|
2008
|
|
|
d Honenbestez
|
esana
dago, noski, ez naizela aurrerazaleegia, baizik eta atze razale(?), geldizale edo astiro ibilzale horietakoa (KM MIH 340)
|
|
|
Ez inork pentsa gero aurreko guztia Hiztegi Batuaren kritika denik. Alderantziz,
|
esanda
dago, eta berretsi egin nahi dugu, orain dugun Hiztegi Batua tresna ezinbeste koa dela, eta oinarri sendoak ezarri dituela aurrera egin ahal izateko. Baina non gau den, zer egin den eta zer falta den argi azaldu beharra dago.
|
|
|
naiz bide horretan barrena abiatuko.
|
Esanik
bego, hala ere, di> atzizkiaz esan dakoa baliagarria iruditzen zaidala, oro har, beste hainbat multzo atziz kirentzat ere.
|
|
2010
|
|
|
[IV 155]
|
Esana
dago: ecusten> (A 26)
|
|
|
[IV 156]
|
Esana
dago: Anz azturac obiraño (i) (B 147)
|
|
|
Kontua zera da: aipuan dagoeneko
|
esana
dagoena ber esatea. Hitz errebelatuaren mezua azaltzea eta didaktifikatzea.
|
|
|
Ezer ez berririk zeru azpian. Esan beharrekoa
|
esanda
dago. Baina beste modu batera ere esan daiteke.
|
|
|
Azken buruan, ikusi dugunez, Trentorekin Errebelazioa itxi zen (Nihil>?), sermoiak, horrela bada, arazo bati egin dio aurre: nola esan esan beharrekoa, dena jada
|
esana
badago?. Beraz, errepikatu egin behar jadaesana, berriro esan(?
|
|
|
Izan ere, errebelazioaren auzia ez eze (nola esan dena
|
esanda
badago?), sinistearen edo fedearen auzia dago, publikoaren erantzunaren auzia hain zuzen. Publikoak sermoiari erantzuna mementuan bertan emateko modurik ez du (hitzez, imintzioz, portaeraz, ezagutzaz).
|
|
|
[V 4]
|
Esana
dago: anz, > (A 281)
|
|
|
[V 5]
|
Esana
dago: ecusten ez duan beguiac negarric ez.
|
|
|
–Euskara eta gaztelania nahitaez sartuko dira euskal eskola publikoan gara daitezen irakaskuntza programetan, bi hizkuntzen ahozko zein idatzizko ulermena eta adierazmena benetakoa izan eta gutxienez ohizko harremanetarako eta erabilerako hizkuntza gisa erabili ahal izan daitezen.? Milian i Massana irakaslearen
|
esanean
badago, halaz ere, alderik10/ 82 oinarri legearen eta 1/ 93 legearen artean. Batek, la enseñanza?
|
|
|
ez Lurralde Historikoen Batzar Nagusiei edo Foru Aldundiei, eta ez Udalei, dagokie EAEko lurralde esparruaren aplikazio ahalmen jenerala aldatzea edo mugatzea, are gutxiago indargabetzea. Garbi
|
esana
dago EAEko erakunde amankomunei dagokiela eskola munduko hizkuntza politika nagusia definitzea. Norbanako irizpidea izan arren gidari, hortaz, EAE mailako lurralde osagairik ere badu lege horrek berekin92.
|
|
|
Zenbat dekretu eman ditu Eusko Jaurlaritzak, eta zenbat agindu Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Sailak, EENk dioena zuzen betetzeko?
|
Esana
dago, goraxeago, aski lege jeneralista dela EEN. Xede nagusiak markatzen dituela oro har, zehaztapen konkreturik ere baduela tartean, baina eskola munduko jardunari dagokionez xehetasun handiegirik ez duela eskaintzen.
|
|
|
Legez
|
esana
dago kalitatezko materialak eskaini behar zaizkiela ikasleei, euskaraz zein gaztelaniaz. Aparteko atentzioa eskatzen du materialgintza horrek, euskaraz.
