|
2000
|
|
|
Mattin anaia etxeko lehena zen, eta ni bigarrena, eta, nola aitak baitzuen Mattin,
|
etxeaz
eta etxearen etorkizunaz denaz bezainbatean, bere asmorik behinenen le hen harri eta zimendu, hala bereizten gintuen, bakoitza gero eta bere tokiagoan: Mattin gero eta lehenago, eta ni gero eta bigarrenago, eta hala izaiten ziren, ondorez, gainak eta bikainak anaiaren, eta hondarrak eta bil ondoak, apurrak eta arbuioak, ene... eta hala ibiltzen zen hura, handiak bezala, nahikara, eta ni, tipiak bezala, ahalara.
|
|
|
Ordea, anaia Madrildik itzuli zen, eta, handik aitzina, Villagrandeko dukearen semearen gutunen aiduru egoiten zen hura, ezin urduriago. Eta asteazken goiz hartan ere —tigreak basorat ihes egin eta handik urte erdirat edo izan zen, hurrengo urteko martxoan— gutun bat jaso zuen, non Villagrandeko dukearen semeak Madrilgo kontuen berri emaiten baitzion, baita bere
|
etxearen
eta etxekoen berri ere; eta gutun hartan eta bere gutun guztietan beti izaiten zuen esker oneko hitzen bat azken aldera, batik bat gure amarentzat, zeinak ezin hobeki tratatu baitzuen, hura gure etxerat etorri zenean, aitaren berrogeita hamargarren urtemugan.
|
|
|
Eta emazteki harenganik atsegin izaiten nuen, halaber, haren umorea ere, zeren bere buruari ere irri egiteko gai baitzen, halako moldez, non noiznahi den erraiten baitzigun ezen, alargundu ondoren, hiru gizonek eskatu ziotela eskua, baina haiek guztiak gibelat bihurtu zitzaizkiola, noiz eta jakin baitzuten ezen
|
etxea
eta etxeko errentak miserikordietako obrentzat zituela, zeren hura izan baitzen haren senarraren —zeinari jaun Ricardo Meneses baitzeritzan— azken nahia, eta berak zin egin baitzion bai bere buruari eta bai bere senar izan zenari ere ezen bete eginen zuela haren hitza. Eta gero, txantxetan eta irria ezpainetan, solasaldi haietan biltzen ginenoi beha, erraiten zigun:
|
|
|
Eta, egunak neketsu egiten zitzaizkidan arren, zeren liburu handi lodi batean skribatu behar izaiten bainituen don Venancioren negozioaren goiti beheiti guztiak eta aitzin gibelak —egun batean aldatzen genituèn landareen numeroa, edo bertzean biltzen genuèn kakaoaren edo tabako hostoen pisua; edo,
|
etxekoentzat
eta etxeko trabailarientzat egunoroz ekartzen zirèn jatekoak eta bizigaiak, eta egunoroz izaiten zirèn diru sartzeak, salerosiak eta zor hartzekoak, finean—, amorioak arintzen eta eztitzen zizkidan neke eta trabailu haiek guztiak, pentsaturik ezen, gauez, Rosaren magalean eta Rosaren hitzetan hartuko nuela atseden: soseguaren xistera eta etzauntza hartan, non denbora ere pausatu egiten baitzen, gelditzen zen eta trikatzen zen.
|
|
|
Ordea, bere onetik ateratzen zenean ere, ama ez zen keinuka ibiltzen —zeren barrengo sentimenduak sobera adieraztea lekuz kanpoko izan baitzitekeen, bere kasuan eta bere karguan—, erabakiak eta deliberamendu deliberatuak berehala hartuko bazituen ere, makur zegoena artez jartzeko. Eta, beraz, nola amak nekez bete baitzitzakeen bihotzetik iragaiten zitzaizkion ametsak eta fantasiak, zeren haren baitan
|
etxeak
eta etxeko ordenak baitzuten balantzaren pisurik pisuena, hala nahi izan ote zituen amets haiek zeharka bete, bere ahizpa gaztearen bidez —Emilianiren bidez, alegia—, eta hargatik permatu eta entseiatu ote zen urteetan osaba Joanikot harenganat erakartzerat?
|
|
|
Aitona Nikolasek —eta gure aitak ere ez gutiago—
|
etxearen
eta etxekoen erreputazionea eta izen ona zuen kezka eta ardura nagusi, muinetaraino eta erroetaraino sartua. Horregatik, zenbatetan eta zenbatetan ez ote ziguten erran bai batak eta bai bertzeak Mattini eta bioi:
|
|
|
|
Etxea
eta etxean zeuden guztiak iruditu zitzaizkidan txikiak.
|
|
|
Gu ez ginen egoeraren larriaz ohartuko, baina jende helduarentzat begi bistakoa izango zen handik alde egin beharra zegoela. Gure amak hala erabaki bide zuen, eta
|
etxea
eta etxeko gauzak zeuzkan zeuzkanean utzita irten ginen Tolosara. Presaka eta larri, beraz, baina egunen batzuen buruan itzultzeko asmotan.
