|
2015
|
|
|
Bertsoarekin harreman zuzenik ez dudan aldetik ekin diot hau idazteari, bertsoarekin harreman zuzenik ez dudala uste izango baituzu irakurtzen duzun horrek, eta horrexegatik egin baitidate enkargua aldizkari honetako arduradunek ere, niri, hain zuzen, ale bat ekartzekoa, bertsolarien agerkarira.
|
Eskatu
didate jakin gabe, egiatan, eduki baneukala lotura txiki bat bertsoarekin, aspaldikoa izan arren, eta jakin gabe lotura hori badela, gainera, hizkuntza honetan mintzo garen gehienon halabeharrezko bistazko ezagutza baino zertxobait estuagoa; eta eskatu didate alea osatzeko, gainera, juxtu loturarik eza hori lausotzen joan zaidan ikasturtearen ostean, bistazko ezagutza baino ezagutza koska bat sak...
|
|
|
Bertsoarekin harreman zuzenik ez dudan aldetik ekin diot hau idazteari, bertsoarekin harreman zuzenik ez dudala uste izango baituzu irakurtzen duzun horrek, eta horrexegatik egin baitidate enkargua aldizkari honetako arduradunek ere, niri, hain zuzen, ale bat ekartzekoa, bertsolarien agerkarira. Eskatu didate jakin gabe, egiatan, eduki baneukala lotura txiki bat bertsoarekin, aspaldikoa izan arren, eta jakin gabe lotura hori badela, gainera, hizkuntza honetan mintzo garen gehienon halabeharrezko bistazko ezagutza baino zertxobait estuagoa; eta
|
eskatu
didate alea osatzeko, gainera, juxtu loturarik eza hori lausotzen joan zaidan ikasturtearen ostean, bistazko ezagutza baino ezagutza koska bat sakonago horretatik makina bat urte pasatu diren honetan, bertsoa etxera sartu zaidanean, eguneroko elkarrizketa eta goizaldeko matraka dezentetara.
|
|
|
Ez du zentzurik, ez behintzat niretzat, norbere etxean grabazioak jasotzeak eta pilatzeak. Hobeto da ondo gordeko dituzten eta denon eskura egongo den leku batean edukitzea, eta han
|
eskatzea
, ezer behar izanez gero. Hartara, azterlan edo ikerlanen bat egin nahi duenak badaki nora jo behar duen.
|
|
|
“Hasieran 60 minutuko zinta analogikoak erabiltzen nituen, eta oso kontuz ibili behar izaten zen buelta ematean, bertsorik edo punturik gal ez zedin”. Azkenengoan, soinu teknikariak ordenagailuz grabatu, “pendrive” batean pasatzeko
|
eskatu
eta “wetransfer” bidez bidali du Xenpelarrera.
|
|
|
Egun, oraindik digitalizazio proiektua martxan dugu, gure artxiboan daukagun bilduma analogikoak kontserbazioa, erabilera eta zerbitzua hobetuko duten izaera digitala izan dezan. Dokumentazioaren izaera digitalak, bestalde, kontserbazio eta mantenu aldetik ahalegin gehiago
|
eskatzen
du eta horretarako baliabide gehiago behar dira”, ohartarazi du Aranburuk.
|
|
|
Horri esker idatz dezakegu bertsolaritzaren historia, eta hori kontuan izanda, inoiz botatako bertsorik onenak grabatu gabe daudela. Behin bertsolari bati
|
eskatu
nion elkarrizketa batean berak inoiz botatako bertsorik onenak zein ote ziren irratsaioan emititzeko. Erantzun zidan ‘nik botatako bertsorik onenak grabatu gabe daude’ Horrek ere badu bere grazia”.
|
|
|
Hedapena ez dute kazetariek bakarrik egiten, herritar oro izan daiteke Xenpelar Dokumentazio Zentroko erabiltzaile. Bada norbaiti opari bat egin nahian bertso baten eske joaten denik; hezkuntza arlotik ere eskaera handia izaten dute, bai testu liburutan, bai argitalpen ezberdinetan, bertsoak nahiz argazkiak sartzeko; herri eragileek ere, euren bertso saioak iragartzeko
|
eskatu
ohi dituzte argazkiak…
|
|
|
Bere ekinean jarraitu zuen, ordea, Aita Zavalak eta Joxean Agirreri kontatu zion nola izan ziren hasierako bilatze, “negoziazio” eta biltze haiek. Hasieran kartaz
|
eskatzen
zituen kanta paper eta bertsoak. “Nik iritsi ahala makinaz kopiatzen nituen, fotokopiadorarik ez baitzen eta udan hemendik Loiolara joan eta han pasatzen nuen uda eta handik hasi nintzen batera eta bestera bertsopaperak biltzen, Azpeitia eta Azkoitia buelta horretan”.
|
|
|
“Bertsoa egitea bera ariketa mental bat da. Hasieran, gura zein ez, ahalegin handia
|
eskatzen
dizu horrek; beraz, leku handia hartzen du. Alde razionala gailentzen edo inposatzen da, alde horretatik.
