|
2003
|
|
|
Bestetik, Leizarragak. Heuscaldunac berce natione gucien artean ezgarela hain basa? esatean bere burua euskaldun gisa agertu eta euskaldungoak egokitze kultural bat egin beharra (idazkerara heltzea)
|
eskatzen
zegoen, atzean ez geratzeko. Leizarragak kontzientzia bide zuen, maila idatzira igaro ezean, herri bat ahozko tradizioekin eta usadioekin soilik, ez zela gainerako nazio modernoen mailan geratzen, baizik azpirago, basati mailan.
|
|
|
–Tubal cen Iapheten bortzgarren semea, eta Noeren illobassoa?,. Cein partetaric Tubal sarthu cen Espainiarat eta non eguin çuen bere lehenbicico egoitça?,. Tubalen hitzcuntça ala Escuara centz, ala bertce hitzcuntzaric?,. Escuara hitzcuntça çaharra[...] noblea, eta bertce hitzcuntcetaric ethorquiric gabecoa da?,. Cantabria icen hau nondic heldu den?,... 34 Beraz Etxeberri lapurtarrak erdarazko apologien eduki beretsua azaltzen zuen. Eta hein horretan ez bazen originalegia izan, mito kantabristak euskaraz garatzean esan daiteke aurreneko euskarazko historia lana idatzi zuela, aurreneko narratiba historikoa euskaraz, Klaberiak bere bertsoan
|
eskatzen
zuen huraxe; beti ere, diskurtso kantabrista hauek historia generokotzat har daitezkeen heinean, esan dugunez nahiko atenporalak eta beraz historikotasun gutxikoak baitziren.
|
|
|
Lehenek euskararen gaineko erdarazko narratiba zuten; bigarrenek euskarazko narratiba.23 Gure gaiari dagokion heinean bereizketa baliagarria da, euskarazko historiografiaren aurrekariak humanisten multzoan baitaude, beren euskarazko narratibetan. Idatzi ote zuten Sarako eskolakoek, Klaberiak
|
eskatzen
zuen moduan euskarazko narratiba historikorik. Propioki ez.
|
|
|
Diputatu Generalak 1765ean Gozogileen ordenantzei egindako oharretan29, agertzen da ikastaldia bosteko urtekoa izan behar zela, ordenantzetan
|
eskatutako
lau urteen ordez, ikasleak ofizioa hobeto ikasteko astia izan zezan, ondo ikasitako gozogilea lortzeko. Hau interpreta daiteke instituzioek gozogileen produkzioaren kalitateaz zuten arduraren barrenean30; bestalde, uler daiteke baita ere, ikasleak mailaz igotzeko trabak jartzeko era bat bezala (bere lanaz merkeago balia zitezkeelako, gainera), baina hau arruntagoa eta onargarriagoa eta ulergarriagoa litzateke, beharbada, ofiziokoek jarritako traba balitz eta ez instituzioetatik?
|
|
|
30 Agertua kalitatea zaintzeko
|
eskatzean
ordenantza desberdinetan: 1742koak, 1747koak, 1791koa, besteak beste.
|
|
|
Azkenean automatikoki normalean, ofizial bihurtzen zen, batzuetan abila izan behar zuela zehazten zen arren (azterketa bat edo irakatsi zion edota beste maisuren batzuen onespena
|
eskatuko
zuela suposa dezakeguna). Honela, gradua lortuta, denboraldirako kontratatuak ziren tailerretan (haien egoera ez izatea oso finkoa dakarrena).
|
|
|
Gozogileen ordenantzei buruz Diputatu Generalak 1765ean egindako oharretan32, agertzen zaigu Gozogileen hermandadeak (testuan «Hermanidad de confiteros» bezala datorrena), junta egin ondoren,
|
eskatzen
ziola prokuradore sindikoari, jalea kaxak, kontserbak eta intxaur alkortzatuak33 egiten zituzten gozogile ez ziren partikularrei bisitak egitea haien etxeetan kalitatea kontrolatzeko. Aurrez, dagoeneko, 1753.ean egina zeukaten eskakizuna, baina ukatu egin zitzaien.
|
|
|
Honela, aurrez aipatutako eran, iruzurrak egiten ziren edo ez ikusteko, bisitak San Prudentzioren hermandadeko bi ikuskatzaileek egitea
|
eskatzen
zen berriro. 1765ean lortu egin zuten (horrekin salalketa egiteko eskubidea zuten, hiriko justiziak parte har zezan), baina era mugatu batean:
|
|
|
Bere aurkezpena egitean, ordea, urtekariaren beraren amaiera iragarri zen, Eusko Ikaskuntzak argitaratu behar zuen aldizkarian parte hartzeko gonbitea luzatuz euskaraz lan egin nahi zutenei UEUko Historia saileko kideek. Eusko Ikaskuntzari zera
|
eskatzen
zioten, aldizkariaren urteko ale bat gutxienez euskaraz izatea. Baina ekarpenen faltaz baldintza hori ez zen bete.
|
|
|
Artista gazteek, ordea, gogo biziz onartu zuten sovietar erregimenak emandako paper berria. Ideologikoki eta emozionalki eurentzako suposatzen zuenaz aparte, lanbide ziurtatua izango zuten, horrenbesteko kartel, monumentu, edota mural
|
eskatzen
zituen gobernu horretan. Gerra osteko egoera horretan oso garrantzitsua izango zen hau.
|
|
2004
|
|
|
FSAn egin ziren argazkilaritza lan aberats eta ezagunenak. Nekazaritza Departamenduko aholkulariak, Rexford Tugwell ek, 1935ean nekazal guneei buruzko txosten ilustratu bat egitea erabaki zuenean Roy Stryker i
|
eskatu
zion proiektuaz arduratzeko eta honek, denborarekin, argazkilari talde handi bat kontratatu zuen. Lehendabizi Arthur Rothstein kimikari eta argazkilari zientifikoa, gero Carl Mydans, RA n parte hartutakoa, Walker Evans eta Ben Shahn ilustratzaile eta margolaria elkartu zituen, eta azkenik Dorothea Lange sartu zen.
|
|
|
Gai eta gune zehatzak aztertzeko eta lantzeko
|
eskatzen
zieten, pare bat hilabetetakoak izan ohi ziren bidaietan. Stryker ek oso instrukzio zehatzak ematen zituen eta argazkiak ateratzen hasi baino lehen gaiaren inguruko jakintza hobetzeko liburuak, egunkariak eta erreportaiak irakurtzera behartzen zituen.
