|
2007
|
|
|
Eusko Ikaskuntza izan zen euskal kulturaren sorrera garrantzitsuenetarikoa, Joseba Agirreazkuenagak azaltzen duen bezala23, Oñatiko kongresu hartan gizarte berri baten beharrak islatu zirelako, hain zuzen ere, gizarte industrializatuan garatutako intelektualen beharrak. XX. mendeko lehenengo hamarkadetako jende idasi horrek jakintza eremu berrietan murgiltzea
|
eskatzen
zuen. Eta horregatik sortu zuen Eusko Ikaskuntza, erakunde intelektualago bat falta zelako.
|
|
|
– batean Henri Gavelek euskararentzako
|
eskatu
zuenean gainontzeko hizkuntzek zuten duintasuna:
|
|
|
Gerlari ohiak sozialki talde esanguratsua izan zen Frantzian, Lehenengo Mundu Gerraren ostean. Gerratik bueltatzean gerlari ohi izenpean elkartu ziren gerlari ohiek Gobernuari
|
eskatu
behar izan zizkioten bizitzeko diru laguntzak, frontetik bueltatzean bizibiderik gabe baitzeuden. Gerlari talde horrek, bakearen aldekoa bazen ere, militarismo amorratua defendatu zuen, baita nazionalismoa ere.
|
|
|
Geroago, Lhande Parisera joan zen eta ezin izan zuen Hiztegiarekin jarraitu, La, tteren eskuetan utziz. La, ttek Eiheramendi abade zuberotarrari
|
eskatu
zion laguntza, baina honek ez zuen onartu, lan gehiegi zelakoan. Azkenean, Philippe Aranart eta Pierre La, ttek amaitu zuten Hiztegia; Monier, S., aipatu liburua., 575 orr.
|
|
|
Azkenez, aipatu beharra dago Aita Yves de la Brière jesuita, La, tteri aholkuak eman zizkiona, hala nola Aintzina> sortu edo mugimendu euskaltzalearen egitaraua idatzi orduko, ideia euskaltzaleak ez zirela doktrina katolikotik urruntzen egiaztatuz. La, ttek berak
|
eskaturik
ikuskatu zuen De la Brièrek egitamu euskaltzalea, frogatzen duena irakasle jesuitarengan zuen begirunea.
|
|
|
Bai eskuindar bai erdiko zerrendek katolizismoaren alde eta parlamentarismoaren aurka egin zuten. Cartel> des> gauchesek, berriz, laikotasuna eta Vatikanoarekiko harremanak etetea,
|
eskatu
zituen, Errepublikaren alde agertuz. Hauteskundeak buruturik, Bloc> National> nagusitu zen, eskuinaren pentsakera berriro nagusituz Euskal Herrian:
|
|
|
Eskualduna> astekari eskuindarrean Ybarnégaray, Lissar eta Delzanglesen aldeko bozak
|
eskatu
zituzten, erradikal eta sozialistei aurre egin nahian: En votant pour MM. Ybarnégaray, Lissar et Delzangles, les électeurs du pays basque feront échec aux radicaux socialistes, auteurs resposables du cartel de, qui, au lieu de se montrer contrits et repentants de leurs méfaits, sont tout prêts à les renouveler et à les aggraver encore, dans la limite, pas bien grande?
|
|
|
Emmanuel Inchauspek (Zunharreta Nafarroa Beherea,) San Mateoren Ebanjelioa eta Apokalipsia zuberera itzultzeaz gain, Luis Luciano Bonapartek
|
eskaturik
, honako lan hauek argitaratu zituen: Jincoac> giçonari> eguin> patoac> 1851ean, Le> Verbe> Basque> 1858an, Le> Peuple> Basque> 1893an, Maria> Birjinaren> hilabetea> 1894an, Kantika> Saintiak> 1897an eta Etude> sur> lorigine> bayonnaise> de> Sainte> Eurosie, > Vierge> et> Martyre, > et> sur> les> Boiens> ou> Boiates> 1888an.
|
|
|
Diharassary apaizak, Louis Etcheverry diputatuarekin batera, Jau, retten esanak baztertu zituen, apezpikuaren jokaera salatuz Léon XIII.a Aita Santuaren aurrean. Hala ere, Aita Santuak, Eliza eta Gobernu frantziarraren arteko harremanak ez eragoztearren, Diharassary eta Etchverryren salaketa baztertu zuen, eta Eskualdunaren lankideei
|
eskatu
zien Jau, ret apezpikuaren kontra idatzitako laidoak ezeztatzeko.
|
|
|
Larresoroko apaizek esandakoa bete zuten, horien artean Arnaud Abbadiek, Larresoroko apaizgaitegiko buruak, eta Jean Hiriart Urrutyk. Eskualdunan ere Erepublika onartzeko
|
eskatu
zieten irakurleei:
|
|
|
Gerra garai hartako Eskualdunak, herritarrak adoretu zituen gehiago produzitzeko eta aurrezteko (Produire et épargner sont les devoirs de larrière169). Beste aldetik, Soldaduen egitekoa goraipatzearekin batera170, hauen egoera eta premiak azaldu zituzten, hala nola, Jean Elissalde Zerbitzari k; Jean Etcheparek eta Jean Saint Pierrek Eskualduna> soldaduei bidal ziezaien
|
eskatu
zuten: Etchean irakurtu eta igorazazue Eskualduna soldadoeri171 Iheslariak gaitzetsi egin zituen172; horrela, Gobernu frantziarrak desertzioa zigortuko zuen legea kaleratzera zihoanean, Eskualduna> lege horren alde agertu zen:
|
|
|
Biek parte hartu zuten Eskualdunan hasitako kanpainan, Euskal Herriaren nortasuna onartua izan zedin, dokumentu berbera sinatuz; Arotçarenak adiskide ere deitu zuen La, tte. Gure ustez, La, ttek Arotçarenarekin batera sinatu zuen artikulu bat Eskualdunan, Euskal Herria beste lurraldeekin elkartu barik eskualde bilaka zedila
|
eskatzeko
kide bakarra izango zela ikusi zuelako.
