|
2002
|
|
|
–Haserre –zerbait esan ez
|
esan
egon zen, nabaria zen– Arazo bat izan genuen. Ez genion denboraldi batean elkarri hitzik egin.
|
|
|
" Barneko irakidura sumatu nuen eta
|
esatekotan
nengoen".
|
|
|
Harro eta buruzut segitzen baitzuten biek, zein baino zein gehiago. Karmele ahalegindu zen ama eta ahizpa hurbiltzen, baina edozer geratzen zen giro hartan artifizial, guztiak ere gidoi behartu baten
|
esanetara
baleude bezala. Alpujarretara itzuli aitzin, ordea, bere egoeraren berri eman nahi izan zion Sarak amari.
|
|
|
Eta Sarak ere ez. Biek ala biek baitzekiten guztia
|
esana
zegoela gai hari buruz. Eta inoiz ere hitz egitera beharturik sentitu izan zirenean, hala nola Sarak Sergiori soldadutzan egindako bospasei bisitetan, beharrezko hitzak esatera mugatzen ziren.
|
|
2003
|
|
|
inmolazioa edo tortura. Egia
|
esan
bazegoen hirugarren bat, salaketa, burutik pasatu ere egiten ez zitzaidana. Nire betebeharra lagunak babestea zen, horixe nuen lehentasuna.
|
|
2004
|
|
|
Ehun milioi gutxi izan al daitezke? Hala dirudi, Raimon Panikkar en
|
esanei
bagagozkie: –A pesar de que la Costitución de la República declara a la India Estado secular, desde hace más de cuarenta años los disturbios de origen religioso entre hindúes, musulmanes, sijs no han cesado de proliferar.
|
|
|
Dagoneko
|
esana
dago: gure ergelkeriak ez du mugarik.
|
|
|
|
Esandakoari
nagokio: ñabardura baten bila nenbilen, eta Iturriotzen iturrian idoro dut.
|
|
|
Litekeena ote da, izan ere, kultura hizkuntzaren garapen ezaugarriak ez dituen hizkuntza bat orotariko hizketa jardunetarako trebatua izatea? Juan Garziaren
|
esanei
bagagozkie, ez. Ez dago egokierarik, egungo baldintza soziolinguistikoetan, bigarren mailako hizkuntza gisa azkengabeki ibiltzeko:
|
|
|
Tomas Trifolen
|
esanei
bagagozkie, halere, gaitasun komunikatiboaren giltzak erabileraren ate asko zabaltzen ditu. Oroz gain, hiztunak bere burua gustura eta eroso sentitu behar du darabilen elearen aleak xehatzerakoan:
|
|
|
Harreman horiek nola ote dabiltza, orain eta hemen, Euskal Herriaren legebarruti ezberdinetan, hizkuntzen arloan? Zerbait
|
esana
dago dagoeneko, baina abokatu baten esanak ez zaizkigu batere gaizki etorriko, auziaren barrunbeak ezagutzeko besteok ez dugun jakintzaren jabe izan ohi baita halakoa. Iñigo Santxoren iritzia duzu hau:
|
|
|
egiten bada, eta euskaldun izatea, drama? bihurtu, esatekoak
|
esanda
daude. Baina bada oraindik itxaropena galdu ez duenik ere unibertsitateko irakasleen artean.
|
|
|
Baina, lehenago ere
|
esana
dago hau, hizkuntza gure herriaren zerbitzutan behar da. Alegia:
|
|
|
erregulartasunaren seta sartu digute euskera irakasten dutenak, eta ontzat ematen asiak gera. " Yo tengo" gaizki
|
esana
dagoela, eta" Yo teno" esan bear dala diote batzuek. Betikoa:
|
|
|
Bost ajola aiei: " gaizki
|
esana
dago", ta or konpon...
|
|
|
Physics Center eko presidentea zen, gaizki gogoratzen ez bazuen. Taxi gidariari gelditzeko
|
esatear
egon zen, hari galdetzeko, baina zientzialaria txoko batean zegoen, begiak itxita. Nahiago izan zuen bakean uztea.
|
|
2005
|
|
|
Ez dakit zer egongo zen hor. Hasi ziren ingelesak
|
esaten
egongo zela Europan ebanista hoberik. Esaten zuten Galeseko horrek fama bai, baina egongo zela han edo hemen ebanista hoberik.
|
|
|
Eta Karlos Felix,
|
esanda
dago: txikitako laguna.
|
|
2006
|
|
|
Karlos ikusi dute hirian. Esan ez
|
esan
egon naiz, amaren kontua dela-eta, baina gero pentsatu dut hobe zela esatea. Ezer jakin gabe kaletik elkarrekin topo egiten baduzue, bihotzekoak emango dizu bestela eta.
|
|
|
Everything, Lewis, everything, erantzun dio ahoa bitsez beteta. Eta orduan zalantzan geratu da hori ingelesez ondo
|
esanda
dagoen. Egunero hitz egiten badu ere, ez du sekula Lewisek bezala egingo ingelesez.
|
|
|
Soprano baten garrasia atera zitzaion Aloñari, eta umea besoetan izan ez balu nik uste lepora salto egingo zidala. Hitza
|
esana
zegoen; ezin nuen atzera egin, eta boza apalduz gure lagunaren izena ahoskatu nuen: " Hankapalo".
