|
2001
|
|
|
|
Euskal
Herrian lehen aldiz 1991n izan zen lana zela-eta, eta IXA taldekoek ingelesarekin laguntzeko eskatu zioten. Haiei entzun zien lehen aldiz euskaraz egiten.
|
|
|
Esanaren arabera, euskaldun zahar nahiz berriek idatzirikako zernahi,_ literaturaren barrunbean sartzen baldin bada, euskal literatura da. Â Aitzitik Euskadiko jendeak âeta jakinaren gainean darabilt izen hau,
|
Euskal
Herriaren lehen zatiaren bitartez nahastea sor ez dadinâ, erdaraz, edozein erdaratan, idazten duten neurrian ezin daitezke izan euskal idazle; euskaltzale sutsu agertzen baldin badira ere, erdal idazle dira. Horrela, euskal idazle genuen Silvain Pouvreau; erdal idazle, haatik, Pio Baroja eta Jean de Sponde.
|
|
2002
|
|
|
sortzen duen aberastasun materiala balio monetarioetan neurtzen duenaldagaia da BEG delakoa. Eta aldagai horren arabera, hurrengo irudian ikus daitekeenez (7.1 irudia), Hego
|
Euskal
Herrian lehen sektorearen pisua, euro konstantetan neurtuta (inflazioaren eragina baztertzeko), ez da azken hamarkadetan 601milioi eurotik gora igo; eta gorabeherak izan baditu ere, 90eko hamarkadan jaitsierarako joera nabaria izan du.
|
|
2004
|
|
|
Zer gertatu da ordea? Galtzen joan dela
|
Euskal
Herrian lehen mantentzen zen zerbait, eta Ameriketan oraindik bizi dena: familia.
|
|
2007
|
|
|
Wilhelm von Humboldt 1835eko apirilaren 8an Tegelen hil da,
|
Euskal
Herria Lehen Karlistadaren erdian zegoela. Bere bizitzako hirugarren kapitulu honetan, 1820ko urtarriletik hil arte. Humboldt-en ekoizketa zientifikoaren urteak?
|
|
2009
|
|
|
Max Stirnerrek eta Nietzschek lehenago).
|
Euskal
Herrian Lehen Modernia gutxi ezagutu da, eta Bigarren Modernia, arbuiatzeko adina bakarrik. Baina Lehen Moderniak bere efektuak izan ditu gure gainean (Eliza antimoderno tridentinoaren bidez!), Bigarren Moderniarenak orain ari zaizkigu ailegatzen.
|
|
|
Horregatik, Araba eta Nafarroa nekazaritza eta abeltzaintzari lotuta geratu ziren bitartean (populazioaren% 53k eta% 66k horretanjarduten zuen, hurrenez hurren), Bizkaia eta Gipuzkoa herrialde industrialak bihurtu ziren. Ipar
|
Euskal
Herrian Lehen Mundu Gerrak eta emigrazioak biztanleriaizugarri murriztu zuten (Diaz Noci, 1995: 216; Mikelarena Peña, 2004:
|
|
2011
|
|
|
«Horregatik, joan den astean egin genuen eskaintza gauzatzeko ez genuen siglarik aipatu nahi izan». Alde horretatik, uste dute Hego
|
Euskal
Herrian lehen indarra izateko aukera dagoela, baita Nafarroan ere.Era berean, gaineratu dute emaitza historikoak lortuz gero abian den prozesuari «bultzada handia» emango lioketela. «Garai historiko honek ausartak izatea eta interes alderdikoiak alde batera uztea eskatzen du», nabarmendu dute.
|
|
|
|
EUSKAL
HERRIAN LEHENA
|
|
|
Zentro horietan UNEDek bere ikasleei eskaintzen zien tutoretza zerbitzua.
|
Euskal
Herrian lehen delegazioa Gasteizen ireki zuen 1975ean eta hurrengo urtean Bergaran (Gipuzkoa) beste bat kokatu zen. Bizkaira ez zen 1990 urtera arte heldu.
|
|
|
|
Euskal
Herrian lehen hizkuntza modura zenbat hizkuntza egiten den ez dakigun arren, etorkinen hizkuntzei buruzko ikerketa batek aditzera eman du Hego Euskal Herrian 100 hizkuntzatik gora erabiltzen direla (Uranga et al., 2008).