|
|
|
1909an deia zabaldu zuten kideen artean hitz zaharrak bil zitzaten, Julio Urquijok Revista> Internacional> de> los> Estudios> Vascos> aldizkarian argitara zitzan213 Era berean, 1910ean lehendakariak
|
eskatu
zion Biltzarrari ezagutarazteko hildako pertsona ezagunen izenak, marmolezko harri batez ohoratuak izan zitezen; hain zuzen ere, 1910ean Arnaud Oihenart, Jacques Bela eta Agustin Chaho ohoratu zituzten214 1910ean ere Gieure apezpiku berriaren jarrera nabarmendu zuten, baimena eman baitzuen Apaizgaitegian euskara irakatsia izan zedin215.
|
|
|
Dena dela, Euskaltzaindiaz hurrengo puntuan hitz egingo badugu ere, aurreratuko dugu Akademiaren atala Iparraldean sortzeko nahia aspalditik zetorrela: 1922ko urriaren 27ko Euskaltzaindiaren bileran, Resurrección Mª de Azkue lehendakariak Pierre Lhanderen eskutitza irakurri zuen, non Lhandek
|
eskatu
zituen irizpideak Iparraldeko euskaltzain eta urgazleak Iparrean bertan elkar zitezen. Aho batez erantzun zioten Lhanderi bilduta zeuden euskaltzainek:
|
|
|
biltzeko eskubidea ezin uka dezake235, baina zehaztasunak
|
eskatu
zizkioten Lhanderi236 Azaroaren 27ko bileran, argitasunik ezean, ez da gai onetzaz erabakirik artu237.
|
|
|
Joseba Agirreazkuenagaren hitzetan270, Oñatiko kongresu horrek gizarte berri baten beharrak islatu zituen, hain zuzen ere, gizarte industrializatuan garatutako intelektualen beharrak. Jakitun horiek jende ikasia ziren eta jakintza eremu berrietan murgiltzea
|
eskatzen
zuten. Horregatik sortu zuten Eusko Ikaskuntza, erakunde intelektualago bat falta zelako.
|
|
|
Horretaz, Jean Etchepare lehendakariordeak La, tte idazkariari aipatu zion Gure> Herria> interesgarriago egin beharra334 Erantzun moduan, Gure> Herria> hilabetekari bihurtzea proposatu zuen Etcheparek, bihilabetekaria izan beharrean; 40 orrikoa izango litzateke, txandakatuz erdarazko (espainolez eta frantsesez) eta euskarazko zenbakiak; euskarazkoetan euskalki guztiak erabiliko zituzten. Berrikuntza horietarako guztietarako diru-laguntza
|
eskatzeko
aukera aipatu zuen Etcheparek, bai Eskualzaleen Biltzarrari baita Fédération> de Pelote> Basqueri ere, diru pribatua ere onartzeaz gain.
|
|
|
Idazleek Euskaltzaindiari
|
eskatu
zioten hitz xorta berria bildu edo sortzeko. Azkue lehendakariak euskaltzainei eskaria helarazi zienean, akademiakide gehienek agindua onartu zuten; Julio Urquijo eta Georges Lacombek, ostera, honako erantzuna eman zioten Azkueri:
|
|
|
1923an Baionako udalak Société> des> ciencies, > Lettres> et> Arts> de> ayonneri
|
eskatu
zion Euskal Museoa antola zezan535 Helburua: Sauver de loubli, des ravages du temps, du progrès industriel... tout ce qui est pour un peuple la caracteristique de son pays536 Sortu zuenetik, Museoa eta Société> elkartearen arteko harremanak etengabeak izan ziren:
|
|
|
Iparraldean, Ustaritzeko Apaizgaitegi Txikiko ikasleek eskaut moduko mendi taldea sortu zuten 1930 hamarkadan; ikastetxe hartan irakasle zegoen La, tteri
|
eskatu
zion mendi taldea gida zezan. Horrela, 1935ean Menditarrak osatu eta Piarres La, tte horren kapilau bilakatu zen569.
|
|
|
Baina Menditarrak bitan baino ez zuten irtenaldirik egin: Nafarroa Behereko Eiheralarrera 1936an eta Zuberoako Altzaiera 1937an578 1939an Baionako eskautek talde bat osatu nahi zuten Uztaritzen, La, tteri
|
eskatuz
Menditarrak eskaut talde bihur zedin579 Onartu egin zuen La, ttek, jakinaren gainean baitzegoen euskaltzaletasunak ez zituela gazteak erakartzen eta eskaut bihurtuz gero Menditarrak erregionalistak izaten jarraitu ahal izango zutela:
|
|
|
G. Mendiboure, Donibane Lohitzuneko udal kontseilariak, hirurehun liberako presupostua
|
eskatu
zuen eskola giristino zein publikoetan euskara irakasteko, Eskuara Herriko Etchetan, Aintzina, > 1935eko iraila (Piarres La, ttek idatzitako artikulua da).