|
|
|
Ez zen hori izan ikusi nuen bakarra. Ikusi nuen, baita ere, nola ikusten ninduzun; nola begiratzen zenidan eta nola ez begiratzen, halakorik
|
esaterik
balego. Ni aulkian jarrita nengoen eskola hasi orduko, ni bezala hoberik ezean doktoregai bihurtzea erabaki zuen gelakide batekin, eta horra non azaldu zinen zu.
|
|
|
Osabak ez zuen oilategian ostenduta zegoen neskaren berririk. Esan ez
|
esan
nengoen. Nola hartuko zuen ni isilpean ibili izana?
|
|
2007
|
|
|
gizadiaren historia ageri da, arrazoimenaren pelegrinazioan mundutik berorren garaipenera Estatuan ekarri duen bide bezala.
|
Esana
dago, beraz: –En su [Hegel-en] concepción general de la historia y en su idea del «espÃritu nacional», la influencia de Herder y de los primeros escritores románticos es manifiesta.
|
|
|
Historiak, bada, razionala izateko, frantsestu egin behar zuen? hori eman du ikustera Voltaire-k Berlinen(
|
esana
dago, sinplifikatzen ari garela). Ikuskera honek, Pombal-en Lisboatik Katarina-ren Petersburgora, aitortu beharra dago akuilukada egundokoa eman diola gizarte europarraren eraldaketari.
|
|
|
Nire burua ikusi nuen han, lepoan koinatak erositako kolorezko txirikorda patetiko bat nuela, eta nire atzean aitonaren begirada, eta barre egin nion hari ere, hura ere betirako agurtzen banengo bezala. Hari ere, azkenik, agur
|
esaten
banengo bezala.
|
|
2008
|
|
|
Kalera jo zuen, hala
|
esaterik
badago, eta ibiltzeari ekin zion. Ibili, norantza jakinik gabe, patuak mundua mugituko zion konfiantzaz.
|
|
|
Beraz?? esan zuen hurrengo sermoian, hautu eklektikoago batean?, eta nola orbetarrak karlista sutsuak baitziren, elizaren
|
esanetara
zeudenak, hala, entusiasmo handirik gabe, etxeko txahala ere hil zitzaien bat batean sasoi hartan, tulunbio batean amilduta, murgildu ziren eztabaidan.
|
|
|
|
Esana
dago markes jaun andereek festa bat antolatzeko ohitura zutela aldika, bazkaria edo afaria eta dantza; haietan, baina, aberatsek eta nobleek antolatutako hainbat festa minoritario sekretu bakanetan ez bezala, zeinetan parte hartzaileek orgiari eta eskandaluari bidea ematen baitzieten, noiznahi zabaltzen ziren, noizean bai behintzat, albisteari halako egiazkotasun zehazgabe bat ematen ziotèn zurrumurruak?, Villalbako jauregian ez zen hartarako aukerarik txikiena ere izaten.
|
|
|
–Beñardo, harro nagok azken urtean egin duan aldaketaz, baina jakin ezak Nazario maiorazkoa dela eta Nazarioren
|
esanetara
egon duala, berak beteko baitu nire lekua, ni hiltzen naizenean: ulertu al duk??
|
|
|
Natalia ezetz
|
esatekotan
egon zen, begiratu ere, begiratu zion indiferentziaz, erdeinuz?, begien itxi ireki baten tarte ezin laburragoan.
|
|
|
Bai, urdina zuan, bai. Ondo
|
esana
zegok.
|
|
|
Ondo
|
esana
zegoen marru hitza, guztiz saminduta baitzegoen Pew eragozpenen aurrean; eta azkenean, amorrazioaren mende, ezker eskuin joka hasi zen bere itsumenean, eta kide batek baino gehiagok jasotako makilazoak ere entzun nituen. Haiek, beren aldetik, madarikazioka erantzuten zioten gizatxar itsuari, eta hitz ikaragarriekin egiten zioten mehatxu, baina alferrik saiatu ziren makilari heldu eta eskutik kentzen.
|
|
|
–Hori ondo
|
esana
zegok, esan zuen Morgan zaharrak.
|
|
|
Horretan pentsatzen ari nintzela, gizon batek hiltzeko zorian egindako deiadarra heldu zen niganaino, uharte guztian barrena durundaka. Heriotza bortxatua ez zen niretzat gauza berria, bere gorentasun Cumberlandeko Dukearen
|
esanetara
egona naiz, eta zauritu ere egin ninduten Fontenoyn?, baina hala ere gelditu egin zitzaidan pultsua une batez. –Jim Hawkinsenak egin dik?, horixe izan zen nire lehen pentsamendua.
|
|
|
Euskara bera da horren adibide ezin garbiagoa: duela gutxi arte, euskarak bizirik irautea lortu badu, estatuak edota bertzenazko egitura politikoak gorabehera izan da, haiek arren hala
|
esaterik
balego, ez inolako estatu bati esker (dela nafar, dela frantziar, dela espainiar). Euskararen historia, estatuen historiaren gainetik edo azpitik edo bazterrean garatu da, estatu nahiaren kontra ere bai askotan.