|
|
|
Gerra baino lehen Mikeletea zen. Gero Gerra Zibilean ibili zen
|
Euskal
Herrian lehenik eta gero gan zen Bartzelonarat. Handik itzuli zen Frantzirat eta han sartu zuten Campo de Concentración batean.
|
|
2012
|
|
|
Zer tankera hartu zenion
|
Euskal
Herriari lehen begi kolpean?
|
|
|
Asko laburtuz, honela dio hasieran: «Iritsi da eguna
|
Euskal
Herria lehen izan zena izatera iritsi dadin berriro ere: bere erakundeek, ohiturek, hizkuntzak, historiak eta bere deiturak erakusten duten horixe, lurralde bereizia».
|
|
2013
|
|
|
Espainian, gaur egun ezagutzen ditugun bainuetxeen garapena eta hedapena XVIII. mendean hasi bazen ere,
|
Euskal
Herrian lehen bainuetxeak XIX. mendearen hasieran eraiki ziren eta industrializazioak ekarri zituen gizarte eta ekonomiaren aldaketa sakonekin batera eraldatu eta gaur egun duten itxura bereganatu zuten.
|
|
2014
|
|
|
Izan ere, iritzi artikulu bat idazteagatik urtebeteko zigorra jaso du Aitor Zelaietak, eta horregatik hautatu zuten haren taberna aurkezpenerako. Argentina eta Txilen bira egingo dute gero, eta azaroaren 22an eskainiko dute
|
Euskal
Herrian lehen kontzertua, Andoainen.
|
|
2015
|
|
|
Horixe
|
Euskal
Herriaren lehen ezaugarri bereizlea: poliziek tiro egiten zuten manifestazioetan, benetako balekin.
|
|
|
–Esanaren arabera, euskaldun zahar nahiz berriek idatzirikako zernahi, literaturaren barrunbean sartzen baldin bada, euskal literatura da. Aitzitik Euskadiko jendeak, eta jakinaren gainean darabilt izen hau,
|
Euskal
Herriaren lehen zatiaren bitartez nahastea sor ez dadin?, erdaraz, edozein erdaratan, idazten duten neurrian ezin daitezke izan euskal idazle [geurea da letra etzana]; euskaltzale sutsu agertzen baldin badira ere, erdal idazle dira. Horrela, euskal idazle genuen Silvain Pouvreau; erdal idazle, haatik, Pio Baroja eta Jean de Sponde.
|
|
|
Gure lehentasuna hizkuntza beren lanaren erdian edo nahiko erdian jartzen duten elkarte txikiak izan dira, eta aurrerantzean ere horiek eragile garrantzitsuak izango direla dirudi. Duela berrogeita hamar urte
|
Euskal
Herrian lehen ikastolen bultzatzaileekin, euskaltzain gazteekin edo gau eskoletako sortzaileekin lan egitea bezala da nolabait: hizkuntzaren loraldirako haziak ereiten ari direnekin lan egitea.
|
|
2016
|
|
|
Donibane Lohizuneko Urdazuri auzoan ere badauka bizitokia.
|
Euskal
Herriarekiko lehen ezagutza, Anne Marie Pauleau bikote lagunaren bitartez egin zuen gaztetan. Beranduago, Aljeriako Independentzia Gerra aldian, garaiko ETAren ingurua amiñi bat ezagutu zuen.
|
|
|
Hala ere, oraingoz urriak izan dira kazetarien aurkako isunak.
