|
2010
|
|
|
Desafio horien ezjakitun, Fatimak pentsatua zuen nola antolatu Chiararen ihesa, baita nork lagunduko zion ere. Harena zaintzen zuten eunukoen artean bazen mutil gazte bat, Ahmed zeritzana eta Fatimak betidanik ezagutzen zuena; izan ere, herri berekoak ziren biak, Aljertik hegoaldera zegoen herrixka batekoak, eta Ahmeden familia Fatimaren
|
etxean
zerbitzari egondakoa zen, belaunaldiz belaunaldi; horrek mutikoaren aurrean ematen zion nagusitasunaz baliatu zen Fatima, hura aparte hartu eta hala esateko:
|
|
2018
|
|
|
III.
|
Etxeetako
zerbitzariak
|
|
|
Lehen koadroan ikusten den bezala, portzentualki etorkin gehien jasotzen zuen lanbidea
|
etxeetako
zerbitzariena zen, baina dena den etorkinek hiriko sektore guztietan egiten zuten lan, eta horietako ia guztietan gehiengoa osatzen zuten. Ikusten denez, lanbide ez dutenen artean gutxiago dira etorkinak, eta horren arrazoi bat da umeen artean gehiago direla Iruñean jaiotakoak.
|
|
|
|
Etxeetako
zerbitzariak
|
|
|
Bestalde, 3 grafikoak emakumeen eta gizonezkoen arteko desberdintasunak agerian uzten ditu, eta emakume etorkinen arteko euskaldun portzentaje altuagoa islatzen. Honek, logikoa denez, harreman handia dauka
|
etxeetako
zerbitzarien egoerarekin.109
|
|
|
Azken finean, familiakide guztiak ez dira betiko gelditzen gurasoen etxean, ez dira elkarrekin bizi, eta gainera, etxe horretara familiakide ez diren beste pertsonak hel daitezke:
|
etxeko
zerbitzariak. Nafar gizartearen antolakuntzari dagokionez, jakina da, Mikelarenaren eta Erdozainen lanei esker, Nafarroako erdi aldeko eta mendialdeko zonaldeetan etxea izaten zela landa eremuaren oinarria.
|
|
|
1786an zerbitzariek hiriko biztanleen% 21,3 ziren, eta etxekotalde bakoitzean 0,98 zerbitzari bizi ziren. Ehun urte geroago, berriz, 1887an, etxekotalde bakoitzean 0,34 zerbitzari topatzen ditugu, eta zerbitzariak biztanleen %8, 31 dira.122 Bestalde, 1786an etxekotaldeen %44, 7k bazuen
|
etxean
zerbitzaririk, eta 1887an, berriz, %22, 4k baino ez. Honekin batera, hau da, zerbitzarien beherakadarekin batera, kontuan hartu behar dugu praktika hau feminizatu egiten dela XVIII. mendetik aurrera.
|
|
|
Izan ere, diruaren truke lan egiten zutenen heren bat baino gehiago emakumeak ziren mende honetan. Hauetako gehienak
|
etxeko
zerbitzariak ziren, baina horietaz gain oihalgintzan, merkataritzan, nekazaritzan edota arropa garbiketan ere garrantzitsua zen emakumeen presentzia. Ondorioz, emakumeen jarduera tasa, hau da, 15 urte bitartean lan merkatuan aritzen ziren emakumeen portzentajea %30 inguru zen XIX. mendean zehar.128
|
|
|
Horrek eragina izango zuen hiriko biztanleriaren egitura sozialean, nahiz eta, arlo honetan ere, ikerketa monografikorik ez izan. Biztanle gehienak artisauak, merkatari/ dendariak (oso maila desberdinetako artisauak eta merkatariak edonola ere),
|
etxeko
zerbitzariak, ortuzainak ziren. Gizarte maila altuagoeetan ditugu kleroa, noblezia ertainekotik goragoko familiak eta funtzionarioak (familia" onen" semeak, burgesenak zein tituludunenak).
|
|
|
Hura oro ez zen guti, baina oraino bazen gehiago: esklaboek abolizionisten berri jakin eta laburrera, orotatik hasi ziren inarrosten, guztiz ere zamaltzain,
|
etxeko
zerbitzari edo gurdizain zirenak; lehenbizi isilean, gero agerian, aldarrikatzen hasi ziren Ingalaterrako erregek libertatea manatua zuela beltz guztien mesedeko, baina kanaberadi oletako jabeek ukatu eta estali egin zutela lege hura. Gaindi orotan beltzeriak asaldaturik, ardurakoak ziren erreboltak eta ihesak, kanabera oletako jabeen burtsarako xahupen gehiago zekartenak; zeren," zimarroi" egin ziren esklaboak oletara bihurtzeko, Kubatik ekarri behar izan zituzten" errantxeador" haietatik beren" beltz txakurrekin", iheslariei jarraitu, eta, ahal bazuten, bizirik olara bihurtzen zituztenak; edo akabatzen.
|
|
2020
|
|
|
Alabak, alderantziz, ez zuen inolako interesik aldizkari haien irakurketan, ezta ere aitak berak izenpeturiko artikulu ugaritan. Hamabostean behin Mireiak zein Marcos
|
etxe
zerbitzariak postontzian zeudenak hartu eta, plastikozko azalak kentzeko zeremonia buruturik, zuzen zeramatzaten gainbegiratu gabeko aleak ganbarako aldizkari metak handitzera. Gertukoen etxea ehun bat metrora dago; haren jabeek, nonbait segurtasun kontuekin tematurik, jarriak zituzten zaintze kamerak, legez kanpokoak omen, beren irismen luzeegia zela eta.
|