|
|
|
–Bai, begi beltz beltzak zituen eta herren txiki bat ere bai; hara: dena
|
esanda
dago, erantzun du Aitorrek, besoak zabaldurik, informazio guzti guztia eskaintzen balego bezala.
|
|
|
Ez dakit zergatik kontatzen dizudan hau guztia. Seguru asko ez dizu batere ardura, baina, tira,
|
esanda
dago.
|
|
|
euskaldungoaren estatusari etxepe politikoa zor. Jose Maria Larrearen
|
esanari
bagagozkio, euskaltzaleak aspaldi ohartu ziren nazio politikoaren premiaz:
|
|
|
Ernest Gellner en
|
esanari
bagagozkio, kultura idatzirik gabe ez dago nazio politikorik edo estaturik eraikitzerik gizarte modernoetan:
|
|
|
Puntu horretara helduta, esan beharreko guztiak
|
esanda
zeudela begitandu zitzaion Mario Barbosari. Bizkarra aulkian tentetu eta jaka ajatutik diru zorroa ateratzeko keinua egin zuen, baina emakumeak geldiarazi egin zuen.
|
|
|
Ia hutsik zegoen botila, eta ez zen lehenengoa. Gauerdia aspaldi pasatuta zegoen eta esan beharreko asko
|
esanda
zeuden jada. Marizaren hilketaren inguruko azalpen gordinak eta dolumin adierazpenak emanak zituzten, eta biei igartzen zitzaien, ahoskeran eta arrazoibidean, likore gogorraren eragina.
|
|
|
–Beñardo, harro nagok azken urtean egin duan aldaketaz, baina jakin ezak Nazario maiorazkoa dela eta Nazarioren
|
esanetara
egon duala, berak beteko baitu nire lekua, ni hiltzen naizenean: ulertu al duk...?
|
|
|
Natalia ezetz
|
esatekotan
egon zen... begiratu ere, begiratu zion indiferentziaz –erdeinuz–, begien itxi ireki baten tarte ezin laburragoan. Jarraian, baina, ez Gerardoren hitzei ez haren begiei aurre egin ezinik edo, amore eman eta ezezkoa baiezko bihurtu zuen.
|
|
|
|
Esana
dago markes jaun andereek festa bat antolatzeko ohitura zutela aldika, bazkaria edo afaria eta dantza; haietan, baina, aberatsek eta nobleek antolatutako hainbat festa minoritario sekretu bakanetan ez bezala, zeinetan parte hartzaileek orgiari eta eskandaluari bidea ematen baitzieten –noiznahi zabaltzen ziren... noizean bai behintzat, albisteari halako egiazkotasun zehazgabe bat ematen ziotÃ... Markesa anderea, izan ere, festazalea izan zitekeen, baina oso zen katolikoa gizon emakumeen arteko harremanei buruzkoetan; hots, atsegin zuen festa, baina muga batzuen barruan, gorputzen arteko gutxieneko distantzia batek –zentimetro soil batek, milimetro batek– ematen baitzion balsari ere bere duintasuna –bere garbitasuna–, lizunkeriatik guztiz bereizten zuena; ez zuela, alegia, bere festetan eskandalurik nahi!
|
|
|
Ez ahaztu jakin minak galdu zuela Eba" esan zuen sermoi batean, bere burua aurkako jarreran baino aldekoagoan kokatuz;" Hobe da zeruan sartzen den ezjakina infernura joaten den jakintsua baino, bai, baina, aldi berean, hobe da zeruan sartzen den jakintsua, infernura joaten den ezjakina baino. Beraz..." esan zuen hurrengo sermoian, hautu eklektikoago batean–, eta nola orbetarrak karlista sutsuak baitziren, elizaren
|
esanetara
zeudenak, hala, entusiasmo handirik gabe –etxeko txahala ere hil zitzaien bat batean sasoi hartan, tulunbio batean amilduta– murgildu ziren eztabaidan. Are gehiago:
|
|
2009
|
|
|
–Ongi da, Bibi, zure
|
esanetara
gaude, badakizu, baina ez haserretu, erantzun zion Adak, orriak mila puskatan hautsi, eta puskak estalkian sartzen saiatzen zen bitartean.
|
|
|
–Badakik zer dioen ordenantzak: mendekoaren obligazioa duk nagusiaren
|
esanetara
egotea, ados?
|
|
|
Fanellik ahoa zabaldu zuen, zerbait
|
esatekotan
balego bezala?. Kaka eta kaka Jainkoari, bai!??, baina zorabioaren indarren inertziapean zegoelako edo, ez zen behar bezain azkar ibili, Teofilo Mariak aurrea hartu baitzion:
|
|
|
Harro zaudete, baina lotsatuta egon zenukete, esan zien amak, berak ere sinesten ez zituèn hitzetan? ez sinesten ez zituelako, odolaren eta bere sabelaren
|
esanetara
zegoelako baizik, aspaldian ez baitzituen seme alabak hain pozik eta hain bat eginik ikusi, guztiak ere norabide berean ariko balira bezala behingoz, senarra azken aldi hartan bere kasa bazebilkion ere, fabrika etxetzat hartuta, antza.