|
|
|
FSAn egin zituen urteak tentsioz beteak egon ziren, ez baitzituen
|
eskatutako
argazkiak bidaltzen eta askotan ez zekiten non zebilen. RA-rekin Pennsylvania eta Virginia Mendebaldean aritu zen eta FSArekin Hegoaldean.
|
|
|
1930ean Walker Evans-ekin estudio berean lan egin zuen eta argazkigintzan berari esker hasi zen. 1935ean RAn sartzeko
|
eskatu
zioten eta 1938ra arte artista eta argazkilari gisa lan egin zuen, batez ere Hegoaldean, Ohion eta New York en. OWI rako propaganda egiten ere lagundu zuen.
|
|
|
Azkenean New York eko gobernadorea, Franklin D. Roosevelt, izan zen hautagaia. Gobernadore garaian erreformista moderatuaren ospea irabazi zuen eta Depresioa iritsi zenean langabeziaren subsidioa
|
eskatu
zuen. Roosevelt-ek presidentea izatea onartu zuenean diskurtsoan, estatubatuarrei tratu berria?
|
|
|
hasteko euskal historia bat eraiki ikuspegi propioarekin, eta hari, osagarri gisa Frantzia/ Espainiako (edo hobe Europako) historia erantsi. Baina horrek EAEko hezkuntza autonomia dena baino handiagoa izatea
|
eskatuko
luke (edo agian Eusko Jaurlaritzaren aldetik ausardia handiagoa izatea, moldapenak espainiar eredutik abiatuz egin beharrean aurrenik euskal eredua eginez eta ondoren hartara moldatuz Estatutik datorren oinarria).
|
|
|
Helburu teoriko gisa egokiak dira, nahiz batzutan 16 urteko ikasle baten gaitasunak kontuan izanik gehiegizkoak ere badiren(, zuzeneko eta zeharkako iturri historikoak bildu, erabili, aztertu, hipotesiak planteatu eta ondorioak atera dituzte?: historialari profesional bati
|
eska
dakiokeena da hori, ez hainbeste ikasle batek egin dezakeena) 20.
|
|
|
Horretarako Espainiako Hezkuntza ministerioak ezarri dituen oinarrizko espainiar edukiak europar atalean sartu lirateke, eta EAEri edukien %45a finkatzeko aitortzen zaion eskumena gainerako europar historia osatzeko eta euskal historia gehitzeko erabil liteke. Jakina horrek historialari trebeen moldapen lana
|
eskatuko
luke, eta halaber %45eko kuota errespetatu ahal izateko, euskal administrazioak ezarriko lukeenez europar atalaren zati handi bat, euskal atalaren portzentaia urrituz egin litzateke hori (europar edukien faboretan). Suposatuz, beti ere, Espainiako Hezkuntza ministerioak ez lukeela EAEko hezkuntza saila salatuko espainiar edukiak europar atal batean sartzeagatik (eta Espainia eta Euskal Herriko historia ikasgaia zena Europa eta Euskal Herriko historia bihurtzeagatik).
|
|
|
Zentzu horretan euskaldungoa edo Euskal Herria balio gisa onartzea ere euskara ondare gisa hartzeri lotuta legoke, hizkuntza errespetatzearen parte baita mintzaira horretatik deribatzen den unibertso kontzeptuala errespetatzea (bereziki mintzaira horren lurralde esparruari edo hiztunei dagokionean). Aldiz honek guztiak ez du inplikazio nazionalik zertan izan, hizkuntza eta hari lotutako kontzeptu soilak baitira abiapuntu, ez leialtasun politikoak (beti ere euskara ondare komun gisa onartzen deno, ezen leialtasun nazional jakin batek euskara baztertu beharra
|
eskatzen
badu argi dago hemen proposatzen dena bateraezina izango dela proiektu nazional baztertzaile horrekin). Bestalde, euskara, Euskal Herria eta euskaldungoa balio gisa sustatzea proposatu arren ez dira historiaren bidez esentzializatuta aurkeztu nahi, baizik historia ikasgaiak haien izaera konbentzional eta aldakorraz ohartzeko balio dezake, izaera konplexu hori ulertzeak absolutismorik gabeko balio gisa estimatzen lagunduko dituelakoan.
|
|
|
Bestalde presoei ez zieten uzten herrietara jaisten, eta askotan inguruko baserritarrekin trukeak egiten zituzten. Preso batzuk dirua zeukatenez, janaria ematea edo arropa garbitzea
|
eskatzen
zieten baserritarrei diru truk.Lan batailoiak errenplazu soldaduek zaintzen zituzten. Soldadu hauetako asko Baztangoak ziren eta zerbitzu militarra bertan betetzen zuten zaintza lanetan.
|
|
|
119 orrialdeen bitartean.25 Baztango Udala, Akten Liburutik(). 1942ko azaroaren 10eko biltzarrean, Batailoiaren komandanteak udaletxeari batailoiaren animaliak (batez ere mandoak eta zaldiak) uzteko toki bat
|
eskatu
zion. 55.orrialdean.26 Baztango Epaitegia, Registro Civil del Valle de Baztan Libro de Actas de Defunción, 55 liburukia(), 9 orrialdean, (IV). 27 Baztango Epaitegia, Libro de Actas de Defunción.
|
|
|
33 Baztango Udala, Akten Liburutik(). 1937ko abenduaren 26ko udal batzarrean hitz egin zen Falangeko indarrek Erratzun sortutako istiluei buruz, dendetan euren mantenurako elikagaiak hartu zituztelako, eta jabeak udaletxeari
|
eskatu
zion bere merkantziak ordaintzea. 182.orrialdean.
|
|
|
Nafarroan sartzeko lau sare zeuden bata bestearekiko independenteak, bakoitza kolaboratzaile eta gidari propioekin. Lehenengoa
|
Eska
eta Zaraitzu haranetatik, bigarrena Irati oihanetik, hirugarrena Orreaga mendebaldetik (Baztango mugan) eta laugarrena eta azkena Etxalar Amaiur bitartetik sartu ziren. Sare hauek denetara 24 gizon zituzten eta bertatik zuzendaritzaren agindu eta mezuak jasotzen ziren.
|
|
|
Gerra garaian familia askok ez zuen bizitzeko adina behar zen oinarrizko janaririk, eta, gainera, gizonak frontera eramatean, lan indarra ere falta zen. Horregatik Udaletxeari diru laguntzak
|
eskatzen
zizkioten. Udaletxeak jende askori eman zizkion, batez ere emakumeei.
