|
2002
|
|
|
Ireki aurretik ere, ia bost urte oker ez banabil, bertara joan eta kartel eta seinaleak euskaraz, espainolez eta ingelesez zeudela ikusita, horretarako kriterioa zein izan zen galdetu nuen.
|
Euskal
Herrian frantsesa askoz jende gehiagok hitz egiten zuela ingelesa baino, eta falta zela. Ingelesaren ordez frantsesa jartzea proposatzen ote nuen erantzun zidaten, nire galdera batere ez zutela ulertu erakutsiz.
|
|
2003
|
|
|
Paradigma berri horrek, pasa berri den mendeko 90eko hamarkadan, Europako testuinguruan nagusi izan diren aldaketa politikoek eta administratiboek eragindako beharrizan sozial berriak zeinaren baitarik eleaniztasunean hezitako europar belaunaldi berriena nabari daitekeen hartu ditu ezinbestean kontuan. Izan ere, oinak lurrean, XXI. mendean, gainerako hizkuntzak ingelesa oro har,
|
Euskal
Herrian frantsesa eta gaztelania bereziki, albo batera utzita, gutxiengo baten hizkuntza gutxitu bat euskara mantentzea eta indarberritzea ez da posible, beraz, euskaldunon etorkizuna ez da elebiduna, eleaniztuna da. Alabaina, euskarak eskola eremuan hizkuntza nagusia izan behar du eta eskola eremuko hizkuntza planifikazio guzti guztiek gutxienez baldintza hori bermatu behar dute.
|
|
|
|
Euskal
Herrian Frantses Iraultzarekin hasi ziren aurreneko mobilizazio publiko masiboak, milaka herritar armada batean edo bestean borrokatzean. Konbentzio Gerraren ondoren Napoleonen gerrak etorri ziren, eta gero Hego Euskal Herrian gerra karlistak (tartean hainbat mobilizazio militar txikiagorekin gerrilletan etab.). Gatazka horien inguruan aurkitu ditugu euskaldun herritarrei zuzenduriko aurreneko kontakizun historikoak, bereziki bertsoetan txertatuak.
|
|
|
XIX. mende guztian zehar,
|
Euskal
Herriaren frantses aldean bederen, historiak hilerrietako bake urrina dakarren arren, Errepublika Estatuaren legeen kontrako erasoak ugariak izan ziren. Agusti Xaho salbu, euskal munduko pentsalarientzat errepublika gorria zen, infernuko suaren kolorekoa  hain zuzen.
|
|
2008
|
|
|
Testuinguru horretan, eta testuinguru horren aurka dute zentzua Azkueren kazetari proiektuek:
|
Euskal
Herrian frantses eta espainiar estatuetako hizkuntza, albiste eta erreferentziak hedatzen zituzten egunkari eta aldizkarien aurrean euskal alternatiba bat eraiki guran. Nola egin zuen ikusi baino lehen, Azkuek bere proiektua hasi aurretxoan euskarazko kazetaritza zertan zen aipatuko da.
|
|
2009
|
|
|
Hori, bai, euskaraz ematea ezinbestekoa zaio:
|
Euskal
Herrian frantsesez emateko gogorik nik ez dut. Herri txiki horietan euskaraz behar du, edo batere ez.
|
|
2010
|
|
|
Euzkadik, aldiz, idazten zuen' atzerriko herri baten alde' hil zirela. Hots, Ipar
|
Euskal
Herrian frantses nazionalismoa errotu zen, Hegoaldean euskal abertzaletasuna garatzen ari zen garaian".
|
|
2012
|
|
|
Herrialde bakoitzeko Batzorde Gorenak Espainiako" patrioten" deialdiari erantzunez ordezkariak hautatu behar zituzten. Hego
|
Euskal
Herria frantsesen armadaren kontrolpean zegoenez eta Pariseko agintaritzatik gobernatzen zenez gero, ez zen posible hauteskundeak antolatzerik. Lehenago aipatu dugun legez, Bizkaiko eta Nafarroako gobernuek militarren gidaritzapean eta tokian tokiko ohiko buruzagi batzuekin batera antolatu zituzten.
|
|
2015
|
|
|
1992b. . Lehenbiziko inkesta geo linguistikoak
|
Euskal
Herrian frantses lehen Inperioaren denboran: Ipar aldean bildu dokumentuak.?
|
|
2016
|
|
|
Hegoaldean kanpoko laguntza, eragina, ekarpena bilatzen zen. Ipar
|
Euskal
Herrian frantses autoreen obrak ziren erreferentzia nagusitzat hartzen.
|
|
|
Ipar
|
Euskal
Herria frantses iraultzaren denboran(). Caroline Lugat idazleak orduko gorabeheren eragina nahi ukan du agerian eman, plazaratu berri duen" Le Pays Basque face à la Révolution française()" liburuaren bidez. Autoreak azpimarratu dauku hastapenean izan dituen zailtasunak orrialde laburretan laburpen baten eskaintzeko irakurleeri:
|
|
2017
|
|
|
Haatik, itzuli zelarik euskal antzerki oinarrizko horri lotu zen berriz. Baina Ipar
|
Euskal
Herrian frantses antzerkia ezagutzen zen eskolatik eta prentsak frantses antzerkiari ematen zion oihartzunarengatik; horrek guztiak bere eragina zukeela ez da zalantzarik. Bestalde, euskara eta euskal kultura ziren Larzabalen grina eta kezka nagusia; horregatik, euskaraz idaztea normaltasunez egin zuen.
|
|
2018
|
|
|
Euskal Herrian egoera oso zatikatuta dago. Ipar
|
Euskal
Herrian frantsesa da hizkuntza ofizial bakarra, eta arreta frantsesez ematen da. Nafarroan euskara ofiziala da eremu batean, eta Osasunbideak ez dauka euskara planik.
|
|
|
Euskal Herrian egoera oso zatikatuta dago. Ipar
|
Euskal
Herrian frantsesa da hizkuntza ofizial bakarra, eta arreta frantsesez ematen da.
|
|
2022
|
|
|
Hego Euskal Herriko kaleetan gertatzen diren elkarrizketa gehienak gaztelaniazkoak dira eta Ipar
|
Euskal
Herrian frantsesezkoak. Euskarazko elkarrizketak gutxiengo nabarmena dira.
|
|
|
Lehenengo eta behin, begi bistakoa da Pierre Lotiren Ramuntcho horrek eskola egin zuela
|
Euskal
Herrian frantsesez aritzen ziren idazleen artean. Jon Casenavek zehaztu duenez, eleberri erregionalistetan roman basque delako subgeneroa guztiz modan egon da bi gerla handien arteko urteetan, eta hamabost bat titulu zenbatu ditu epigrafe horretan sailka litezkeenak, Ramuntcho ren ildotik.
|
|
2023
|
|
|
Ipar
|
Euskal
Herrian Frantses estatutik parte hartzeko bi mugimendutatik deituak izan gara azken hilabetean. Batetik, erretreten erreformaren aurkako manifestaldi eta grebak antolatzen ari dira Hexagonoan.
|
|
|
Uda partean, oporrak hartzen dituztelarik, Biarritzen duten udako etxera joaten dira nagusiak Parisko sargoritik eta jendetzatik ihesi. Dirudienez Ipar
|
Euskal
Herria frantses dirudunen paradisu bihurtu da, saldoka joaten baitira hara eguzkiaren eta lasaitasunaren xerka. Etxekoandrea ere oso maiteminduta dago La Côte Basquerekin, eta batzuetan Hendaiaraino ere joaten dira bidez bide senar emazteak.
|