|
|
|
Hala zebilen, bada, Domingo, bere izaera urduriaren baitan lasai, harik eta, hiriko festetako egun batean, itsasertzeko paseotik zihoala, hogei hogeita bi urteko emakume gazte bat ikusi zuen arte, polita, deigarria ere egin zitzaiona honako bi arrazoi hauengatik: neska bakarrik zihoan, eta sonbreiru ausart bat zeraman, zabala eta ikusgarria; Domingo zerbait
|
esatekotan
egon zen, gelditzeko keinua ere egin zuen, emakume gaztea bizpahiru urratsera zuela?, baina, ezer esan aitzin, buruan Adaren irudia tartekatu zitzaiolako, edo herabetasuna, besterik gabe, adoreari gailendu zitzaiolako, aurrera egin zuen; aurrera egin baino lehen, baina, emakume gaztearen paretik pasatzerakoan doi, Domingok beste arrazoi batengatik aurkitu zuen emakume gazte hura deigarria, hain z... emakumea arina zen, zinez, eta arina zuen ibilera, grazia handikoa, txori gangardun bat iduri:
|
|
|
–Konparatuko dituzu aingeruak fantasma batekin! Aingeruek, gainera, edo errezatzen eta errezatzen pasatzen dute denbora, eskuak bilduta, edo arkaingeruen
|
esanetara
daude, haien enkarguak betetzen, amen, amen eta amen; osaba Paquiñok hala esaten dit behintzat, aingeruak ezin aspergarriagoak direla, eta uste dut arrazoi duela. Gainera, beti izaten dira ilehoriak, eta gu ilebeltzak gara?
|
|
|
sena eta borondatea, beti bere lekuan egotera bultzatzen zutenak; bere lekuan egoten jakin zuelako egon zen neskame Madrilen, markesa anderearen jauregian; bere lekuan egoten jakin zuelako ezkondu zen Nazario Orberekin; eta bere lekuan egoten jakin zuelako zen, azken finean, orbetarren jauregiko habe nagusia; eta beti bere lekuaren jabe izan zena, baita bere buruarena, ondorioz? ezin zen emakume histeriko bat bezala jarri, are gutxiago bere beste seme alabak, udako oporrak hasi berriak zituztenak, atearen bestaldean zain zituela; eta, orduan, batean haurrari so egiten ziola eta bestean begiak goratzen, ezpainak modu ia sumaezin batean mugitu zituen, hotsik gabeko otoitz isilean, une hartan halako zerbait
|
esaten
balego bezala: –Haur hau eman didazu, Jauna, eta onartzen dut, baina orain emadazu indarra aspaldi irabazi nuèn lekuari eusteko eta egoerari aurre egiteko?.
|
|
|
zaurien marka sakona eta mendeku gosearena, prozesu dialektiko batean ulertuak, zauriak sendakizun eta mendeku gosea sendagai, sendakizunaren neurria nolako, sendagaiarena halako; hala, bada, Nikolaik Teofilo Mariaren sentiberatasunean eta haren urguiluan eragindako zauriak, jariatzen hasi orduko gorroto iturri bihurtuak, barru barrukoak ziren, eta barru barrukoa zen, ondorioz, mendeku gosea? suzkoa ere bazena,
|
esaterik
balego; geroztik, baina, azkenaldiko segundo gutxi haietan, zehatzago esateko?, beste bitan zauritu zuten Teofilo Maria: Adak zauritu zuen, lehenik, bere galdera inpertinente harekin, eta aitak gero, hari laguntza eskatu eta kasu txikienik ere egin ez zionean; Teofilo Maria bakarrik zegoen, beraz, baina ez hain bakarrik, beharbada, bai baitzirudien, bezperan irratiz entzun zituèn berrien arabera, berrien artean, esatariak aldarri sutsuak egiten zituen, baita behin eta berriro errepikatu ere harako lelo hura,? ¡ Con Dios hacia la victoria!??, hiria inguratua zegoela eta errenditzeko zorian; haren haritik, aitak Nikolairi ganbararen gau ilunean esandakoa gogora zezakeen:
|
|
|
Fanellik ahoa zabaldu zuen, zerbait
|
esatekotan
balego bezala –" Kaka eta kaka Jainkoari, bai!" –, baina zorabioaren indarren inertziapean zegoelako edo, ez zen behar bezain azkar ibili, Teofilo Mariak aurrea hartu baitzion:
|
|
|
–Konparatuko dituzu aingeruak fantasma batekin! Aingeruek, gainera, edo errezatzen eta errezatzen pasatzen dute denbora, eskuak bilduta, edo arkaingeruen
|
esanetara
daude, haien enkarguak betetzen, amen, amen eta amen; osaba Paquiñok hala esaten dit behintzat, aingeruak ezin aspergarriagoak direla, eta uste dut arrazoi duela. Gainera, beti izaten dira ilehoriak, eta gu ilebeltzak gara...
