|
2000
|
|
|
Beste batzuetan erabat asmatu egiten duzu: Otto Petteren
|
etxe
zahar hori hasieran zelai zabal baten erdian zegoen. Baina istorioan sute bat dago, eta hain zuzen istorio horrek eramaten nau pareta jartzera:
|
|
|
Belabeltzak ere, ahal duen guztietan harkaiztegietan egiten du bere habia. Belatxinga mokogorriek, kolonietan bilduta, harkaitzetako zulo, arteka eta leizeetan egiten dute habia eta
|
etxe
zaharretan ere azaldu izan ohi dira.
|
|
|
Eskuinetara, pasealeku estu bat zedarritzen zuten zuhaitzek. Ezkerraldean, berriz,
|
etxe
zahar hondatuak eta berriagoak tartekatzen ziren karrika aldapatsuan. Bazen mugimendu inguruan:
|
|
|
Baina bere izaera zekenari uko egitea ezin eskatua zen Ximurrari, patrika gainerako lagun guztiek batean baino beroago izan arren. Ezkondu eta hamalau urtetara, izeba Milagrosen
|
etxe
zaharrean bizi zen beti, familia guztiarekin, eta udako oporrak kanpinetan egiten zituen. Charlyri sinestera," hoteletako mandatu mutilei eskupekorik ez emateagatik".
|
|
|
Tokia, bertzalde, ez nuen gogoko, eta ingurunea are gutiago:
|
etxe
zahar bat auzo zahar batean, etxe eta auzo zahar guztiek dituzten keria eta akats guztiez ajetua. Gazte zarenean eta etxetik lekutu berritan, xarmangarri dira korridore ilunak, lau tanta isurita agortzen den dutxa, labezomorroak sukaldean eta berogailu eza ganberetan.
|
|
|
Eta hori guztia gutxi balitz, asteburu hartan beste zeregin bat ere izango zuen Brown jaunak, aukera aukerakoa, zazpi liburuen irakurketa bezain gozamenezkoa eta ez hain nekosoa gainera: pare parean zeukan
|
etxe
zaharraren botatzea. Larunbat iganderako zegoen iragarrita amilketa, eta ez zuen ikuskizun hura ezerengatik galduko.
|
|
|
Kale Nagusiko
|
etxe
zahar batean sartu ginen. Egurrezko eskailerek irensten zuten gure oinen eta andreen negarren hots guztia.
|
|
|
Zarateko Benta izandako
|
etxe
zahar abandonatutik Zaskarate landaturismo baserri dotore berriturako tartean zegoen hilarriaren parera heldu nintzelarik, haren aurrean geratu nintzen pixka batean. 1925ean hildako gizon baten izena zegoen idatzia harrian, iragandako urte luzeek ia ia irakurtezin bihurtzeraino higatua.
|
|
2001
|
|
|
Duela urte pare bat
|
etxe
zahar bat erosi nuen lagun batekin, berritu eta erabiltzeko asmoz.
|
|
|
Ziur aski perfumegintzan den
|
etxe
zaharrena Atkinsons marka da eta bere English lavander (1801) perfumeak oso aspaldi lortu zuen arrakasta oraindik ez da itzali, perfume mota bati izen propioa eman zitzaiolarik
|
|
|
Egia esan behar baduzu, oso itsusia da, eraikin izugarriak ditu, zaharrak eta zikinak, ibilgailu ugari eta lorategi gutxi. Zahar etxea hirigunean dago, ez da oso garaia eta herriko
|
etxerik
zaharrena da, nahiz eta barrukoa eraberriturik egon. Pasillo bukagabeak atez josita, saloi handiak telebista ikaragarriekin... eta hau dena pixa antzeko kiratsez bustirik dago.
|
|
|
Anbulantziak ate atean utzi zituen. Behetik gora begiratu zion Lucasek aspaldian ikusi gabeko
|
etxe
zahar hari, harik eta zorabiatu zen arte. Mariaren besoari heldu eta barrurantz egin zuten, portalera.
|
|
|
Zakur loturik ez da ikusten.
|
Etxe
zahar, erdi erori baten aterpean zazpiren bat zakur erdi lo ikusiko dituzu. Maiz noraezean ibiltzen dira.