|
|
|
Maskara baino “autore eta pixka bat aktore” bihurtzea da Agirrerentzat: “Sentimendua ala beste buelta bat
|
eskatzen
duenean gaiak, istorio bat asmatzea”. Enbeitaren iritziz, maskararik gabe lukete publikoaren aurrean jardun.
|
|
|
tristura edo melankolia, beldurra, angustia, haserrea eta poza edo plazera. Emozioa berez kontrolatu ezin den energia biologikoa da, bat bateko erantzuna
|
eskatzen
duena eta gorputzean ere bere erantzuna daukana. “Oso somatikoa” da.
|
|
|
Ez da batere erraza eremu publikoan protagonista izatea. Horrek lanketa izugarria
|
eskatzen
du”, iritzi dio Vazquezek. Barrosok uste du leku egin behar zaiela emozioei, baina plazaratu behar direla, “atera behar direnean”.
|
|
2016
|
|
|
Hartan esaten dio ez duela bere izenagatik inor epaitu nahi, bere aitak egin zuen bezala. Eta
|
eskatzen
dio aitarengandik aldentzea eta borrokan sartzea, basakeriaren kontrako borrokan. Antzezlan honetan Eichmanni beharrean Francoren bilobari idatzi diogu gutuna.
|
|
|
Akaso nire sentsazioa baino ez da. Baina asko eskertzen dut Ximun eta bere taldearen jarrera, irmotasuna, zer nahi duten garbi izatea… Antzezlana ez da sortu merkatuak
|
eskatzen
duelako. Gerraren 80 urteurrena suertatu da, baina antzezlana beraien beharretatik sortu da.
|
|
|
Orduan Bartolo, Txirritaren papera egiten zuen aktorea, buila batean hasi zen, ‘mekauen dios’ oihuka, eta apaiza, aldamenean. Halakoren batean ohartu zen horretaz, eta barkamena
|
eskatu
zion apaizari; eta honek bueltan erantzun: ‘Ez, ez, hori ez da arazoa.
|
|
|
|
Eskatuko
nieke poeta horiei lan egiteko, ez izateko hain alferrak, hain akomodatuak, eta erradikalagoak izateko.
|
|
|
|
Eskatu
da lehen lehenik iparraldeko errepublikan okupazio militarraren amaiera, armada turkiarra erretiratzea. Eta ostean, alde bietako biktimen aitortza minimo bat.
|
|
|
Zer aurrelan
|
eskatzen
dizue kontzertu batek?
|
|
|
Dinamika bat hartuta daukagu prestatzeko, eta ez gara horretatik asko ateratzen. Azkenean, batez ere,
|
eskatzen
duena ez da saio bakoitza prestatzea; baizik eta, ia ia beti prest egotea, kontzertu kopurua dezentekoa delako. Astean behin entseatzeko dinamika jartzen dugu, eta, aukera baldin badago, tokian tokirako zerbait berezia egiten dugu.
|
|
|
Gurasoei euskal kulturaren inguruan izan zezaketen edozein informazio, material edota tresna ekartzeko
|
eskatu
zieten. “Ingurua asko apaindu dugu eurek ekarri duten informazioarekin.
|
|
|
Eta geurea bezalako egitura eta funtzionamendu hetereoa duen aldizkari baten kasuan are gehiago: bilera bat egiten da eta ‘honi deitu litzaiokek’ eta horri galdetuta ‘hark egingo likek/ n testua’, eta testua egingo lukeen horrek ezin duela ‘lanez lepo nabilen/ k’ baina ‘beste hari
|
eskatzen
badion/ k igual…’ ta hark ‘bueno saiatuko naun/ k, baina egun zehatz horretan izan liken/ k…’ eta ohikoan lan egiten duen argazkilariak ezin du, kanpoan dago egun horietan (Lubaki Sirian bertako gerraren jarraipena egiten, Conny Berlinen familia bisitatzen, Galder Estatu Batuetan Berri Txarrakekin kontzertuak ematen… Eguna iritsi eta elkarrizketatuari azaltzea ahaztu...
|
|
|
Duela hogeita bost urteko kontuak dira Bertsolari aldizkariaren sorrerakoak, eta ez dut uste gutako inork dokumentazio lan askorik egingo zuenik ale honetako iritzi artikuluak osatzeko.
|
Eskatu
ere ez zaigu horrelakorik eskatu, egia esan, eta irakurleak hobe du hasiera hasieratik jakitea nire hau behintzat erabat subjektiboa dela: zintzoa, hori bai, baina baita beharbada okerra ere.
|
|
|
Duela hogeita bost urteko kontuak dira Bertsolari aldizkariaren sorrerakoak, eta ez dut uste gutako inork dokumentazio lan askorik egingo zuenik ale honetako iritzi artikuluak osatzeko. Eskatu ere ez zaigu horrelakorik
|
eskatu
, egia esan, eta irakurleak hobe du hasiera hasieratik jakitea nire hau behintzat erabat subjektiboa dela: zintzoa, hori bai, baina baita beharbada okerra ere.