|
|
|
Sentimendu deuseztatzaile harekin batera, baina, jendeak berarengan gehien preziatzen zuèn dohaina oroitu zuen: ...e lekuaren jabe izan zena –baita bere buruarena, ondorioz– ezin zen emakume histeriko bat bezala jarri, are gutxiago bere beste seme alabak, udako oporrak hasi berriak zituztenak, atearen bestaldean zain zituela; eta, orduan, batean haurrari so egiten ziola eta bestean begiak goratzen, ezpainak modu ia sumaezin batean mugitu zituen, hotsik gabeko otoitz isilean, une hartan halako zerbait
|
esaten
balego bezala: " Haur hau eman didazu, Jauna, eta onartzen dut, baina orain emadazu indarra aspaldi irabazi nuèn lekuari eusteko eta egoerari aurre egiteko".
|
|
|
Teofilo Mariak, baina, nekez antzeman ziezaiokeen aitaren barne egoerari; Teofilo Mariak, izan ere, nahikoa zuen bizkar gainean zeramà n zama astunarekin, egunetako bahiketa latzaren ondorioz; Nikolairen tratu ankerrak, izan ere, ezinbesteko marka jarri zion: ...kona eta mendeku gosearena, prozesu dialektiko batean ulertuak, zauriak sendakizun eta mendeku gosea sendagai, sendakizunaren neurria nolako, sendagaiarena halako; hala, bada, Nikolaik Teofilo Mariaren sentiberatasunean eta haren urguiluan eragindako zauriak, jariatzen hasi orduko gorroto iturri bihurtuak, barru barrukoak ziren, eta barru barrukoa zen, ondorioz, mendeku gosea... suzkoa ere bazena,
|
esaterik
balego; geroztik, baina –azkenaldiko segundo gutxi haietan, zehatzago esateko–, beste bitan zauritu zuten Teofilo Maria: Adak zauritu zuen, lehenik, bere galdera inpertinente harekin, eta aitak gero, hari laguntza eskatu eta kasu txikienik ere egin ez zionean; Teofilo Maria bakarrik zegoen, beraz, baina ez hain bakarrik, beharbada, bai baitzirudien, bezperan irratiz entzun zituèn berrien arabera –berrien artean, esatariak aldarri sutsuak egiten zituen, baita behin eta berriro errepikatu ere harako lelo hura," ¡ Con Dios hacia la victoria!" –, hiria inguratua zegoela eta errenditzeko zorian; haren haritik, aitak Nikolairi ganbararen gau ilunean esandakoa gogora zezakeen:
|
|
|
Hala zebilen, bada, Domingo, bere izaera urduriaren baitan lasai, harik eta, hiriko festetako egun batean, itsasertzeko paseotik zihoala, hogei hogeita bi urteko emakume gazte bat ikusi zuen arte, polita, deigarria ere egin zitzaiona honako bi arrazoi hauengatik: neska bakarrik zihoan, eta sonbreiru ausart bat zeraman, zabala eta ikusgarria; Domingo zerbait
|
esatekotan
egon zen –gelditzeko keinua ere egin zuen, emakume gaztea bizpahiru urratsera zuela–, baina, ezer esan aitzin, buruan Adaren irudia tartekatu zitzaiolako, edo herabetasuna, besterik gabe, adoreari gailendu zitzaiolako, aurrera egin zuen; aurrera egin baino lehen, baina, emakume gaztearen paretik pasatzerakoan doi, Domingok beste arrazoi batengatik aurkitu zuen emakume gazte hura deigarr... emakumea arina zen, zinez, eta arina zuen ibilera, grazia handikoa, txori gangardun bat iduri:
|
|
|
–Ongi da, Bibi, zure
|
esanetara
gaude, badakizu, baina ez haserretu –erantzun zion Adak, orriak mila puskatan hautsi, eta puskak estalkian sartzen saiatzen zen bitartean.
|
|
|
–Badakik zer dioen ordenantzak: mendekoaren obligazioa duk nagusiaren
|
esanetara
egotea, ados?
|
|
|
–Ez zait batere gustatzen nola ari zareten, lainezak hartuta. Harro zaudete, baina lotsatuta egon zenukete –esan zien amak, berak ere sinesten ez zituèn hitzetan... ez sinesten ez zituelako, odolaren eta bere sabelaren
|
esanetara
zegoelako baizik, aspaldian ez baitzituen seme alabak hain pozik eta hain bat eginik ikusi, guztiak ere norabide berean ariko balira bezala behingoz... senarra azken aldi hartan bere kasa bazebilkion ere, fabrika etxetzat hartuta, antza.
|
|
2010
|
|
|
harik eta, afalorduan, isiltasunak hitzari bidea berriro ireki zion arte: . Bazkalorduan
|
esatekotan
egon naiz, baina oraintxe esango dizut, Damaso: kezkatuta nago zure arimaren salbazioarekin??.
|
|
|
Hori, baina, azkenean izan zen, eta ni hasieran nengoen, Domingok eragindako egoera berriari nola aurre egin ez nekiela, Domingo bezain ausart jokatu behar nuela nekien arren; Helenari karta bat idatziko nion, adibidez: Bécquerren poema bat, alegia, baina ez edozein poema, ausardiaren
|
esanetara
nengoen, eta ausardia mezu zuzen bezain eraginkor baten alde agertzen zitzaidan?, baizik eta muxuaren desioa piztu zidana eta akatsik gabekotzat jotzen nuena, bere laburrean: –Por una mirada, un mundo,/ por una sonrisa, un cielo,/ por un beso?
