|
2001
|
|
|
Bere hizkuntzarekin kontaktuan dagoen hiztun batek egindako gogoeta batzuk. Eta horregatik
|
diot
hiztun adina liburu dagoela liburuan. Azken batean uste dut hitzen bitartez historiaren eta orainaren jabetza batera iritsi nahia dagoela bertan.
|
|
|
Hori euskaraz baino erdaraz hobeki adieraz daiteke, guk erabiltzen dugun euskaraz hitz jokoak âHiribarrenek erabiltzen zuenean, bai, O mihi ederrena, hasteric gabea! ...in ari zelaâ egitea zailago baita; alegia" la lengua no tiene lengua", hizkuntza bera ezin mintza daiteke, hizkuntza hori darabilten hiztunak mintzatzen dira, eta hiz  kuntzak ez du bere buruari laguntzeko eskurik eta hizkuntzak horrexegatik beragatik ez du inoren premiarik, premia dutenek hizkuntza hori dakitenak dira edota hizkuntza hori erabiltzen dutenak; beraz, beti hizkuntza
|
diogunean
hiztuna sartu nahi dugu; ez, esate baterako, gure kasuan, euskara bera, euskalduna baizik.
|
|
2003
|
|
|
Argi dago euskarak mende zaharrak atzean utzi dituela, ahaztu barik euren balioa. Baina aurreari begiratu gura dio gure hizkuntzak, aurreari begiratu nahi
|
dio
hiztun komunitate modernoak.
|
|
2008
|
|
|
da eta puntukaritasuna adierazteko erabili izan da. Galzorian dagoen arkaismo baten aurrean gaude, eta egia
|
esan
hiztunaren borondatez baino, erantzun hori jasotzeko asmoz galdetuta eman du erantzun hau. Gaztearen erantzuna bedarra ebaten dabis izan da eta helduaren lehenengo erantzunarekin erkatuz gero ikusiko dugu, helduak, egon?
|
|
2009
|
|
|
Halere, hizkuntza jokabideari dagokionez, badira praktikan ezeuskaltzale nabarmenak diren abertzaleak ere, nahiz eta guztiek onartu eta defendatu euskara ikuspegi sinboliko eta identitariotik. Baina berriro
|
diogu
hiztunak direla euskarak behar dituen salbatzaileak.
|
|
|
Hiztunak dira hizkuntzaren jabe, hiztunen ahotan lortzen du izatea hizkuntzak, hiztunik gabe berez ezdeusa baita. Besteak beste horregatik
|
diogu
hiztunei zor zaien errespetuagatik errespetatu behar direla nahitaez hizkuntzak, hiztun askokoak edo zaharrak bezala hiztun gutxikoak edo sortu berriak, zeren eta hizkuntza ez errespetatzeak hiztunak ez errespetatzea baitakar berarekin. Eta jakina da pertsona guztiak direla eskubideetan eta duintasunean berdin.
|
|
2011
|
|
|
Euskara 3 milioitik behera hiztun dituzten hizkuntza gutxituen artean kokatzen da. Beraz, ezin dugu
|
esan
hiztun aldetik hizkuntza indartsua denik. Euskara Euskal Herriko jatorrizko hizkuntza da, eta gaur egun bi hizkuntza nagusirekin (frantsesa eta gaztelania) dago diglosia egoeran.
|
|
2013
|
|
|
Aski pozik egoteko arrazoiak badirela iruditzen zait gure corpusaren bidearekin. Ez nuke
|
esango
hiztun komunitate moduan galtzen ari garen likidoak edo irabazi ezinik ari garen mailak corpusaren mugetan duenik bere iturria.
|
|
|
Ez naiz ari
|
esaten
hiztun komunitateak ez duela polistika eta politikarik egin behar, beste behin esanda. Guztiz kontrakoa.
|
|
2016
|
|
|
nahasmen kontzeptual horregatik, inkestatuak galdekizunari emandako erantzuna bere jarreren eta uste/ aurreiritzien menpeago geldituko da. Bere erabileraz daturik eman baino lehen, galdera bati baino gehiagori erantzun behar
|
dio
hiztunak, kontzienteki edo inkontzienteki: 1) nahasmintzoaz ari denean kontziente al da hiztuna, nahasian ari dela?
|
|
2017
|
|
|
Hain zuzen ere, Larrunaldeko Herriko Etxeak euskaraz bizitzeko aukera es kaintzen
|
dio
hiztun orori. Herriko Etxeak, hizkuntz eskubideak bermatzeko neu rriak hartu ditu.