|
|
|
Ez zuen egundo azaldu zergatik egin zuen ihes Filipina urrunetatik, handik alde egin baldin bazuen, Kalaportuko zoko hartara, baina susmoa eta zurrumurrua zen erbesteratuta edo zoritxar ilunen batengatik ihesean etorria zela. Baina
|
etxea
zaharra zen, hormetan gora hazitako huntzak eta jardineko arbola arraro handiek erakusten zuten bezala. Don Patricio jaio orduko ere Filipinoen etxea hor egongo zen.
|
|
|
Atorra xuriz jauntziriko gazte batzuk pentsakor, Errenteriara neskato joanak zituzten andregaiak lehen bezain andregai aurkituko ote zituzten kezka. Berako mediku motela, bibotea eta zapela, Donostiaraino ailegatzeko ideiarekin, portu aldeko
|
etxe
zaharrean neska gazte baten gonapean bere baitako oinazea arinduko ote zitzaion ametsetan. Soldadu axolagabe batzuk, Santanderren edo Leonen destinoa zutenak, zigarroa erretzen eta neskatxei zernahi erranka.
|
|
|
Bilboko aldirietan zegoen, auzune urrun eta pobrean. Ostatua
|
etxe
zahar batean zegoen. Leihoetako kristalak, zikinkeriaren zikinkeriaz, ia opakoak ziren.
|
|
|
|
Etxea
zaharra zen eta lizun usaina itsatsia zegoen horma hitsetan. Goraino iritsi arte zenbait musika mota –antigoalekoak gehienak– eta eztabaida bizi pare bat entzun ahal izan nituen.
|
|
|
|
etxe
zaharrak, gorputz biluziak, betiko zalantzak, elurra.
|
|
2002
|
|
|
Zahartegietan pillatu behar al ditugu? Ez dago gure gaurko
|
etxeetan
zaharrentzat lekurik. Zaharrak berriz, bere txokoan, bere errian, bere etxean bizi nahi du.
|
|
|
Aulestiko Malats auzategian kokatuta, San Martin baseliza dago, eskualdeko landa
|
etxe
zaharrenetakoak dauden inguruan, besteak beste, Beti, Beti Goikoa eta Artiz, Erdi Aroaren bukaeran eraikiak eta oraindik ere ate leihoetan arku ojibalak mantentzen dituztenak. Esan bezala, baserrien gune txikitik oso hurbil eraikitako baseliza dugu San Martin, artez inguratutako baseliza gotiko xumea.
|
|
|
Bazter bateko kalean egoan
|
etxe
zaarra konponduteko lanetan asi zirean arotz eta igeltseru. Etxe zaar orrek iru mailla gora eukazan, iru pisu.
|
|
|
Bazter bateko kalean egoan etxe zaarra konponduteko lanetan asi zirean arotz eta igeltseru.
|
Etxe
zaar orrek iru mailla gora eukazan, iru pisu. Konpontze obra ori egiteko, aldamiño antzekoak edo, ipintekotan asi zirean.
|
|
|
|
Etxe
zaarren jabeak eta
|
|
|
|
Etxe
zaarren jabe badira, errentak euren gurariaren neurriz jasoterik ez dabe izango. Orren ikusian, askozaz be obeto dagoz ondasun kontuan, etxe barrien jabe direanak; jakiña, errenta barriakaz diru galantak artu leiezalako.
|
|
|
|
Etxe
zaharrenetan erreforma horiek direla eta, berunezkoak (metal hau, jakina, osasunarentzat kaltegarri eta ur presioaren aldaketen aurrean samurregi da) ohi ziren hodiak aldatu eta kobrezkoak jarri izan dira.
|
|
|
Nolanahi ere, iturginak arriskurik aurreikusten baldin badu
|
etxe
zaharretan, bereziki, eraikineko hartune orokorra kontrolpean edukitzea komeni izaten da.
|
|
|
Diogun ezen ikasketa (eta erabilera) testuinguru sozialean egiten direla eta testuinguru horrek berak baldintzaten duela ikasketa (nahiz erabilera), zeren kultura bakoitzak oso modu hertsian kontrolatzen baitu diskurtsoaren mugak norainokoak diren, alegia, zertaz, noiz eta zelan hitz egin daitekeen (ez da logikoa, adibide bat ematearren, hitanoan zuzentzea
|
etxeko
zaharrenari edo berorika maitaleari; gramatikak horretarako ahalbidea eman lezake, kulturak, ordea, ez).