|
|
|
Joxeanek erretiroa hartu zuen duela urte batzuk, baina dagoela lasai,
|
eskatzen
(ia) bera bezain artista den ondorengoa utzi baitu aldizkarian. Joxean erretiratuta Bertsolarirako lanetatik betiko libre ginelakoan nengoen, Antxokaren eskaera jaso nuenean, iazko azaro abenduan, oker ez banago.
|
|
|
Batetik, Hitzetik Hortzera programaren hirugarren urtea zen, eta orduantxe hasia nengoen telebistako lanari neurria hartzen (Hitzetik Hortzeraren hasiera nolakoa izan zen ez dut uste inoiz behar bezala kontatu denik; programaren 25 urteurrena izan zitekeen horretarako abagune egokia, baina…). Hori gutxi balitz, Euskaldunon Egunkaria izango zenaren zuzendari kargua har nezan
|
eskatzen
ari zitzaizkidan Joxemi Zumalabe zena eta Joan Mari Torrealdai, besteak beste. Buruhauste handia izan zen niretzat hura, batetik ohore handia zitzaidalako, eta bestetik bertso programa ez nuelako utzi nahi indarra hartzen hasia zegoen unean.
|
|
2017
|
|
|
Binilozko LP bat genuen etxean, bertso antologia moduko bat, eta buruz genekizkien hango bertso gehienak. Baina hori beste kontu bat da, niri 90eko hamarkadakoez aritzea
|
eskatu
didate eta.
|
|
|
Berez, Euskadi Irratiko plantillakoa nintzenez, irratira itzultzeko erabakia hartu nuen, eta hantxe eman nuen aste pare bat. Azkenean, Elkarteak hala
|
eskatuta
, bertso programarekin jarraitzea erabaki nuen, baina horretarako plantillakoa izateari utzi eta autonomo gisa aritzea beste biderik ez zidaten ETBko nagusiek utzi.
|
|
|
Bittor Agirre, futboleko entrenatzailea, eta Iñaki Murua, futbolaria. Garai batean futbolariari beste talde batera joaten utzi arren, orain berriz itzultzeko
|
eskatu
zion. Muruak hala kantatu zion entrenatzaileari:
|
|
|
Gurasoekin joan nintzen. Nik hala
|
eskatuta
, noski. Anai arrebak ez ziren joan orduan ere.
|
|
|
2000ko hamarkadako Bertso Txapelketa Nagusietan gogoangarri zaizkidan saioak zerrendatzera noa (ipurdia bistaratzera doan ziminoaren aurpegia dut hau idazterakoan). Brotxa lodiz eta saio ospetsuenetara mugatuko naiz; sailkapen eta hierarkian oinarritzen den joko horretan buru belarri sartzen bagara denok, ez
|
eskatu
idazteko 6.000 hizki baino ez dituen honi, orekak eta justizia egitea eta laugarrenez atzera sailkatutakoen detaileak nabarmentzea.
|
|
|
Ez
|
eskatu
autolaguntza liburu gehiago Amazonen! Gure kargu logelan jarri nahi duzun masaje besaulki berria!
|
|
|
Nik 17 bat urte nituen eta berak zazpi gehiago. Geroko ibilietan makina bat txorakeria eta baita alukeria ere esan izan diogu elkarri, bertso jardunak hori
|
eskatzen
zuelako. Baina egun horretan elkarri desafiorik bota gabe jardun genuen, sekulako errespetuarekin aritu ginela daukat gogoan, zer kantatu genuen arrastorik ez badut ere.
|
|
|
Azken urteetan, Estitxu Arozenak egiten du garai batean Manolo Arozenak eta Bittor Elizagoienek –beste arduradun batzuekin batera egiten zuten koordinazio lana: tabernetako arduradunekin egon, kartelak egin, afaria
|
eskatu
, epaileak eta trikitilariak bilatu… Gai jartzaile talde eder bat ere badago, Alaitz Rekondok koordinatua. Dena den, eguna iristean, denek jartzen dute beraien alea:
|
|
|
Bi generoen lehen uztarketa elkarren epaile aritzea izan zen: Mustafa Yodari payada bat epaitzeko
|
eskatu
zioten eta Emanuel Gabottori freestyle lehiaketa baterako deitu zioten geroago. Elkarren lana ezagutu ostean, elkarrekiko miresmenak bultzatu zituen gerturatzera.
|
|
|
Basarrirena eta Lizardirena. Eta, horrez gain, Udalak herriko idazle eta bertsolariei
|
eskatu
zien testuren batzuk osatzeko bertako txokoak hornitze aldera. Askorik mugitu gabe kanta genitzake Inaxi Etxaberen eta Andoni Egañaren bertso bana edota irakurri Etxeberria anaien testu bat.