|
|
|
Ezin jakin, hala ere, Ybarnégarayri zuzenduriko laudorioak zintzotasunez adierazita zeudenentz; ezetz, euskalzaleen hasierako Ybarnégarayrekiko harreman txarrei begiratuz gero. Hala ere, euskaltzaleek Ybarnégarayrentzako botoak
|
eskatu
zituzten, aseguratu nahi baitzituzten eskuindarren botoak sozialismoari aurre egiteko.
|
|
|
eta Dominique Soubeletek. Eskualdunaren687 zuzendaria? taldearen asmoen xehetasunak
|
eskatu
zizkioten:
|
|
|
Aintzinaren lehenengo zenbakia 1934ko urrian kaleratu zuten. Bi inprimategiri
|
eskatu
zieten argitaratzeko aurrekontua: La> Presse> du> Sud Ouest> eta J. Dargains Inprimerie Papeterie ri.
|
|
|
Andiazabalek dituen La, tteren eskutitzetan ikusi ahal izan dugun bezala, honako irakurle hauek adierazi zuten Aintzina> jaso nahi zutela: ...Sondikatik, Andoni Iralak Bilbotik, Lucio García Echeverriak Gasteiztik, Pierre Puchuluk Ustaritzetik, Bernard Insoussarryk (Apezgaitegi Txikiko irakaslea), Jose A. Mugicak Logroñotik, Pedro de Olazabalek Donostiatik, Jean Harambourek Baigorritik, Julian Ormaecheak Bilbotik, Dominica Pagolak Lekeitiotik, Francisco Barandiaranek Bilbotik, J. E. Goenagak Bilbotik, Léon Lassallek (Aintzina>
|
eskatu
zuen Aguerre izeneko batek elizan sal zezan), Eusko Ikaskuntzako Pedro Garmendiak (euren aldizkariarekin truke egiteko), Maria Ariztiak Saratik Bouda jaunaren izenean, J. Abandok Londresetik, Canon Beholak (propaganda jaso zuen), Etcheparek Atarratzetik, José Aguerrek Irunatik, Jaureguiberry doktoreak, Bilbao Nicolasek Donibane Lohizunetik, Goyhenek Atarratzetik, Mendiondok Atarratzetik, Larrame... Larrouyetek Parisetik, Gantois bikarioak, Jean Biataranak Baionatik, Dominique Irozek Arnegitik, Michel Diharcek Parisetik, Dupérou emakumeak, Jean Baptistek Iruñetik, J. B. Salaberryk Iruñetik, Jean Velezek, Jacques Navazek, Antoinette Dravasak eta G. Branquet emakumeak.
|
|
|
Bigarren Aintzina> La> Presseren inprimategian argitaratu zuten, euskarazko zein frantsesezko artikuluez osaturik728 Aldizkaria atontzeko Piarres La, tteri
|
eskatu
zion laguntza Roger Etchegarayk729:
|
|
|
Epe laburrean, Saint Louis de Gonzague ikastetxean begirale zegoen Roger Etxegarairi Aintzinaren idazkari izateko
|
eskatu
zioten. Izan ere, argitalpenarekin jarraitzeko lagungarri izango zen Etxegarai apaizgaitegitik kanpo maiz egon izana, begirale izateaz gain, ikastetxearen kanpo harremanen arduraduna baitzen.
|
|
|
Izan ere, argitalpenarekin jarraitzeko lagungarri izango zen Etxegarai apaizgaitegitik kanpo maiz egon izana, begirale izateaz gain, ikastetxearen kanpo harremanen arduraduna baitzen. Eta idazkaria zelarik, Etxegaraik eskutitzez
|
eskatu
zien Lapurdiko apaizei artikuluak idatz zitzaten Aintzinarako737.
|
|
|
Argitalpena argitaratzen jarraitzeko Hazparnen bikario zegoen Pierre Lartzabali
|
eskatu
zioten Aintzinaren> zuzendari izan zedin. Hala ere, Lartzabalek Aintzinaz arduratzeko nagusien baimena behar zuen; eta lortzeko eskatu zioten Lartzabali eta gauzak garbi izan zitezen742 aldizkarian argitara zezala artikulu bat, adieraziz aldizkariak ez zuela kutsu abertzale, komunista edo ezkertiarrik.
|
|
|
Argitalpena argitaratzen jarraitzeko Hazparnen bikario zegoen Pierre Lartzabali eskatu zioten Aintzinaren> zuzendari izan zedin. Hala ere, Lartzabalek Aintzinaz arduratzeko nagusien baimena behar zuen; eta lortzeko
|
eskatu
zioten Lartzabali eta gauzak garbi izan zitezen742 aldizkarian argitara zezala artikulu bat, adieraziz aldizkariak ez zuela kutsu abertzale, komunista edo ezkertiarrik. Larzabal prest zegoen delako artikulua egiteko, baina Piarres Xarritton, Marc Legasse eta André Ospital abertzaletasuna ukatuko zuen artikulurik argitaratzearen kontra zeuden743.
|
|
|
Lartzabal ordezkatzeko Piarres La, tteri
|
eskatu
zioten Aintzinaz ardura har zezan. Izan ere, harpidedunek hamabi zenbaki zeuzkaten ordainduta eta ordurako zortzi baino ez zeuden argitaraturik746 Hala ere, aldizkariaren ordez, erabaki zuten zenbait gai lantzea koaderno eta liburutxoen bidez:
|
|
|
Euskara defendatzea: Gobernu frantziarrari
|
eskatuko
zioten tokiko hizkuntzen irakaspena derrigorrezkoa izan zedin, gauzatzeko diru laguntza eskatuz; Eskualzaleen Biltzarra, Eskualduna> eta Euskal Herriko diputatuei ere eskatuko zieten euskararentzako babesa eta bultzada.