|
|
|
Diruz lagundutako obrak dira, adibidez, zoru irristagaitzak jartzea, komunak eta osasun aparatuak egokitzea edo mugitzeko zailtasunak izanez gero eskubandak jartzea. Gainera, adinekoek, normalean
|
etxe
zaharretan bizi direnek, beren etxeetako sistema elektrikoa egungo araudira egokitu ahal izateko partidak aurreikusten dira. Baita argi puntuak biderkatu edo puntu elektrikoak hobetu ahal izateko ere.
|
|
|
Etxebizitza berriaren kenkariaren oinarria kalkulatzeko, etxebizitza berriaren balioari kendu behar zaio ordaindu gabe geratu den irabaziaren zenbatekoa, bere etxean berrinbertitu duelako.
|
Etxe
zaharraren kenkariaren zenbatekoa ere kendu da. Adibide bat:
|
|
|
Leiho azpian jardinerak jartzea oso ohikoa zen
|
etxe
zaharretan, baina denborarekin galdu egin da. Horrela, leihoetan lorontzi bat jartzeak, apaingarri tradizional bat berreskuratzeaz gain, ukitu originala eta bereizgarria emanen dio etxeko fatxadari, eta akats txikiak zuzentzeko aukera emanen du.
|
|
|
Amaitzeko, iragazki gisa jokatzen duten material sintetiko edo naturalekin itxi behar da ildoa. Oztopo kimikoak
|
Etxe
zahar gehienak ez daude kapilaritate ebakiduren bidez babestuta. Horretarako, igeltserotza lanak edo soluzio kimikoak erabil daitezke.
|
|
|
–Julenengana itzuli zuen burua. Ile nahasiak aurpegi erdia estaltzen zion, huntzak hartu duen
|
etxe
zaharraren modura. Julenek ileak aurpegitik kendu eta esku batez orraztu zizkion, samurtasunez.
|
|
|
Ingurua kontrolatuta dutela  iruditzen zaienean, lehen autokoei keinu egin, eta hango ertzain bi, astiro eta alde guztietara begira, hildakoarengana hurbil  tzen dira. Seinale bat balitz bezala, ertzainak agertu ahala, hainbat gizon emakume irteten da ezkaratzetatik eta kale kantoietatik,
|
etxe
zahar hutsean labezomorroak pareta  zuloetatik ateratzen diren gisan. Izua aurpegian, kukuka bezala eta isilean hitz eginez ari dira hurbiltzen.
|
|
2003
|
|
|
Duela pare bat hilabete Nagoreko
|
etxe
zaharrak bota egin zituzten eta dagoeneko Nagore berriko etxeak eraikita zeuden metro batzuk gorago. Etxea galtzen zuten nagoretarrei urbanizazio berrian etxe bat eskaini zieten.
|
|
|
|
Etxe
zahar batean sartu dira. Atean polizi bat dago eta atarte barruan beste bi.
|
|
|
Eta ez zen gezurra, lehen aldiz sumatzen zuen hiriaren bizitza. Han behean,
|
etxe
zahar politen eta garai mingarri bateko munstro motzen artean, jendeak bizirik zirauen, baita eraikuntzen barruetan ere.
|
|
|
Aiztoak airean, jantziak urraturik, indarrez hartu beharra, limurtasuna erabili beharra, arrebarekin azpi jokoaren emaitzak trukatzeko apetak... Behin izandako gurasoen negar arteko ehorzketa trumoitsua, arbasoen azken gurpena euren
|
etxe
zaharraren hegaztegipean; jauntxoen eskutiko garrak iraganaren azken kondarrak errautsetan deuseztatzen...; azken negarrak. Ehortziriko sentimenduak gorpu ibiltarien antzera lurra arrotzen haragi usteldua eta zornea ikusi nahi ez duen eguzki baten aurpegira azaltzeko...
|
|
|
Altuerakoa, inoiz ez du hormaren beraren edo hesiaren altuera gainditu behar. Azkenik, komeni da jakitea, materialei dagokienez, burdina forjatua dela aukerarik dotoreena
|
etxe
zahar eta seinalezkoetarako. Hala ere, desabantaila gisa, zurezko ate bat baino askoz garestiagoa da, oso ondo konbinatzen baitu etxe modernoetan eta egungoetan.