|
|
2001
|
|
|
Aurki, azken urte hauetan herriak izan duen hazkunde ikaragarriaz hitz egiten hasi dira. Nola lehen soroak baino ez zeuden lekuan hamar urte eskasetan
|
etxeak
eta etxeak eraiki dituzten. Niri pena handia ematen dit, aitortu du Armendarizen amak, guk bestela ezagutu genuelako, trenbidetik aurrera dena baserriak zirenean.
|
|
|
Eta eskubide horrek besteren eginbidea zekarren ondoren: edozein euskaldunek, euskaldun izena badu, ezagunak behar ditu izan euskal hitzak,
|
etxeko
eta etxe ondokoak ez ezik, baita bazterrik baztertuenetakoak ere. Ez da aski, norbere errua garbitzeko, orain ere egiten den bezala, ez dakit, ez dut ezagutzen, ez dut sekula horrelakorik entzun esatea.
|
|
2002
|
|
|
Elkarren arteko harremana bideratuz, eguneroko bizimoduaren berri emanez, gizarteak sortzen dituen mezuak gizarteari berari iritsarazik. Irrati lokala izanik,
|
etxeko
eta etxe ondoko gertaerak, berrikuntzak, kezkak eta pozak, ekimen eta proposamenduak plazaratzeko. Mintzalekua, plaza.
|
|
|
etxeko formak bi hiztegi sarrera, bi izen erakusten ditu:
|
etxe
eta etxeko. Baina bost analisi ditugu:
|
|
2003
|
|
|
–Easako alkateak Azpilen
|
etxeak
eta etxeak eraiki nahiko lituzkeela esan nahi didazu. Baina, horrela...
|
|
|
5 Neurritasunaren argudioa. Lanbide honek ez du aberasten, ez du bizimodu erraza eskaintzen, baina ematen du, ordea, gogor lan eginez gero,
|
etxea
eta etxekoak mantentzeko adina. Aberastasunak ez du harrokeria, diru gosea eta alferkeria besterik eragiten; muturreko gabeziak, berriz, lapurretara edo eskera eramaten du.
|
|
2004
|
|
|
Kontua ere galduta neukan zenbat denbora neraman inora irten gabe. Ospitaletik
|
etxera
eta etxetik ospitalera bakarrik. Zelako beroa.
|
|
|
Iraganeko paisaia natural hartan, beraz, haritza duoroitzapenik hunkigarriena.
|
Etxearen ondoan
eta etxeari erabat loturik agertzen zaigun zuhaitzaren itzalean sortueta hazi da, eta bertan izan zuen eremu propio bat. Zuhaitz galduaren nostalgiak hara itzultzeko eta han bizitakoa eta sentitutakoa berreskuratzeko nahia pizten dio:
|
|
|
Bertikaltasuna eta goratasuna dira etxeko haritzarenezaugarri nagusiak, eta horiek, halaber, indarra ematen diote zuhaitzaren irudiari, haren mezu sinbolikoa areagotuz: " Nola ahantziko diagu hire besoen segurantzia/ Hire neurrien oparotasuna/ Gora eta zabal" (HH, 29 or.). Zuhaitz sendoa, enbor zabal eta adar lodi eta luzekoa, indarrareneta babesaren sinbolo bilakatzen da,
|
etxearen
eta etxekoen babeslea: " Ez eta ere zenbat ekaitz, haize bolada/ Harrierauntsi gaixto jasan eta garaitu hintuen/ Gure etxekoetan nihork ez zezaken kunda" (HH, 29 or.).
|
|
|
Euskal etxeak pisu sinboliko handia du gure kulturan eta horren isla dugu aztergai ditugun olerkiotan. Nostalgia transmititzen diguten irudiak dira, poetak gaztetatik etxea utzi eta urrutira joan behar izan baitu,
|
etxea
eta etxekoak atzean utziz," etxetik urrun hiri handietarat".
|
|
2005
|
|
|
Lan horrek ondorio hau ateratzen du: Eurostat 2003ko
|
etxeko
eta etxeko tarifetan, Espainia seigarren herrialde merkeena da urteko kontsumo baxuan, eta bosgarrena kontsumo handian eta ordutegi diskriminazioan. Industria tarifetan, Espainiako prezioak bederatzigarren eta laurden apalenak dira, hurrenez hurren, azterlanean aukeratutako kontsumo txikiko bi segmentuetan, eta kontsumo handiko bi segmentuetan, seigarrenak eta bederatzigarrenak baxuenak.
|
|
|
Industria tarifetan, Espainiako prezioak bederatzigarren eta laurden apalenak dira, hurrenez hurren, azterlanean aukeratutako kontsumo txikiko bi segmentuetan, eta kontsumo handiko bi segmentuetan, seigarrenak eta bederatzigarrenak baxuenak. Prezio elektrikoei dagokienez, AIE 2001en arabera, Espainia bederatzigarren postuan dago
|
etxeko
eta etxeko segmenturako, eta laugarren postuan industrialerako. Datu horiek 2004ko uztailean Unesa patronal elektrikoak egindako azterlan batean berresten dira.
