|
2010
|
|
|
Nire
|
etxea
jabego publikokoa dela esaten dute, itsasadarretik hiru metro baino gutxiagora dagoela esaten dutelako. Legearen arabera, jabego publikoan dauden eraikinak bota behar dira.
|
|
|
Beheko aldean, atari handi bat dago, egongelaren azpian, eta erdian, harrizko zutabea dago. 1760 urtean, Cattalina de Zabalak
|
etxearen
jabegoa hartu zuenean, aipatzen dira bere gelak: egongela nagusi bat, bere alboetan, bi logela eta bi sukalde.
|
|
2011
|
|
|
Hala ere, ekin eta ekin, saiatu eta saiatu, azkenean Butroikoak bere helburua erdietsi zuen eta zelaian izandako borroka batean hil zuen Ibarguengoa. Orduan Butroiko Ibarguen
|
etxearen
jabegoa eta bere lurrena Butroiko etxera igaro ziren.
|
|
2013
|
|
|
Estatuak
|
etxearen
jabegoa defendatu zuen, baita etxe babestuen kasuan ere, eta hala adierazi zuen erregimen berriaren definizioan oinarrizkoak ziren «Fuero del Trabajo» eta «Fuero de los Españoles» direlakoetan. Lehenenagoak, 1938ko martxoaren 9ko dekretuaren arabera onartua, honela zioen:
|
|
|
Egoera horren aurrean, zeuden etxe gutxien alokairua izugarri igo zen, kasu askotan langile gehienen esku ez zegoena? 244,
|
etxearen
jabegoa ahal zutenen artean orokortu zen, eta berrakuratzea, jende pilaketa eta, kasu batzuetan, txabolismoa ohiko bihurtu ziren. Horren ondorioz ezkontzeko adina atzeratu eta familiaren tamaina txikitu ziren, baita hiritar askoren bizitza proiektu independentea atzeratu ere245.
|
|
|
Modu horretan deskribatzen zuten Joaquín Domínguezek eta José Antonio Pontek Eibarren, berreraikuntza lanak hasi aurretik, ohikoa zen
|
etxearen
jabegoa, bai eta hura atzeratu eta korapilatu zuena ere (Moreno Torres, 1941a: 11; Domínguez Elósegui eta Ponte, 1940:
|
|
|
Gainera, aipatu dugun bezala, Estatuak
|
etxearen
jabegoa modu ezberdinetan bermatu zuen. Erregimen berriarentzat jabegoa eskubide bat zen, eta hala onartu zuen Espainiarren eta Langileen Foruetan, edo oinarrizko legeetan, eta bere ezeztatzen zuen Kode Zibilaren eta Hipoteka Legearen erreforman, nahiz eta jabegoa ez zen guztiz erregulatu 1960an Jabego Horizontalaren Legea promulgatu zen arte441.
|
|
|
109), nahiz eta oraindik egoera arautu behar zuen lege baten beharra ikusi eta aldarrikatu zen. Jada Belgikan 1924an, Italian 1934an eta Bigarren Mundu Gerraren ostean munduko zenbait estatutan egiten ari zen bideari jarraituz444 Hortaz, nahiz eta
|
etxeen
jabego horizontala 20ko hamarkadatik aurrera gero eta ohikoagoa izan, eta gerraostean orokortu, arrunt bilakatu zen egoerak ez zuen legislazio konkreturik izan; bai, ordea, arazoak.
|
|
|
Alokairuak mugatzen eta izozten zituen politikak, edo auzo etxeek ordaindu beharreko zergen igoeren moduko neurriek, kapital pribatuaren inbertsioak atzeratu zituzten eraikuntzan, eta soilik errentagarri zitzaien etxeen salmentetan, edota alokairu altuko etxe berriak egitera zuzenduta. Gainera, gobernu berriak
|
etxearen
jabegoa oinarrizko eskubidetzat jo zuen, eta defendatu burututako lege eta erreformetan. Horren emaitza, gerraostean, aurreko urteetan presente zegoen etxeen jabego pribatuaren orokortzea izan zen, beren etxea erosteko errekurtsoak zituzten familien esku baino ez zegoena, gainerakoek berrakura, jende pilaketa eta txabolismoaren artean aukeratu behar izan zutelarik.