|
|
|
Inondik ere!?. Hankak dar dar nituen, baina esan nuena esan nuen eta esanaren
|
esanetara
egotea egokitu zitzaidan: bidean aurrera egitea, alegia, agur ere esan gabe, adeitasun jendetasun arauek agintzen duten agurrari uko egitea inori agur egiteko erarik errotikoena ohi da?, neska bazter utzita.
|
|
|
nire izenean ere mintzatu baitzen, antza, baina hara: neure nitasunaren erdigunean lehengusuaren aurkako iritzia biribildu zitzaidan istantean, nola egongo zen, bada, gizona mendekotasun guztietatik libre, baldin eta gizakia, izaki mugatua zen neurrian, bere mugen mendekoa bazen, definizioz??; esatekoa ere
|
esatekotan
egon nintzen: aizu, Gerhard, hurrengoan hitz egizu zeure izenean, ni ni naiz eta zu zu zara-eta?
|
|
|
esan zuen hasteko, Teofilo Maria ohitura harekin etorri baitzen, botatako esaldiei frantsesezko lelo bat eranstekoa, aldika? ohitura hura, berandu gabe, galduz joan zen arren;. Izan ere, kristau langileak behar ditugu, onak, obedienteak eta gure
|
esanetara
daudenak, eta gaiztoak baztertu. –Divide et impera?, esan zuen Machiavellok, ça suffit?; aitak harrotasunez so egiten zion, begiratuko ez zion, bada, gutatik huts egin ez ziòn bakarra Teofilo Maria bazen!?, eta aitaren jarrerak halako min bat eragiten zidan, jelosiaren eta bekaitzaren mekanismoak nigan martxan jarrita; izan ere, Pagoagakoa porrot izugarri bat bezala bizi nuen, eta nire porrotak, pneumoniak azaro ia osoan eduki zuen gure ama ohean, eta gorabehera horrek nire asmoen gauzatzea atzeratu zuen, azkenean bigarren hiruhilekoan joan bainintzen Elorrietara, gabonak etxean igarota gero?
|
|
|
Gorago ere
|
esana
dago: Loiolan negoziatzen ari ziren bideak gero Madrilen aurrera egingo zuen itxaropenarekin jokatu zuen Egigurenek, baina Madrilen aurrera egingo zuen bermerik gabe.
|
|
|
Beti gauza berberak errepikatzen ditugu. Dena
|
esana
dago. Nik ere gauero egiten dut amets berarekin.
|
|
|
Konpetentzia egiten zielako? Zuk uste irakaslearen
|
esanetara
daudela, berak enkargatu ziela hilketa?
|
|
|
Batzuetan ez da besterik behar: esku zainduak, sudur arranditsu bat edo hanka finak... eta dena
|
esanda
dago.
|
|
|
Biok geunden, beraz, isilik, baina ez mutu, isiltasun hura hitz egiteko beste era bat balitz bezala, gure arteko tentsioaren adierazpide... harik eta, afalorduan, isiltasunak hitzari bidea berriro ireki zion arte: " Bazkalorduan
|
esatekotan
egon naiz, baina oraintxe esango dizut, Damaso: kezkatuta nago zure arimaren salbazioarekin...".
|
|
|
Hori, baina, azkenean izan zen, eta ni hasieran nengoen, Domingok eragindako egoera berriari nola aurre egin ez nekiela, Domingo bezain ausart jokatu behar nuela nekien arren; Helenari karta bat idatziko nion, adibidez: Bécquerren poema bat, alegia, baina ez edozein poema —ausardiaren
|
esanetara
nengoen, eta ausardia mezu zuzen bezain eraginkor baten alde agertzen zitzaidan—, baizik eta muxuaren desioa piztu zidana eta akatsik gabekotzat jotzen nuena, bere laburrean: " Por una mirada, un mundo,/ por una sonrisa, un cielo,/ por un beso... yo no sé/ qué te diera por un beso"; idatzi bezain laster, ordea, zalantza bat sortu zitzaidan, sortu orduko ezabatu zitzaidana, nire eskuak, puntuaren ordez koma bat jarri eta beste lerro bat idazten jarraitu baitzuen, luma tximistorratz bat balitz bezala, buru barru iluna zeharkatu zuèn tximista jaso zuena:
|
|
|
Inondik ere!". Hankak dar dar nituen, baina esan nuena esan nuen eta esanaren
|
esanetara
egotea egokitu zitzaidan: bidean aurrera egitea, alegia, agur ere esan gabe —adeitasun jendetasun arauek agintzen duten agurrari uko egitea inori agur egiteko erarik errotikoena ohi da—, neska bazter utzita.
