|
2005
|
|
|
aurrenik esan beharra dago, M. Belinchon ek egiten duen bezala, garrantzitsua dela oso berak" hitz egitearen eta pentsatzearen" arteko loturaz esaten duena, ze, honen eraginez edo, posible izango da lehenengo aldiz" psikologizazio bat sartzea hizkuntzaren kontzeptualizazioan" 194 Hizkuntz portaera eta giza portaera ezin dira banandu, eta, hain zuzen hau agerian jartzeagatik, gure autoreak parte hartze zuzena du egungo linguistikaren eta psikologiaren sorreran eta garapenean. Antzeko zerbait
|
esan
dezakegu ere hizkuntzaren psikopedagogiari buruz, ze, R. Titonek aitortzen duen bezala," oraindik ere aztertzear dago Humboldten hizkuntz kontzeptuaren aberastasuna", zeinek" hizkuntz gaitasunari" eta ez" hizkuntz produktuari" garrantzia ematen dion195 Zentzu honetan aipatzekoa da, baita ere, bere zenbait ideiak badutela ere zeharkako jarraipenik L. S. Vygotsky rengan, hau da, ikerketa eremu honetan hain garrantzitsua den ikertzaile batengan196 Era zehatzago batean, azkenik, gure autorea egungo hizkuntzen ikas irakaskuntzan nabarmentzen den planteamendu funtzional komunikatiboaren aitzindari bezala kontsidera dezakegu:
|
|
|
aldi honetan idatzitako egunkari, karta edota bestelako testu batzuetan" hizkuntza" eta" nazioaren" arteko erlazioari buruzko aipamenak aurkitzen ditugu, bai eta" karaktereen ikerketa" eta" hizkuntzen konparaketaren" artekoari buruzkoak52 Esan beharra dago, hala ere, gogoeta linguistiko hauek, gutxi izateaz gain, kasualitatezkoak edo direla eta, gainera, bere irakasleen" kutsu ilustratua" agerian uzten dutela53 Esanguratsuagoa da urteetan idatzitako" Ueber Denken und Sprechen" 54: testu labur honetan adierazitakoaren arabera," gizakia izaki pentsatzaile bat delako"
|
esan
dezakegu ere" gizakia izaki mintzatzaile bat dela" eta, honela," gizakia funtsean izaki linguistiko bat bezala definitzen" zaigu55 Hemen hasten da hizkuntzari buruzko bere kontzeptu propioa lantzen eta, espresuki, pentsatzearen esentzia osatzen duen" erreflexiotik" abiatuz hizkuntzaren esentziara iristeko ahalegina egiten. Gainera, urte hauetan idatzitako beste karta batzuetan —eta bere garaikide askoren kontra— hizkuntza" karaktere jakin bat" duen" osotasun organiko" bezala kontsideratzen du56 Dena den, eta harritzekoa bada ere, esan beharra dago ohar garrantzitsu hauek ez dutela segida edo oihartzun berezirik ondorengo urteetan berak proposatuko duen" antropologia konparatuan".
|
|
2006
|
|
|
Horrenbestez, sistema teologikoak geometria erreal bat egitura dezake, hots, fisika geometriko bat, ez besterik. Alabaina, fisika horren arabera lurra biribila dela
|
esan
badezakegu ere, ezin azal genezake zergatik erakartzen dituen objektu astunak: erakartze indarra, indar oro bezala, espazio barneko fenomenoa izateaz gainera funtsean delako denborazko fenomenoa.
|
|
2007
|
|
|
" Hezkuntzaren zereginen artean", honela gure autorea, bada bat" erabakigarria" eta" arras garrantzitsua" dena, hala nola," gizakia hitz egitera eramatea" edo" elkarrizketara gidatzea" 181 Hezitzaileak, baldin eta egiaz gizakiaren garapen integrala bultzatu nahi badu —hona hemen bere erantzukizun etikoa— ezinbestean lagundu behar dio gizabanakoari bere" elkarrizketarako jarrera eta gaitasuna" 182 areagotzen.
|
Esan
dezakegu ere, beste modu batez, elkarrizketan parte hartzen dutenek ikasi egin eta prest egon behar dutela euren posizioa erlatibizatzeko eta bestearen ikuspuntua onartzeko, ze hitz egite hutsak ez dakarkio automatikoki arrakasta zehatzik elkarrizketari. Bollnowek zera idazten du:
|
|
2009
|
|
|
zitzaion, bosdun txiki hura ate nagusitzat zuena; artean, baina, nekez izenda zezakeen Gabinok mundu berri inmaterial hura, zenbat pisatzen zuten, bada, tintaz idatzitako poemako laurogeita hamahiru letra haiek, gehi puntu batek, gehi koma batek, gehi puntu eta koma batek?? ...ezaketèn izen orotatik harat, sentipen batzuk izan zituela baieztatzeko moduan egon zitekeen, era nahasian agertu zitzaizkionak, hain ziren haiek antzemanezinak, itxura batean, eta hain atzemanezinak, aldi berean; edo, sentipen poetikoen definizio poetikoan, zera baiezta daiteke, beharbada, esperientzia poetikoak aroma bat utzi ziola Gabinori azkenean airean, zein lore misteriotsuri zegokion ezin
|
esan
bazezakeen ere; aroma bat, bere baitan beste bi aroma gutxienez biltzen zituena, udazkenak beti zuen leiho bat, udaberrira noiznahi jo zezakeena, eta esperientziaren beraren nondik norakoak laburbiltzen zituena?