|
|
|
Udalak, Valverderen bidez, Foruen plaza urbanizatzeko proiektua
|
eskatu
zion Oteizari, eta honek, hasiera batean, burutzeko moduko diseinu bat aurkeztu zuen: Itziarko harri beltzarekin osatuko zen egitura bat, erdian gurutze etzan batekin; eta, plazak bizitza gehiago izan zezan, aparkalekuak kendu eta etxeetako balkoi guztietan arropa eskegita edukitzea proposatu zuen.
|
|
|
Txoria txori kanta izan zen entzun nuen lehena, eta zirrara eragin zidan. Jakin minak jota, kanta hura itzultzeko
|
eskatu
nion lagun bati. Orduan ulertu nuen zergatik zen kanta hura hain garrantzitsua euskaldunentzat.
|
|
|
Bertsolaritzaren munduan sartzea oso erraza izan da niretzat, jendea oso irekita egon da. Gogoratzen dut nola inongo arazorik gabe bidaiatu nuen Hitzetik Hortzerako kideekin, edo nola Xenpelar Dokumentazio Zentroa erakutsi zidaten,
|
eskatu orduko
. Ahalik eta ondoen azaldu diet bertsolariei nor naizen eta zer egiten ari nintzen.
|
|
|
Chato Barbizana izeneko hiltzaile ezagun batek Faltzesko hilerrira eraman zituen bertan hiltzeko asmoarekin. Tirsok berari bakarrik tiro egiteko
|
eskatu
zion, anaiak oraindik 20 urte baino ez zituelako. Hiltzaileak ezetz esan zien eta, orduan, elkar besarkatuta hiltzea erabaki zuten biek, jota bat kantatuz.
|
|
|
Beti lekuz kanpo egoteko dohaina omen zuen. 80ko hamarkadaren hasieran Tafallako Cuatro Esquinas tabernan ardo bat edaten ari zela, PSOEko buruzagi batzuk sartu omen ziren eta jota bat kantatzeko
|
eskatu
omen zioten. Honela kantatu zuen eta ez zioten bigarrenik eskatu:
|
|
|
80ko hamarkadaren hasieran Tafallako Cuatro Esquinas tabernan ardo bat edaten ari zela, PSOEko buruzagi batzuk sartu omen ziren eta jota bat kantatzeko eskatu omen zioten. Honela kantatu zuen eta ez zioten bigarrenik
|
eskatu
:
|
|
|
Berruezako emakumeek bularreko mina sendatzeko
|
eskatzen
zioten Santa Agedari eta senarraren ahuldadeak sendatzeko ere bai bidenabar:
|
|
|
|
Eskatu
ezkero.
|
|
|
Inork
|
eskatzen
ezta
|
|
|
|
Eskatzen
nizun baña
|
|
2018
|
|
|
Kanon bakarrarena txapelketari lotuagoa dagoelakoan nago: baliteke bertsozaleak txapelketako une gorenean jasotzen duen hori
|
eskatzea
ondoren ere, eta une horrek daukan hedapenak eta oihartzunak kanon artistiko bat ikusgarriago egitea. Azterketak ez du zalantzan jartzen txapelketaren beharra.
|
|
|
Zirkuitu estandar hori, batetik ahulagoa izango da, baina, bestalde, indartze prozesuan lagunduko du. Uste dut prozesu oso dilematikoak egon litezkeela eta erabaki zailak
|
eskatuko
dituztenak. Baina, era berean, kontsumo gizarte batean gaude, eta horrelako gizarte batean gero eta produktu gehiago daude erabili eta botatzekoak:
|
|
|
Bertsolaritzan badago transmisio natural bat, agian, inplizitoa dena. Eta beharbada hemen
|
eskatzen
ari dena da esplizitua izan dadila. Nik uste dut ez duela beharbada hain esplizitua izan behar.
|
|
|
Nik uste dut bertsolaritzaren arrakastaren zati handi bat horretan datzala. Gauza bera gertatzen da literaturan, gertatzen dena da
|
eskatzen
duela hainbat ordu liburu baten gainean egotea.
|
|
|
Beste kontu bat da, ordea, bertsolariari zuzenean
|
eskatzea
kanta baterako letrak egin ditzala. Zeresan handia dauka hor Xabier Amurizak.
|
|
|
Vitalis liburu saltzaileak Maria Boyer bere andregaiaren laguntzaz 1877ko martxoaren 19an, Marseillako hirian, ostiral batez goizeko laurak eta hiru ordu laurdenetan, Marie Salat, Boyer alarguntsa, gozoki eta mertxeria denda baten jabe zena hil zuten, zatikatu eta gorde, baina gorpu laurdenkatua agertu zenean presondegira eraman zituzten. Kartzelako kaperan Bessac apaizak meza eman zuen, Vitalisek
|
eskatu
zuen berak laguntzea, baina ukatu egin zitzaion. Urkamendira igo zenean Sébastopol plazan, belaunikaturik, uxerrak heriotza epaia irakurri zion eta Garnier apaizak barkamena eman.