|
|
|
Euskara defendatzea: Gobernu frantziarrari eskatuko zioten tokiko hizkuntzen irakaspena derrigorrezkoa izan zedin, gauzatzeko diru laguntza
|
eskatuz
; Eskualzaleen Biltzarra, Eskualduna> eta Euskal Herriko diputatuei ere eskatuko zieten euskararentzako babesa eta bultzada.
|
|
|
Euskara defendatzea: Gobernu frantziarrari eskatuko zioten tokiko hizkuntzen irakaspena derrigorrezkoa izan zedin, gauzatzeko diru laguntza eskatuz; Eskualzaleen Biltzarra, Eskualduna> eta Euskal Herriko diputatuei ere
|
eskatuko
zieten euskararentzako babesa eta bultzada.
|
|
|
Bigarren Mundu Gerran zeuden murgildurik eta Arotçarenaren Eskualduna> Vichyko gobernu nazizalearen menpean zegoen; beraz, ezinezkoa zatekeen Vichyko gobernuaren kontrako iritzirik agertzea. Gobernu frantziarrak berak eskualdekatze prosezuari ekitea, erabakitzean La, ttek ez luke aukerarik galdu nahi
|
eskatzeko
Euskal Herria eskualde berezia bilaka zedin, tokiko ezaugarriak errespetatuko liratekelako esperantzaz, nahiz eta ahalegin hartan Arotçarenarekin bat etorri.
|
|
|
Dena dela, hasiera baten, euskaltzaleek Ybarnégarayren politika baztertu bazuten ere, 1936ko hauteskundeetan La, ttek Ybarnégarayri botoa emateko
|
eskatu
zuen Aintzinan, bide bakarra baitzen komunistak lortzen ari ziren indarra eteteko848 (euskaltzaleek etsaitzat zituzten komunistak). Horrela, Aintzinak herritarrak eragin zituen à rejoindre... lordre établi quil critiquait avec tant de véhemence849, euskalzaleek ez zutelako euren burua gai ikusten mugimendu ezkertiarrari aurre egiteko nazionalismo frantziar eskuindarrarekin bat egin barik.
|
|
|
Gehienak, Pierre Duhour, Hiriart Urruty eta André Ospital izan ezik, intelektual trebatu baino trebatuagoak izan ziren aztertu ditugun 1920 eta 1930 hamarkadetan. Jakina, 1940 hamarkadan sorturiko Herrriak era hartako jakintsuak
|
eskatzen
zituen, beharrezkoa baitzen 1944ko Bigarren Mundu Gerraren amaierak ekarritako aro politiko berriari erantzun kultural berri bat ematea. Azpimarratzekoa da lagunkide heldu eta aritu horiek, hainbat ekintza burutu zutelarik 1920 eta 30 hamarkadetan, Herriaren sorreran baino ez zutela parte hartu, 1940 hamarkadan buruturiko gainerako ekintzak lankide gazteei utziz.
|
|
2008
|
|
|
aurkitu, banandu, barkatu, begiratu, besarkatu, bete, bihurtu, borrokatu, bukatu, bultza tu, deitu, edan, egin, egon, egotzi, ekarri, elkartu, eman, entzun, erabili, eragin, eraman, erantzun, erein, erosi, erre, erreparatu, esan, eskaini,
|
eskatu
, eskiatu, etorri, eutsi, ezkon du, eztabaidatu, gelditu, gertatu, gogoratu, hartu, hasi, hautatu, hautsi, hazi, hil, hornitu, hozkatu, hustu, ibili, igo, ikasi, ikusi, irakurri, iraun, iritsi, isildu, isuri, izan, izendatu, izerditu, jaitsi, jakin, jan, jantzi, jarraitu, jarri, jaso, jo, joan, jokatu, josi, kezkatu, koka tu, konparatu, konturatu, korritu, loratu, lortu, lotu, marraztu, mintzatu, ...
|
|
|
Gizarte esparruak kudeatzeko leiho bakarra eta birtuala izatea da Administrazioaren asmoa. Horiek horrela izanik, herritarrak bere etxetik eta ordena gailuaren bidez
|
eskatuko
ditu diru-laguntzak, erroldatze ziurtagiriak edota isunak ez ordaintzeko inprimakiak. Jakina, herritar horrek ez du inor izango aldamenean, zer nola bete behar duen esateko, eta horregatik, behar beharrezkoa izango da azalpen argiak eta hizkera kontrolatua (adituek zaindutakoa) erabiltzea.
|
|
|
Jokaera berriaren ondorioz, Administrazioa da herritarrengana jotzen duena informazioa ematera. Bera sartzen da behin eta berriz herritarren etxeetan, baita askotan baimenik gabe sartu ere?, eta horrek komunikatzeko modua moldatzea
|
eskatzen
du ezinbestean. Kudeaketa erraztu nahian, Administrazioak ez du lehen bezala herritarra paper zuri baten aurrean bakarrik uzten, idatzi beharrekoa asma dezan.
|
|
|
Idazki asko ez dira lehengo paper beldurgarriak (gogoratu instantziak), ordenagailuaren bidezko galdera erantzunak baizik. Herritarrak blokeka ematen du Administrazioak
|
eskatzen
dion informazioa, beti gidatuta, beti zainduta. Horrelako aplikazio informatikoetan diru dezente gastatzen ari da Administrazioa, baita herri langileak prestatzen ere, beren hizkuntza kalitateak hobera egin dezan.