|
|
|
Zein politika jarraituko da? Etxeak bota eta berrien eraikuntza edo
|
etxe
zaharren biziberritzea lehenetsiko da?
|
|
|
Heldu zirenean umeak kantatzen ari ziren. Eskola
|
etxe
zahar bateko lehenengo pisuan zegoen, biltegi baten gainean. Mahats bilketa garaia zenez, bazekiten biltegi hura mahatsa pilatzeko erabiltzen zutela Ubernako nekazari batzuek, horregatik tabernara mokadu bat hartzera joan ziren arte itxaron zuten erreka bazterreko makalditik mugitu gabe.
|
|
2004
|
|
|
Elgoien, Elbarren eta San Migel. Bertako
|
etxe
zaharrenek ez zuten kalerik sortzen, simetriarik gabe kokaturik zeudelarik. Hau dela eta, Gipuzkoa aldean ezkongaiek eztabaidatzen zutenean" haserre daude, Leitzako etxeak bezala" egiten omen zen iseka.
|
|
|
Ortillopitzek, euskal
|
etxe
zaharren arkitekturaz gainera Euskal Herrian orain dela lauzpabost mende zer sinesmen zeuden ere erakusten du. XVII. mendean sorgin beldurrak puri purian zeuden, eta atariko eguzki loreak babesten zuen familia sorginkerietatik.
|
|
|
|
Etxe
zaharreko altzariak salbatu bainoago, beren neurriko etxe berri oso bat eraiki egin zuten ahur bat familiek, Yanguas y Miranda arkitektu politikoa lagun.
|
|
|
Erdi Aroko herri nafarra, bastida guztiak bezala harresiz inguratua. Goialdeko elizara daraman kale nagusiaren alde banatara,
|
etxe
zahar baina txukun zainduak bata bestearen jarraian ageri dira. Arkupe ederrek, egurrezko aurrealde zoragarriek, ateetako dintel apainduek, artisau herria dela garbi asko erakusten dute:
|
|
|
Herri txikitxo bat izan arren, bihotz haundia du Ekidazuk: Aiuntamentu berria (herriko
|
etxe
zaharra bonba batek desegin zuen); aiuntamentuaren aurreko plaza ederra, zuhaitz asko inguruan ta iturri eder bat erdian duelarik; pilota-leku zahar bat, eskola berriak, hiru lau tailer, Santi indianoaren txaleta, trenaren gelditokia, hamar taberna (hori bai!), bat eta hogeiren bat etxe haundi ta txiki, zahar ta berri, kale batzuen barruan.
|
|
|
Berria erosteko
|
etxe
zaharra saldu behar izan nuen eta, ene etxea datorren urtean libre uzteko konpromisoaren truk, erostunak 3.000 euroko seinalea eman zidan.
|
|
|
Euskal literaturaren egarri omen da hemengo erdal irakurleria. Horretarako, baina, euskal literatura erdarara irauli behar, erdal irakurlearekin
|
etxe
zahar bera parteka dezagun. –Etxean espainieraz idazten duen euskal idazle ugari dugu. Jokin Muñoz mintzo?, batzuk gutako askoren unibertso eta geografia literario berekoak, gainera, eta euskarazko idazleok zertan ari garen jakiteko amorratzen dagoen makina bat euskal irakurle espainieradun ere bai.
|
|
|
etxean entzun eta ikus gaitzaten. Eta euskal irakurle espainieradunak eta biok konpartitzen dugun
|
etxe
zahar honetako sala pipiek hartua dut gogoan hori esaten dudanean, ez Madrilgo Saloi Isabelinoak?. 738
|
|
|
Aipuan badaude-eta hori pentsarazten duten zantzuak. Nolanahi ere, gutxienekoa da hori, hori baino harrigarriagoa iruditu zait
|
etxe
zaharra partekatzeko iradokizuna. Ez baitut uste elebiduna ez den euskal herritarrarekin etxerik parteka dezakegunik.