|
|
|
Poliziak Lasserrerena zen zurgin metro bati jarraiki jakin zuen nortzu ziren hiltzaileak. Heriotza eguna iritsi zenean, 1874ko martxoaren 5ean, Levaineur lasai dago eta ardoa
|
eskatzen
du lukainka bustitzeko; Laserrek, aldiz, oso urduri, ezin du hitzik atera. Mitronek eskaintzen zaion gurutzea besarkatzen du, aldamenean Pelletan apaiza eta Nicolas Roch borreroa dituela, lanturik gabe doa.
|
|
|
Ez zuten “zorte” bera izan bizkaitarrek: inkisizio garaian zenbait trobadore erail zituzten inprobisatzeagatik (Foru Aldundiak iaz
|
eskatu
zuen barkamena publikoki iraganean hartutako erabaki horiengatik).
|
|
|
Aizue, baina beti ez da barkamena
|
eskatu
behar atrebentziagatik. Ez al duzu hala uste, Iñaki?
|
|
|
Lehen plaza ofiziala 1948an egin zuen, Arantzako lagunek horrela
|
eskatuta
, herrian bertan, soldaduskan ezagutu zuen Ostolaitz laguna kantukide zuela. Hala ere, bertsotako garairik oparoena, dudarik gabe, 60ko hamarkada izan zen.
|
|
|
Bertso Saioa egiteko, Xalto eta Bautista Madariaga omen ziren deituak, eta Xalto, ezbehar bat tarteko, ez omen zen azaldu. Egun horretan, Ameriketatik etorritako hiru artzain euskaldun zeuden bertan bertso gosez, eta
|
eskatu
omen zioten Bautistari bertze bertsolariren bat bilatzeko, beraiek joanen zirela eske. Gizonak bertze aukera handirik ez eta anaia Xalbadorrengan pentsatu zuen.
|
|
|
Iskanbila sekulakoa izan zen. Hedabideek heriotza zigorra
|
eskatzen
zuten, baina jende askok atxilotuen errugabetasunean sinesten zuen. Akusatuek zer nolako babesa zeukaten jabetu gaitezen, aipatu behar da ingurukoek auzolanean egin zituztela atxilotuen baserrietako lanak espetxean egon ziren bitartean.
|
|
|
2.000 lagun elkartu ziren Azpeitian atxilotuak epaitegira nola eramaten zituzten ikusteko. Manifestazioa eta guzti egin omen zuten haien askatasuna
|
eskatuz
. Garai hartan toki batetik bestera mugitzeko zeuden zailtasunak kontuan hartuta, 2.000 pertsonako manifestazioak ez ziren maiz ikusiko Gipuzkoako herrietan.
|
|
|
Kuestionea da Xaldix legasarrak nolabait ere aurkitu zuela hernaniarrarengana jotzeko manera, herriko hiru lagunek alkatearekin izan zituzten goiti beheitien gaineko bertsoak para zitzan
|
eskatzeko
.
|
|
|
Eskuz idatziriko lau orri ziren, 225/ 1915 sumarioaren laburpena. Zehazki aditzera ematen zen zer urrats egin ziren 1915eko urriaren 30etik, kereila gisara hasi zenetik, 1918ko maiatzaren 21a bitarte, egun horrekin emandako autoan deklaratu baitzen bi akusatuak “insolventes” zirela (kaudimengabeak) eta ezin ziotela erantzun diru ondasunen bidez epaiak
|
eskatzen
zienari, eta horren partez deserriratze pena handiagoa ezartzen zitzaien. Datu interesgarri bat ikasi genuen hirugarren kutxako agirietatik:
|
|
|
HBren mahai nazionala epaitu zuten Alternatiba Demokratikoa zela eta. Euskal gizarteko hainbat pertsonari
|
eskatu
ziguten lekukotza egiteko. Bertsolarien artean Jon Sarasua eta biok geunden.
|
|
|
Lekuonak zioen, Oiartzunen sei bat doinurekin kantatzen zela pasa den mendearen lehenengo erdiaren hasieran, eta orain, berriz, sei doinuk ez dute saio baterako ere ematen, jendea aspertu egiten da. Errimaren kasua bera da, beti berdinekin aspertu egiten gara, gaurko bertsolaritzak aldatzea
|
eskatzen
du. Doinu berriak sortzearena hortik datorrela uste dut, orain fokua hor baitago.
|
|
|
“Ez dakit nik zer pasatuko zen itsaso haserre hartan ustegabeko gertari bat gertatu ez balitz. Bazen han Pierre Lafitte jauna, Iparraldeko euskal letren patriarka beneragarria (…), hitza
|
eskatu
zuen. Denak isildu ziren berari entzuteko.
|
|
|
Iparraldekoek, alegia, segituko zutela H erabiltzen, zeren eta berentzat utzi ezinezkoa baitzen. Hemengoei, aldiz, berak
|
eskatzen
zien ez zezatela letra hori har, horrenbeste istilu eta eragozpen sortzen zienez geroz. Azken batean —gaineratu zuen— euskara biziko bada, hemen biziko da, zeren eta beste aldean ez baitu etorkizunik”.