|
|
|
Ahozkoaren zuzenketak lan sintagmatikoa
|
eskatzen
du, hots, ardatz sintagmatikoan egiten dira zuzentzea eta errepasoa; idatzizko hizkuntzaren zuzentzea, ostera, lan paradigmatikoa da. Idazleak nahi duen denbora guztia izaten du bere mezua antolatu, behar dituen hitzak aukeratu eta egiturak zuzentzeko, eta, oro har, bere idatzia ondu eta lantzeko, harik eta komunikatu beharreko mezua emateko era egokia aurki tu arte.
|
|
|
Horretarako ezinbestekoak zituen aitzin euskararen eredu bat izatea eta eredu horre tatik gaur eguneko euskarara eman diren aldaketen berri ematea. Ikusirik alde batetik indoeuroperaren morfema egitura fonotaktikoa euskararena baino askoz konplexua goa dela (kontsonante multzoa hitz hasieran, kontsonantez amaitzen den silaba koda, euskarak ezagutu ez dituen kontsonanteak hala nola labiobelareak, era askotako larin galak,/ p/,/ m/, e.a.) eta bestetik sistema sinpleago batetik konplexuago batera pasa tzea azalbide askoz ere zehatzagoak
|
eskatzen
dituela, ez du beste erremediorik indo europerazturiko aitzin euskara proposatzea baino, hau da, indoeuroperak normaltzat dituen fonemak eta distribuzioak aitzineuskararentzat (bere Vasconic) ere proposatu.
|
|
|
Ia segurutzat jotzen dugu aipaturiko hitz batzutan aspirazioa aurreko n > batetik datorrela, sehi> eta mihi > ren kasuan esaterako; pentsa liteke, beraz, Trasken ikuspuntuari jarrituz n > bokalar tean zeharo desagertu ondoren aspirazioa sortu egin dela azentodun bigarren silaban. Baina behi ren kasuan ezin zitekeen halakorik gerta, hitz horren eratorriek, hala nola betzain, betesegi> eta Betolaza> toponimoak, n > gabeko aitzin forma bat
|
eskatzen
bai tute. Berdin gertatzen da bizk. lotin>, tierra húmeda?
|
|
|
Baina ezin dugu xede hau inolaz ere bete ez badugu lehenago antzinako doku mentazioa euskal lekukotzat jotzen, ez bagaude seguru zein izen den euskal izen eta zein arrotz, zein soinu euskararena eta zein inguruko beste hizkuntza batena. Segurantza hau hizkuntzalaritza historikoak bakarrik konparaketaren bitartez eman diezaiguke, metodo konparatzaileak
|
eskatzen
dituen baldintza zorrotzak garai ezber dineko baina ustez hizkuntza bereko datuei aplikatuz. Hau da, akitanierazko seni > (Senico> pertsona izenean agertzen zaiguna) euskarazko sehi ren aitzin formatzat har tzen badugu, eta ez zelta hizkuntzetan, zahar?
|
|
|
Erroari dagokionez, akitanierazko Bonxsoni> izen kon paragarriaren azpian dugun Bon erroarekin Hon erroarekin baino lehenago lotuko nuke. Honek, jakina, aldaera dialektalak eskatzeaz gain aldaketa fonetiko jakin bat
|
eskatuko
luke: hasierako ezpainkari ahostunaren desagertzea/ o/ bokal biribilaren aurrean(* #bo > o).
|
|
|
Abadea zenaz gain ezin zezaiokeen
|
eskatu
erotismoaz, subertsioaz zerbait bil zezan. Baztertu zituen keriak, lizunkeriak, burgesen eta apezen aurkako bertso gehie nak, ipuin xinpleegiak hala nola Peru ta Mariarenak.
|
|
|
Esaldi bakunen barruan informazioa premiaren arabera antolatzeak
|
eskatuko
digu lehendabizi ZERTAZ mintzatuko garen zehaztea eta ondoren gai horri buruz ZER esan nahi dugun ematea. Azkenik etorriko da BIGARREN MAILAKO INFOR MAZIOA.
|
|
|
Semantika faktoreek ere beren eragina izan dezakete: (16) adibidean, argudio ildoaren koherentziak
|
eskatzen
digu hurrenkera jakin bat.
|
|
|
badira zuzendu eta sakondu beharreko gauzak oraindik. Beraz, datuak tentu handiz har ditzazuen
|
eskatzen
dizuet.
|
|
|
Euskaltzaindiak iaz antolatutako Hiztegigintza Jardunaldian ere ikusi zen gizartearen esparru desberdinetako lexikoa bereiz landu beharra, eta horrek azpicorpusak
|
eskatzen
ditu: eguneroko hitz erabilienetakoa, administraziokoa, hezkuntzakoa eta ahozkoa behintzat azaldu ziren Bilboko jardunaldian.
|
|
|
lexikogintza juridiko administratiboaren baitan, begirunea gorde behar zaio bai hizkuntzari, bai lege sistemari. Horrek
|
eskatzen
du Euskal Herriko zuzenbidea ez ezik, inguruan ditugun sistema juridikoak ere bistan izatea.
|
|
|
Geroko bide horretan, Hiztegi Batu horren bigarren itzuliak
|
eskatzen
du hiztegi berezituetako edukiak artez jasotzea, bere luze zabalean baino, hizkera arruntarekin dituen koska eta esparru komun horietan. Hartara, Euskaltzaindiaren baitan «administrazio zuzenbidea» izeneko lan-taldea eratuko da, esparru horri hizkuntzaren baitan beti aitortu ohi zaion garrantzi berebizikoa azpimarratzeko20 Lan-talde horren egitekorik premiazkoena da Hiztegi Batuko bigarren itzulirako zerrenda egokia prestatzea, administrazio zuzenbidearen munduan dabiltzan kontzeptu oinarrizkoenak biltzeko.