|
|
|
Lurrikara gertatu eta bi hilabetera, bizirik suertatu direnek kanpadendetan bizitzen jarraitzen dute, eta oraindik hutsune asko daude berreraikuntzari buruz, Nazio Batuen Albiste Agentziaren (IRIN) arabera. “Jende gehiena dendetan bizi da oraindik” esan zuen Sudi Ahmadzadeh ek, Nazio Batuen Garapen Programaren (PDNU) arduradunak, eta gaineratu zuen bizirik atera zirenen erdiak baino gehiago beren
|
etxe
zaharretatik hurbil bizi direla; beste batzuk, berriz, eremu antolatuetara eraman zituzten. Gaur egun, Bam-en dendak dituzten 18 zelai daude, denak beteak, eta horietan biztanleen biziraupenerako beharrezkoak diren zerbitzu guztiak eskaintzen dira.
|
|
|
Bidenabar, emakume hitzontziak auzo hari buruzko argibideak gehitu zizkidan:
|
etxe
zaharrak ziren, baina aski zabalak eta garestiak. Gehienbat Errusiako erreboluziotik ihesi etorritako aitonen seme probretuak bizi omen ziren bertan.
|
|
|
Txikitan hala erraten zidan aitak, Iruñeko gure
|
etxe
zahar hotz hartan gramofono astuna martxan jartzen zuelarik. Eta Ipar Europako mito erraldoiek bizia hartzen zuten bitartean, aitak, begi ederrak sabaira bihurtuta, drama hilezkor haien misterioak azaltzen zizkidan:
|
|
|
Kale zaharreko puntan, zubi parean, elkargainka, zenbait
|
etxe
zahar oker. Haietako bat, denetan apalena:
|
|
2005
|
|
|
Taberna eta jatetxe interesagarriak daude bertan. Kale estu, aldapatsu eta ordena gabekoetan gora arrantzale
|
etxe
zaharrak pilatzen dira, horma zuri eta kolore biziko leihodunak.
|
|
|
Orduan, hemen beste inon baino gehiago, umeak kalean hazten ginen; denok ginen koadrila berekoak, baina hauek elkarrekin hazi ziren. Gero ere lagun izaten jarraitu zuten, baina Iñigo bakarrik bizi zen pare bat kale beheragoko
|
etxe
zahar erdi erori batean eta ez genuen harreman handirik, ez zidan ezer kontatzen; nahikoa genuen nork bere arazoekin. Urteak dira ez dudala Ander ikusten, hori bai.
|
|
|
Hala egin genuen; lagunak atzetik zetozkigun, urruti. Batzoki atzeko
|
etxe
zaharrera eraman gintuen. Etxe hura ezaguna zen herrian.
|
|
|
Herria erdibitzen zuen errepide jenerala autoz gainezka ageri zen, haien argi txikiek herensuge bat osatzen zutela; ondo ondotik erreka zihoan, koloretsu beti, egunean hainbat bider lantokiek fosforitoz tindatua. Albo batean, eraikin garai eta grisezko auzo anarkikoa; bestean,
|
etxe
zaharragoak, apalagoak, lorategitxoz apainduak.
|
|
|
Marroren etxeordera sartzeko, oiloak barruratzeko eta kanporatzeko garai bateko zuloa baliatua nuen; Marroren aitak zaintzen omen zituen oiloak, ni jaio gabea nintzen garaian, baina minbiziak eraman zuen gizona, artean Marro haurra besterik ez zela. Hurrena, berriz, ama hil zitzaion, hura ere minbiziarekin, eta bakarrik geratu zen Marro nerabea, gurasoen
|
etxe
zaharrean, etxeordea eta baratzea ere beretzat zituela.
|
|
|
Zeregina eramaten dut, esaldi hauek eta besteak nola esango zituzketen galdetzeko, halako edo honelako atsotitz edo esapidea erabiltzen dutenentz. Sukaldean egoten dira preseski etxekoandrea eta
|
etxeko
zaharrenak: aitona amonak.
|
|
|
Ez da hori gertatu.
|
Etxe
zahar bat duenari esaten bazaio" Zure etxea txarra da, desegin eta etxe eder bat emango dizugu", etxe txarra txikitu eta berririk eman ez. Horixe gertatzen da, usu.
