|
2002
|
|
|
Nahiz
|
etxerik
gehienetan argia zegoen, tabernetan ez zen bezerorik falta. Laster hustuko ziren jendez, halere, gauaren garaipena gauzatu ahala.
|
|
2003
|
|
|
Dakizunez, ez da hau gure kasu bakarra: euskal
|
etxerik
gehienetan bardin jazo izan da oraintsura arte. Horren lekuko, soldadu euskaldunak etxera egindako kartak:
|
|
2004
|
|
|
Honezkero,
|
etxerik
gehienak arakatuko zituzten. Baina ez dute, oraindino, txakur lapurrik topatu.
|
|
|
Oraintxe bertan pasatu dira nire ondotik Don Trifonen zerbitzari talde bi. Ekidazuko
|
etxerik
gehienak arakatu dituzte. Baina ez da ageri Amaiarik, ez Eskolastikarik.
|
|
|
Besterik ezean, transistoreak biztuten dituzte
|
etxerik
gehienetan. Ikusi ezin bada partidua, entzun gutxienez.
|
|
2009
|
|
|
San Isidroetatik maiatzaren amaierara arte ei da artoa eta indaba ereiteko sasoirik onena. Orain dela hogeita hamabost urtera arte,
|
etxerik
gehienetan garia ere ereiten zen soro baten. Udagoienean ereiten zen garia.
|
|
|
Astoa
|
etxerik
gehienetan egoten zen. Zamari moduan erabiltzen zen, belarra edo plazarako jeneroa igarotzeko.
|
|
|
Akerrak gortan edukitzen zituzten garaitiko abereak gaixoetatik babesteko. Ahariak basoan egoten ziren solte eta Marutxeagako
|
etxerik
gehienetan egon izan dira artegiak. Ardi burugorrik ziren gehienak, gerora burubaltzakaz nahastu baziren ere.
|
|
|
Oiloak gortatik kanpo edukitzen zituzten
|
etxerik
gehienetan. Harriak batu eta teila zaharrekin eraikitzen zituzten oillotokiak.
|
|
|
Gortako behearen gainean lurra egon da aldea
|
etxerik
gehienetan XX. gizaldiko bigarren erdira arte. Etxeko garaitiko geletan oholak ipintzen hasita, gorta izan zen lurra aldatu zioten etxearen akabuko zatia.
|
|
|
Erabaki beharra helduta, ama salbatzea lehenesten zen, kumea bizirik ateratzearen aurretik. Albaitariak parte hartu izan du erditzeetan, baina
|
etxerik
gehienetan albaitariaren laguntza barik kudeatu dituzte era horretako egoerak.
|
|
|
Ermandaderik garrantzitsuena, ganaduaren arduraz osatutakoa, auzunean ganadua zuten
|
etxerik
gehienek osatzen zuten. Aseguru mota bat zen, gerora igualatorio berba emango zuen iguala, edo etxe batzuen artean ordaindutako aseguru mediku antzeko bat.
|
|
|
Txakolin ugari egon da Jataben,
|
etxerik
gehienetan. Lekukoen esanetan, mahats zuri asko izaten zuten etxe aurreko harrizko zutabe zilindrikoek eusten zieten parretan ipinirik.
|
|
|
Erroten kasua edo beheko solairu osoa gorta duen etxea izan liteke goi etxearen beste adibide bat. Oro har, ostera, behe etxeak, edo bizilekua beheko solairuan dutenak dira
|
etxerik
gehienak. Eta behin azalpena emanda, bigarren eredua, behe etxea deskribatuko dugu Jatabeko etxe banaketa arketipiko legez.
|
|
|
Etxeko atari gainean egoteaz aparte, soroetako munetan eta bidertzetan ere egon ohi ziren mahats parrak. Lehenago, Jatabeko
|
etxerik
gehienetan egiten zen txakolina.
|
|
|
Konturako, Ataunerdikoan, inguruan haritz ugari zegoenez, haritzen orri eta gorosti punten bidez egindako nahastea erabiltzen zuten ardien azpietarako. Baina
|
etxerik
gehienetan otea erabiltzen zuten. Gaur egun, ostera, galtzua erabiltzen dute azpietarako.
|
|
2011
|
|
|
Zubia gurutzatu eta bihurguneak emanez igoko da baso pista, eta zuek ere bai, alboko bideei kasurik egin gabe, harik eta bidegurutze garrantzitsu batera iritsi arte (335m). Aranoko
|
etxerik
gehienak, tartean bi auzoak, jaitsi berri duzuen hegian badaude ere, igotzen ari zareten horretan ere, behiala baziren bizilagunak zituzten hainbat baserri: Ipiñabar, Enazti eta Deskarga, esaterako.
|
|
|
Pazko Domekearen aurreko domekeari Erra mu eguna esaten jako. Egun horretan
|
etxerik
gehienetan erramu adarrakaz, trunguari zulo txua egin eta ziri bat sartuta, kurutzeak egiten ziran, Goizetan autortzak egiten ziran, arratsaldean ume eta gazteentzako sermoiak, eta arratsalde beluan helduen tzat. Zortzi egunetan zehar izaten ziran.
|
|
|
Goierri deritxon auzuneko
|
etxerik
gehienak San Bartolome auzoari jagokoz administrazinoz, baina badira etxe batzuk, Altamira eta San Kristobalen parte diranak be. Goierriko etxe asko bertanbehera itxita dagoz, batez be gerraostean hango gazte jenteak kanporako bidea hartu ebalako:
|
|
|
Etxeren baten edo bestean gisadua, saldea eta etxeko oilo oilaskoren bat jatea be normala izaten zan, baina
|
etxerik
gehienetan egun berezietan baino ez ziran egiten holako jatekoak, jaietan edo domeketan.