|
|
|
Hasierako baldintzak horiek izanik, hitz juridikoak Hiztegi Batuan zedarriztatzeak bestelako galbahea
|
eskatzen
du, bi zutabeotan zuzenbideko edukia idoro nahi bada. Zuzenbidearen arloari gagozkiola, esan dezagun oinarriok urriak direla, eta osatu beharrekoak, betiere, hizkera erkide edo arruntari arlo honetako ekarriak egite ko asmoetan.
|
|
|
Eta 1968an
|
eskatzen
zena egiteko hogeita hamabi urte behar izan ditu Euskaltzaindiak. Hiztegi Batuaren lehen idatzaldi hori, 2000 urtean argitaratu da eta.
|
|
|
–Anitzetan gertatzen da jendeak euskara batua deitzen diola berez euskara batua ez denari. Batek baino gehiagok, testu bat euskara batuan jar dezan
|
eskatzen
badiogu, segur naiz, guti goiti beheiti?,, gibelean?,, jalgi?,, abian jarri?,, etortzen balitz?,, jin?,, berba?... bezalakoak aurkituko balitu eta den denak ulertuko balitu ere, aldamenean jarriko lituzkela, gutxi gora behera?,, atzean?,, atera, edo, irten?...
|
|
|
Azken batean hauxe esan nahi dut: aurrerapauso erraldoia izan da Orotariko> Euskal> egia ren corpusa eskura izatea; baina etengabeko eguneratzea
|
eskatzen
duen corpusa da.
|
|
|
Nola egin aurre eginkizun hauei? XXI. mendeak
|
eskatzen
duen Euskararen Corpusa sortuaz. Ahozko tradizioa, literatura eta bestelako testuak ere, ondo orekaturik, bilduko dituen Corpusa.
|
|
|
Tradizioko hitzen ondareaz jardun dut, hitz berriak alde batera utziaz. Eta badakigu XXI. menderako behar gorriena, gaurko gizarteak
|
eskatzen
duena, lexikoa berritu eta egokitzea dela. Ez da baina gaurko kezka.
|
|
|
Luzera arazoak: testuak X neurriko kutxetara egokitu ziren, eta itzulpenak
|
eskatzen
duen luzera handiagoko testua ez da sartzen.
|
|
|
Berria? Ala zaharretan gertatzen zen modura, kontalariak bere erara antolatua, saioko entzuleek, lekuak eta guneak (alegia, egoera komunikatiboak)
|
eskatzen
duen erara moldatua?
|
|
|
Lawrence Arabiakoaren film famatuko pasarte bat ekarri nahi nuke hona. Gogoan dukezuenez, protagonistak, Akabako portutik irten eta Sinaiko basamortua zeharkatu ondoren, Kairora heltzean, Allenby mariskalarekin hitz egiten du, eta bere konkistak sendotzeko, armak
|
eskatzen
dizkio arabiar lagunentzat. Hasieran fusilak, gero metrailadoreak eta ondoren munizioak.
|
|
|
Kasu guztiotan mariskal ingelesak, alda menean zuen Dryden aholkulari diplomatikoaren onespenaz, baietz erantzuten dio. Hurrengoan baina, Lawrencek arabiarrentzako kanoiak
|
eskatzen
dizkionean, diplo matikoak, erabat asaldaturik, honela diotso: –Kontuz jenerala, kanoiak emanez gero, independentzia emanen diezu eta?.
|
|
|
Ken egidazu, > esan dagiola, > etab. Atrebentzia handiegia ote litzateke Gramatika Batzordeari gaia aztertzea
|
eskatzea
–Ez dut proposatzen iezaiozu, > diezaioket> eta fami lia osoa atzerriratzea, ez, jaungoikoak aparta!
|
|
|
Ez da harritzekoa, noski, egoera horrek euskaldun batzuengan ezinegona eta haserrea ere piztea. Izan ere, ez dirudi oso bidezkoa, batasunaren izenean, batzuei berenak ez dituzten hitzak, aldakiak eta adizkerak ikasteko
|
eskatzeak
, eta besteak, ordea, eta bereziki idazle, kazetari eta esatari ustez profesionalez ari naiz?, beren bor hesteari begira lasai egotea, besterenik ezer jaso eta erabiltzeko inolako interesik izan gabe. Eta zabar alferkeria hori are salagarriagoa iruditzen zait gainera, bitartean, milaka euskal herritar erdaldun euskara ikasten ari direla gogoan izanda, gizarte inte grazioaren izenean batzuei eskatzen zaiena ez baitago inola ere orekaturik beste muturrekoen axolagabekeriarekin.
|
|
|
Izan ere, ez dirudi oso bidezkoa, batasunaren izenean, batzuei berenak ez dituzten hitzak, aldakiak eta adizkerak ikasteko eskatzeak, eta besteak, ordea, eta bereziki idazle, kazetari eta esatari ustez profesionalez ari naiz?, beren bor hesteari begira lasai egotea, besterenik ezer jaso eta erabiltzeko inolako interesik izan gabe. Eta zabar alferkeria hori are salagarriagoa iruditzen zait gainera, bitartean, milaka euskal herritar erdaldun euskara ikasten ari direla gogoan izanda, gizarte inte grazioaren izenean batzuei
|
eskatzen
zaiena ez baitago inola ere orekaturik beste muturrekoen axolagabekeriarekin.