|
|
|
Haber ek, ordea, akatsak edukita ere, gurasoen maitasuna merezi duen semea kontsideratzen zuen Alemania, eta jarrera permisiboegia erakutsi zuen. Hau da, aberriak zer
|
eskatu
, horixe eskaintzen zion, ondo ala gaizki zegoen aztertu barik.
|
|
|
Egun batetik bestera lurralde bat banatzea zeinen traumatikoa izan behar duen kontuan harturik (hainbat mendez bertan bizi izan diren herritarrei begira, batik bat), azalekoegia iruditzen zaigu Stern ek egiten duen gogoeta. Juduek euren nahia betetzea lortu zuten, baina arabiarren iritzia ez zuen inork
|
eskatu
. Azken batean, haiekin negoziatzen jarri izan balira, segur aski ez zuten Israel eratzerik lortuko.
|
|
2005
|
|
|
Emakumeen mobilizazioa geroz eta handigoa zen: atxiloketen eta bizitzaren garestitzearen kontrako protestetan parte hartzen zuten, preso politikoentzat amnistia
|
eskatzen
zuten, langileen borrokan parte hartzen zuten (batzuk CCOO bezalako sindikatuen bidez), greba eta manifestazioetan zeuden, soldata hobeak eskatzen zituzten, etab. Adibide argi bat Asturiaseko 1962ko greban dugu:
|
|
|
Emakumeen mobilizazioa geroz eta handigoa zen: atxiloketen eta bizitzaren garestitzearen kontrako protestetan parte hartzen zuten, preso politikoentzat amnistia eskatzen zuten, langileen borrokan parte hartzen zuten (batzuk CCOO bezalako sindikatuen bidez), greba eta manifestazioetan zeuden, soldata hobeak
|
eskatzen
zituzten, etab. Adibide argi bat Asturiaseko 1962ko greban dugu:
|
|
|
Atxiloketak eta torturak areagotu egin ziren, eta horren aurrean, grebak orokortu egin ziren: Bilboko Labe Garaietan, Bartzelonan, Madrilen, Sevillan, Asturiasen, etab. Une horretan ere emakumeak mobilizatu egin ziren preso politikoentzako estatutua eta atxilotutakoak askatzea
|
eskatuz
:
|
|
|
Azken urteetan, erregimenaren politika errepresiboa are bortitzagoa bihurtu zen: Euskal Herrian salbuespen egoera inposatu zen, hainbat heriotza zigor ezarri ziren, etab. Egoera horren aurrean, protestak areagotu egin ziren eta heriotza zigorrak ezabatzeko
|
eskatu
zen, batez ere, Garmendia eta Otaegiren kontrakoak. Kasu honetan ere, emakumeek parte hartu zuten.
|
|
|
emakumeek administrazioan eta armadan ezin zuten parte hartu. Bestalde, gizon eta emakumeek lan berdinarengatik soldata berdina kobratzea
|
eskatzen
zen, sexu edo egoera zibilaren aldetik etor zitekeen diskriminazioa gaitzetsiz. Baina, gizonak segitzen zuen emakumearen ordezkari legala izaten, eta bere baimena behar zuen ondorengo kasuetan:
|
|
|
–Bistan dago, Autoreon euskaraganako interesak beren intentzio nagusiari nobletasuna demostratzeari obeditzen diola. Beren interesek
|
eskatzen
zuten eran, beren ideologiak agintzen zuen gisan, begiratu diote hizkuntzari. Besterik ez zitzaien euskara inporta?
|
|
|
–Eta gainera ez dira sartzen, atea jo eta barrura sartzeko
|
eskatuz
.
|
|
|
Problemak dauzka alde horretatik kontzesio askoz gehiago
|
eskatzen
duelako gogoetak baino. Gogoetak ez du kontzesio asko eskatzen, ekintzak bai.
|
|
|
Problemak dauzka alde horretatik kontzesio askoz gehiago eskatzen duelako gogoetak baino. Gogoetak ez du kontzesio asko
|
eskatzen
, ekintzak bai. Intelektual batek, ondorioak berak ateratzen ditu ondo edo gaizki, eta hor bukatzen da bere errespontsabilitatea, baina ekintzak jendea lan gabe edo norbait kartzelan edo norbait ospitalean utzi dezakete.
|
|
|
Lehen esan bezala, Konstituzio baten erreferendum baten atarian gaude. Alderdi batzuk baiezko botoa eta beste batzuk ezezko botoa
|
eskatzen
dute, demokrazian gertatu ohi den era bertsuan. Baiezko eta ezezkoa eskatzen dutenek, ordea,, superestatuen Konstituzio?
|
|
|
Alderdi batzuk baiezko botoa eta beste batzuk ezezko botoa eskatzen dute, demokrazian gertatu ohi den era bertsuan. Baiezko eta ezezkoa
|
eskatzen
dutenek, ordea,, superestatuen Konstituzio, baten atarian gaudela iritzi dute edo lukete.
|
|
|
Eskubide bat da ala ez da. Euskaldunok esaten dugu, eskubide bat da,
|
eskatu
egiten dugulako; espainolek esaten dute, ez da eskubide bat, eman nahi ez dutelako; eta oso ondo ikusten da hor. Estatuaren ikuspegitik, noiz hasten da eskubide bat, eskubide bat izaten.
|
|
|
–derecho?. Baina, eskubide bat
|
eskatzen
den momentuan, eskubide hori morala bada. Hemen dago borroka orduan, eskubide juridiko eta eskubide morala.
|
|
|
64 Fermin Herranek Gasteizko udalari harpidedun egiteko
|
eskatzean
, lau diputazioak jada egin zirela aipatzen zuen(, como lo han verificado las Diputaciones de las cuatro provincias, celebrando el pensamiento y prestándole todo su apoyo por medio de la suscricion á gran número de ejemplares?). Cf. Gasteizko Udal Agiritegia (A.M.V.), 41/ 22/ 32 espedientea:
|
|
|
Ez da erraza zehaztea, baina seguru asko gauza biek, Revista euskaltzaletasun horren agerkari eta aldi berean eragile izaki. Aldizkari hau desagertu ostean Gasteizen gelditutako sustratu euskaroaren zantzuak 1882an hiri hartan sorturiko Revista Médica Vasco Navarra ren geografi esparruan soma litezke75 Propioki kultura arloan, ez bide da kasualitatea, 1883an Arabako Diputazioa eta Gasteizko Institutua euskarazko katedra bat sortzen saiatzea, Fermin Herranek lau urte lehenago bere aldizkaritik
|
eskatu
bezala76 Revista k sustatzen lagunduriko giroaren beste fruitu berant bat, 1888an arabar hiriburuan egindako lore jokoak izan ziren. Literatur sariketen sail gehienak gaztelerazkoak izan arren, euskal sail bat ere egin zuten.