|
|
2007
|
|
|
Herria turistai begira eginda dago. Sasoi baten txikitxua izango zan, baina orain
|
etxeak
eta etxeak eregiten dabilz, harrizko bideak egiten, dana txukun txukun atzerritarrak gustura egon daitezan. Gauean futbol partidua egon da telebisinoan, inportantea da, antza.
|
|
|
Autoan doa aita. Kilometroak egiten ditu egunero lanetik
|
etxera
eta etxetik lanera. Euria ari du, gogoz.
|
|
2008
|
|
|
Gero soldadutzarik be ez. Beti
|
etxean
eta etxeko martxa zaharrean. Lanpetuta eta kexuka askotan.
|
|
|
ANTHONY: Ez, ez dugu egin, baina uste dut garrantzitsua dela izaera gogorra izatea
|
etxeetan
eta etxea berezi bilakatuko duen zerbait egitea.
|
|
|
Ligako eta Kopako partidak kontuan hartuta, zazpi partida jarraian irabazi ditu.
|
Etxean
eta etxetik kanpo. Hainbesteko garaipen kopurua jarraian lortzeak esan nahi du oso talde ona dela.
|
|
2009
|
|
|
Antzina beldur izugarria edukitzen zioten. Lekukoen gomutan agertzen dira oraindino ere inusturiek
|
etxeetan
eta etxe inguruetan egindako kalteak. Lehengo beheko suko laratzak, burdinazkoa zenez, erakarri egiten ei zuen inusturia.
|
|
|
|
ETXEKOAK
ETA ETXEKO OHITURAK
|
|
|
Etxeko andreak zeukan jarlekuaren ardura. Bera zen
|
etxekoen
eta etxekoak izandakoen arteko zubia. Jarlekuan egoten zen mezan, berak garbitzen zuen, eskaintzak egin eta bere inizialak grabaturik zeuzkan jesarlekuan esertzen zen, sepultura gainean.
|
|
|
Hurrengo astean, martxoaren 25ean, arratsaldeko 18: 30etatik aurrera, Villa Ducoteniako Arte Galerian literatura eta bertsoak uztartuko dituen ekitaldi berezia eginen dute.
|
Etxea
eta etxekoak izenburupean, musika eta prosa landuko dituzte jendeari euskal etxeak historikoki izan duen garrantzia ezagutarazteko. Ekitaldi desberdin eta esperimentala izanen da.
|
|
|
izeba Ernestinak egunero erabiltzen zituèn hitzak, haren etika eta estetika guztiak bi arautan laburbil bazitezkeen ere: hurkoari on egitea eta oin puntten gainean ibiltzea, zentroa bazterrean balu bezala, zaratatik eta zalapartatik ihesi; Ernestinak ez zituen jatorria ez sorlekua ahazten, bide bazterrekoa zela, alegia?, eta horregatik bilatzen zuen, akaso, bide bazterreko Jainkoa, bide hura bere berezkotasunarekin lotua balego bezala,
|
etxekoen artean
eta etxeko eltzeen artean, prozesioetatik eta hotsandiko manifestazio erlijiosoetatik urrun; horregatik, halaber, izeba Ernestinak ez zuen hegan egitea amesten, Domingok bezala, ezta Ama Birjinaren agerraldi batekin ere, Reginak bezala, nahiz eta, Regina bezala, oso arrosariozalea zen, hainbesteraino, non, arrosarioa errezatzeko ordua iristen zenean, afalaurrean, eginbehar guztiak alde batera uzt...
|
|
|
berean tematua jarraitu baitzuen, bete ezina betetzeari ekin zion, jakituriaren alorreko hainbat gai lantzen zituela, arkitekturari. Mateo Sukunza katedralzale amorratua zen? eta pinturari lotutako gaiak bereziki, bere gustua ere moldatuz zihoan bitartean; pinturaren munduan, gainera, lagun ona izan zuen emaztea, Reginak laket baitzuen pintura, Madrilgo markesen jauregia oroitarazten ziotelako, beharbada, apaingarri haiek, neurri neurrikotzat jotzeaz gain,
|
etxearen
eta etxekoen mailaren erakusgarri baitzituen.
|
|
|
Gero, baina, laugarren egunean doi?, ezintasunaren ezintasunez bularra emateari utzi eta Ernestinak hartu zuen haurraren ardura, harekin batera gonbidatuen etxeko gela bakartuan bakartzen zela, Rakelek hura goitik behera garbitu eta txukundu ondoren, hori bai,
|
etxekoen
eta etxera zetozèn bisitarien begietatik urrun.