|
|
|
Dena dela, hiztegi bat egin baldin badut nik ere ELKAR argitaletxeko Jean Louis Maitia zenak
|
eskaturik
eta kasik beharturik izan da: Nafar Lapurtar euskalkian zerbait egitera nehor ez baitzen menturatzen eta, egia erran, aspaldiko Tournier eta Lafitten Lexique> français basque, 1953an Baionan argitaratua, ez baitzen naski aise saldu.
|
|
|
Ezaguna da Hiztegi> Batua> egiteko erabili diren oinarriak, nagusiki, bi izan direla: Orotariko> Euskal> Hiztegia> eta Egungo> Eus > raren> keta lan> koa>) 3.> Nafarreraz idatzitako literaturaren
|
eska
siak eta nafar euskalki edo herri hizkera batzuen aztertze4 ezak berekin ekarri dute orain arteko hiztegietan Nafarroako euskararen gainean dugun informazioa urri sama rra izatea. Hori ikusita, ezinbestekoa da bildu gabeko hizkeren (edo erdi bilduta dau denen) lexikoa jaso eta aztertzea. Horretarako, jakina, gizalanaz gain, euskararen aldeko jarrera behar genuke agintariengan, gobernukoetan zein herri administraziokoetan, egin nahi dugun lana egiteko baliabide eta laguntza ekonomikoak behar bai tira.
|
|
|
eta, ondorioz,, ugaritasuna? testuinguruak horrela
|
eskatzen
duenean.
|
|
|
atzizkia da, eta ezin da batean hatxea kendu eta bestean jarri. Nomenklaturaren sistematikotasunak
|
eskatzen
du sulfhidriko idazteak, hatxea ez kentzea alegia.
|
|
|
Euskaldunok behar dugun hiztegi batuari, desideratum horri, asko
|
eskatzen
diogu, eta badakigu lantegi zaila dela. Izan ere, hiztegiak produktu, ona?
|
|
|
Maiz, fraseologiak berak adieraziko digu espezializazio maila handiko testu bateko unitate lexiko finkatua (terminologia) dugun edo espezializazio maila apalagoan ari garen. Eta aldi berean, askatasun handiagoa izango dugu maila apalean sintaxi librearekin eta hizkuntza baliabideekin jokatzeko unitate lexiko finkatuak
|
eskatzen
dituen adierazpen kontzeptual konplexuan baino.
|
|
|
beza lakoak euskaraz ematea. Baina kolokazio horien azterketak oinarrizko izen eta aditzen deskribapen eta tasun lexiko semantikoen azterketa
|
eskatzen
du lehenik.
|
|
|
11 Ibarrako Euskara Zerbitzuan ere gertatu zaigu zuzenketarik ez
|
eskatzea
eta testuak akatsez beteta ikustea argitara eman ondoren. Beste batzuetan euskaraz ez dagoena euskaratzeko eskatzen da, baina euskaraz dagoena traketsa izan arren, ontzat emateko joera dago eta ez da zuzentzeko eskatzen.
|
|
|
11 Ibarrako Euskara Zerbitzuan ere gertatu zaigu zuzenketarik ez eskatzea eta testuak akatsez beteta ikustea argitara eman ondoren. Beste batzuetan euskaraz ez dagoena euskaratzeko
|
eskatzen
da, baina euskaraz dagoena traketsa izan arren, ontzat emateko joera dago eta ez da zuzentzeko eskatzen. Adi egon eta mesfidantzaz jokatu beharra dago testu trakets eta akastunik itzur ez dakigun.
|
|
|
11 Ibarrako Euskara Zerbitzuan ere gertatu zaigu zuzenketarik ez eskatzea eta testuak akatsez beteta ikustea argitara eman ondoren. Beste batzuetan euskaraz ez dagoena euskaratzeko eskatzen da, baina euskaraz dagoena traketsa izan arren, ontzat emateko joera dago eta ez da zuzentzeko
|
eskatzen
. Adi egon eta mesfidantzaz jokatu beharra dago testu trakets eta akastunik itzur ez dakigun.
|
|
|
> Lan harremanen> hiztegia> (1999). > UZEIk egin zuen Nafarroako Gobernuak eta Lan Harremanen Kontseiluak
|
eskatuta
. Batzordean egon ziren Lan Harremanen Kontseilua, Nafarroako Gobernua, Euskal Herriko Unibertsitatea, IVAP eta UZEI.
|
|
|
Maiz aipatu izan da honelako batzorde baten premia. Miren Azkaratek, duela lau urte, Donostiako Terminologia Biltzarrean argi eta garbi
|
eskatu
zuen.
|
|
|
Amaitzeko, zera esan nahi nuke, planteamendu berri hauek nolabaiteko" txip" aldaketa
|
eskatuko
digute guztioi. Lehenik, terminologoei, lan egiteko eta erabakiak hartzeko moduak aldatzea edo egokitzea ekarriko duelako.
|
|
|
Urizaharreko semea, apaiza, Euskal Herriaren Adiskideen Elkarteko kidea eta idazkariordea eta Espainiako Historia Akademiako urgazlea, Prestamerok lan handia egin zuen eta, besteak beste, Akademiak 1802an atera zuen Diccionario> Geográfico Histórico> izenekoan. Pentsatu behar dugu Humboldtek
|
eskatu
ziola informazio hau. Urterik ez du izkribuak.
|
|
|
Horrek eramaten gaitu, aurrenik, zuri eskerrak ematera eta ohore eskaintzera, bikain egindako lanarengatik. Hurrenik, horrek guztioi
|
eskatzen
digu, eginkizun ditugun horietan, halako adore eta kemena izatea, gu ere, zure antzera, euskararen eta Euskal Herriaren mesederako saia gaitezen.