|
|
|
Hirugarren iritzi bat, hau ildo liberal kontserbadorekoa, Pablo Alzolak agertutakoa izan zen. Andrazkoen gaitasunak baieztatu ondoren(?[...] que la mujer tiene la aptitud y la inteligencia necesarias para ensanchar el campo de su actividad[...] no cabe ni siquiera que lo pongamos en duda?), Europan zehar eta AEBn haren hezkuntza eta jendarte maila zenbat hobetu zen aipatu eta euskal emakumeentzat antzekoa
|
eskatzen
zuen. Konkretuki, Bilboko Arte eta Ofizio Eskolan aurrenekoz emakumeei zuzenduriko ikastaroak azaltzen zituen,, enseñanza de corte de vestidos?
|
|
|
Zenbait hilabetez atera arren badirudi ez zuela arrakasta handirik lortu. Hola 1878ko otsailean Iruñeko Revista Euskara irtetean, eredu hori gustatu eta Herranek bere aldizkaria bertan behera utzi zuen18 Haren lekuan, lehengo Revista de las Provincias izenburuari euskaras adjektiboa erantsiz, proiektu berri bat prestatzeari ekin zion19 1878ko apirilean Herranek bere egitasmoak Gasteizko udalari plazaratu zizkion, proiektua lagun zezala
|
eskatuz
:
|
|
|
Hilabeteko harpidetzaren prezioa 4 errealetakoa zen Espainian. Iberiar penintsulatik kanpo, gutxienez sei hilabeteko harpidetza aldia
|
eskatzen
zen, 40 errealeko kostuaz Antilletarako eta 50 errealekoa Amerikan eta atzerrian. Prezio hauek mantendu egin ziren orrialde kopurua hazi arren.26
|
|
|
Euskal Herria alde batera utziz, Espainiatik heldu ziren kolaboratzaileak aipatuko ditugu ondoren. Fermin Herran berak
|
eskatu
zien Espainiako bere adiskideei artikuluak eta bidaltzeko36 Askok behin bakarrik idatzi zuten. Beste batzuk sarriago.
|
|
2006
|
|
|
Karlosek burututako gerra guztietatik Akitaniako izan zen bere aitak hasi zuena eta oraindik ez zena bukatu, hasi egin zuen lehenengoa izan zen, uste zuelako azkar garaituko zuela; hau gertatu zen bere anaia oraindik bizirik zegoenean eta honi laguntza
|
eskatu
zion. Nahiz ete bere anaiak laguntzarik ez eman Karlosek gerra hasi zuen.
|
|
|
Era horretan, Hunoldo, Waifredoren heriotzaren ostean Akitania okupatzen eta gerrarekin jarraitzen saiatu zena, Akitania uztera behartua izan zen eta Vaskoniara alde egin behar izan zuen. Karlosek ezin zuenez ihesaldi hua onartu, Garona gurutzatu zuen eta ordezkarien bidez Lupori, baskoien dukeari, iheslaria bueltatzea
|
eskatu
zion. Hau egiten ez bazuen Karlos armekin sartuko zen hauen lurraldean.
|
|
|
Auñamendien gailurrean bertan, itzulerako bidean jadanik, Baskoinen zitalkeria bere larrutik ezagutu behar izan zuen. Zeren eta, armada lasai lasai zihoanean, ilara luzean, pasabidearen estuasunak
|
eskatzen
zuen bezala, Baskoinak, mendiaren gailurrean zelatan zeudelarik, pasabideko beste inon baino itxiagoa bait da han basoa, eta aproposa, beraz, lekua tranpak jartzeko eta goitik beherantz etorriz, sakanerantz bultzatu zuten azken azkenean zihoan bagajea eta baita aurrekoen babes modura erretagoardian zihoazen tropak ere. Eta behin batailan gureekin sartu zirenean, azkeneko gizona ere hil egin zuten, eta harrapakina lortu ondoren, gauaren iluna lagun, sakabanatu egin ziren bizkor bizkor.
|
|
|
Indigenen interesak etxeko bizitzan oinarritzen ziren eta baita jainko eta Estatuarenganako lanean. Hala ere, Estatuak eta jainkoak asko
|
eskatzen
zieten eta ez zuten askorik ematen trukean. Batzutan bete beharreko lanak jasanezinak ziren eta horregatik langileak lana egiteari uzten zioten.
|
|
|
Apaizen korporazioak, erregeen ahulezia eta bertako jendearengan zeukaten influentzia aprobetxatuz, gero eta indartsuagoak bihurtu ziren. Geroz eta pribilegio gehiago
|
eskatzen
zituzten eta lortu egiten zituzten.
|
|
|
Egoera horren baitan kokatu behar da alderditan bildu ziren leinuen jarduera; alderdi horiek modu jakin batera kokatuta zeuden geografiaren aldetik eta elkarren kontrako interes ekonomikoak bide zituzten, baina, aldi berean, elkarri aurre egiteko gauza ziren, bai alderdi berean eta bai leinu berean ere, dela eliza baten zaindaritza eskubideagatik, burdinola batengatik, nekazarien errentagatik, udaleko ofizioengatik, etab56 J. A. García de Cortázarrek hiru gatazka mota bereiztu zituen: lehenik eta behin, nekazarien eta nobleen arteko gatazka, nobleek nekazariei
|
eskatzen
zitzaizkien zergak areagotu zituztelako XIV. mendeko beheraldiaren aurrean; bigarrenik, nobleen eta hiribildu edo hirietako biztanleen arteko gatazka; eta, azkenik, nekazaritza giroko nobleek beraien artean zuten gatazka. Era berean, ezin dugu ahaztu gatazka horiei loturik, liskar gehiago garatu egin zirela.
|
|
|
deitzen zaiona eta bestea flumen, ibaia?. Biak ere ezin dira inola ere txaluparik gabe zeharkatu eta biziki gaitzetsi behar dira hemengo bateltzainak, ibai hauek estu estuak izanik ere txanpon bana
|
eskatu
ohi baitute haatik beste aldera eramaten duten gizon bakoitzeko, hala txiroa nola aberatsa izanik, eta lau txanpon zamariengatik, are indarrez era lotsagarrian eskatuz. Gainera hauen ontziska txiki txikia izaten da, arbola bakar batez egina, zaldiak ozta ozta hartzen dituena.