|
|
|
Antzinaroko Mediterraneo hegietako andere saldoko partaide zela irudikatzera iritsi zen: beltzez jantziriko familia ezberdinetako mutxurdin adinduen taldean zegoen, itsusi edo jainkoen zein
|
etxeko
zaharren artatzeko ezkongabe atxiki zitezkeen emazteen erdian. Herriko edonor zentzen zenean, aberats ala pobre, haren merezimenduak jendaldearen aurrean laudatzeko zeregin berezia zuten alaina.
|
|
|
Egurrezko
|
etxe
zahar hauetan dena entzuten da. Hobe zapatak eranzten baditugu.
|
|
|
Mariputzuko egunera arte, zangoak luzatze aldera, erleen hegadari segika, erlauntza bilatzeari ekingo zenion beharbada. Enbor ustel baten barnean,
|
etxe
zahar baten hegi azpian, Otsoenea ondoko komentuaren hilerri inguruan... Eta bilatutakoa aurkitzen bazenuen, eskua sartuko zenion erlauntzari eztitan barrura, eta ahora eramango ondoren, siropa gozoa txilarrez edo mila lorez egindakoa ote zen erabakitzeko.
|
|
2006
|
|
|
Kilometro erdi eskasera iritsi naiz Imiruriko
|
etxe
zahar eta kale estu bihurrietara. Herriaren amaieran aurrera segiz gero Otxateko bidea hartuko nuke, baina ezkerrekoa hartu dut Konterriko Harribitxiaren bila.
|
|
|
Agirreren buztarriari lehenengo txandea egokitu jakon behin idiak pisatuta. Mila eta berrehun kiloko harritzarra galtzadearen mutur baten parau eben,
|
etxe
zahar eder bi eraitsi barri dabezan aldean, zubiko gurutzearen eta monolitoaren parean. Urigintza zinegotziaren ustez herria modernizatze bidean sartuta egoan bete betean, etxe bloke eta adosatuen artean ez egoan lekurik iraganeko anakronietarako.
|
|
|
|
etxe
zaharrera berriro itzuliz
|
|
|
|
etxe
zahar maitagarri hartan
|
|
|
Barautsak zorroztua eta egoera onean egon behar du Sabaiaren izaera eta erresistentzia jakiteko adierazle nagusiak zulaketa egiten den bitartean askatzen den hautsaren kolorea eta barautsak aurrera egiteko duen abiadura dira.
|
Etxe
zaharrak Zuloaren lehen zentimetroan zulagailua erraz hondoratzen bada eta, bat batean, hutsarekin jotzen duela ematen badu, zulaketa bi haberen artean egin da, eta litekeena da armazoia pasatzea. Kasu horretan, finkatzeko sistema hedagarria erabili behar da, adibidez, kako baskulagarria, objektu arinak zintzilikatzeko.
|
|
|
Eta irri triste batekin atera zen. Azkenean bakarrik izan nintzen
|
etxe
zahar eta bitxian. Lehenago ez nuen ikusi, baina denetan lore ihartuak, xori lumak, zurezko iruditxoak ziren.
|
|
|
Ez sobera. Ez dut usaiarik bakarrik lo egiteko
|
etxe
zahar eta ezezagun batean.
|
|
|
Arrain bila dabilen kalatxoriak zerutik itsasoa zeharkatzen duen modura ibili da hiriaren gainetik, zerbaiten bila bezala. Teilatu gorri eta tximinia ketsuen gainak igaro ondoren,
|
etxe
zahar bateko egongelan sartu da, erdi irekita dagoen leiho batetik. Telephunken markako telebista zahar bat dago gelaren erdian eta honen gainean argazki bat, marko batean sartuta.
|
|
|
Edo hala behar zuela, urmaeleko zelatarena agerian geratu eta gero ez bainintzen harrituko leihoko zirrikitu batetik kirika geratu balitz. Horretarako zirrikiturik ez zen falta behintzat
|
etxe
zahar hartan. Ni, dena dela, neure zereginean aritzen nintzen, ur beroak ematen duen lasaitze eta garbitze horretan kontzentratuta, bestelako buruhausteak gogotik erauzita.
|
|
|
Virginia Streeten behera zihoazela, Nevadako Unibertsitatearen aldamenetik igaro ziren. Ilun zeuden ikasguen
|
etxe
zahar eta adreilu gorrikoak. Martinak eskuinera egin zuen Texaco gasolindegian.