|
|
|
Baina bigarren arrazoi bat ere bazuen, hagitzez ere garrantzitsuagoa,
|
etxearen
eta etxekoen funtzionamenduari begira, Reginak eta berak, baita, haiekin batera, Ernestinak ere, erabakia baitzuten etxeak ohi bezala eutsi behar ziola bere egunerokotasunari, ezer gertatu ez balitz bezala, itsasikararen ondotik: beste sei seme alaba zituzten, eguzkia baino ederragoak, eta ez zuten bidezkotzat jotzen sei eguzki haiek ilargi beltz baten inguruan orbitan jartzea; hartarako, baina, ilargi beltza ezkutatu behar zuten, ongi ezkutatu ere, bai irudiaren eta bai hitzaren ikuspegitik ere:
|
|
|
–Mila aldiz mintzatuko naiz
|
etxeaz
eta etxekoez, Regina, baina Beñardoz sekula ere ez, hura ez baitut etxekotzat, eta, emazteari irri harro bat eskaintzen ziola, erantsi zuen?: Eta ezustekoren bat bada, zaude lasai, erantzuna buruan daukat eta.
|
|
|
Iraganarekin?
|
etxearekin
eta etxeko arau ezin estuagoekin, hautsi zuenetik, beste bat zen Adaren egoera, beste bat haren jokoa eta beste batzuk jokoaren arauak, etorkizunari begira jartzen zutenak; huraxe zen, beraz, abagunea, barruan zeukàn guztia husteko, baita urteetako zapalkuntza askatasun oihu bihurtzeko ere; kantak, gainera, bide hartatik zeraman, gizarte zuzenago bat amets:
|
|
|
Ondoren, bostak egongelan eseri eta Domingok bere bertsioa eman zien; amak, baina, semea besarkatu ostean, beste aldea erakutsi behar zion, bere desadostasuna? aitaren ikuspuntua defendatuz, ez aita defendatzeko obligazioarekin sentitzen zelako bakarrik?
|
etxea
eta etxeko autoritatea zeuden jokoan?, konbentzituta zegoelako ere bai:
|
|
|
Ikertzaileak, bizi maila altukoak, ausartak, borrokarako prest, eurea omen dena defenditzeko beti prest.
|
Etxean
eta etxetik kanpo. Zazpi milioi irabazle dira Israelen.
|
|
|
Murtzia gaizki ari da
|
etxean
eta etxetik kanpo, baina Real Union ez dabil askoz indartsuago etxetik kanpo. Jokatutako sei partidetatik lau galdu egin dituzte, bat berdindu egin dute, eta bakarra irabazi, Gironan (0), irailaren 26an.
|
|
|
Gero, baina –laugarren egunean doi–, ezintasunaren ezintasunez bularra emateari utzi eta Ernestinak hartu zuen haurraren ardura, harekin batera gonbidatuen etxeko gela bakartuan bakartzen zela, Rakelek hura goitik behera garbitu eta txukundu ondoren, hori bai,
|
etxekoen
eta etxera zetozèn bisitarien begietatik urrun.
|
|
|
Baina bigarren arrazoi bat ere bazuen, hagitzez ere garrantzitsuagoa,
|
etxearen
eta etxekoen funtzionamenduari begira, Reginak eta berak, baita, haiekin batera, Ernestinak ere, erabakia baitzuten etxeak ohi bezala eutsi behar ziola bere egunerokotasunari, ezer gertatu ez balitz bezala, itsasikararen ondotik: beste sei seme alaba zituzten, eguzkia baino ederragoak, eta ez zuten bidezkotzat jotzen sei eguzki haiek ilargi beltz baten inguruan orbitan jartzea; hartarako, baina, ilargi beltza ezkutatu behar zuten, ongi ezkutatu ere, bai irudiaren eta bai hitzaren ikuspegitik ere:
|
|
|
bizitzaren memento hartan, egia esan, hitz handi gehienak bazter utziak zituen, eta geratzen zitzaizkionak letra txikiz idazten saiatzen zen; etika eta estetika bezalako hitzak ez ziren, beharbada –seguru ezetz– izeba Ernestinak egunero erabiltzen zituèn hitzak, haren etika eta estetika guztiak bi arautan laburbil bazitezkeen ere: hurkoari on egitea eta oin puntten gainean ibiltzea, zentroa bazterrean balu bezala, zaratatik eta zalapartatik ihesi; Ernestinak ez zituen jatorria ez sorlekua ahazten –bide bazterrekoa zela, alegia–, eta horregatik bilatzen zuen, akaso, bide bazterreko Jainkoa, bide hura bere berezkotasunarekin lotua balego bezala,
|
etxekoen artean
eta etxeko eltzeen artean, prozesioetatik eta hotsandiko manifestazio erlijiosoetatik urrun; horregatik, halaber, izeba Ernestinak ez zuen hegan egitea amesten, Domingok bezala, ezta Ama Birjinaren agerraldi batekin ere, Reginak bezala, nahiz eta, Regina bezala, oso arrosariozalea zen, hainbesteraino, non, arrosarioa errezatzeko ordua iristen zenean, afalaurrean, eginbehar guztiak alde batera uzt...
|
|
|
...ituriaren alorreko hainbat gai lantzen zituela, arkitekturari –Mateo Sukunza katedralzale amorratua zen– eta pinturari lotutako gaiak bereziki, bere gustua ere moldatuz zihoan bitartean; pinturaren munduan, gainera, lagun ona izan zuen emaztea, Reginak laket baitzuen pintura, Madrilgo markesen jauregia oroitarazten ziotelako, beharbada, apaingarri haiek, neurri neurrikotzat jotzeaz gain,
|
etxearen
eta etxekoen mailaren erakusgarri baitzituen.