|
|
|
deitzen zaiona eta bestea flumen, ibaia?. Biak ere ezin dira inola ere txaluparik gabe zeharkatu eta biziki gaitzetsi behar dira hemengo bateltzainak, ibai hauek estu estuak izanik ere txanpon bana eskatu ohi baitute haatik beste aldera eramaten duten gizon bakoitzeko, hala txiroa nola aberatsa izanik, eta lau txanpon zamariengatik, are indarrez era lotsagarrian
|
eskatuz
. Gainera hauen ontziska txiki txikia izaten da, arbola bakar batez egina, zaldiak ozta ozta hartzen dituena.
|
|
|
Erromesen bidera ateratzen dira bi edo hiru astamakilarekin, zuzengabeko zergak indarrez kenduz. Eta ibiltariren batek,
|
eskatzen
dizkioten moduan eman nahi ez badizkie txanponak, astamakilez astintzen dute eta daukan guztia kentzen diote, mehatxatuz eta barruko galtzetaraino arakatuz. Izugarriak dira eurak eta izugarri, landugabe eta basatia bizi diren lurra; hauen begitartearen eta euren mintzaira basatiaren izugarritasunak ikaratu egiten ditu ikusten dituztenen bihotzak.
|
|
|
Horregatik
|
eskatzen
eta erregutatzen dugu bidesari biltzaile hauek, Aragoiko Erregea eta hauengandik zergen dirua hartzen duten gainerako aberatsak eta guzti hau onartzen duten gainerakoak, hots, Raimundo Zuberoakoa, Bibiano Garamondarra, San Migeleko Bizkondea eta etorkizuneko hauen oinordetza osoak, aipatu bateltzainekin batera eta Arnaldo Giniako eta etorkizuneko oinordetzarekin, eta bateltzain horiengandik zuzen... Eta anatemaren azpatak jo dezala maitasunez nahiz diru bila horiei hoben hau barkatu nahiz diezaien edozein elizburu.
|
|
|
Poitiersen jaio zen, non bere lanbidea eliz-gizon bezala bete zuen. Teoria historiografiko batzuen arabera, Compostelako gotzainaren laguna zen eta hura izan zen, hain zuzen ere, Picaudi ospea eman dion obra idaztea
|
eskatu
ziona.48
|
|
|
Finisterrerainoko erromesaldia Santiago apostuluaren hilobia ikusteko asmoz. Bidai horretan, garaiko ohitura zen legez, eta seguruenik
|
eskatu
egin ziotelako, ezagutu zituen lurraldeei buruz idatzi zuen aipatutako Codex Calixtinusean. Helburua bide berdina burutuko zuten erromesentzat gida bat idaztea zen.
|
|
2008
|
|
|
70eko hamarkadan, AEB misil nuklearrak ezartzen hasi zen Europako erdialde eta ekialdean Sobietarrek jarri zituzten SS misil estrategikoei aurre egiteko argudioarekin. AEBk SESBri misil horiek kentzeko
|
eskatu
zion. Erabakirik hartzen ez bazen, Washington-ek Europako ekialdean misil berriak ezarriko zituela egin zuen mehatxu.
|
|
|
AEBren eta SESBren arteko negoziaketak aurrera egiten ez bazuen, hau da, sobietarrek misilak erretiratzen ez bazituzten, Pershing eta Cruise delako misilak ezarriko zituela Britainia Handian, Belgikan, Holandan, Italian eta Alemaniako Errepublika Federalean. Reagan-ek misilak kentzeko
|
eskatu
zuen berriz ere, horrela ez baitzituzten Pershing eta Cruise misilak jarriko.
|
|
|
8Eurpean Nuclear Disarmament izeneko taldea Britainia Handian 80 hamarkadan sorturiko mugimendu bakezalea da, besteak beste, E.P. Thompson kide zuena, eta Portugaldik hasi eta Poloniarainoko gune desnuklearizatua
|
eskatzen
zuten Europan.
|
|
|
Bestalde, Carta 77 izeneko taldea ere (1977an sortua eskubide zibilen alde lan egiteko) etengabe jazartzen dute sobietar indarrek. Ladislav Lis, taldeko horretako kidea, adibidez, atxilotu egin zuten Ekialdeko eta Mendebaldeko mugimenduek elkar ezagutzeko eta laguntzeko
|
eskatzen
zuen eskutitz bat idazteagatik. Thompson ek ere, CNDko hizlari gisa, hala jaso zuen egoera.
|
|
|
Izan ere, bakezale batzuek ziotenez, garai hartan bakearen oztopo nagusia zen nazioen mugarik gabeko subiranotasuna. Nazioen Elkarteak estatuen eta gobernuen konpromiso bat
|
eskatzen
zuen. Eta bi Mundu Gerren arteko epean gerra garairako lege berriak egin zituen, batez ere 1925eko Genevako Protokoloarekin, arma kimiko eta biologikoen inguruan.
|
|
|
Balio postmaterialistak ongi erratuta daude globalizazioaren aurkako ideietan. Pobrezia, prekarietate eta esplotazioaren desagerpena
|
eskatzearekin batera
, umeak lan egitearen kontra eta immigranteen eskubideen alde ere agertzen dira. Horretaz gain, marken aurkako kanpainak ere egin izan dituzte.
|
|
|
Elkartasunari dagokionez, kanpainak antolatzen dituzte herrialde txiroetako biztanleen eskubideen alde. Boterearen deszentralizazioa, instituzioen demokratizazioa eta komunikabideen demokratizazio prozesuak
|
eskatzen
dituzte.
|
|
|
immigranteen eskubideak babestuz eta arrazakeria eta xenofobia gaitzetsiz. Horrekin batera, egungo kartzela sistema deuseztatu eta presoen eskubideak bermatzea
|
eskatzen
dute. Azkenik, kulturaren pribatizazioaren eta jabego eskubideen aurka ere badaude.
|
|
|
Yeltsin-ek Gorbachov i erreforma sakonagoak
|
eskatzen
zizkion baita era bizkorragoan egitea ere. Dudarik gabe, eskakizun horiek baldintzatu zuten Errusiar Federazioaren lehenengo urteetan aurrera eraman zen politika ekonomikoa.
|
|
|
Parlamentuko alderdien aurkakotasuna pairatu zuen, Alderdi Komunista erresistentziaren buru izan zelarik. Komunistek hauteskundeak deitzea
|
eskatzen
zioten presidenteari, baina Yeltsin-ek ez zuen hauteskunde presidentzialetara deitu nahi4 Azkenean, kontsulta erreferendum bat egin zen. Bertako galderak Yeltsin-en politika balioestera zeuden zuzenduta eta, oro har, haren irudiaren aurkako jarrera nagusitu zedin.