|
|
|
Hizkuntza batean zein bestean jarduteko behar adinako gaitasun praktikoa, ez ezagutza teoriko hutsa, eskuratu behar dute ikasleek: argi
|
esana
dago hori. Definizio operatiboa eskatzen du ordea baieztapen horrek:
|
|
|
Badu arrazoi parterik, dudarik gabe, EEN legearen 17 artikulua (zuzen) betetzen ez dela dioenak.
|
Esana
dago gorago, elebitasun funtzional orekatuaren desideratum helburutik urrun dagoela egungo gazteria: bi hizkuntza ofizialak ez ditu gazte askok, legeak hori agindu arren, benetan erabiltzeko adina menderatzen.
|
|
|
Munduaren kontrola lortzeko borroka horretan, Europa ere erdibituta gelditu zen: Mendebaldekoak AEB zuen aliatu, eta Ekialdekoa SESBren
|
esanetara
zegoen. Testuinguru horretan, erregimen frankista hondoratuko zela uste zuten Espainiako errepublikazaleek eta euskal abertzaleek sekulako kolpea hartu zuten:
|
|
2012
|
|
|
Etsipen hori behin baino gehiagotan aipatu du Sarrionandiak berak ere: ?[...]/ dena
|
esanda
dago eta zer akigarria den/ errepikatzea,/[...]? (Sarrionandia 1995b:
|
|
|
Aspaldidanik
|
esana
dago, eta itxuraz esana, esate baterako, eztela iñor gauza izango gaurko izkuntza batean, eta gurea gaurko izkuntza berrietako bat da, zorionez. Lauda, Sion, Salvatorem zeazkiro emateko neurri berean.
|
|
|
Ezustekoaren muina honela laburbil dezakegu: esatariak hitzez hitz dioen hori testuinguru horretan ez da batere koherentea; inkongruentea eta desegokia da, eta esatariaz duen ezagutzak ez dio norentzakoari uzten, besterik gabe,
|
esandakoa
dagoen dagoenean interpretatzen. Izan ere, hitzez formulatu duenaren eta hark esatea espero zezakeenaren artean kontraste eta haustura handia dago.
|
|
|
Eta, alderantziz, mezua ahalik eta trinkoen emateko aukera are eta handiagoa izango da. Izan ere, solaskideen kooperazioaren eraginez, komunikazioan hainbat informaziok azalpenik ez du, aipatzerik ere ez, zuzenean esan gabe ere
|
esana
egongo baita edo inferitzeko moduan.
|
|
|
– Beharrak eta indarrak batera joarazten ez gaituzteino, eta txorakeria litzateke orduan euskaldun guztiak giputzen
|
esanera
egongo direla sinestea?, atzera begiratu behar dugu, euskalkiak are gehiago elkarrengandik bazter ez daitezen. (LIB I:
|
|
|
b) bestela esanda, beste hitzetan, beste hitzez, hobeki esanda, zehazkiago esan (da), laburbilduz, labur esanda, hitz gutxitan, nahiago bada, hala
|
esaterik
badago, nolabait esan (teko), hobeki azaltzeko, esan gabe doa, horrek esan nahi du, esan nahi baita.
|
|
|
Aztertu ditugun adibideak marren artekoak eta parentesien artekoak izan badira ere, bi komen artekoak ere ugariak dira. Hemen ere,
|
esateari
dagozkion kausak ditugu:
|
|
2021
|
|
|
Bigarren osagai horiez kestione, Prósper ek (2002: 30)
|
dio
badaudela toponimoetan nahiz apelatiboetan jatorri dutenak. Bere iritzirako, jainko izen topikoetan, izena adjektibo bihurtzen duen atzizkiak teonimoaren eta kalifikatzailearen artean leku kidetasun harremana sortzen du, teonimoa herri bateko zaindari denean kasu.
|
|
|
Eta une gaizto batez
|
esatekotan
egon nintzaion, baietz, galdera hark bazuela erantzun zehatza; alegia, aitaren sena eta, oro har, gure izana, aitak berak oraindik estuki heltzen zion poltsa koloredun hartan bertan zegoela. Bai, poltsaren barrukoaren parekoa ginela, hitz gutxitan.