|
|
|
–Mila aldiz mintzatuko naiz
|
etxeaz
eta etxekoez, Regina, baina Beñardoz sekula ere ez, hura ez baitut etxekotzat –eta, emazteari irri harro bat eskaintzen ziola, erantsi zuen–: Eta ezustekoren bat bada, zaude lasai, erantzuna buruan daukat eta.
|
|
|
Paradoxaren lurraldean bizi dira gaurko emakumeak, sokatiran bezala, gizartea bi muturretatik indar egiten ariko balitz bezala: liberazio garaiak omen dira, baina indarkeria matxistak ez du atsedenik hartzen; bizitza proiektu autonomoa posible da, baina oraindik gidari dira
|
etxearen
eta etxekoen zaintzan; profesioa andrazkoen bizitzaren erdigunean jarri da, baina amatasunaren exijentziei erantzun behar. Ondorioz, superwoman sindromeak jota bizi da emakume ugari.
|
|
2010
|
|
|
Bestalde, Vicente Borras irakasleak
|
etxeko
eta etxetik kanpoko lanari buruz mintzatu du. Borrasen aburuz, emakumeak beti uztartu ditu lana eta etxea, eta gizonak, berriz, ez.
|
|
|
bizirik zirauen, bereziki, euskarazko familia bizitzak eta hurbileko lagunarteak. Bizirik jarraitzen zuen euskarazko mintzajardun informal arruntak,
|
etxean
eta etxetik kanpora: euskaraz egiten zen ostatuan eta plazan, meza nagusiko sarrera irteeretan eta bataio, ezkontza edo hileta gehienetan, etxe inguruko lanean eta herriko jai ospakizunetan.
|
|
|
aritu ziren nafarrak atzetik (11 eta 16).
|
Etxean
eta etxekoen aurrean, hazita aritu zen Antequera hasieratik, baina behera egin zuen gero. Tirvundza eta Vazquez izan ziren etxekoen artean gehien nabarmendu zirenak.
|
|
|
Aitak ez zidan berehalakoan baimenik eman. Bost bat urte eman nituen ontziolatik
|
etxera
eta etxetik ontziolara aitaren gerizpean. Orduko hamahiru urteak gaurko hogeiren pareko zitezkeen arren, ume mokoa nintzen aitari aurre egiteko.
|
|
|
Argitan Barakaldoko emakumeentzako aholkularitza
|
etxeak
eta Etxeko Langileen Bizkaiko Elkarteak deituta, elkarretaratzea egingo dute gaur 19:30ean, herriko Bide Onera plazan. Argitan en arabera, andreen aurkako indarkeria bikoitza ikusten da kasu honetan:
|
|
|
Indarkeria sexista kasu hau gaitzesteko, elkarretaratzea egin zuten atzo arratsaldean dozenaka lagunek Barakaldoko Bide Onera plazan, Argitan emakumeentzako aholkularitza
|
etxeak
eta Etxeko Langileen Bizkaiko Elkarteak deituta. Hain justu, ustezko bahitzailea aske utzi izanak harrituta utzi ditu Argitan eko kideak, Karmele Andresek azaldu duenez:
|
|
2011
|
|
|
Egia da bertze jarrera batekin ateratzen garela pistara, baina, aldi berean, badakigu etxeko partidak ezin ditugula galdu, eta egoera horrek presioa eragiten du. Guk argi dugu
|
etxean
eta etxetik at irabazi behar dugula, eta, ondorioz, argi dugu gure jokoak hobera egin behar duela, etxetik kanpoko gure jarrerak batez ere.Konfiantza falta da kontua. Bigarren itzuliaren hasieran hainbat partida galdu genituen, eta horrek konfiantzan eragina izan zuen. Hainbat partidatan, gainera, zorte txarra izan genuen.
|
|
|
Zure aitak kezka iturri behar zuen, halaber,
|
etxearen
eta etxeko lurren etorkizun iluna: ez zure ahalmen gutitzeak ez Delfinaren umegaltzeek, izan ere, ez zioten zure aitari batere onik egin:
|
|
|
Auzunera doa Jazinto:
|
etxera
eta etxekoengana. Zain daude denak, zain.
|
|
|
Aita? Isilune luzeak
|
etxean
eta etxekoekin, ezin isila kanpokoekin eta kanpoan. Politikaren gauzetan errabiatua.
|
|
|
Zenbat denbora! Lanetik
|
etxera
eta etxetik lanera, ezta?
|
|
|
Anton> Antton, Antonia/ Antonio> Anttoni/ Anttonio). Bestea, gure kasua bete betean hartzen duena,
|
etxea
eta etxe izengoitia azentuaren bidez bereiztea da.
|
|
|
Txekhovek nerabe zela zuen afizioetakoa zen antzerkia: pieza komiko laburrak egiten zituzten,
|
etxean
eta etxekoentzat, berak eta bere anaiak. Teatro inprobisatu txiki horietako pertsonaiak bilakatuko ziren gero bere ipuin ospetsuenetako heroi.