|
|
|
Jadanik gizartean anitz landu diren gaiei itzuli bat gehiago eman dakieke: kanpora begira diskurtso feminista daukana baina lankide emakumea gutxiesten duena, elizaz eta handizki ezkondu den ateo ezkertiar “eredugarria”… Batzuek
|
eskatzen
diete bertsolariei zerbait berria errateko, ohiko ideietatik ateratzeko… Nago bertsolariei ez ote zaien eskatzen beste inori eskatzen ez zaiona. Prosaz (ahoz edo idatziz) betiko iritzi emaileok betiko orokorkeriak errepikatzen ditugun herrian, bertsolariei eskatzen diegu gogoeta berriekin txunditu gaitzaten, bat batean, errimatuz eta silabetan ongi kokatuz.
|
|
|
Jadanik gizartean anitz landu diren gaiei itzuli bat gehiago eman dakieke: kanpora begira diskurtso feminista daukana baina lankide emakumea gutxiesten duena, elizaz eta handizki ezkondu den ateo ezkertiar “eredugarria”… Batzuek eskatzen diete bertsolariei zerbait berria errateko, ohiko ideietatik ateratzeko… Nago bertsolariei ez ote zaien
|
eskatzen
beste inori eskatzen ez zaiona. Prosaz (ahoz edo idatziz) betiko iritzi emaileok betiko orokorkeriak errepikatzen ditugun herrian, bertsolariei eskatzen diegu gogoeta berriekin txunditu gaitzaten, bat batean, errimatuz eta silabetan ongi kokatuz.
|
|
|
Jadanik gizartean anitz landu diren gaiei itzuli bat gehiago eman dakieke: kanpora begira diskurtso feminista daukana baina lankide emakumea gutxiesten duena, elizaz eta handizki ezkondu den ateo ezkertiar “eredugarria”… Batzuek eskatzen diete bertsolariei zerbait berria errateko, ohiko ideietatik ateratzeko… Nago bertsolariei ez ote zaien eskatzen beste inori
|
eskatzen
ez zaiona. Prosaz (ahoz edo idatziz) betiko iritzi emaileok betiko orokorkeriak errepikatzen ditugun herrian, bertsolariei eskatzen diegu gogoeta berriekin txunditu gaitzaten, bat batean, errimatuz eta silabetan ongi kokatuz.
|
|
|
kanpora begira diskurtso feminista daukana baina lankide emakumea gutxiesten duena, elizaz eta handizki ezkondu den ateo ezkertiar “eredugarria”… Batzuek eskatzen diete bertsolariei zerbait berria errateko, ohiko ideietatik ateratzeko… Nago bertsolariei ez ote zaien eskatzen beste inori eskatzen ez zaiona. Prosaz (ahoz edo idatziz) betiko iritzi emaileok betiko orokorkeriak errepikatzen ditugun herrian, bertsolariei
|
eskatzen
diegu gogoeta berriekin txunditu gaitzaten, bat batean, errimatuz eta silabetan ongi kokatuz. Ekar dezagun politikara ariketa hori.
|
|
|
Hautu hori eginez gero, guztiz zilegi litzateke, eta eskertzekoa ere. Baina ezin zaio
|
eskatu
entzuleen zati handi batek ulertu edo onartuko ez lukeen bertsoa zapla kantatzeak eragingo liokeen deserosotasunerako arriskua hartzea. Horrek ez du erran nahi Txapelketa honetan ez denik izan gogoeta berri eta interesgarririk, deblauki batzuetan, hitz erdika eta finezia handiarekin beste batzuetan.
|
|
|
Ohiturari jarraiki, betiko iturriez baliatu dira horretarako. Bertsolariek, kasu askotan, musikari ezagunen bati
|
eskatzen
diote beren erako doinu berriren bat berariaz presta diezaien. Horietakoak ditugu gehienak oraingoan ere.
|
|
2019
|
|
|
Gure hanka sartzeak une berean barkatzen eta ahazten zekiena zelako. Eta hanka sartzea berea bazen, berriz, barkamena berehala
|
eskatzeko
inolako arazorik izaten ez zuelako, eta ez nolanahi, gainera. Horren adibide gisa anekdotatxo hau konta dezaket.
|
|
|
Behin, aspaldi samar, orain dela ia 20 bat urte edo, nonbait eztabaida fuerte samarra izan genuen, eta beti ere bere ustez, molestatu edo mindu egin omen ninduen. Handik bi egunera, hara non jasotzen dudan hiru orriko idatzia, gorabehera hartaz barkamena
|
eskatuz
.
|
|
|
“…uztailaren 6an izan genuen intzidente txiki hura ahazteko
|
eskatu
nahi nikek, Antton. Esan nuenagatik baino gehiago, esateko moduarengatik eskatu nahi diat barkamena, eta sinets iezadak ez nuela, inolaz ere, deskalifikazio pertsonaletan hasteko asmorik… Sentitzen diat, egiaz sentitzen diat, eta horrexegatik eskatzen berriro barkamena…”.