|
|
|
Gerhard hurbiltasunez ari zitzaidan, kontu hartan ere irizkide baninduka bezala, ‘gu’ hura erabiltzerakoan —garagardoak ere izango zuen hartan zer esanik— nire izenean ere mintzatu baitzen, antza, baina hara: neure nitasunaren erdigunean lehengusuaren aurkako iritzia biribildu zitzaidan istantean —nola egongo zen, bada, gizona mendekotasun guztietatik libre, baldin eta gizakia, izaki mugatua zen neurrian, bere mugen mendekoa bazen, definizioz? —; esatekoa ere
|
esatekotan
egon nintzen: aizu, Gerhard, hurrengoan hitz egizu zeure izenean, ni ni naiz eta zu zu zara-eta... nahiz eta, ohi bezala, ezpainetara etorri zitzaizkidà n hitzak ezpainetan izoztu zitzaizkidan.
|
|
|
Jainkoaren probidentziak —Teofilo Mariak Jainkoa sinesten zuen, oso era interesatuan bazen ere... baina nork ez du Jainkoa sinesten era interesatuan? — piramidearen erpinean jarri zuen, eta berak ahaleginak egin zituen erpinari eusteko; Frantziatik, gainera, bazekarren argudioren bat edo beste, baita bi urteko bizipena ere, bere jarrera eta bere jokabidea indartzen zituena; eta bere asmoak eta proiektuak zituen, aitari berehala jakinarazi zizkionak: " Aita, sozialistekin, anarkistekin eta komunistekin bukatu behar dugu, parce que ce sont une merde" esan zuen hasteko, Teofilo Maria ohitura harekin etorri baitzen, botatako esaldiei frantsesezko lelo bat eranstekoa, aldika... ohitura hura, berandu gabe, galduz joan zen arren;" Izan ere, kristau langileak behar ditugu, onak, obedienteak eta gure
|
esanetara
daudenak, eta gaiztoak baztertu. ‘Divide et impera’, esan zuen Machiavellok, ça suffit"; aitak harrotasunez so egiten zion —begiratuko ez zion, bada, gutatik huts egin ez ziòn bakarra Teofilo Maria bazen! —, eta aitaren jarrerak halako min bat eragiten zidan, jelosiaren eta bekaitzaren mekanismoak nigan martxan jarrita; izan ere, Pagoagakoa porrot izugarri bat bezala bizi nuen, eta nire porrotak —pneumoniak azaro ia osoan eduki zuen gure ama ohean, eta gorabehera horrek nire asmoen gauzatzea atzeratu zuen, azkenean bigarren hiruhilekoan joan bainintzen Elorrietara, gabonak etxean igarota gero— are nabarmenago egiten zuen Teofilo Mariaren sendotasuna.
|
|
2011
|
|
|
ez dago heriotza zigorren liburuan dagokion lekuan, eta bistan da baten batek jo eta erauzia dela bertatik, aspaldi. Atzo, kafea hartu eta irtetera nindoalarik,
|
esatekotan
egon nintzaion artxibozainari arrazoi zuela bere errezeloan, eta lapitzez idatzitako historia horietako bat aurkitu uste nuela neuk ere nire ikerketan. Izan ere, falta den orriaren aurrekoan, eta ondoko beste hiruretan ere, ageri baita Balerdi bat, nik bilatzen nuena ez baldin bada ere:
|
|
|
Ez nuke jakingo zergatik baina gizonezko guztioi gustatzen zaigula uste dut. Zerbait
|
esatea
zegokidala pentsatu nuen ondoren, baina ez zitzaidan, egongo gara, bat baizik bururatu.
|
|
|
22:45 Gero
|
dioenak
bego dio. Beti bezala, ez naiz ausartu, eta, beti bezala, ausartu izan banintz gertatuko zenaren zalantzarekin geratuko naiz.
|
|
|
...egia, atxiloketak behar zirenerako zaku amaitezina baitzen gure Herria; bertakoen, ez Herrikoen, gure ibilbidekoen biktima bazinen ere sumatzen zitzaigun; ez dago nirekin sektore hura ere, ezker abertzale ofizialena ere bigun iruditzen zitzaiona, Ez probokazioetan erori ertzaintzaren aurretik pasatzean, eta mugatu lemetara. Nirearen ondoan amaren autoa ikusi dudanean bakarrik nago izatez, Zipaioen
|
esanetara
egon behar dugu orain. Hauek dena guk egitea nahi dute, dena, igande batean bai bestean ez gerrara jolastea zen, gerra hiri altzariak edo kamioiak edo autobusak erretzea izanik, Kale borroka, herri borroka da, azkenean mututurik uzten zintuen disparate baten erdian, prezio asko, denak altuak, zituena.
|
|
|
Izan ere, estatuen mundu sistema nazionalean estatus politiko beregainik erdietsi ez duen nazioak edo talde etnikoak ez baitauka egun munduan zuzenbidezko helduleku sendorik nor izateko. Estatu hegemonikoen
|
esanera
dagoen nazioarteko legeriak, salbuespenak salbuespen, gehiengoen aho beteko onespena dauka erabakigune gorenetan. Horiek horrela, zer egin lezake zinez eta benetan behar hainbateko lege babesik aurkitzen ez duen gutxiengo xumeak?
|
|
|
Ondo esana, ondo
|
esana
dagoenez: giza kosmobisioaren ondare neurria ez baita, nola izan liteke??