|
|
|
Baina konstituzioaren erreferendumaren aprobazioa gertakari garrantzitsuagoa izango zen. Konstituzioa indarrean jarri zen erabilitako bitartekoak nahiko ilunak izan arren (legeak
|
eskatzen
zituen baldintzak ez ziren bete, iruzurrak egon ziren?). Horren izaera oso presidentzialista zen, presidenteari botere maila oso altua ematen baitzion, parlamentua ostera nahiko jota eta bigarren maila batean utziz.
|
|
2009
|
|
|
Nafarroaren herrimina argi eta garbi islatzen da Miguel de los Rios Ripalda zangozarraren esanetan. Horrek, Limatik 1676an lehengusu bati
|
eskatzen
dio konforme egon dadila Zangozan duen lanpostuarekin, por ser en la patria, que fuera de ella nada llena?.
|
|
|
Modu berean, Jose de Asiain Tafallakoak Nafarroako berriak gogoz ezagutu nahian, Veracruz hiritik 1654an bere anaiari
|
eskatzen
dio idazteko, en todas las flotas dándome razón de lo de por allá y de cómo están las cosas de casa y la hazienda y de todo lo demás(...) pues para mí nada me a de ser de tanto consuelo en este destierro?. Grina hori handitu egin zaio aitaren heriotzaz enteratu denetik.
|
|
|
kontzeptua garai hartan ulertzen zen bezala), gure kasuan Madrilgo nafarren San Fermin izeneko kongregazioa. Izan ere, 1685ean Madrilen bizi ziren nafar batzuek, kongregazioaren sortzaileek hain zuzen, Ameriketan zeuden beste nafar batzuei eta ez edonori, jakina, erakunde berrirako babesa
|
eskatu
zieten, hain zuzen, a los que se hallaban ocupados en el serbicio de SM?. Hamar urte pasatu ondoren, berriro Madrilgoek Amerika osoan zehar barreiaturik zeudenei limosna eskatzeko ahalordea egin zuten.
|
|
|
Izan ere, 1685ean Madrilen bizi ziren nafar batzuek, kongregazioaren sortzaileek hain zuzen, Ameriketan zeuden beste nafar batzuei eta ez edonori, jakina, erakunde berrirako babesa eskatu zieten, hain zuzen, a los que se hallaban ocupados en el serbicio de SM?. Hamar urte pasatu ondoren, berriro Madrilgoek Amerika osoan zehar barreiaturik zeudenei limosna
|
eskatzeko
ahalordea egin zuten. Guztira 49 izan ziren ahalordedunak edo boteredunak.
|
|
|
Zenbait ikertzaileren arabera, Colá y Goiti gasteiztarraren La emigración vasco navarra liburuak eta berak 1882tik idatzi zituen artikulu askoren argitalpenek, 1882 urtea data klabe bihurtzen dute emigrazio agenteen kontrako iritzian; hortik aurrera, Euskal Herriko prentsan, gasteiztarrak finkaturiko agente haien kontrako kritika ereduri jarraituko zaio24 Dena den lehenagotik ere bazegoen pertsonaia hauen berri jakiteko asmoa, 1881ean Bizkaiko Aldundiak probintziako udalei bidalitako inkesta batean azaltzen den bezala25 Baina «amu» horien jardunaren berri ez zen ordu arte isilean egon, lehenagotik ere haien inguruko berriak prentsan azaldu izan ziren, nahiz eta neurri txikiago batean izan. Ikertzen ari garen garaia baino lehenago, aipamen batzuk badaude, esaterako 1860an Irurac Bat egunkarian, Baionako portutik «engainaturik zihoazen gizon emakume multzo ugari» ateratzen zirela esaten zen eta herrietako alkateei «gantxoen jarduna zaintzeko»
|
eskatzen
zieten26 El Eco Vascongado n ere honako hau aipatzen da: «?
|
|
|
¿ Que medidas ha tomado nuestro gobierno para garantizar en aquel Imperio la vida de los españoles, aquienes se dan las más grandes ventajas de marcha y los mayores obstáculos para su regreso? »49 galdetzen zuen Cola y Goitik bere artikuluetako batean. Itzul zitezkeenak, berriz, Amerikan irabazi zituzten sos guztiak gastaturik itzultzen ziren, zorrak eginez edo etxekoei dirua
|
eskatuz
ere: «Vende todos los muebles, si es preciso y mandame para costear el viaje, pues aquí no puedo vivir ni un día mas» eskatzen zion El Gorbea n emigrante batek bere emazteari, Bueno Airesetik bidalitako gutun baten bidez50 Itzultzean berriz, irudi penagarriak errepikatzen ziren portuetan eta itzulitako askok jendearen edo autoritateen laguntza behar izaten zuten, prentsan agertzen denez behinik behin.
|
|
|
Itzul zitezkeenak, berriz, Amerikan irabazi zituzten sos guztiak gastaturik itzultzen ziren, zorrak eginez edo etxekoei dirua eskatuz ere: «Vende todos los muebles, si es preciso y mandame para costear el viaje, pues aquí no puedo vivir ni un día mas»
|
eskatzen
zion El Gorbea n emigrante batek bere emazteari, Bueno Airesetik bidalitako gutun baten bidez50 Itzultzean berriz, irudi penagarriak errepikatzen ziren portuetan eta itzulitako askok jendearen edo autoritateen laguntza behar izaten zuten, prentsan agertzen denez behinik behin. Honako pasarte hau Donostiako El Fuerista egunkari katolikotik atera dugu:
|
|
|
«Todos sabemos la causa madre de nuestra emigración: el hambre»65 Kasu batzuetan emigrazioa «gaitz txiki» bat bezala ikusten zen gainera, Espainian zegoen miseriari aurre egiteko beharrezkoa zena, horregatik, emigrazioa ekidin edo geldiarazi beharrean, pertsonen mugimendua bideratzeko
|
eskatzen
hasi ziren. Horretarako munduko beste migrazio prozesuekin konparaketak egiten ziren, Alemanian edo Ingalaterran migrazioak nolako onurak ekarri zituen adieraziz; horren baitan, 1913an Roman Espi izeneko artikulugile batek espainiar eta ingeles emigrazioen arteko konparaketa bat egin zuen Bilboko El Liberal en eta ondorio sendo honekin amaitu zuen bere idatzia:
|
|
2011
|
|
|
paperaren sekzioan. Negoziaketetan De Franciscok soldata finko bat eta grebagatik kaleratuak izan zirenak berriro ere lanean hartzea
|
eskatzen
zuen besteak beste. Enpresak ordea ez zuen 5 kideren berronarpena burutu nahi, hauen, ideia sozietarioak?