|
Euskal
Herrian lehena da Axier Lopezi jarritakoa. EKE eta FAPE elkarteen arabera, legeak informazio eskubideari zuzenean erasotzen dio, eta, beraz, komunikabideetako profesionalek garatzen duten lanaren kontra egiten du:
|
|
|
...en idazlea, Agirre mundu mailako aktore bihurtu zuen antzerkigilea, bera, politikarekin ahitu zena, ikusten zuena bazetorrela belaunaldi berri bat, kontentagaitz zegoena beraiekin, beste erreferentzia batzuk zituena gogoan, Estatu Batuak ez, Erresuma Batua ez, Frantzia ez, beste norabaitera begira zegoena, potentzia handiei baino txikiei, deskolonizazioaren osteko mundu berriari, Agirrek eta Sotak
|
Euskal
Herria lehen mailako bilakatu nahi izan zutenean, aitor zion bere buruari orain, beharbada xalotasun handiegiarekin jokatuz. Bai, gazteak munduko txikiei begiratzen hasiak ziren, Kubako iraultzari, Aljerian sortzen hasi ziren liskarrei, Israelgo estatuari, nola bi mila urtean erdi itzalirik egon zen sugar mendrea, hizkuntza, hebreera, berreskuratu zuten; eta Manuk pentsatu zuen hori ere ez zela guretzako lekua, euskaldunon neurria beste nonbait zegoela, agian handien artean ez baina txikien artean ere ez, erdian, denekin batera baino, eta horrexegatik tokirik gabe ikusten zuen bere burua, hileta hartan bezala, bi kale gorago, hilerriko muinoan, lagunzurtz, maite zuelako Agirre, nahiz eta askotan eztabaidatu berarekin, nahiz eta sarritan uste izan zatiaz ausartago jokatu behar zuela, eta maite zuen hala eta guztiz, zuzena zelako, etikoa zelako, baina batez ere fidela, ez zituelako bera eta beralakoak inoiz bazterrera utzi, hil arte.
|
|
2017
|
|
|
Baina historikoa ere bada, zentzu positiboan, lehenbiziko aldiz neurri honetaz jabetu delako... ez dut esango Espainiako judikatura, baina bai epaile batzuk.
|
Euskal
Herrian lehena izan da, baina Sorian ere izan zen beste epaile bat duela hiruzpalau urte, emakumea hura ere, onartu zuena halako salaketa bat. Han, Almazan herrian, hilobi bat zegoen, Guardia Zibilak 1936an fusilatutako hamar lagunen gorpuzkiekin.
|
|
|
Raemaekersen marrazkiak. Britaniar propaganda Espainian eta
|
Euskal
Herrian Lehen Mundu Gerran · Dibujos de Raemaekers: propaganda británica en
|
|
|
Bertoko ikertzaile batek euskaraz egindako lan bakarra topa daiteke artearen katalogoan, hots, Ismael Manterolaren Raemaekersen marrazkiak. Britaniar propaganda Espainian eta
|
Euskal
Herrian Lehen Mundu Gerran (2012). Jatorrizko
|
|
2020
|
|
|
2018an frontoiaren estalkian eguzki plakak jartzeko proiektua egin zuten eta 2019an jarri zituzten martxan 40 kilowatioko eguzki plakak: "
|
Euskal
Herrian lehen aldia da autokontsumo banatua legez onartu dutena, hau da, ekoizpen eta kontsumo puntu bat izateaz gain, energia hori eramaten dugu sei udal azpiegituretara, eta horrela elektrizitate horrekin hornitzen ditugu udaletxea, ludoteka, kultur etxea, frontoia, pabilioia eta kaleko argia.
|
|
|
Ikasleentzat zein irakasleentzat.
|
Euskal
Herrian Lehen eta Bigarren Hezkuntzako ikastetxeen eta unibertsitateen eskola jarduerak bertan behera geratu ondotik, baliabide digitalak egunerokoan uztartu behar izan dituzte batzuek zein besteek. Besteren artean, Ikastolen Elkarteak ikastolen esku jarri ditu bere baliabideak eta azpiegitura guztiak, plataforma digitalak tarteko.
|
|
|
Herri txiki bat gara eta eraginik ez dugu munduaren norabidea markatzeko garaian, baina horrek ez du esan nahi gure herriari eta gure kulturari eutsi eta biziberritzeko ahalmenik ez dugunik.
|
Euskal
Herriak lehen ere erakutsi du gaitasuna, garai zailetan, norabide propioa topatu eta bere hizkuntza eta kultura indarberritzeko, eta orain ere izan gaitezke gai, baldin eta horretan sinesten badugu, geure buruan sinesten badugu.
