|
2009
|
|
|
Euskal Herrian ere ahitu zaizkigu milaka urtetan izan ditugun
|
euskal
elebakarrak edo euskaldun hutsak. Eta euskaltzale batzuek gertakari hori interpretatu duten moduak harri eta zur utzi gaitu9 Zorionekoak bide gara euskaldun hutsak galduta.
|
|
2010
|
|
|
belaunaldi zaharrenak ziren euskaldunenak joan zen mendeko 70ko hamarkadan, eta belaunaldi gazteenak dira euskaldunenak gaur egun. baina aldaketa argitsu horrek baditu itzalguneak ere, eta berekin dakarzkigu beste erronka batzuk ere, besteak beste gaur egungo gazte elebidun gehienek, atzokoek ez bezala, bigarren hizkuntza baitute euskara (ondorioz, askok euskaraz gaztelaniaz baino gaitasun murritzagoa dute) eta, beste zenbait arrazoi ere tarteko, euskararen erabilera mugatuagoa baitute. uste izatekoa da, etorkizunean ibilbide bertsua urratuz gero, beste hogeita hamar urte barru, erdaldun elebakarrak gutxiengoa izango direla gure artean, eta salbuespen bitxia baino ez gazteen artean. horrek sekulako garrantzia izango du euskararen etorkizunerako. izan ere, elebidunak, 1981ean biztanleriaren gutxiengoa izatetik, 2031n gehiengo zabala izatera pasatuko baita gizartea. esandakoaren argitan uste izatekoa da, euskal gizarteko eliteak elebidunak izango direla. egoera berri hori gizarte berdinkideagoa eta kohesionatuagoa eraikitzeko lagungarri izango da, nahiz eta ikuskizun geratzen den horrek guztiorrek zenbaterainoko eragina izango duen euskararen erabileran. eta hau ez da bigarren mailako kontua, lehen muturreko kezka baizik, euskararen biziindarrak arduratzen gaituenontzat. elebakartasunak gero eta toki gutxiago du euskal gizartean. elebitasuna zabaltzeko joera gorantz doa etengabe. baina elebitasuna ez da homogeneoa —euskal gizarteak dituen ezaugarriak izanda, eginahalak eginda ere, ezin bestela izan—: elebidun guztiak ez dira neurri berean elebidun. elebitasunaren hazkundea fenomeno urbanoa da, batez ere. garai bateko elebidun gehienak herri txikietan bizi ziren (baita orduan oraindik bazeuden
|
euskal
elebakarrak ere), euskal hiztunak nagusi ziren guneetan, eta adin guztietako elebidun gehienek euskara zuten lehen hizkuntza. errotik aldatu da hori urte gutxian. egungo elebidun gehienak hamar mila biztanletik gorako hiriguneetan eta hiriburuetan bizi dira, euskara erabiltzeko aukera gutxiago dituzten herrietan, eta, arestian esan bezala, hogeita hamabost urtez behetiko elebidun gehienek gaztela... hazkundea behar du euskarak, masa kritikoa handitu beharrean da, baina hazkunde sozial orok saihetsezina du hazkunde krisia. euskararik gabe bizitzea nagusiki euskaraz bizitzea baino askoz errazagoa den gizarte batean, ezinezkoa da elebidun guztiak —euskaldun zaharrak bezala euskaldun berriak— neurri berean izatea elebidun eta denek euskara gaztelania bezainbeste edo gehiago menderatzea eta, gainera, naturaltasunez erabiltzea. zirkunstantzia hauetan —ez dago besterik— urtea joan eta urtea etorri, hazi eta hazi, deskantsurik gabe hazten jardun, eta, gainera, primeran eta inolako urradurarik eta ahuleziarik gabe haztea, aukera irreala da, ezinezkoa erabat. aurrerago jorratuko dugun euskararen erabileraren gakoetariko bat da hau, ez txikiena. bestalde, jakina da familia bidezko transmisio hutsaz ezin dela hizkuntza baten bizi indarra gizartean areagotu, baina neurri berean da jakina, halaber, familian transmititzen ez den hizkuntza galbidean jarritako hizkuntza dela.
|
|
2018
|
|
|
Dinamika berri horri erronka kutsua eman zaio, taldeak onartu behar izan duelako kide batzuen euskara hutsezko jokaera" urratzailea" denbora mugatu batez (bi hilabetez). " Posible al litzateke zuen arteko harremanetan kide batzuk euskara hutsez aritzea(
|
euskal
elebakar gisa alegia) eta laneko dinamikari kalterik ez egitea?" Horra hor erronka. Eta ondoren konbitea:
|
|
2019
|
|
|
euskara da/ zen beren ama hizkuntza. eskola erdal iturri izanik ere, auzokale lagunarteak indartu egiten du/ zuen neska mutilek etxetik ekarritako mintzamen gaitasuna: gazteak
|
euskal
elebakar edo euskal elebidun dira/ ziren.
|
|
|
• gazte guztiak erdaraz eskolatu ziren, eta
|
euskal
elebakarrak erabat desagertu ziren adin batetik beherakoen artean.
|
|
|
Nire ustez, beraz," erasandako arnasgune" ena da, gaur egun, aurki genezakeen tipologia soziolinguistikorik gorena,
|
euskal
elebakarrak desagertu zirenetik, esate baterako, ia ezinezkoa izango baitu etorkin batek, gure amak ezagutu zuen Berrobiko giroaren parekoa berriro inon aurkitzea. gero aipatuko dugun bezala, arnasguneen tipologizazioa beste modu batera egin daitekeela iruditzen zait.
|
|
2021
|
|
|
Era berean, lehen eta bigarren mailetan sail elebidun ala
|
euskal
elebakarretan izen eman duten ikasleek gora egin dute nabarmen azken urteetan. Izan ere, 2016an frantses estatuak plazaratutako datuen arabera," lehen mailan, sail elebidunean ala [euskarazko] murgiltze ereduan izen ematen duten ikasle kopuru orokorra, 5.930tik 2004, 9.839ra pasa da 2015, esan nahi baita, ikasle kopuru orokorraren arabera, proportzioan %24, 5etik %38, 2ra igaro dela" (Ministère de l’Intérieur, Ministère de la Culture et de la Communication, Ministère de l’Education nationale, 2016:
|
|
|
2015an, sail elebidun ala
|
euskal
elebakarrean izen eman duten 9.839 ikasle horietatik, 5.269 irakaskuntza publikoan eskolatuak daude, hau da %54a, 2.188 irakaskuntza pribatu katolikoan, hots %22a, eta, gainontzekoak (%24), esan nahi baita 2.382 ikasle, irakaskuntza pribatu laikoan, alegia ikastoletan (Ministère de l’Intérieur, Ministère de la Culture et de la Communication, Ministère de l’Education nationale, 2016:... 49).
|