|
|
|
“…uztailaren 6an izan genuen intzidente txiki hura ahazteko eskatu nahi nikek, Antton. Esan nuenagatik baino gehiago, esateko moduarengatik
|
eskatu
nahi diat barkamena, eta sinets iezadak ez nuela, inolaz ere, deskalifikazio pertsonaletan hasteko asmorik… Sentitzen diat, egiaz sentitzen diat, eta horrexegatik eskatzen berriro barkamena…”.
|
|
|
“…uztailaren 6an izan genuen intzidente txiki hura ahazteko eskatu nahi nikek, Antton. Esan nuenagatik baino gehiago, esateko moduarengatik eskatu nahi diat barkamena, eta sinets iezadak ez nuela, inolaz ere, deskalifikazio pertsonaletan hasteko asmorik… Sentitzen diat, egiaz sentitzen diat, eta horrexegatik
|
eskatzen
berriro barkamena…”.
|
|
|
Ez da erraza galdu berri duzun norbaiten unibertsoan murgiltzea, eta bizitza horren ibilbidea berriz egitea. Aukeratzeak baztertzea
|
eskatzen
duelako, eta aukeratzen hasita, zaila delako maite duzun norbaiten aspekturen bat kanpoan uztea. Eta sentimenduek, oroitzapenek, beste bizitza bat dute orain, eta unetik unera aldatzen dute maitatu duzun hura ikusteko modua.
|
|
|
batere
|
eskatu gabe
|
|
|
Nire burua, plazan hasi berritan, bertsolari gipuzkoarra izateko ahaleginean harrapatu dut, “genduan” eta “det” elizako kanpaikaden ziurtasunez ahoskatzen, Joxe Agirreren ezpainetan baizik entzun ez ditudan Izarraitzpeko aditzek bertsolariago egiten nindutela sinetsita. Erraietan ixten ez zen orbain batek salatu zidan nire identitateari uko egitea suizidioa zela, ezberdintasuna aberastasuna izan zitekeela; baina, ez pentsa, oraintsu arte kosta egin zait bertso afarietan ura soilik edaten nuelako entzun beharrekoen gainetik egotea ala kafe garaian infusioa lasai
|
eskatzea
. Zergatik?
|
|
|
Ez dut
|
eskatu
nahi barkamena
|
|
|
Pentsamendu indibidual kritikoa sustatu zuen gugan; bertsolariaren oinarrizko baldintza eta kode deontologiko legez ulertuta. Taldearen garrantzia eta indarraren onurak erakutsi zizkigun; baina baita elkartzea (aho batekotasunak norbere burua itzali eta belarriekin txalo jotzea
|
eskatzen
duenean) artaldekeria bihur litekeela eta ondoriozko ahultasun arriskua ere. Taldean jarduteko baldintza egokiak betetzen ez direnean, norbere kabuz ere lan ugari eta ona egin litekeela demostratu zigun.
|
|
|
Jonen heriotzaren osteko egunei erreparatu besterik ez dago; egunkari, irrati, telebista, sare sozialetan… izan diren maitasun mezuen ugaritasunaz jabetzeko. Unaik gogoratu digu zelan
|
eskatzen
zigun, maisu onek bezala, unea helduta bakarrik hegan egiten ikasteko. Lopategik irakatsi zigun bertsotan soilik puntu bateraino irakatsi lekiokeela jendeari.
|
|
|
Bizkaiko Bertsolari Txapelketako talde antolatzaileko kide naizela eta hausnarketa bat egingo ote nukeen
|
eskatu
didate lerro batzuk azaleratzeko. Urteetan aritu, eta ez aditu, izan den baten ikuspegia ematen ahaleginduko naiz.
|
|
|
Euskal Herrian luzaroan egongo nintzen jakin gabe ere, euskaltegian, pisukideekin eta lagunekin joan nintzen ikasten; kalean, erabiliz batez ere. 2015ean Donostian lanean ari nintzela, eszedentzia
|
eskatu
nuen barnetegi batera joateko (Maizpide), nire ikasketa prozesuari bultzada handi bat emateko eta erabat euskaraz bizitzeko aukera izateko.
|
|
|
“Etzeok Uztapide hemen”, “Zuek ze gizon klase zerate? Ez jan, ez edan, ez erre…”, “Neskatan egingo dezue ba? ”… Eta pozik holakoak entzuten bagenituen, zeren… “Zuekin etzeok gizonik”, esaldia ere maiz maiz entzuten genuen, txuleta bat biren artean jateko
|
eskatutakoan
.
|
|
|
Halere ez litzateke kontsideratu behar sarraski eta triskantza honen tristea eta tamalgarria soilik, zeren eta Käppner idazleak dioen bezala baluke irakaskizunik. Aberri bakarra Europarentzat aldarrikatzea, Europar Batasunaren Erakundeen babestea
|
eskatzen
duen lezioa eta honen solidaritatea herrialde ahulenekiko.
