|
2015
|
|
|
Orduan agertu zen Xabier Amuriza, kartzelatik irtenda, eta dena aldatzen hasi zen. Guri, Durangon alfabetatzen ari ginen neska mutikoei,
|
euskal
aditzaren konjugazioa erakutsi zigun; beharleku galanta hartu zuen. Bertsolaritzaren doinuak, hizkera, gaiak, dena aldatzen ari zen ordurako.
|
|
2017
|
|
|
" orduan agertu zen Xabier Amuriza, kartzelatik irtenda, eta dena aldatzen hasi zen. Guri, Durangon alfabetatzen ari ginen neska mutikoei,
|
euskal
aditzaren konjugazioa erakutsi zigun; beharleku galanta hartu zuen. Bertsolaritzaren doinuak, hizkera, gaiak, dena aldatzen ari zen ordurako.
|
|
2019
|
|
|
Aurreko kapituluetan errandakoa eta argumentu guztien artean garrantzitsuena kontuan hartuz: " konjugazio trinkoa ezin da erabili edozein aditzekin, eta perifrastikoa, aldiz, aditz guztiekin erabiltzen ahal da" argumentu hau berriz baloratu eta gero, guretzat, benetako eta jatorrizko
|
euskal
aditz konjugazioa perifrastikoa da.
|
|
|
Da eta du sailekoak oinarrizkoak dira; izan ere, atal honetan zehar ikusiko dugu nola eskuratu zituzten eta frogatuko dugu bere partizipioa deskubritu aitzin indarrean zeudela. Horregatik, adizki hauek, nahiz eta bere baitan konjugazioaren oinarria izan, laguntzaile gisa erabiltzen hasi baino lehenago indarrean zeudelako, zure baimenarekin noski,
|
euskal
aditz konjugaziotik kanpo utziko ditugu.
|
|
|
Aspaldidanik bi aditz joko hauen existentziak hainbat hizkuntzalariei atentzioa piztu die; eta, gai horri buruz, agian, deigarriena, guztien adostasuna da: aditz trinkoa
|
euskal
aditz konjugazio zaharra da, jatorrizkoa, beraz.
|
|
|
Bi arrazoi izan ditugu erabaki hori hartzeko: lehena, naiz eta haiz adizkietan salbu, bertze guztietan ez dugulako aurkitu izan aditzaren inolako markarik; bigarrena, adizki horietan ikusi dugulako
|
euskal
aditzaren konjugazioen oinarria.
|
|
|
Asmatzaileen helburua, beraz,
|
euskal
aditz konjugazioa arintzea zen. Bistan da ez zutela lortu; baina, garaiko esaldietan geratu ziren haien saioetan lortu zituzten adizkiak eta ezin da ukatu beren lekua hartu ez zutenik.
|
|
|
Gure bidean hainbat seinale aurkitu ditugu; eta seinale horiek k. perifrastikoaren hasmentara iritsi garela jakinarazteaz gain, nahiko ongi erakusten digute gure
|
euskal
aditz konjugazioa euskararen historian non kokatu behar dugun:
|
|
|
|
Euskal
aditzen konjugazioa azaltzerakoan ez da batere erraza justifikatzea aditz jokorik gabe gaudela eta, jarraian, aipatzea oinarrizko adizkiak baztertu gabe gabiltzala. Bada, horixe bera da gure azterketari egiazkotasuna ematen diona.
|
|
|
Lehena: Pertsona izenordainen markarik gabe,
|
euskal
aditz konjugaziorik ez. Horrek egiaztatzen du.
|
|
|
Edozein hizkuntzarentzat garrantzi handiko osagarriak, bai; baina, are gehiago, komunztadura dela-eta, haiei dagozkien hizkiak aditz jokoetan markaturik eramaten dituztenentzat. Honen adibidea euskara da, zeren eta, bere esaldietan agertzen diren zenbait izen sintagma, pertsonen arabera, aditz jokatua haien izenordainaren markekin eratzen baitira; beraz, inolako dudarik gabe ondorioztatzen ahal dugu pertsona markarik gabe, eta zehatzagoa izanda, pertsona izenordain markarik gabe,
|
euskal
aditz konjugazioa pikutara joanen litzaigukeela.
|
|
|
Hasieran, harridura baino ez da izan: "
|
Euskal
aditz konjugazioa orrialde batean bilduta ere!...". " Nola eraikitzen ahal den holako sistema bat hain modu errazean erabilgarri izateko!.".
|