|
|
2012
|
|
|
Suarekin
|
etxeak
eta etxekoak sorgin, apo eta gainerako kalteginetatik libre geratzen ziren. Etxearen barruan, aurreko urtean san Joan egunez bedeinkatutako irak edo garoak erretzen ziren zartagin batean eta etxeko gela guztietatik pasatzen ziren kearekin etxea gaitz guztietatik babesteko.
|
|
|
Bezperan kentzen ziren aurreko urtekoak, eta berriak jartzen goizean. Lore sorta berriek
|
etxea
eta etxekoak babesten zituzten sorgin, tximista, su eta gaixotasunetatik. Gazteek eliz ataria apaintzen zuten intxaurrondoedo lizar adarrekin, herriko etxe nagusiari egindako opari gisa.
|
|
|
Hala ere, egileak azaldu duenez, ikerketaren arabera, genero inertziak mantentzen dira, eta emakumeek lan bikoitza egiten dute(
|
etxetik kanpo
eta etxean bertan).
|
|
|
Adierazi duten bezala, gaur aurkeztu den laugarren liburuki honek 260 galderaren erantzunak biltzen ditu inkesta osoaren 2.857 galderetarik, inkestaren 27tik 35era bitarteko gaietakoak, hain zuzen. Baserri
|
etxea
eta etxe abereak osatzen dute funtsean galdetegia: txerria, hegaztiak, txakurra, erlea; baserria, etxea, teilatua eta zureria, etxearen zatiak, eta altzariak.
|
|
|
Liburuki horrek 260 galderaren erantzunak biltzen ditu. Baserri
|
etxea
eta etxe abereak osatzen dute funtsean galdetegia: txerria, hegaztiak, txakurra, erlea; baserria, etxea, teilatua eta zureria, etxearen zatiak, eta altzariak.
|
|
2013
|
|
|
Guk hautatutako egile gehienek musika eta literatura uztartu izan dituzte euren ibilbidean. Idazle hutsen kasuan, aldiz, munduko hainbat kolore eta testigantza jaso nahi izan ditugu, kanpoko bidaian ikusitakoa eta ikasitakoa,
|
etxean
eta etxekoen ondoan gogoratzeko asmoz.
|
|
|
Hona hemen aholku batzuk
|
etxean
eta etxetik kanpo eredu egokia emateko:
|
|
|
Jaun arkitektoak, berriz, ederki gozatu zuen
|
etxearekin
eta etxe inguruarekin. Egia da ederragoak ere ikusiak zituela, baina egia da, halaber, ezusteko dexentekoa izan zuela, semeak maiz jarri zuen arren jakinaren gainean:
|
|
|
–Gurasoak eta ikusteko gogoa dut:
|
etxea
eta etxekoak?
|
|
|
Lambretta batek ondo merezi zuen jarreraz aldatzea. Hala, hirugarren hiruhilabetekoan, unibertsitatetik
|
etxera
eta etxetik unibertsitatera ibili zen Pedro, inoiz baino zintzoago, estudioei erabat helduta, baita, saiatzearen saiatzeaz, bagilean atera ere ikasturtea.
|
|
|
Bestalde, apaingarriak ere badira, txikien gelan apaingarri gisa erabiltzeko aukera ematen baitute. Txori
|
etxeak
eta etxeko beste objektu batzuk egitea haurren autoestimuari laguntzen dio Haurrek lagundu dezakete egiten, eta horrek esan nahi du haiekin une onak partekatzea eta autoestimua elikatzea, gero etxeko zati izango den zerbait fabrikatzean. Txorientzat etxeak egiteko eredu asko daude, baita horiek egiteko hainbat material ere.
|
|
|
Jaun arkitektoak, berriz, ederki gozatu zuen
|
etxearekin
eta etxe inguruarekin. Egia da ederragoak ere ikusiak zituela, baina egia da, halaber, ezusteko dexentekoa izan zuela, semeak maiz jarri zuen arren jakinaren gainean:
|
|
|
Lambretta batek ondo merezi zuen jarreraz aldatzea. Hala, hirugarren hiruhilabetekoan, unibertsitatetik
|
etxera
eta etxetik unibertsitatera ibili zen Pedro, inoiz baino zintzoago, estudioei erabat helduta... baita, saiatzearen saiatzeaz, bagilean atera ere ikasturtea.
|
|
|
–Gurasoak eta ikusteko gogoa dut:
|
etxea
eta etxekoak...
|
|
|
Xonkorenako Axinek, jakina, hatz lodia jaitsi du
|
etxekoekin batera
eta etxekoek esandakoaren arabera.
|
|
2014
|
|
|
Horrez gainera, norbere territorio baten falta bereziki gogaikarria gertatu ohi da bidaietan. Gure eguneroko bizimoduan, egun osoan lanean edo bestelako zereginetan ibili ostean, badakigu noizbait etxera itzuli eta han geure txokoa topatuko dugula, berdin dio
|
etxea
eta etxekoak gorroto baditugu ere, erreferentzia ezagun bat izateak halako sosegu antzeko bat baitakarkio espirituari, euskarri moduko bat non atsedendu.