|
|
2018
|
|
|
Hitz egiten den bakoitzean hizkuntza oso osorik aurresuposatu eta baliatzen delako ustean oinarriturik, Wittigek dio subjektu hiztunak, «ni» esatean, «berriro ere bere egiten duelarik hizkuntza oso osorik, bere kabuz dihardu [ela], hizkuntza osorik baliatzeko ahalmen ikaragarriaz». Wittigen azalpenean, «ni»
|
dioen
hiztunaren absolututasunak jainko trazak hartzen ditu. «Ni» esateko pribilegioak ni burujabe bat ezartzen du, betetasun eta botere absolutuaren erdigunea; hitz egitea da «subjektibotasun ekintzarik goren».
|
|
|
Iruñean gaztelaniaz mantalari mandarra esateak ez dakar automatikoki Iruñeko euskaran elementu horri mandarra esaten zitzaionik, edo mandarra hitza Tuteran erabiltzea ez da bertan euskara egin izanaren ondorio automatiko; gerta liteke hitz hori gaztelaniaren bidez beste eremu batetik iritsi izana, erdal hitz gisa dagoeneko. Ez da zaila, bide batez, euskaraz mantala baina gaztelaniaz mandarra
|
dioen
hiztunik aurkitzea, herri horretara mandarra erdararen bidetik etorri dela agerian utziz.
|
|
2020
|
|
|
Ziur aski, azken hilabeteetan gurean berpiztu diren hainbat eztabaidak lotura zuzena dute hiztun berri horri ematen zaion autoritate edo legitimitatearekin. Fernando Ramallo soziolinguista galiziarrak
|
dio
hiztun berria ez dela erabat onartua" subjektu problematizatzailea izateaz gain, subjektu problematikoa ere badelako, espazio soziolinguistikoan bere tokia bilatzen jarraitzen duena". Euskal Herrian bezala, antzeko egoera duten tokietan errepikatzen den kontua da:
|
|
|
Nolabait, gutxiagotasun eta txikitasun sentimendu (konplexu?) horrek gure gizarte psikologia ezaugarrituko luke. Eta artikuluak jarraitzen du
|
esanez
hiztun komunitate mugatu hori egoera diglosikoan guztiz murgilduta dagoela, errealitate hori aldatzeko politika ausartak galdegitearekin batera.
|
|
|
Sentipen horren adierazle da, esaterako, zenbait hiztunek galdetegian esan izana ahoskera batzuk (sabaikari ahoskatzea, besteak beste) arrotz edo" ez natural" iruditzen zaizkiela. Artifizialtasun sentipenak maiz lotsa ere ekarri ohi
|
dio
hiztunari ohituta ez dagoen ahoskeraren bat erabiltzerakoan; honela, ahoskera hori erabiltzeko ezina nagusitu ohi da.
|
|
2021
|
|
|
Irakasleak esan duen bezala egin dute denek ariketa eta Irakasleak esan duen bezala, denek egin dute ariketa. Lehenbizikoa parekotasunezko konparazioa da —‘irakasleak egiteko esan duen bezala egin dute denek ariketa’, hots, hark esandako moduan, modu hartan berean—; bigarrena, berriz, perpaus nagusia
|
esateko
hiztunak ematen duen azalpenezko oharra da —‘ariketa denek egin dute, irakasleak esan du hori’— Azken honen moduko perpausak ebidentzialak deitzen dira, esan, aipatu, adierazi eta horrelako aditzekin eratuak direnean, haietan esaten dena aintzat hartu, eta egiatzat ematen baitu hiztunak; hala, adibidean, ‘ariketa denek egin dutela’ egia da hiztunaren arabera, aintzat...
|
|
|
Itxura gorabehera, ordea, eta esanahia bertsua izanik ere, desberdinak dira perpaus mota bi horiek, gorago esan den bezala: lako perpausak, predikatuaren barnekoa izanik, honek aipatzen duen gertakariaren kausa ematen du aditzera zuzenean; azalpen perpausak, berriz, perpaus nagusiaren kanpoko modifikatzaileak dira eta hartan
|
esandakoaz
hiztunak eransten duen azalpena ematen dute aditzera. Eta, jakina, bakoitzak bere ezaugarriak ditu; hala, § 38.2 atalean aipatzen direnez beste, goragoko perpaus baten mendekoaren mendeko izateari dagokiona (auto berria erosi badu zaharra ondo ez zebilelako, ederki egin du;* auto berria erosi badu zaharra ondo ez zebilen-eta, ederki egin du), edo galderaren barneko osagai izateari dagokiona (partida galdu behar al dugu gaur ere sasoian ez zaudetelako?;* partida galdu behar al dugu gaur ere, sasoian ez baitzaudete?) 8.
|
|
2023
|
|
|
Batzuek ez dakite zelan izendatu, baina adinekoek esan dute, behinola, arrakaldo berba ohikoa izaten zela neguetan. Hitz bera erabiltzen omen dute intxaurraren oskolari irizteko; halandaze, antza denez, horrexek balio
|
dio
hiztunari, gogortasunak, beharbada?, metafora eratzeko. Antzeko terminoaz baliatzen dira lurrean neguan sortu ohi den izotz geruza izendatzeko:
|