|
|
|
Garai batean Dionisio Arrutik lagundu zidan horretan. Bazekien nire jokabidea eta aldi bakoitzean izkiro miriorik
|
eskatzen
zidan. Garbian jartzen zuen eta...? 11; eta 2.a, 1968an, Arantzazun. A sako sartu zen?
|
|
|
Hala ere, Txakolinaren> ospatzean soilik lehendabiziko lau salmoak agertzen ziren. Salmoez atal berri bat sortu eta atal horri izenburu hori jartzeak B. Gandiagaren protagonismoa
|
eskatzen
du, derrigorrez, V. VI. eta VII. salmoak idazteko konpromisoa olerkariak berak hartu behar izan zuen, zeren bakarrik lehendabiziko lau salmoekin ez baitzuen antolatzaileak atal berririk sortuko. Beraz atal berri hori osatzeko eta atal horretarako lau olerki berriak idazteko eginbeharra B. Gandiagari dagokio.
|
|
|
Erantzunak abadeek egunero erabiltzen duten. Orduen Liturgia? delako liburua ezagutzea
|
eskatzen
du. Abadeek salmoekin egunero egiten dute otoitz.
|
|
|
Ez dugu zertan pentsatu behar Bitoriano Gandiagak Lekeitioko testua eman ziela laguntzailei, hauek zuzenketak egin zitzaten. Logikoagoa da, besterik ezean, pentsatzea Bitoriano olerkiak hautatzen eta sailkatzen saiatu zela, eta, prozesu horren une batean, laguntza
|
eskatu
behar izan zuela. Noraino iritsia zen Bitoriano inauste eta sailkatze lanetan laguntza eskatu zuenean?
|
|
|
Logikoagoa da, besterik ezean, pentsatzea Bitoriano olerkiak hautatzen eta sailkatzen saiatu zela, eta, prozesu horren une batean, laguntza eskatu behar izan zuela. Noraino iritsia zen Bitoriano inauste eta sailkatze lanetan laguntza
|
eskatu
zuenean?
|
|
|
Baina gauza bik bul tzatu naute eskakizun hori egitera: bata,
|
eskatzen
dizuedan testua oso laburra ahal izatea (zuek laburra izaterik nahi ez baduzue askoz hobeki), eta bestea, B. Gandiagari merezitako ordaina eskaintzea.
|
|
|
erdarazko formaz izendatua), Migelaundiena, Lapikona, Gaztañatzena, Berandutu baino lehen, alkate biri aspalditik
|
eskatutako
beka deialdi baten bidez hain artxibo aberatsa duen eta gerrosterarte gehiengo osoz euskalduna zen toponimia ikertzen, burutzen eta argitaratzen den. Emaitza ederra eman go luke lanbide, izengoiti eta beste motetako oikonimoekin.
|
|
|
Egon zen ibilera xelebrerik ere. Inoiz Aita Demetrio Garmendia predikari miretsiak asto bat
|
eskatu
, eta han joan zen etxez etxe ongi ezaguna zuten herrietako dendariak eta familiak ikustatzera, asto zamariaren bastak Egutegiz beteta (Soraluze, Bergara, Arrasate, etab.). Ezagutzen dugu, gainera, takoekin Tolosaldean auzoz auzo presaka batean ibili ohi zen Garate-ren lana.
|
|
|
Bigarren urtetik hasita (1948), Arantzazuko Egutegia nazioarteratu egin zen, Euskal Erbesteak halaxe
|
eskatuta
: 400 ale eskatu zituen López
|
|
|
Bigarren urtetik hasita (1948), Arantzazuko Egutegia nazioarteratu egin zen, Euskal Erbesteak halaxe eskatuta: 400 ale
|
eskatu
zituen López
|
|
|
Geroko euskal kulturako hainbat jende ezagun esperientzia hasikin hartatik iragan dakoa da. Orri multzo jakin bat izendatzen zitzaion bakoitzari, epe jakin batean lana burutzeko
|
eskatuz
.
|
|
|
Hala ere, rimak
|
eskaturik
dator, behar bad, hemen hurrenkera hori.
|
|
|
Hiru atzizki hauek oinarria modu desberdinez ematea
|
eskatzen
dute: (51) a. [PoS [KonpS...? (e) n] baino].... AGO
|
|
|
argumenturik hautatuko. Konparatiboetan daukagun koskak, ostera, neurtzea
|
eskatzen
du, koska zenbatekoa den esatea. Arazo lexiko gisa ikus daiteke:
|
|
|
(65) a. Nik baino [pastel bat/ batzuk] gehiago jan du/ ditu. b. [Ardo pixka bat] gehiago
|
eskatu
zuen.
|
|
|
Honetarako eskaini diren azalpenak azter tu dira baina arazoa sintagmaren egituran gertatzen den leku faltaz gainera, bestelako arrazoirik ere badela iradoki dugu, sintagma hauen zehaztasun eza rekin lotuta. Kontu honek ere azterketa xeheagoa
|
eskatzen
du.
|
|
|
Ordurarte, arrunki, hilean behin biltzen zen Zuzendaritza, aurrerantzean hamabostero egingo zen, bi arrazoiengatik: 1 erakundearen hazkunde eta berriztatzeak hala
|
eskatzen
zutelako; 2 Akademiaren gobernamenduari, kolegialtasun, zentzua ematea nahi ziolako.
|
|
|
6 Nolanahi ere kontu honek lan luze eta sakonagoa
|
eskatuko
luke, artikulu honetan aztertu nahi diren egiturak baino haratago doana.
|