|
|
|
Autoritateak behintzat kontziente dira. 1934ko urtarrilaren 11ean igorritako gutunean, gobernadore zibilak hiritar guztien desarmaketa
|
eskatuko
dio Tolosako alkateari,?... cualquiera que sea su filiación o ideología político social y que no se hallen previstos de las licencias o autorizaciones correspondientes, intensificando cacheos, y efectuando registros domiciliarios y de Centros o Agrupaciones en las que se sospeche se guarden armas, municiones, o explosivos... . Era berean, apirilaren 26an berriro ere gobernadore zibilaren eskutik jasoko duen Bandoak,. Estado de Alarma en todo el territorio nacional?
|
|
|
Zentzu horretan garrantzia berezia hartzen zuen Ejertzitoa gustora edukitzeak eta suskripzioaren helburu nagusia, haien kostuak ordaintzeaz gain, horixe izan zen. Plenoaren aurreko egunean gobernadore militarrak jaso zuen idatzi batean, Gipuzkoako Merkataritza eta Industria Kamarak, gobernadorearen bidez ministroen Kontseilura zuzentzen zenak, Goardia Zibilentzako eta Asaltoko Goardientzako koartel bereziak ezartzeko
|
eskatzen
zuen Eibarren, Arrasaten, Beasainen eta Tolosan, horretarako Kamarak berak dirua ipiniko zuela azalduz178 Tolosan plenoan erabaki hori onartua izan zen azaroaren 21ean179 Patronala eta autoritateak grebatik ateratako lekzioak praktikan jartzen ari ziren. Argi geratu zen 10 goardia zibil, mikeleteak eta goardia munizipala ez zirela aski halako mobilizazio bati aurre egiteko.
|
|
|
Oraingo honetan garrantzia are eta handiagoa zen. ..., lizentziarik gabe armak zituzten haiek hogeita lau orduko epean udaletxera eraman zituztela, hori egin ezean neurri benetan zorrotzak hartuko zirela azalduz180 eta hilaren 29tik aurrera herrian zehar zabalduz181 Alkateak halako prozeduretan hartutako protagonismoaren erakusle, batez ere Tolosako bizilagunen deskribapenak eta bestelakoak emanez, armen inguruko gai honetan topatzen dugu, lizentzia
|
eskaturik
zuten hiru bizilagun, personas de intachable conducta y buenos antecedentes, direla informatuz azaroaren 30an Hernaniko Goardia Zibilaren destakamenduaren buruari182 Ezkerreko erakundeen gaineko kontrolo osoa areagotuz, azaroaren 8an Tolosako Komandante Militarrak Gipuzkoako Koronel Komandante militarrari suspenditutako erakundeen gutunak jaso berri zituela eta segituan igorriko zizkiola agintzen zion1
|
|
|
Azaroaren 19ko udal sesioan emango dira koartel berri honen inguruko xehetasunak: 14 goardia ezkongabek osatuko dute koartela eta Lasquibar udal arkitektuari 14 logelatako eraikin baten planifikazioa burutzeko
|
eskatuko
zaio, 3.986 ptako aurrekontuarekin. Tolosako Udal Artxiboa, A 228 (Aktak, 1934 ABR ENE), Fol.
|
|
|
Egoeraren ikuspegi orokor bat izateko autoritate probintzialetatik informazioak
|
eskatuko
dira udaletara. Horren harira gobernadore zibilak azaroaren 20an honako datuak eskatzen zizkion telegrama bidez alkatetzari:
|
|
|
Egoeraren ikuspegi orokor bat izateko autoritate probintzialetatik informazioak eskatuko dira udaletara. Horren harira gobernadore zibilak azaroaren 20an honako datuak
|
eskatzen
zizkion telegrama bidez alkatetzari: –numero de muertos y heridos de paisanos de guardia civil seguridad vigilancia y asalto carabineros y ejercito que hayan ocurrido en esa localidad con motivo ultimos sucesos revolucionarios asi como incendios voladuras deterioros armas recogidas municiones explosivos numero de detenidos y duracion de sucesos? 184 (Puntuazio marken ausentzia eta akats ortografikoak telegrama idazteko moduari dagozkio).
|
|
|
Autoritate politikoekin lotura hertsia izango dute. Ezin ahaztu dezakegu grebaren garaian beraiek direla militarrekin udalean bildu eta langileak lantegietara bidalarazteko
|
eskatzen
dietenak edota Goardia Zibilen koartela eraikitzerako orduan euren Kamararen bidez dirua ipintzen lehenak direnak. Armen errekisamenduak egiterako orduan ere gobernadore zibilariaren aginduak zuzenean jasoko dituzte.
|
|
|
kaleraketak eman dira, baina iraultzaileenganako beldurrez patroiek berriro ere onartu egin dituzte langileak hein handi batean. Dirudienez grebalariek patroien zerrenda beltzak egin omen zituzten eta honen beldurraren aurrean mesede eta bestelakoak eginez zerrenda horietatik kanpo egotea
|
eskatzen
omen zuten enpresen jabeek. Tamalez Tolosa bezalako paper enpresen zentru batean lantegi hauek sortutako dokumentazioa erraz birziklagarria da eta horrek eta 80 hamarkadetako paper industria tolosarraren krisiak enpresa artxibo horien desagerpenera eraman du.
|
|
|
frontoi estali entzutetsuaren eraiketa eta zabalguneko kale berriak egitea erabakia, hau 1935eko urtarrilaren 2ko plenoan onartuko delarik189 Horretarako. Caja Ahorros Provincial? erakundeari lan publikoetarako kreditua
|
eskatzea
erabakiko da, nahiz eta zinegotzien artean laguntza hori burutu litzatekeenaren inguruan eztabaida sakonak egon. Konponbide honek ordea bere muga erdietsiko du eta urte bereko ekainerako jada langileengatik asko egin dela eta udalak halako zorrari eusteko gaitasunik ez duela adieraziko da190 34ko urte neketsuaren ostean Azurzak oporrak eskatuko ditu abenduan191eta 1935eko apirilaren 17an hirian zabalduko den bandoari jarraiki Gipuzkoako gerra egoera amaituta gelditzen da192 Tolosaren historiako etapa oso bat itxi da.