|
|
|
Beraz erabili ohi da ondorioa delakoa ia garbiro eta osoro aurreko perpausean
|
esana
dagoenean, eta deus berririk handik atera ez, baina ia gauza bera beste hitz batzuekin esaten denean. Adibidez:
|
|
|
Bada k, aldiz, ondoko solas zatiari egiten dio, hura iragartzen du, hari begiratzen eta hartara igortzen du irakurlearen arreta. Beraz en ondoren esaten dena lehen ere
|
esana
dago nolazpait, ezaguna du irakurleak gutxi gorabehera aurreko lerroetatik. Bada ren ondokoa, aldiz, ezezaguna eta berria da, mintzagai berria.
|
|
|
42.19.6n Orain arteko adibide gehienetan diskurtso markatzailea perpausaren hasieran aurkitu baldin badugu ere, arruntean, hasiera hasieran agertu beharrean, tartean agertzen zaigu, hiztunak formula bat baino gehiago erabili ohi duelarik, adibideetan ikusi den moduan.
|
Esana
dago hauxe dela agian maiztasunaren aldetik gehien erabiltzen dena: Salatu behintzat, salatu zituen.
|
|
|
Badakigu, behintzat," geniezazkizuekeen" esaten, baldin ederki
|
esana
badago. Baita ere, gainera," topikoa bihurtu" da (ze arraio bihurtu ote da" topiko" hori?) eta" bi penike bakoitzeko", harako zahar elbarrituek" bina" esango luketenaren ordainetan (Mitxelena 2011, OC X:
|
|
|
Bai orixe! Bestaldetik, berriz, nahiko eskasak ziren lehenago ere gariak eta, ez zetorren handik galkuntza haundirik (Barrensoro); Haren
|
esanetara
zeuden Bañeztar guziak. Bestaldetik, berriz, zeinek baretu Guraiatarren aldekoak?
|
|
|
Horregatik Guk Lehendakariarekin bazkalduko dugu esaten dugun bezala, Guk elkarrekin bazkalduko dugu esan dugu. Beraz, gaizki
|
esana
dago zenbaiten artean zabaltzen ari den modu trakets hau: * Guk elkar bazkalduko dugu edo* elkarrik bazkalduko dugu,* elkar bizi gara eta abar.
|
|
|
‘Iritzi horretako izan’ adiera hartzen du horrelako egituretan nago adizkiak. Zehazkiago litzateke
|
esatea
nago adizkiak hautatzen duela perpaus osagarria, beti forma bera ageri delako; OEHko datuen arabera, literaturako salbuespen bakarra Egiategirena da: Dago ere egia zela gizon behar bezalakoa, Phlegon zen deitzen.
|
|
|
Ondokotasuna adierazten duen forma finkoa da hau, ohi bezala, testuinguruak besterik adierazten ez duenean. Hori esandakoan etxeko bidea hartu zuten perpausak, esate baterako, ‘hori esan ondoan’ adierazten du;
|
Esandakoan
gaude perpausean, berriz, esan aditzaren objektua da agerian ez dagoen izena. Eta denborazkoarekin batera beste ñabardura batzuk ere adieraz ditzake:
|
|
|
O Jainko hoinbertze mirakulu egina, salba gaitzazu; Anitz ikusia, guti ikasia ‘anitz ikusi duenak, guti ikasi du’ Interpretazio aukera bikoitz hori partizipioa oinarri duten egitura perifrastiko zenbaitetan hautematen dugu. Adibidez,
|
Esanik
dago perpausak irakurketa hauek izan ditzake: a) oraingoan dena esanik dago, hots, ez da ezer gaineratzekorik (partizipioaren interpretazioa:
|
|
|
Adibidez, Esanik dago perpausak irakurketa hauek izan ditzake: a) oraingoan dena
|
esanik
dago, hots, ez da ezer gaineratzekorik (partizipioaren interpretazioa: pasiboa; perifrasiaren balioa:
|
|
|
Beranduegi da, ordea: segur naiz dagoeneko norbaitek
|
esanik
dagoela (partizipioaren interpretazioa: pasiboa; perifrasiaren balioa:
|
|
|
Beranduegi da, ordea: segur naiz dagoeneko bati baino gehiagori
|
esanik
dagoela (partizipioaren interpretazioa: aktiboa; perifrasiaren balioa:
|