|
|
|
...ezaketèn izen orotatik harat, sentipen batzuk izan zituela baieztatzeko moduan egon zitekeen, era nahasian agertu zitzaizkionak, hain ziren haiek antzemanezinak, itxura batean, eta hain atzemanezinak, aldi berean; edo, sentipen poetikoen definizio poetikoan, zera baiezta daiteke, beharbada, esperientzia poetikoak aroma bat utzi ziola Gabinori azkenean airean, zein lore misteriotsuri zegokion ezin
|
esan
bazezakeen ere; aroma bat, bere baitan beste bi aroma gutxienez biltzen zituena –udazkenak beti zuen leiho bat, udaberrira noiznahi jo zezakeena– eta esperientziaren beraren nondik norakoak laburbiltzen zituena... esperientzia poetikoaren prozesua beti garatzen baitzen bi fasetan, azken batean: hitzen lehen inpaktuan, adibidez
|
|
2010
|
|
|
Aipa dezagun ere, labur, badagoela hirugarren programa elebidun bat," mantentzea", zeinek bi instrukzio hizkuntza dituen, batez ere etorkinei begiratzen dien eta horien hizkuntza mantendu nahi duen290 Ondoren, bada, immertsio programen bestelako ezaugarri batzuk kontsideratuko ditugu labur labur: ...a irakatsi nahi dieten, baina berori instrukzio hizkuntza bezala erabiliz292 Immertsioa, bestela, ez da programa itxi bat —instrukzio hizkuntza" noiz erabiltzen hasi" eta" zenbat erabili" galderak tokian tokian erantzun behar dira—, eta, beraz, immertsioak" hainbat errealitate soziopolitiko, kultural eta linguistikoren ondorio diren" forma ezberdinak ditu293
|
Esan
dezagun ere, Cumminsi jarraituz, immertsioaren ikerketek —bi hizkuntzetan lortutako gaitasuna, errendimendu akademikoa eta ikasleen jarrerak neurtzen dituztenak— garbi erakusten dutela" elebitasuna" linguistikoki, kognitiboki eta sozialki" aberasgarria" izan daitekeela294 Kontua da, baina, immertsio programak ez direla automatikoki arrakastatsuak, baizik eta beroriek... Bata" borondatezko parte hartzea" da, zeinen arabera —honela Sierra— gurasoek bi gauzez" konbentzituta" egon behar duten, hala nola," komenigarria dela euren haurrek bigarren hizkuntza hori ikastea" eta" hizkuntza horretan ikastea dela hori lortzeko modurik onena" 295 Konbentzimendu hori, finean, funtsezkoa da ikasleak —hizkuntza berria dela eta— jarrera positiboa eduki eta jorra dezan.
|
|
2012
|
|
|
Han geratu nintzen, eta ezin
|
esan
badezaket ere Jainkoari han egoteagatik eskerrak eman nizkionik, benetan eskerrak eman nizkion begiak ireki zizkidalako, bide mingarriak erabilita, nire aurreko bizitzaren egoera ikusi, maltzurkeriez errukitu eta damuarazteko. Ez nuen inoiz Biblia ireki ez itxi Jainkoa neure arimaren barru barrutik bedeinkatu gabe, Hark bultzatu zuelako Ingalaterrako adiskidea, nik ezer esan gabe, liburua nire beste gauzekin batera jartzera, eta gero itsasontzi hondoratutik ateratzen lagundu zidalako.
|
|
|
Gogoeta horiek makalaldiaren bigarren edo hirugarren egunetik aurrera bihotza estutzen zidaten, eta astinaldi horretan, bai sukarrarenean eta baita barruaren aurpegiratze ikaragarrienean ere, hitz batzuk kanporatu nituen, Jainkoari otoitz egingo banio bezala, ezin
|
esan
badezaket ere borondatez eta itxaropenez betetako otoitza zen edo beldur eta nahigabe hutsaren ahotsa. Burua nahasia nuen, gaitzespena nagusitu zitzaidan barruaz, eta egoera tamalgarri horretan hiltzeko ikarak, burua lainotu zidan beldur hutsez, eta arimaren larrialdi horretan ez nekien zein hitz ahoskatzen zituen mihiak, eta harridura esaldiak hauek ziren gutxi gorabehera:
|
|
|
Egia da, Gasteiz inguratzen duten Salburua, Armentia, Olarizu eta Zabalganako basoak eta Zadorra ingurunea babesteari eta hauen inguruan korridore bat sortzeari esker indartu dela naturarekiko lotura eta hobetu dela hiriaren bizi kalitatea.