|
|
|
|
Etxe
zaharra da gurea; bueno, orain nirea; zaharra, baina ederra; ederra zentzu guztietan: tamainari dagokionez, antolaketari dagokionez, eraikinari dagokionez, tokiari dagokionez eta orientabideari dagokionez ere bai.
|
|
|
Ez al da kontraesan nabarmenegia hainbeste idazlek gorbata janzteko ohitura izatea? Gorbata jantzita itzultzen al da hiri handian sona eta gorazarrea lortu duen idazle ospetsua bere jaioterri txikiko
|
etxe
zahar apalera. Ez al du gorbatak itotzen orduan ere?
|
|
|
Neila, Kolonbiakoa, meharra, titi larriekin, hauskorra, ile harroaren bueltan painuelo gorria, galtza bakeroak, bota zuri luzeak, berrogei urte, badarama hamar bat Espainian, urte hauetan enpresak garbitu, zahar
|
etxeko
zaharrak artatu ditu.
|
|
|
Baranda azpiko ur ilunetatik itsasadarraz bestaldeko erriberara eraman ditu begiak. Leihoak eta balkoi txikiak lerroka dira fatxada berriztatua daukan
|
etxe
zahar eta luze batean: landareak eta loreak hangoan, kaxa batzuk ondokoan, umeentzako haize errotatxoa jiraka goikoan, bizikleta zahar bat behekoan... horrela denak, balkoi bakoitza etxe barruko bizitza kontatzen, etxeko bizilagunen gorabeherak iradokitzen.
|
|
2007
|
|
|
Juliegaz Santa Teresa auzora joan naz. Menditxu baten ganean,
|
etxe
zahar eta dotorez beterik dago. Han bizi da gaur egun pintore eta artista asko, eta giro berezia sortu dabe.
|
|
|
Peulorihno ederra da, esan izan deustenez. Harrizko kaleak, kolorez pintautako
|
etxe
zaharrak eta eleizak... Praza de Sétik joan naz, eleizen artetik, aldapan behera.
|
|
|
Bertan aloger merkeagaz bizi ziran beharginak, txiroak, pobreak. Auzoa ederra da, harriz egindako kaleak,
|
etxe
zaharrak. Eta astegoienetan, merkadua egiten dabe:
|
|
|
Hoteleko argazkiak ikusi doguz:
|
etxe
zaharra eta polita. Ganera, Mario Benedetti bizi dan kalean dago!
|
|
|
Ea ikusteko erarik daukagun! Hotelera ailegau, eta
|
etxe
zahar zahar bat ikusi dogu. Kuartuan ohe bi; ohean jesarterakoan jakin dogu koltxoi zaharra zer dan.
|
|
|
Brasil ez da nire etxea baina beste ezein lekuk baino hobeto sentidu eragin deust. Pelourinhoko Harrizko kaleak,
|
etxe
zaharrak, etxe barriztuak. Gero asfaltautako kaleak, etxe barriak, autopistea, kotxe gitxi, anuntzio plakak.
|
|
|
Askotan aukera hau aintzat hartzen duten familiek badute etxean non egina: herentziaz jasotako orubea, aurri egoeran dagoen
|
etxe
zaharra...
|
|
|
|
Etxe
zaharrera joan ginen. Elisak bere gauzak hartu nahi zituen; nik neureak.
|
|
|
JAMES: (OFF) Honen atzean dagoen filosofiaâ? ¦ luze pentsatu genuen hasi baino lehen, eta erabaki genuenâ? ¦ argi eta garbi bereiztu behar zirelaâ? ¦
|
etxe
zaharra eta berria.
|
|
|
(OFF) Eta hori egiten denaren aurkakoa da.
|
Etxe
zahar bati eranskinen bat gehitzean, berriari zahar itxura ematen zaio.
|
|
|
1 zk.an, XVI. mendeko armarridun etxe bat dago. Herriko
|
etxerik
zaharrena da.
|
|
|
Oso aurpegi polita zuen Aishak. Duela bost urte etorri zen Marokotik, eta herrian finkatu zen
|
etxe
zahar batean. Unibertsitateko hirugarren mailan zebilen neskatxa arabiarraren lagun egin zenean, eta geroztik zenbait malko isuri zituen bere besoen artean.