|
|
|
Saioa hasi eta berehala, aretotik atera zarete biak. Ez da noka egitea nabarmen
|
eskatzen
duen egoera: pertsonaiak ez ziren derrigorrean emakumezkoak, ez edadetuak, ezta landa eremukoak ere.
|
|
|
Agirreren hitzetan, Txirritak %95ean “dira” erabiltzen du bertsotan, nahiz eta kalean ez zuen “dira” erabiliko. Nahiz eta alfabetatu gabe egon, nahiz eta euskara baturik oraindik ez egon, bertsoak beste erregistro bat
|
eskatzen
omen du. Senak aginduta egokitzen zuten erregistroa, Amurizaren hitzetan, “eta sen hori zen kultua”; hau da, bertsolaritza bezalako jardun batean hizkuntza jasoago batera jotzea zen senak agintzen ziena.
|
|
|
Ez noa ezer berririk asmatzen: buruari lar
|
eskatzen
zaionean gorputzak hitz egiten du. Zernahi gisaz, koktel potente eta ederra da inprobisatzearen adrenalinak eta bat batean sortzearen gozamenak eragiten duena.
|
|
2020
|
|
|
Adeitsu eskertu du Andonik. Barkatu dio kontrako norabidearena eta, batez ere, ahaztu zaio gidabaimena
|
eskatu
ziola.
|
|
|
Saioa hasi aurretik Plaza Berriko taberna batera sartu ginen.
|
Eskatu
nituen eskatzekoak: infusio bat Jonentzat eta karajilo bat nik.
|
|
|
Eta hasi omen ziren bien artean zenbat osatzen zuten kontatzen, eta bi aukera zituztela erabaki omen zuten: jatetxeko jabeari zer pasatu zitzaien agertu edo, bestela, karta hartu eta zeukaten diruaren arabera
|
eskatzen
hasi. Eta bigarren aukeraren alde egin omen zuten.
|
|
|
Galdu egin ginen bidean, nire erruz. Ilunabarrean iritsi, herriko sarreran dagoen zelai baten jabeari baimena
|
eskatu
eta bertan jarri genuen kanpina. Urepelen gaunden!!!
|
|
|
Eta bertsoarekin asko gozatzen duen bertsolaria izan da eta gozatzen du gaur egun ere, berak kontatzen duenez behintzat, kotxean doala bertsorik gehien botatzen duena ere bera izango baita. Jendetasuna behar da eta bertsolariak jendearekikoa egin behar du, baina baldintza gutxieneko batzuk
|
eskatu
behar ditu bertsotan egiteko. Nik neuk Txapelketan egin dudan saiorik onena Euzkitzerekin egin dut, Egañak lehen txapela jantzi zuen hartan, Belodromoan, goizean sei puntukoan.
|
|
|
—Aspaldi honetan ez nauk bertsotan aritu eta gorputzak ez zidak
|
eskatu
ere egiten.
|
|
|
Manuel Lasarte ere eraman genuen, 1986tik erretiratua zegoena, baina Lazkao Txikiri berak jarritako bertso batzuk abestu zituen, eta honen pasarte batzuk kontatu ere bai. Aurretik, entzuleei Lazkaomendikoari buruzko bertsoak bidaltzeko
|
eskatu
genien, eta hiru onenak aukeratu eta haiek ere abestu genituen; oso bertso politak. Eta Lazkao Txikiren beraren ahotsa ere sartu genuen, Patxi Mujikak grabatu zizkion txiste eta pasadizo batzuk.
|
|
|
Hamaika urte ondoren, paper zuriaren parean jarri naiz berriro. Bertsolari aldizkariak testu bat
|
eskatu
dit eta galduta nago. Inprobisazio abestuaren aldizkari den tenpluan gauzak ondo egin nahi eta ezin.
|
|
|
Jaso bai, baina ematea kosta egiten zitzaion. Gogoan daukat Uztapideren Lengo egunak gogoan idazteko bertso batzuk
|
eskatu
zizkiola endoiarrak; honek ukatu eta bertsolariek ezin zuten ikusi ere egin, baina berebiziko artxibo gotorra zuen ordurako. Arazoa zen bere komentarioak grabatzen zituela bertsoekin batera eta horrekin alferrik galtzen zuela hainbat grabazio.
|
|
|
Dena batera pasatu beharrean pixkanaka pixkanaka joan zen pasatzen, diruaren truke, noski. Beltzean
|
eskatzen
zuen gainera, baina Euskadi Irratiak ezin zuen horrelakorik egin, urtero bi auditoria pasatzen baitzituen…
|
|
|
Eta txapelketak ere eman ziren, 1986koan Elkarte sortu berriarekin nahikoa gorabehera izan bagenuen ere. Dirua
|
eskatzen
ziguten, eta guk dirurik ez.
|
|
|
“Basarriri
|
eskatu
izan banio, ez bertsoa, prosa”, esan ohi zuen Zavalak. Pena zeukan.
|