
|
|
Euskal
elebiduna euskaraz erdaraz baino erosoago sentitzen da, ahozko jardunean gutxienez. Alderantziz gertatzen da, berriz, erdal elebidunen praktika linguistikoan:
|
|
|
Alderantziz gertatzen da, berriz, erdal elebidunen praktika linguistikoan: pentsamenduaren ezpalik sakonenak eta finenak erdaraz ateratzen ditu hiztun eredu horrek353
|
Euskal
elebidunaren pentsamendua euskaraz erdaraz baino modu zehatz eta biribilagoan aletu eta komunikatzen da354; erdal hiztunaren metabolismo linguistikoan, berriz, alderantziz gertatzen da.
|
|
|
Oinarrizko datu soziolinguistiko batek bereizten ditu bi elebitasun mota hauek: hots, erdal elebidunaren hizkuntza nagusia hizkuntza hegemonikoa da, eta
|
euskal
elebidunaren hizkuntza nagusia hizkuntza minorizatu etnikoa da. Hizkuntzaren estatus errealak hiztunaren gaitasun komunikatiboan daukan eragina aintzat hartzen badugu, erraz jabetuko gara euskal elebidunaren hizkuntzak, erdal elebidunaren kasuan ez bezala, ezin duela euskal hiztuna erabat osatu:
|
|
|
hots, erdal elebidunaren hizkuntza nagusia hizkuntza hegemonikoa da, eta euskal elebidunaren hizkuntza nagusia hizkuntza minorizatu etnikoa da. Hizkuntzaren estatus errealak hiztunaren gaitasun komunikatiboan daukan eragina aintzat hartzen badugu, erraz jabetuko gara
|
euskal
elebidunaren hizkuntzak, erdal elebidunaren kasuan ez bezala, ezin duela euskal hiztuna erabat osatu: izan ere, euskararen funtzio defizitak ez dio aukerarik ematen hartarako.
|
|
|
|
Euskal
elebidunak erdaraz bizitzera behartuak eta ohituak daude, eta, gainera, praktika linguistiko hori naturaltzat jotzen dute gehienek, mentalitate etnikoa tarteko. Erdal elebidunaren kasuan ez dago antzeko jokamolderik:
|
|
|
hauek, hizkuntza hegemonikoaren hiztun direlako, euskaraz bizitzeko beharrik ez gogorik ez dute sentitzen eskuarki.
|
Euskal
elebidunen bizitza elebiduna edo erdarazkoa da bizitzaren hainbat esparru komunikatibo esanguratsutan; erdal elebidunen bizitza, berriz, erdara hutsekoa, praktikan erdal elebakarren gisara jokatzen dutelako355 Bi elebitasun hauen arteko aldeak, beraz, handiak eta sakonak dira: zehazki, hizkuntza hegemoniko batetik mintzaira etniko batera dagoen lubakiak bereizten ditu.
|
|
|
|
Euskal
elebidunon euskalduntasunak, euskal intelligentsiako kide batzuk salbu, gero eta kalitate eskasagoa dauka, EAEn botere autonomikotik inposatu zaigun erdal elebitasun sozial eta indibiduala dela medio. Hizkuntza minorizatuan hiztunak galtzen duen gaitasun komunikatiboa, hizkuntza hegemonikoan irabazten du.
|
|
|
Eusko Jaurlaritzak bere politikaren helburutzat ezarri duen zorioneko elebitasuna, ez al da ba erdaldunen aldeko eta euskaldunon aurkako elebitasun indibidual eta soziala? Euskaldunon aldeko zinezko hizkuntza politikarik balego, euskaldun berrien belaunaldiak lirateke
|
euskal
elebidunen harrobia.
|
|
|
Euskalduntasunaren muineko espazio sinbolikoa jorratzen duten
|
euskal
elebidunen lana gutxietsi gabe, komeni da euskal intelligentsiaren mugak zertan diren gogora ekartzea. Ibon Sarasolak adierazi digunez, kazetari eta esatari bikainak dauzkagu eta? [ahozko jardunean] ere inguruko hizkuntzen pare jartzen ari gara.
|
|
|
354
|
Euskal
elebidunaren deskripzio argia iruditzen zaigu honakoa: beste orrialde batean ere erabili dugun aipua izan arren, betor berriro:
|
|
|
ereduaren baratzean,
|
euskal
elebidun aktiboak sortu beharrean, hots, gaitasun komunikatiboz eta atxikimenduz jantzitako hiztunak sortu ordez, erdal elebidunak sortu ditu azken hamarkadetako hizkuntza politika ofizialak EAEn. Erdal elebidunen elebitasuna, salbuespenak salbuespen, praktikan, erdalduna da.
|
|
|
Zer dakarkio euskarak euskaldunon nortasunari, kulturari eta izaerari? Zer da euskara egiazko
|
euskal
elebidun batentzat. Bere pentsamendu, irudimen eta zirrarak euskararen errotan ehotzen dituen batentzat?