|
|
|
Bizpahiru minutu geroago, bere aitak atea itxi zuela ikusi eta gizon arrotz hura segitu zuen hirian gaindi. Gizona
|
etxe
zahar batean sartu zen. Mathieuk murrua eskalatu zuen, leiho ttipi bat arte. han zen!
|
|
|
Aurrera jarraitzen duzu, atsekabetuta, eta
|
etxe
zahar bateko alokatua duzun azken pisuko gelatxora, zuk,, etxea, deitzen diozun txokora abiatu zara.
|
|
|
Eraikin berri horrek bi zati ditu: lehenengo zatia, lau solairukoa,
|
etxe
zaharrari guztiz erantsi zaio, hura handitzeko, eta bertan 32 lagunentzako bizilekua prestatu da, banakako geletan. Gela horiez guztiez gain, adinekoak zaintzeko behar den hainbat zerbitzu kokatu dute erantsitako zati berri horretan:
|
|
|
|
Etxe
zahar batean bizi den bikote gazte istorioa kontatzen du ipuinak," umore ukitu batekin". " Lehiaketa batera aurkeztu nintzen lehen aldia izan da, eta gustura nago", esan du Odriozolak.
|
|
|
Ordu erdi eman zuten, aise, labirintoan barna. Pixkanaka Habanatik urruntzen joan ziren, eta pitzatutako zutarrien gainean utzi zituzten
|
etxe
zahar dotoreak gibelean.
|
|
|
Ordu erdi eman zuten oinez eta herriko kaskora heldu ziren. Arrantzaleen
|
etxe
zaharrak ederretsi zituzten eta, azkenean, Ernest handiaren gorazarrez eraikitako oroitarria atzeman zuten karkaba batetik.
|
|
|
Aitaren aita zen baina amak zaindu zuen hil aurreko hemeretzi urteetan. Gangrenak hankak janak zizkion arren, batailak irabaztera ohitutako jeneral baten antzera gobernatzen zuen
|
etxea
zaharrak. Gero, gehiago zahartu zenean, burua erabat galduta, hitz egiteari utzi zion.
|
|
|
Eta hola egina izan zen. Xano hartu zuten, esku zangoak estekatu, garbitu ere hain zen zikina eta bereber utzia aspaldi hartan, eta herri beherean zen
|
etxe
zahar batetako borda erdi lurreratu batean zerratu zuten, janari gisa arto edo ogi bihiz ohatutako talo meta bat emanez ondoan. Eta Xanok, horiek guzien artean, ttiuttiuka eta hixtuz segitzen zuen, beti atxikiz ezpain xokoan, bere irri ezti eta umila.
|
|
2008
|
|
|
Horren ondo pasa zutenez, jendeak igandero zerbait antolatzeko eskatu zion eta ordutik negu partean igandero izan da erromeria Oialume auzoan. Oraindik ere egiten dira igandetan disko festak.Oialumeko erromeriaErromeria bi arbolen artean egiten zen eta horiek ere muralean daude, bakoitza alde banatan, baita lehengo
|
etxe
zaharra ezkerrean eta dantzaleku berria eskuinean eta auzoko zein erromeriatara joan ziren kanpotar ugariren irudiak, dena biltzen da muralean: hasierako nekazal giroa, aipatutako apustua, Barrenetxearren ama sukaldean eta izeba barran, umeak errifak saltzen soinujoleari ordaintzeko, ardo kupela kanilarekin, dantzara joaten ziren Loiolako soldaduak eta Donostiako neskameak, hauen igandeko zapatak ez hondatzeko alokatzen ziren alpargatak, soinujole itsu bat ere ageri da, behin euri asko egin eta errekatxoa hazi arren itsuak ura berarengana iristen ari zela konturatu gabe oholtza gainean jotzen jarraitu zuen unea, aterkiak, igandero zozketatzen ziren oilasko parea, aharia,...
|
|
|
Beraz: ahaztu egin al dugu Aresti, aitaren
|
etxe
zaharrean. Alokairuan daukagun pisu berri honetara ekartzen asmatu al dugu?
|
|
|
Orduan, ukondoak marmolezko petrilean ezarri eta Baixako teilatuetan pausatu zuen begirada. Haien atzean São Jorge gaztelua ageri zen, muino baten tontorrean, eta handik zintzilika legez, aldapan behera, Mouraria auzoko
|
etxe
zaharrak.
|