|
|
|
Gainera, gobernu berriak etxearen jabegoa oinarrizko eskubidetzat jo zuen, eta defendatu burututako lege eta erreformetan. Horren emaitza, gerraostean, aurreko urteetan presente zegoen
|
etxeen
jabego pribatuaren orokortzea izan zen, beren etxea erosteko errekurtsoak zituzten familien esku baino ez zegoena, gainerakoek berrakura, jende pilaketa eta txabolismoaren artean aukeratu behar izan zutelarik.
|
|
|
Etxe gabeziak, Estatuaren eta
|
etxe
jabegoaren aldeko politikekin batera, gerraostean hainbat hiritan arrunta izan zen etxeen jabego horizontala areagotu zuen. Horrekin batera, Estatuaren etxe banaketen inguruko araudiak, bai gizarte etxebizitzetan bai etxe libreetan, espazio higienikoak bermatu zituen, eta hala aireztapen kontrajarriak ohikoak izan ziren eta komuna derrigorrezko piezan bihurtu zen.
|
|
|
Etxe gabeziak, Estatuaren eta etxe jabegoaren aldeko politikekin batera, gerraostean hainbat hiritan arrunta izan zen
|
etxeen
jabego horizontala areagotu zuen. Horrekin batera, Estatuaren etxe banaketen inguruko araudiak, bai gizarte etxebizitzetan bai etxe libreetan, espazio higienikoak bermatu zituen, eta hala aireztapen kontrajarriak ohikoak izan ziren eta komuna derrigorrezko piezan bihurtu zen.
|
|
2015
|
|
|
Garapen urbanistikoaren ereduak sor ditzakeen eztabaidatik haratago, hazkunde handi horrek hasiera batean errealitatean oinarritutako arrazoi ukigarriei erantzun die: Biztanlearen hazkundeari edo
|
etxe
jabegoa gero eta pertsona gehiagok izateko ohitura aldaketari. Azken hamarkadan, ordea, bere inertzia propioa hartu du garapen urbanistikoaren olatuak eta aurreko urtetako sortutako interes pribatuek gero eta indar handiago eman diote.
|
|
2018
|
|
|
Etxea eraikitzen zuen enpresariak mantendu egiten zuen
|
etxearen
jabegoa, eta egindako inbertsioa maizterren alokairuaren bidez berreskuratzen zuen. Alokairuaren prezioak etxea eraiki aurretik adosten ziren, eta etxe horren eraikuntza kostuaren arabera egiten zen alokairuaren kalkulu hori.
|
|
2022
|
|
|
Ingalaterrako zuzenbide arruntak Common law behartsuei ematen zien gau batez egin
|
etxearen
jabegoa, eta auzolanez lortzen zuten (Rahnema & Robert 2008: 111, Vinogradoff zitatuz).
|
|
|
Kontribuzio handiak ordaintzen dituena da, esan diot.
|
Etxe
jabego handiak ditu hirian, eta hiru lantegi; beraz, ez al du bere onerako zergei behean eustea. Hiritar ospetsua eta agurgarria da, esan diot, eta Pobreen Legearen Jagole, eta ez da ezein alderditakoa, ez onekoa, ez txarrekoa, ez inpartzialekoa.
|
|
2023
|
|
|
Oinordekoaren familiak lehentasun osoa zuen
|
etxearen
jabegoan. Ezkondurik baina oraindik seme alabarik gabe oinordekoa hiltzen bazen, etxea ez zen (eta, oraindik eskualde zabaletan, ez da)" kanpotik" etorritako bere senar ala emaztearentzat, zenduaren guraso, anai arreba ala ahizpentzat baizik.
|
|
|
|
Etxearen gaineko
jabegoa —boterea— guraso zahar eta gazteen artean banatzeko sistemak (ikus 5) ezkontzatik kanpoko haur kopuru oso handia eragiten zuen, ezkontzeko baimena lortu nahian. Normalean, egoera konpondu beharrez, lortzen zutena, baina ez beti.
|
|
|
Hau itzultzen zen maiorazgo zenduaren familiaren baitara. Hau guztia, adibidez, Bizkaiko Foruak ere arautua zuen,
|
etxearen
jabegoa jokoan baitzen.
|
|
|
Iduri duke herri mailako biltzarrean berdin aritzen zirela, nekez uler daitekeelako bakarrik erabakiak hartzea
|
etxeko
jabegoa, etxekoandreaz gain, maiz, eta etxekoandre zaharrekin partekatu behar zutelarik. Are ageriagoa dena etxekoa, oinordekoa/ primua, etxekoandrea zelarik, ondasunak tronkalak baitziren.
|