|
|
|
Benetako
|
euskal
elebidunaren deskribapen egokiagorik nekez aurkituko genuke inon. Euskal elebidunaren argazki zintzoa atera digu Eizagirrek, eta, zalantza izpirik gabe, argazki horretan ikusten dugun euskalduntasunak izan behar luke euskararen aldeko politika guztien oinarrizko gako:
|
|
|
Benetako euskal elebidunaren deskribapen egokiagorik nekez aurkituko genuke inon.
|
Euskal
elebidunaren argazki zintzoa atera digu Eizagirrek, eta, zalantza izpirik gabe, argazki horretan ikusten dugun euskalduntasunak izan behar luke euskararen aldeko politika guztien oinarrizko gako: alegia, gaitasun komunikatiboa eta atxikimendua bat eginda.
|
|
|
Izan ere, bere munduaren iruditeria euskararen neurrira egina dauka benetako
|
euskal
elebidunak. Eta halako esperientzia eta bizipen linguistikorik ez daukana ez da zinezko euskal elebiduna; euskal elebitasunean euskarak gainerako hizkuntzen gainetik egiten du argi, bera da hiztunaren kriseilu.
|
|
|
Izan ere, bere munduaren iruditeria euskararen neurrira egina dauka benetako euskal elebidunak. Eta halako esperientzia eta bizipen linguistikorik ez daukana ez da zinezko
|
euskal
elebiduna; euskal elebitasunean euskarak gainerako hizkuntzen gainetik egiten du argi, bera da hiztunaren kriseilu. Bere pentsamenduaren eta jakintzaren egiturak euskaraz zizelkatuta dauzka euskal elebidunak; euskaratik eta euskaraz dihardu halakoak.
|
|
|
Eta halako esperientzia eta bizipen linguistikorik ez daukana ez da zinezko euskal elebiduna; euskal elebitasunean euskarak gainerako hizkuntzen gainetik egiten du argi, bera da hiztunaren kriseilu. Bere pentsamenduaren eta jakintzaren egiturak euskaraz zizelkatuta dauzka
|
euskal
elebidunak; euskaratik eta euskaraz dihardu halakoak. Euskara du pentsamenduaren hizkuntza, erdal elebidunak ez bezala.
|
|
|
Euskal intelligentsiaren inguruan elkartzen den masa kritiko txiki baten praxi euskaltzalea salbuetsita191,
|
euskal
elebidunak ez dauka euskaraz erdal elebidunak erdaraz daukan pareko gaitasunik. Pierre Bourdieuren esanetan, gaitasun komunikatiboaren iturrian dagoen kapital linguistikoak baldintzatzen du hiztunaren trebetasuna.
|
|
|
Esan gabe doa gaitasun komunikatiboaren trebetasun horiek guztiak ezin direla garatu eta barneratu horretarako ingurune soziolinguistiko egokirik egon ezean. Euskararen kasura etorrita, euskara bere pentsamendu hizkuntza nagusia duten
|
euskal
elebidunen artean sozializatuz lor dezake erdal elebidunak itxurazko mintzamena. Aurreratu bezala, arnasgune geografikoek euskararen normalizazio sozialean bete dezaketen funtzio nagusi bat hortxe ikusten dugu guk:
|
|
|
–Ni neu sentitzen naiz, euskaraz hitz egiten dudalako? 325, diosku Txepetxek.
|
Euskal
elebidunen artean izan ezik, nekez sentituko da halako kidetasunik hiztunaren eta euskararen artean. Hizkuntza nagusia euskara duten euskaldunik sortzeko politika eraginkorrik ez dago oraingoz Eusko Jaurlaritzaren aldetik.
|
|
|
Diglosiaren arrastora itzulita, diogun, egungo egoera etnokulturalak euskaldun diglosikoak sortzen dituela gehienbat.
|
Euskal
elebidunen artean Basil Bernsteinen harako, elaborated code, hura ez da batere ohikoa.
|
|
2019
|
|
|
harreman sarea eta hizkuntza erabiltzeko erraztasuna. Euskaraz ondo dakiten zenbat eta hiztun gehiago izan (eta horien artean zenbat eta
|
euskal
elebidun edo berezko hiztun gehiago izan), orduan eta euskara gehiago egingo da (Aracilen arauei jarraituz), eta ingurukoen artean zenbat eta hiztun aktibo gehiago izan, orduan eta errazago suertatuko da erabilera. Pernandoren egia diruditen bi baieztapen hauek hizkuntza politiken sakoneko bi helburu mahai gaineratzen dituzte:
|
|
|
(?) Zailtasun horien ondoan bada bestelako egoera ere. Etxetik, kaleko lagunartetik edo eskolatik
|
euskal
elebidun diren gazteak lehen baino euskaldun konpletoagoak dira orain.
|
|
|
Pertsona eleanitzez osaturiko Euskal Herria ezagutuko dute hurrengo belaunaldiek ere. Baina elebitasun perfekturik ez dagoenez, euskararen unibertsalizazioarekin batera, euskararen biziraupenak,?
|
euskal
elebidunen?, hau da, euskaraz erdaraz baino hobeto moldatuko diren hiztunen masa egokia du. Patxi Saezek, berezko hiztunak?
|