|
|
|
Fotie esaten jako gari urunaz eta altzagarriagaz, parrilan ipini eta astin astin egin arte jagiten zan ogi gozoari. Oraingoaren antzeko ogi zuridxe jatea domeketako kontua izaten zan
|
etxerik
gehienetan.
|
|
|
Busturiko baserrietan infusinoak egiteko bedarrak gordeteko ohiturea be egon da, belaunez belaun jagon daben usadioa. Lehen
|
etxerik
gehienetan egoan mantzanillie batzeko jasa. Batutako mantzanilea, urte guztirako iraun egian, eguzkitan sika tzen zan lehenengo, eta kristalezko poteetan sartu.
|
|
|
Ameriketara joaniko senitartekoek be, bisitan etozanean, etxean bizi ziran sasoian euki eben lekua hartzen ei eben mahaian. Gainerako jatorduetan ez zan segurua, baina eguerdian eta gauean, bazkaritan eta afaritan, alkarregaz batera jaten eben
|
etxerik
gehienetan. Salbuespen bakarra basoko beharrak egin behar ziran sasoian izaten zan, sarritan gizonek basoan bertan bazkaltzen eben eta.
|
|
|
Gabon gauean, afaldu aurretik, errosarioa errezetan zan
|
etxerik
gehienetan; eta mahai inguruan jesarrita egoan andrarik zaharrenak zuzentzen eban errezua sarri. Inoiz etxeko jaunak be egiten ebala batu dogu.
|
|
|
Betekadeak kalte egin ebanean, tripekadie eukienean, mantzanila ura edatea izaten zan erremedioa
|
etxerik
gehienetan. Mantzanilea garagarril agorril inguruan lehortzen da; beraz, aurreko hilean batzen zan, etxean lehortu eta gordeta eukiteko.
|
|
|
Busturiko
|
etxerik
gehienetan egon da ganadua XX. mendearen atzeneko urteetara arte. Ardiak, mendi bizkarretako auzoetan euki dabez batez be (aparteko atalean aitatuko dira).
|
|
2012
|
|
|
Mañu aldean ezagunak ziren etxe bakoitzekoen joerak jatorduei zegokienez. Esaten zen
|
etxerik
gehienetan meriendatzen ari zirelarik bazeudela beste zenbait bazkaltzen hasten zirenak eta hirugarren batzuetan, aldiz, afaltzeari ekiten ziotela ordu bertsuan. Halako joerak, gainera, ohartuta ala oharkabean, gurasoengandik seme alabengana helarazten ziren lehenago.
|
|
2013
|
|
|
Egia esan, ez dago batere argi zer nolako oinarria duten baieztapen horietako batzuek, baina bistan da
|
etxerik
gehienetan izaten dela txokolatea armairuren batean edo biltegian, mota batekoa edo bestekoa: beltza, esneduna, zuria, fruitu lehorrak dituena, galleta duena...
|
|
|
Ohartu dira Gilen Paris omen delako maltzurra Kokoherriko
|
etxerik
gehien gehienetan ibilia dela. " Zergatik ez ote genituen lehenago elkar trukatu geure argibideak?" pentsatzen dute guztiek, nahiz eta inork ez duen ozenki aitortu.
|
|
2015
|
|
|
Intxaurrak, hurretxak eta gaztainak be
|
etxerik
gehienetan egoten ziran; sabai ganean ixten ziran sikatzeko. Gaztainak erreteko burdinazko tanbolina egoan.
|
|
2016
|
|
|
Jogurtak eta bestelako esne hartzituak hartzen dituzten
|
etxerik
gehienetan haurrak bizi dira, horixe da profilik ohikoena; seme alabarik gabeko bikote helduek osatutako familietan ere ohiko elikagaiak izaten dira.
|
|
2017
|
|
|
Azken urtean, ordea,
|
etxerik
gehienek diru gehiago jaso dute urtearen buruan, %6 gehiago bost kide edo gehiagokoek eta %2 gehiago kide bakarrekoek.
|
|
|
Olaso, Bengoechea, Alduntzinena... Baina 50 dukat bitartekoak dira
|
etxerik
gehienak. Eta hiru kaxkarrenak berriz:
|
|
2019
|
|
|
Halere, inauteri bera baino, aratuste kontuak gehiago astindu izan dira gure inguruotan, garizumako barau eta bijiliak izututa. Bulda aipatu haiek ordaintzen baziren ere,
|
etxerik
gehienetan beldur emango zuen barau hauste edo bijili apurtzeak. Azkuek Bizkai aldean bildu zigun harako Aratuste manga, ardoari zanga hura.
|
|
2023
|
|
|
Artoa indabeagaz batera erein izan da
|
etxerik
gehienetan; horretara, indabea artoaren bueltan bueltan batzen zan, gora egiteko. Sanmarkos sanisidroetarako ereinda egon behar izaten eben arto soloek.
|
|
|
Lurra egon da kortako behearen gainean aldea
|
etxerik
gehienetan XX. mendearen bigarren erdialdera arte. Abereen azpiak egiteko otea eta irea erabilten ziran gehienbat.
|
|
|
Horretara, solomoa Gabonetan jateko moduan egoten zan. Gainera,
|
etxerik
gehienetan, txarria ilbeheran hilten izan da, urak behean dagozanean, ezpabere txorizo eta buzkantzak galdu egiten ei ziran. Eta hilekoagaz egozan andrek ez eben txarrikirik ikutzen, ustelduko ziralako ustean.
|