|
|
|
Geurezko hizkuntza, ama hizkuntza edo nortasun mintzaira galtzera behartu gaituztenean geure burua zalantzaren nora ezak iluntzen omen du. J. Fishmanen
|
esanari
bagagozkio behintzat, hor nonbait dabil hizkuntza galerak sortaraz diezagukeen traumaren ondorioa. Gure geurezko hizkuntza etxe naturala eraitsita, etxe berrian ez bide gara eroso eta berezko sentitzen.
|
|
|
Walker Connorren
|
esanei
bagagozkie, berriz, nazio burujabe izateko borondaterik ez zaie falta nazionalitate zapalduei:
|
|
|
Horrekin dena
|
esana
dagoela pentsatu dute denek, erasotzailearen erretratua osatua, errobot beharrik gabe: piztia fanatiko bat, integrista intolerantea, basati itxura gaiztoko bat, ilustrazioan falta duena ankerkerian sobra izango duena.
|
|
|
–Haizea kuttunki. Horrekin dena
|
esana
dago.
|
|
|
–Tristura tristitia tik dator. Horrekin dena
|
esana
dago.
|
|
|
Argi bioleta ekarri zuen egunaren zabaltzeak,
|
esana
dago, baina ez hori bakarrik: plazak jendez mukuru jarraitzen zuen eta haien ukabilak gero eta itxiagoak zeudela iruditu zitzaigun.
|
|
2012
|
|
|
Min eman dio Juanen erantzunak; berrogeita hamabost urtez haren
|
esanetara
egon da, eta orain, senarra gaixo duela ere, neskametzat du bere burua. Beste behin, hasperen luze bat bota eta ohiko paperera itzuli da.
|
|
|
Eztabaida asko izan zituzten hurrengo egunetan Josebak eta Ainhoak. Baina gero eta ahulagoak ziren, gero eta laburragoak; dena
|
esanda
zegoen.
|
|
|
Ur txorrota zabaldu zuen, xaboia atera. Esan beharreko guztia, antza,
|
esana
zegoen. Nigandik entzun behar zuena entzun zuen.
|
|
|
Xabi Payak galdetu zuena denok entzun dugu noizbait nonbaiten: . Zer uste duzu, esan beharreko guztia
|
esana
dagoela??. Alegia, posible ote da gauzak lehen aldiz ikustea, lehen aldiz esatea, lehen aldiz entzutea, egun osoan eta bizitza publiko nahiz pribatuko gune guztietan hedabideen etengabeko marmarra entzutera behartuta gauden garaiotan, hitzen inflazioak gure harridura ahalmena moteldu duenean?
|
|
|
Gure heziketan hartu duguna hartuta, pentsamendua nola bideratzen diguten ikusita, hor dena
|
esana
dago. Nik zure borondatea neureganatu nahi badut, ezagunak diren argumentuak erabili ditut, bestela ez dut arrakastarik izango.
|
|
|
Nik zure borondatea neureganatu nahi badut, ezagunak diren argumentuak erabili ditut, bestela ez dut arrakastarik izango. Dena
|
esana
dago domestikatua den kultura eta parte hartze modu horren baitan. Dena esaten da behin eta berriz, behin eta berriz.
|
|
|
Bere kantaldietan, ez gabon ezta agur ere, ez du kanturik edo taldekiderik aurkezten. Ez
|
dio
dagoen lekuko publikoari, bertako erreferentziaren bat aprobetxatuz, inongo keinurik luzatzen. Ez du Errealeko edo Athleticeko kamisetarik (edo Espainiako selekzioarena) jartzen beste zenbaitek bezala.
|
|
|
Bestela esanda, lizentziatu berri direnak. Enpresako lan zama handiena jasaten dugu eta, gainera, guztion
|
esanetara
gaude. Bezero edo nagusientzako aurkezpenak egin, Excelen datu andana bildu eta administrazio lanak egiten ditugu.
|
|
|
Baina gustukoa nuen mutikoa, zergatia ondo gogoratzen ez dudan arren: hamabost hamasei urte genituen, horrekin
|
esanda
dago dena. Berak egiten uzten zidan, heteroa bazen ere.
|
|
|
Beraz, Lockerentzat eskubide natural oinarrizkoa zena, Rousseaurentzat instituzio kulturalik antinaturalena da. Pentsa nezake, hortaz, jabego pribatua lapurreta hutsa dela, herri barneko liskar eta herri arteko gerra gehien gehienen kausa (jada Platonek
|
esana
dagoena, bestalde), esklaberiaren eta bata bestearen ustiaketa ankerrenen iturburua, gizadia zafratzen duen azoterik odolgoseena. Berdin da zeinek zer pentsatu.
|
|
|
Torturarik badagoen, nahi izanez gero zuk duda dezakezu, nik ezin dut dudatu. Ni, hori badagoela
|
esateko
nago; zu, hori ez egoteko zaude.
|
|
|
Mikel Urrutiak telebistan ikusi ditu asteburuko pilota emanaldiak, auzoko tabernan auzoko ezagun batzuekin. Larunbat eta igande arratsaldean ere auzoko ezagun horiekin bildu da auzoko parkean, eta parkeko egurrezko bankuetan eserita, aspertuta, pipak jaten eta tentelkeriak
|
esaten
egon dira ia denbora guztian.
|