|
|
|
Gabriel hemen balego,
|
etxean
eta etxekoen artean sentituko li tzateke, eta bere obra hau berrirakurtzera eta berraztertzera goa zen honetan, berak kopa altxatu, guztioi eskerrak eman eta topa egingo luke, «Euskerak bizi gaitu eta bizi bedi» ozenki esanez
|
|
|
Bereziki XIX. mendetik aurrera Mendebaldeko ideologiakargi utzi izan du emakumeen lekuak, espazio sozialak zein izan behar zuen: eremupribatua, familia gunea,
|
etxea
eta etxeari lotutako testuingurua. Hortik kanpokoespazioak ez ziren aproposak emakumeek hainbat jarduera gauzatzeko:
|
|
2015
|
|
|
Baina berrogei urte beragaz bizi zan Pilar bere llobeari itxi eutsazan danak. Fundazinoak erosi egin eutsazan Pilarreri
|
etxea
eta etxean egozan guztiak, dokumentuak eta Barandiaranek berak egindako ondare guztia eta eskubideak. Don Jose Migelek berak be izenpetu eban fundazinoaren sortze dokumentua eta araudia.
|
|
|
Gai arlo desbardinak jorratzen dira bertan: herria, auzoa,
|
etxea
eta etxekoak, elikadura, bizitza eta heriotzako ohikuneak, abeltzaintza, nekazaritza, ogibideak, aisialdia eta herri egutegia. Kapituluotan Zamudiok XX mendean izan dauan bilakaerea azaltzen da, gure lekukoen ume denporan hasita, eta mendearen amaierara bitartean.
|
|
|
|
ETXEA
ETA ETXEKOAK
|
|
|
Muturreko pobrezia egoerak ikusi zituen, txaboletan bizi ziren emakumeek seme alabak elikatzeko handik edo hemendik ateratzen zuten apur hura osten zieten gizonezkoen kasuak; bando guztien barruan gehiegikeria sexualak eta tratu txarrak jasaten zituzten emakumeak ezagutu zituen, nahi izanda ere senarrarengandik bereizi ezin zutenak, apaizen presioaren ondorioz;
|
etxetik kanpo
eta etxe barruan ere biolentzia handiena pairatzen zutenak emakumeak zirela ohartu zen, eta begiak ireki zitzaizkion Anari,, eta horrek ez dauka atzera bueltarik; bizitza pribatuan nahiz kolektiboan eragingo dizu?.
|
|
|
bakoitza sar dadila lehenik bere baitan («Gnothi zeauton Zure burua ezagutu ezazu»). Nere espazioa, lehen urte benedikatu haietan,
|
etxean
eta etxearen inguru hurbilean mugatua zegoen, halako bete batean. Nire izpiritua eskapatzen zen bai zeru gorenera, han nonbait baitzeuden hastapen dibinoa eta lur murritz honen osatze miresgarria.
|
|
|
Entitatearen ekintza soziala Erriberako hiriburura ere hedatu zen, non aita Lasa," Udal Kutxaren laguntzaz eraikitzen ari baitzen
|
etxeak
eta etxeak, izugarri merke, hautsez estaliriko karrikak utzirik, mairuak arrunt. Eta Tutera, desorden handiago edo txipiagoaz, gainjartzen zitzaion Ebroko lohi horiaren siluetari, hiri aktualaren zirriborroa, europarkara, urrundik bistaraturik".
|
|
|
|
ETXEA
ETA ETXEKOAK
|
|
|
Mintzaldi lau bozetan Joanden astean jadanik aipatu bezala, azaroaren 5 huntan (18:30), Daniel Landartek plazaratu berri duen"
|
Etxea
eta etxekoak euskal literaturan" liburuaren inguruko ekitaldia iraganen da herriko liburutegian: testuen irakurketa (Daniel Landart, Kattalin Sallaberry, Pantxoa Etchegoin) eta kantuak (Pantxoa Carrere).
|
|
|
Arrakasta ederra bildu du juanden ortzegunean herriko liburutegian Daniel Landart-en''
|
Etxea
eta etxekoak'' liburuaren aurkezpenak, 50 bat pasa entzule bilduz. Egia da Daniel-en inguruan bere lagunak egiazko maixu batzu bezala jokatu direla.
|
|
|
77 urtetan joaitea behartu zaio, borroka azkar bat eremanik, barnetik aztaparka jaten zuen gaitzari ezin gehiago ihardokiz. Gizon xuxen eta leiala zen hartu engaiamendueri buruz, bereziki undar urtetan gerlari ohieri, uztartuz
|
etxeari
eta etxekoeri zuen amodioarekin. Eliza mukurru bete duten familiako, adixkide eta herritarrek oldar berean kantu eta otoitz egin dute Pierrentzat, sustengu ekarriz penetan gelditu den familiari eta bertzalde hunkiak diren guzieri.