|
Esan
dezagun ere, hiritik gertu dugun ingurune natural hau gaur arte iritsi izana, batez ere, mendeetan zehar babesten jakin duten gure arbasoei zor diegula. Ahaztu gabe, azken bi hamarkadetan golf zelaiak, urbanizazioak, merkataritza guneak eta espekulazioa mehatxu errealak gertu gertu izan ditugula, eta zorionez gizarte presioek eta ingurumen teknikarien jarrera irmoak inguru hau zapuztea ekidin dutela.
|
|
|
ospitaleko azken egonaldian lotsak erretzen zuen aita, eta Josuk bazekien arrazoia. Aita ez zen lotsatzen azkenerako zutik egon ezin zuelako, ezta besteek
|
esan
zezaketenagatik ere. Beste zerbait zen, eta aita konturatu zen Josuk bazekiela eta edozein unetan etorriko zitzaiola kontu eske:
|
|
|
Ideia bakarrarekin irten zen etxetik. Ospitalean ez zen entzuteko gai, ezta aitak ohetik
|
esan
zezakeena ere. Amorrua irakiten.
|
|
2014
|
|
|
Pentsa dezagun bufoiengan: ez zen bakarrik erregearen kontrafigura; erregeari zernahi
|
esan
ziezaiokeena ere bazen, hain zuzen ere bere muns trotasun fisikoak eta oinarrizko pentsamendu batek?, denek be har dute noizbait egia, erregeak ere bai??, leku estra bat ematen ziolako monarkiaren erakundean. Grezia zaharrean ere berdin bide zen:
|
|
2015
|
|
|
5 Ez dut kontatzen miraritzat, beste gauza batzuk
|
esan
banitzake ere; ahizpa hauek zuten fedeagatik, honela, diodan bezala, gertatzen delako kontatzen dut, eta nire lehenbiziko asmoa ez delako monasterio hauetako mojak goratzea; baina Jaunaren ontasunagatik, orain arte guztiak horrelaxe doaz. Eta gauza hauei eta beste askori buruz idazteak luze joko luke, baina ez litzateke probetxurik gabea; izan ere, batzuetan, haiek imitatzera datozenei gogoa berotzen zaie.
|
|
2017
|
|
|
Gorago aipatu dugu Florentzio Basaldua bera ere aritu izan zela Desertuaren Konkistan 1879an, dirudienez Roca jeneralaren lehen dibisioko 1900 soldaduekin batera, Rio Negroko probintzian.
|
Esan
dezadan ere Charles Darwinek bere periploan topo egin zuela Juan Manuel Rosas eta haren gaixtagin eta brigant eiteko soldaduekin Rio Colorado inguruan, 1833ko abuztuaren hasieran —predikziorik ezkorrenak plazaratuz hango indiarren
|
|
2019
|
|
|
Horrek bi gauza dakartza: bi rol horiek egotearen ondorioz emakume biok oposizioan eta lehian jartzen gaituela, eta saioko polita zarenean zure sorkuntzaren edukia,
|
esan
dezakezuna ere mugatu egiten duela. Izan ere, horretarako deitu dute graziosoa, zuri ez zaizulako umorerik suposatzen:
|
|
2021
|
|
|
oraintxe.
|
Esan
dezagun ere hitz batzuek, duten esanahiagatik, erabilera adberbiala dutela maiz aski: aste, ordu, egun eta abar.
|
|
|
Liburu hasieran datozen Maurice Blanchoten hitzak ere aipatu ditu idazketa prozesua azaltzeko —«Ez zara zu izango hitz egingo duena; utziozu hondamendiari zure baitan hitz egiten, nahiz eta ahanzturaren edo isiltasunaren bidez izan»—, orri zurian jarritako lehenak eta beretzat «premonizio, agindu, mantra, baimen lanak» egin zutenak baitira. «Pentsatzen nituenik ere ez nekien gauza ugari dago nobelan, sentitzen nituela jakin arren hitz horien forma hartuko zutenik ez nekien esaldi ugari ere bai,
|
esan
nitzakeenik ere ez nekien esaldiak, eta ez, ez ditut esan, idatzi egin ditut. Esan ezin arren, idatzi ahal izan ditudan kontuak baitira».
|
|
2022
|
|
|
Norberaren apeta, desira, plazer, parafilia eta ezkutuko fantasia gozoen arabera, lasai asko
|
esan
genezakeen ere tabakorik, ardorik, garagardorik, sexurik, opiorik, libururik, euskararik, mendi bueltarik, itzal aldirik gabeko egunak, egunak eta gauak, baino luzeagoak.
|