|
|
2021
|
|
|
1920ko azaroaren 2an Pittsburg eko KDKA kateak AEBko presidentetzarako hauteskundeen berri emanaz burututakoa izan zen lehen irrati emanaldia munduan, eta Europan, esaterako, 1922an sortu zen British Broadcasting Company enpresa, bost urte geroago British Broadcasting Corporation (BBC) izena hartuko zuena. Frantzian, 1921ean egin ziren lehen probak, Espainian 1924ko maiatzean jarri zen indarrean lehen arautegia, eta
|
Euskal
Herrian lehen emanaldiak Radio Club de Vizcaya irratiak eskaini zituen 1925eko urtarrilean. Euskarazko lehenengo irrati uhinen albistea, berriz, Jose Zabala Nabarriztarrak eman zuen Argian urte bereko urriaren 4an:
|
|
|
Zer iritzi zenion
|
Euskal
Herriari lehen aldiz etorri zinenean?
|
|
|
Horietako batzuk sail ofizialerako aukeratu dituzte: esaterako,
|
Euskal
Herrian lehen aldiz ikusi ahal izango dira Kurtis David Harderren Spiral, Yernar Nurgaliyeven Sweetie, Tou Won' t Believe It eta Michael Mayerren Happy Times; aldiz, Europa mailako estreinaldiak izango dira Harpo eta Lenny Guilten Mother Schmuckers eta Badley Parkerren The Devil Below pelikulak.
|
|
|
Eta Zeelanda Berrian, 0,5 Datuek iradokitzen dute Europan baino goizago atzeman zutela gaitza. Konparazio batera, Zeelanda Berriko lehen kasua detektatu zuten 2020ko otsailaren 28an,
|
Euskal
Herrian lehen bi kasuak atzeman zituzten egun berean; baina Zeelanda Berrian ez zen heriotzarik izan martxoaren 29 arte, eta ordurako ia 500 ziren hilak Euskal Herrian. Horrek iradokitzen du lehen kasuak atzematerako gaitza askoz zabalduagoa zegoela Euskal Herrian.
|
|
2022
|
|
|
«Munduko xake taula perbertsoan»,
|
Euskal
Herriak lehen ez bezalako garrantzia du orain, Kubaren, Afganistanen, Libanoren eta Kurdistanen pare dagoelako Iruñea, injustizien sare erraldoi horretan katigatuta, eta Donostia ere bai, heroinaren helmuga politiko gisa.
|
|
2023
|
|
|
|
Euskal
Herrian lehen aldiz erakutsiko dituzte, bestalde, Lali Ayguade konpainiaren Runa; Chey Juradoren eta Javito Marioaren Samsara —ongietorri ekitaldian, Tabakaleran—; Arte y Desmayoren Hernani; Morfeo Teatroren Strip tease; Alberto Velascoren Sweet Dreams; Emanuel Rosaren eta Mara Focaraccioren How to_ just another boléro; Circle of Trust eta Logela konpainien Suirrealismo; K Producciones...
|
|
|
Hiru urte bete dira
|
Euskal
Herrian lehen bi COVID kasuak atzeman zituztenetik
|
|
|
Adibidez:
|
Euskal
Herrian lehen kasuak agertu ziren egunean, OME Osasunerako Mundu Erakundeak esan zuen «pandemia» hitza saihestu egin behar zela: «Izan ere, esan nahiko luke edonork duela gaitza harrapatzeko arriskua».
|
|
|
2018ko martxoaren 8an egin zen
|
Euskal
Herrian lehen greba feminista, arrakasta handiz egin ere. Baina, ordutik bide bat egin da, eta bizitzak eta zaintza erdigunean jartzearen inguruan artikulatu dira mugimendu eta diskurtsoak.
|
|
|
Baliteke heldu den urte hastapeneko
|
Euskal
Herriak lehen jatorri izen babestua lortzea: Euskal Sagardoa.
|
|
|
Laborantza eskolak ere aipatzekoak dira. Elizak ere zerikusi handia ukan zuen; izan ere, laborantza lizeo guztiak, Maule, Senpere, Hazparne edo Donibane Garazikoak, eliza" Ipar eta Hego
|
Euskal
Herria lehen baino hurbilago gaude, dudarik gabe. Hegoaldean erraten zidaten:
|