|
|
|
|
Etxea
eta etxekoak euskal literaturan
|
|
|
Euskaltzaleen Biltzarra elkarteak argitaratu du urri hontan liburu berri bat: "
|
Etxea
eta etxekoak euskal literaturan", Daniel Landart-ek osatutako bilduma. Lauzpabost galde egin dizkiogu antologia horren moldatzaileari.
|
|
|
Liburuaren titulua: ''
|
Etxea
eta etxekoak euskal literaturan''. Bertan bilduak dira 62 idazleren (horietarik 45 Iparraldekoak) idazkiak eta denetarik bada:
|
|
|
|
Etxean gaindi
eta etxe bazterretan ibili ondoan," Pettan!" hamarretan oihukatuz, mutiko gehiena bordara joan zen, eta sabairat igan zuzen zuzena. Belar ziloa idekirik zagola oharturik, hurbildu zitzaion eta ikusi zuen Pettan, behere hartan, barrukiko belartegian etzana.
|
|
2016
|
|
|
Arberatzeko Berroa gelan, Goux artistaren margolanen erakusketa eta Daniel Landarten
|
Etxea
eta etxekoak liburuaren irakurraldia, 15:00etan eta 17:00etan, Arberatze Zilekoa eta Behaskane Laphizketako herriko etxeek antolaturik, Euskal Kultur Erakundearen partaidetzarekin.
|
|
|
Malaga hau lehen itzulikoa baino hobea da, eta Athleticena bezain zaila izango da gaurko partida ere.Talde batzuek aldatu egiten dute jokatzeko era partida batetik bestera. Zuek ez.Saiatzen gara
|
etxean
eta etxetik kanpo berdin jokatzen, eta gureari eutsiko diogu gaur ere. Sinetsita daukagu gure helburua, mailari eustea, horrela jokatuz lortuko dugula.Zertan da indartsua Malaga. Defentsako lanean hobetu egin du, eta zelai erdian aurkariak asko estutzen ari da.
|
|
|
Hemen dena dabil lasai. Eskolatik
|
etxera
eta etxetik eskolara. Zer moduz hor?
|
|
|
Marikita Tanburin, 2015(
|
Etxea
eta etxekoak liburuan agertua. Daniel Landart, Euskaltzaleen Biltzarra, Baiona, 2015).
|
|
|
Gure Herria, Baiona, 1924 Landart Daniel.
|
Etxea
eta Etxekoak euskal literaturan.
|
|
|
|
Etxea
eta etxekoak Jondoni Martine besta kari, Ote Lore elkarteak animazio literario bat antolatzen du azaroaren 10ean, ortzegunez, 19:00etan, Larresoroko" Debrutegia" etxean. Ekitaldi hori" Etxea eta etxekoak euskal literaturan" Daniel Landartek egin liburuan oinarritzen da.
|
|
|
Etxea eta etxekoak Jondoni Martine besta kari, Ote Lore elkarteak animazio literario bat antolatzen du azaroaren 10ean, ortzegunez, 19:00etan, Larresoroko" Debrutegia" etxean. Ekitaldi hori"
|
Etxea
eta etxekoak euskal literaturan" Daniel Landartek egin liburuan oinarritzen da. Liburu horretan 62 idazleren zatiak agertzen dira.
|
|
|
Azaroaren 10ean, ostegunez: "
|
Etxea
eta etxekoak euskal literaturan" irakurketa kantatua, Daniel Landart, Kattalin Salaberri, Pantxoa Etchegoin eta Pantxoa Carrere partaide, 19:00etan Debrutegian.
|
|
|
Euskaltzaleen Biltzarraren ildo nagusia da liburu zenbaiten argitaratzea, euskaltzale batzuren omentzea eta Hegoalderateko uda orotako bidaia kulturalaren antolatzea. 2015ean, Daniel Landartek muntatu"
|
Etxea
eta etxekoak euskal literaturan" antologia du elkarteak plazaratu. Arrakasta handiko obra, lehen argitalpena aski laster agorturik, bigarren bat ere egin behar izan dela.
|
|
|
Beñat Soule diruzainak, bere aldetik, elkartearen konduen berri dauku artoski eman, ahalbide gutirekin aitzina jotzeko nahikari handia daukala Euskaltzaleen Biltzarrak. Bilkuratik landa, tokiko Otxaldetarrak elkartearen laguntzarekin, ekitaldi pollit bat ere bazen antolatua"
|
Etxea
eta etxekoak" liburuaren inguruan, Daniel Landart, Pantxoa Carrere, Kattalin Sallaberry eta Pantxoa Etchegoinek moldatua. Grazia berezi batekin zauku liburua jastarazia izan, hor zirenak xarmaturik utziz, etorri ez diren guziek haatik damu luketela hori hutseginik.
|
|
|
Euskaltzaleen Biltzarra elkarteak plazaratu duen
|
Etxea
eta etxekoak euskal literaturan Daniel Landartek osatu liburuaren aurkezpen berezia iraganen da apirilaren 30ean, larunbatez, 17: 30etan, Bidarraiko Artetxea salan. " Mintzaldia lau bozetan" deitu ekitaldiaren antolatzaileak dira Otxaldetarrak
|