|
|
|
erakundeari lan publikoetarako kreditua eskatzea erabakiko da, nahiz eta zinegotzien artean laguntza hori burutu litzatekeenaren inguruan eztabaida sakonak egon. Konponbide honek ordea bere muga erdietsiko du eta urte bereko ekainerako jada langileengatik asko egin dela eta udalak halako zorrari eusteko gaitasunik ez duela adieraziko da190 34ko urte neketsuaren ostean Azurzak oporrak
|
eskatuko
ditu abenduan191eta 1935eko apirilaren 17an hirian zabalduko den bandoari jarraiki Gipuzkoako gerra egoera amaituta gelditzen da192 Tolosaren historiako etapa oso bat itxi da.
|
|
|
Tolosako Udal artxiboa izan zen lehen gerturaketa sakonena, ez bereziki gertakarien inguruko erreferentzia handiegirik ematen zuelako, baizik eta garaiko protagonistekin, gertakari solteekin, handik eta hemendik agertzen ziren bando, gutun, telegrama eta edozerrekin 8 egun haien koadroko lehen zertzeladak ematea ahalbidetu zuelako: kronologia bat finkatzea, grebaren errepresioa antolatuko zuen Fidel Azurza alkatearekin lehen hurbilketa izatea galdutako soldatak
|
eskatuz
, goardia municipal errebeldeak,... Artxiboak ordea hutsune handiak zituen.
|
|
|
Leon Carrasco Gobernadore militarrak. El Pueblo Vasco, n eginiko adierazpenetan argi utzi zuen137 Tolosan ere argi geratuko zen patronalak errepresioan zuzenki eta zeharka izan zuen papera. Komandante militarraren bandoaren argitalpena aipatzen digu La Vanguardiak, lanera itzultzeko
|
eskatuz
langileei. Badaezpada ere Donostiatik Asaltoko goardiez beteriko bi kamioi bidali zituen138 Larunbatean Tolosatik Donostiara joan ziren Asaltoko goardiak asteazkenean lantegiak zaintzen egongo ziren.
|
|
|
Egun horretan ospatutako udal plenoan (aurrekoa egin izan ez zelako, ez-ohikoa? zen hau, hau da, zinegotzi guztiak karlistak ziren) Alkateak moziorik edota proposiziorik ez aurkezteko
|
eskatu
zuen, para poder fiscalizar cuanto se deliberaba y acordara? 141 Zinegotziak ados agertu ziren eta bertan behera utzi zuten sesioa.
|
|
|
uadalupeko gotorlekuko Komandante Militarrak Tolosako Alkateari 1934ko urriaren 22an bidalitako gutuna. Tolosako Udal Artxiboa, Polizia Munizipala, A.8.1 Azaroaren 28an egin zen udal plenoan Agustin Utergak bidaliriko izkribu bat irakurri zen, non aipatzen zen bi egun lehenago behinbehineko askatasuna eman ziotela bere aurkako kargurik topatu ez zelako eta lanera
|
itzultzea
eskatuz, prozesua oraindik ere irekita zegoenez postu hori behin behinekoa izango zela aipatuz. Ez zen erabakirik hartu.
|
|
|
Ez zen erabakirik hartu. Bien bitartean Fidel Azurzak, gerra zibila piztean egingo zuen bezala, autoritateei hauek susmagarrien inguruan
|
eskatzen
zuten informazio guztia igortzen j arraitu zuen. 1935ko urtarrilaren 19an kasuak oraindik ere irekita jarraitzen zuen, eta alkatea Agustin Utergaren inguruko informazio bila zebilen:
|
|
2012
|
|
|
Eta afera zaila, erran dezagun deblauki, gaiak partea hartzea
|
eskatzen
duelako, batzuen alde eta bertzeen kontra agertzea ezinbertzekoa delako. Ezin neutrala izan konkistaz ari garelarik, ezin afera horretaz hotz eta objektibo idatzi.
|
|
|
Testuaren literatur balorea baino bertan kontatutakoak piztu zuen nire interesa. Ipuin horre egilearekin harremanetan jarri eta baimena
|
eskatu
nion kontakizun horretako bi pasarte erabil ditzadan. Egilearen baiezkoa jasota, hona lehendabiziko pasartea:
|
|
2013
|
|
|
Horrez gain, nahiz eta injustiziei buruz hirugarren pertsonan hitz egin? Arauco tiene?, bere gain hartzen ditu eta, are gehiago, entzulearen parte hartzea
|
eskatzen
du: Levántate.
|
|
|
Beraz, kaseteez gain, zuzeneko emanaldiek entzulea eta musikariaren arteko harreman eta elkar ulertzea
|
eskatzen
dutenak latinoamerikar identitate iraultzailea mantentzen lagundu zuten komunikazio sozial disidenterako bide ofizial eta publikoak itxita zeudenean (Morris, 1986: 127).
|
|
2014
|
|
|
Frankismoaren azkeneko urteetan, gero eta nabariagoak ziren gerraostean Francok sortutako eredu politikoaren mugak. Hainbat udalek, aldundiek eta legebiltzarkide batzuek behin baino gehiagotan
|
eskatu
zieten Madrileko agintariei era batera edo bestera Euskal Herriko berezitasunak onar zitzatela. Foruak berrezartzea eskatu zuen Bergarako alkateen mugimendua izan zen 1976an ahalegin horien azken adibidea.
|
|
|
Hainbat udalek, aldundiek eta legebiltzarkide batzuek behin baino gehiagotan eskatu zieten Madrileko agintariei era batera edo bestera Euskal Herriko berezitasunak onar zitzatela. Foruak berrezartzea
|
eskatu
zuen Bergarako alkateen mugimendua izan zen 1976an ahalegin horien azken adibidea. Foruek edo eskubide historikoek pisu garrantzitsua izan zuten 1978an Espainiako konstituzio berria eztabaidatu zenean, eta nolabait onesteak oinarri juridikoa eman zien hurrengo urtean Araba, Gipuzkoa eta Bizkaia elkartuko zituen autonomia estatutuan azaltzen ziren hainbat eskumeni, ogasun autonomiari bereziki.
|
|
|
Nafarroan, aldiz, 1841eko legearen erreformatzat aurkeztu zen foru hobekuntza. Euskal herritar askok aspalditik
|
eskatzen
zuten autonomia ahalbidetu zuten lege horiek, zenbait sektorerentzat mugatuegiak izan arren.
|
|
|
Meategiek eta industrializazioak
|
eskatzen
zuten langileen etorrera izan zen hazkundearen arrazoi nagusia, baina horrekin batera osasungintzan eta higienean gertatutako aurrerapenek ere hilkortasuna jaisten lagundu zuten. Euskal Herritik bertatik eta Espainiako hainbat lurraldetatik hurbildu ziren lanerako esku berriak, eta Bilbo eta haren ingurua hiritartzea izan zen ondorio nabarmenena.
|